Þjóðviljinn - 21.05.1977, Blaðsíða 12

12 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 21. maí 1977
fff hnífs og skeidar
jJmsjón: Þórunn Sigurðardóttir
Hagkvæmt heimilishald
Kostnaður við að fram-
fleyta vísitöluf jölskyld-
unni er nú orðinn um 1,8
milj. krónur á ári, og er
það töluvert meira en stór
hluti launamanna hefur í
kaup á ári. Hvernig það
fólk spjarar sig i dýrtíð-
inni er mörgum
undrunarefni. Það er
vissulega ekki auðvelt að
spara á þessum tímum,
en við ætlum samt að
f reista þess að gefa nokk-
ur ráð, sem komið gætu
að haldi í þeim efnum.
Hér er fyrst og f remst átt
JU,
ÞAÐ
ER
HÆGT AÐ SPARA
við f jölskyldur, en flest á
við um einhleypinga líka.
Það er ekki auðvelt að spara i
mat, eigi að gefa mannskapnum
sæmilega hollt viðurværi, en
flestir geta þó lækkað matar-
reikninginn eitthvað, án þess að
það komi niður á gæðum fæð-
unnar. Best væri að taka sér
svosem mánuð i að kanna
sparnaðarmöguleikana, taka
sér blað og blýant i hönd og færa
inn alla útgjaldaliöi fjölskyld-
unnar i einn mánuð. Þegar hon-
um er lokið ætti að halda fjöl-
skyldufund og kanna hvaða liði
er hægt að lækka. Siðan er að
reyna að standa við það og ef
það tekst, er æskilegast að
leggja það sem sparast i eitt-
hvað nytsamlegt fyrir fjölskyld-
una eða byrja að safna fyrir þvi.
Aðalatriðið er að vita hvað mað-
ur ætlar að gera við aurana, þvi
eins og allir vita, hverfa þeir
ella út úr höndunum á manni án
þess að maður viti af.
Matarkaup
Þegar sparað er i mat, verður
fyrst og fremst að reyna að
skera niður ónauðsynlega og
óholla fæðu. Þar má nefna alls-
kyns pakkamat, sykurhúðað
morgunveröarkorn, gosdrykki,
kökur og allskyns sætindi. Einn-
ig óþarfa máltiðir utan heimilis
á hinum svokölluðu grillstöðum,
sem freista margra i hádeginu
en bjóða oftast upp á bæði óholl-
an og dýran mat. Oft borgar sig
best að kaupa óunnin hráefni til
matargerðar, svosem nýjan
fisk, og þeir sem eiga frysti geta
sparað drjúgan skilding á aö
geyma þar matvæli. Ekki er þó
vist aö kaup á hluta af nauti
borgi sig beinlinis, þar sem fólk
borðar einfaldlega meira af
kjötinu ef það er til i frystinum,
en það myndi gera eila.
Hins vegar getur verið bæði
hagkvæmt og þægilegt að eiga
alltaf mat við hendina, en þurfa
ekki stöðugt að hlaupa eftir
hverjum bita út i búð. Brauð er
hægt að kaupa niðursneitt og
frysta og sparast þannig drjúg-
ur skildingur, en best er aö rista
það þegar þess er neytt. Það er
hreint ekki vitlaust að blanda
smjörið með t.d. sólblóma og að
steikja i smjöri er óþarfa
munaður. Niðursoðið grænmeti
er oftast dýrt og einnig óhollara
en nýtt.
Allir sem nokkur tök hafa á
ættu að rækta grænmeti sjálfir,
— þannig er hægt að spara
mikla peninga. Nokkrar góðar
matartegundir eru fremur
ódýrar núna, td. má nefna
ávexti (flesta) egg, súrmjólk,
skyr, lauk, hvitkál, fisk, fisk-
bollur i dós, fiskfars, miðdags-
pylsur o.fl., og ætti fólk að
spreyta sig á uppskriftum úr
þessum matartegundum. Hins
vegar eru flestar tegundir af
unninni kjötvöru mjög dýrar,
svo og flestur niðursoðinn mat-
ur, pakkamatur og annar unn-
inn matur. Alegg er yfirleitt
dýrt, og sparast mikið við að
gera sér sjálfur kæfu, rúllu-
pylsu, sultu o.s.frv. Þess verður
þó að geta, að fólk sem vinnur
mikið utan heimilis sparar tæp-
lega við timafreka heimavinnu
af þessu tagi, en ánægjan vegur
oft upp á móti.
Rafmagn, hiti, simi
'Eftir hinar miklu hækkanir á
þessari þjónustu, er hún orðin
drjúgur útgjaldaliður hjá hverri
fjölskyldu. En einnig hér má
spara, ef menn temja sér góða
siði. Til dæmis að spara simann.
Arsfjórðungsgjald fyrir sima er
nú 3.900 krónur að viðbættum
kr. 8.70 fyrir hvert teljaraskref
umfram 600 á ársfjórðungi,
nema þar sem notendafjöldi er
yfir 20.000 á sama stöðvar-
gjaldssvæði, þar verða 300 skref
innifalin i fastagjaldinu. Það er
þvi fljótt að koma að umfram-
simtölum og vissara að hugsa
sig um áður en maður hringir að
óþörfu.
Rafmagnið kostar lika drjúg-
an skilding. Mestu eyðir trúlega
eldavélin á heimilinu, en erfitt
er að spara hana. Frystikistan
er lika frek á rafmagn, svo og
þvottavél og uppþvottavél. Þær
má spara með þvi að þvo aldrei
nema þær séu fullar og frysti-
kistuna verður að afþiða með
vissu millibili, eigi hún ekki að
eyða meira rafmagni en nauð-
synlegt er. Við hitann er ekki
annað að gera til sparnaðar en
skrúfa fyrir ofnana, en mikið
má spara með nákvæmri still-
ingu á hverjum ofni. Látið hit-
ann vera lágt stilltan að jafnaði
og hafiö ekkert fyrir ofnunum
sem lokar hitann inni.
Afborganir, húsaleiga og ann-
að slikt er eftir, en það er of
flókið mál til að við getum farið
út i það hér.
Aðrir útgjaldaliðir
Enn eru eftir býsna margir
útgjaldaliðir, t.d. billinn eða
strætisvagninn, barnagæsla,
skemmtanir, fatnaður og fleira.
Ef við litum fyrst á fatnaðinn
verður að segja sem er, að flest
góð föt eru dýr. Það borgar sig
betur að kaupa dýr og góð föt,
en ódýr og léleg. Það verður
miklu ódýrara til lengdar.
Vissulega borgar sig að sauma
sjálfur, ekki sist á börnin, en
barnaföt eru mjög dýr. Það má
sauma gallabuxur á börnin upp
úr gömlum buxum af fullorðn-
um, og gera barnapeysur úr
fullorðinspeysum. Og þeir sem
eru duglegir að prjóna geta
sparað fjölskyldunni mikil út-
gjöld I peysu, húfu, trefla, vettl-
inga og sokkakaupum.
Barnagæsla er oftast stór út-
gjaldaliður hjá barnafjölskyld-
um, en hana er erfitt að spara,
nema hægt sé að koma upp ein-
hvers konar skiptigæslu, þannig
að fólk skiptist á að passa börn
hvors annars. Einkum er þetta
þægilegt i sambýlishúsum.
Skemmtanir eru svo dýrar að
venjulegt fjölskyldufólk myndi
fara á hausinn á stuttum tima,
ætlaði það sér að stunda
skemmtistaðina að staðaldri,
með öllum þeim útgjöldum sem
þvi fylgja — leigubilar, veít-
ingar, barnagæsla o.s.frv. Eitt
slikt kvöld getur auðveldlega
kostað 10.000,- krónur fyrir tvo,
ef borðað er, annars svosem
helmingi minna.
Reykingar eru dýr og óhollur
munaður, sem flestir eru nú að
segja skilið við og þarf ekki að
rekja hér sparnaðinn sem felst i
þvi að hætta að reykja, þvi hann
hafa menn heyrt. i öðrum fjöl-
miðlum. Það er liklega rétt að
fara ekki mikið út i þann sparn-
að sem felst i þvi að brugga
sjálfur sitt eigið öl eða vin, en
einhverjar krónur munu spar-
ast hingað og þangað um bæinn
á þann hátt.
Þá eru eftir ýmsir útgjaldalið-
ir, sem einna helst er hægt að
strika alveg út, svosem sæl-
gætiskaup, óþarfa leigubilar,
munaðarvara o.fl. Hafið þið til
dæmis athugað hversu miklu
fjöldskyldan eyðir i ýmsa
snyrtivöru, hárþvottaefni, eld-
húspappir o.fl. Slika vöru (sé
hún keypt) borgar sig nær alltaf
að kaupa i stórum pakkningum
og oftast leynast hér ýmsar
vörutegundir, sem algerlega er
hægt að neita sér um.
Ef þið hafið i raun og veru
áhuga á að lækka útgjöld fjöl-
skyldunnar, skuluð þið sem sagt
skrá i bók hvert hver krónan
lendir og setja siðan fund i fjöl-
skyldunni og ræða hvernig er
hægt að spara. Takið síðan ann-
an mánuð til reynslu og sjáið
hvernig gengur.
Bættur hagur barna - brýnt mál í
kjarabaráttu
Hlemmur-Fell 1 I
Þá er loks svo komiö aö dag-
vistunarmál barna eru komin
inn í umræðuna i kja'asamning-
um. Ekki aðeins cru dagvist-
unarmálin sett á oddinn scm
sameiginlegt hagsmunamál
verkalýðshrcyfingarinnar,
heldur og fylgir sérstök tillaga
með kröfugerð BSRB, þar sem
um þau er m.a. fjallaö. Það var
ekki scinna vænna að þessi mál
yrðu tekin inn i almenna kjara-
umræöu, svo ömurlegt sem
ástandið cr orðið í dagvistunar-
málum. Sú staðrcynd, að launa-
fólk hefur hvergi i visan stað að
leita með börn sin, á áreiðan-
lega eftir að setja mark sitt á
uppvaxandi kynslóð — þótt al-
gerlcga sé litið framhjá kröfum
um dagvistunarheimili til auk-
ins jafnréttis kynjanna.
I tillögu BSRB, segir svo,
grein 2:,,Unnið verði að raun-
verulegu launajafnrétti karla og
kvenna. 1 þvi skyni verði m.a.
sköpuð aðstaða til aukins dag-
vistunarrýmis barna og einnig
auknir möguleikar á hlutastarfi
karla þannig að foreldrar geti
lengt heimaverutima sinn. Með
þvi eignast börnin það sjálf-
sagða öryggi sem heimilið á að
skapa”.
Hér er vissulega um tima-
bæra kröfu að ræða og full
ástæða til að fagna henni.
Raunar veit ég ekki hvernig er
almennt með hlutavinnu
kvenna, en mér er nær að halda
að þeirséu i dag næsta fáir karl-
mennirnir sem vinna hluta-
vinnu vegna barna sinna. Það er
ljóst að strax og tekst að ná
mannsæmandi launum, er
næsta og brýnasta krafan til
handa börnunum. Ekki aöeins
aukið dagvistunarrými, heldur
lengt barneignarfri, sem skipt-
Þau forréttindi að þurfa ekki aö eiga rándýran einkabfl heldur geta fcröast með almenningsvögnum
telur ihaldiö af hinu vonda.
istmilli foreldranna, (þannigað
atvinnurekendur þurfi ekki að
„forðast” kvenfólk vegna yfir-
vofandi barneignarhættu).
Einnig þarf að viðurkenna rétt
foreldra til að vera heima hjá
veikum börnum, svo að þeir séu
ekki upp á náð vinnuveitenda
komnir og að lokum að gefa
fólki kost á að hagræða vinnu-
tima sinum svo að hann komi
sem best út fyrir fjölskylduna.