Þjóðviljinn - 09.12.1977, Blaðsíða 10

10 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 9. desember 1977
Rannsóknarstofnun fiskiðnaöarins
Vantar tilraunaverksmidiu
sem kostar 18-20 milj
Rannsóknarstofnun fisk-
iOnaöarins vantar tilraunaverk-
smiöju sem kostar 18-20 milljónir
króna.
Rannsóknarstof nun fisk-
iðnaðarins er þjónustustofnun i
þágu allrar fiskvinnslu i landinu.
HUn rannsakar gerlagrdður i
vatni.semnotað er i frystihúsum,
rannsakar allar niðurlagðar og
niðursoðnar fiskafurðir sem flutt-
ar eru á erlenda markaði, gerir
fituprófanirá allri sild sem notuð
er i manneldisvörur. Akvarðar
rakainnihald i saltfiski og skreið
ef með þarf, rannsakar hver ja þá
fiskafurð sem flutt er úr landi ef
vafi leikur á um gæði hennar,
ákvarðar proteininnihald i öllu
fiskmjöli sem selt er á erlenda
markaði, rannsakar gæði lýsis
sem flutt er úr landi. Þannig er
hægtað halda áfram að telja upp
margvislega þjónustu sem þessi
stofnun veitir og ekki er hægt án
að vera i nútima þjóðfélagi.
Auk rannsókna á afurðum fiski-
mjölsverksmiðjanna veitir þessi
stofnun margvislegar leiðbein-
ingar sem stuðla að betri og verð-
meiri framleiðslu verksmiðj-
anna.
Rannsóknarstofnunin vinnur
stöðugt að nýjum verkefnum og
rannsóknum sem stuðla að betri
hagnýtingu þess hráefnis sem er
undirstaða okkar fiskiðnaðar.
Eitt af síðustu nýju verkefnum
þessarar stofnunar er hagnýting
á kolmunna i manneldisvöru og
er búið að leysa þar mikið starf
af hendi fyrir framtiðina.
1 öllum fiskiðnaðarlöndum er
nú lagt i það fjármagn að finna
aðferðir til að gernýta allan
sjávarafla sem berst á land, ef
utan um sinar rannsóknir, þvi
þær byggjast á fjármagni sem i
þær eru lagðar. Hér á íslandi er
talið að ekki undir 150 þúsund
tonnum af hráefni frá sjávarút-
vegi fari forgörðum árlega i
margskonar úrgangi sem hvorki
er hagnýttur i manneldisvöru né i
fóðurmjöl.
Margvislegar rannsóknir, sem
gerðar hafa verið i Rannsóknar-
150 þúsund tonn af hráefni
sjávarútvegsins fara
forgörðum árlega
ekki i manneldisvöru, þá i fóður-
vöru fyrir margskonar alidýr. 1
öllum þessum löndum tapast
mikil verðmæti i margskonar
hráefni sem hvorki fer i mann-
eldisvöru né i fiskimjölsfram-
leiðslu. Sumt hráefnisem nú fer i
fóðurvörur er lika áreiðanlega
nothæft i manneldisvöru með nýj-
um vinnsluaðferðum.
Að sjálfsögðu heldur hver þjóð
Aflamælir á
flotvörpur
Hið heimsþekkta norska fyrir- fyrirá vörpunni og mæla hvernig
tæki „Simrad” sem smiðað hefur strekkist á vörpunni eftir þvi sem
mörg hinna nákvæmustu fiski- meiri afli kemur i hana.
stofnun fiskiðnaðarins að undan-
förnu hafa snúist um það, hvernig
vinna mætti verðmæta fram-
leiðslu úr þeim úrgangi sem nú
fer forgörðum. En til að sann-
reyna hinar efnafræðilegu rann-
sóknir sem þegar hafa verið gerð-
ar, þá vantar stofnunina litla til-
raunaverksmiðju sem pláss er
fyrir i húsakynnum Rannsóknar-
stofnunarinnar við Skúlagötu.
Jóhann J.E. Kúld
fiskimé/
leitartækja ogerþekkthérá landi
gegnum margvislegan tækjabún-
aö um borö i islenskum skipum á
sviði rafeindafræði, hefur nú sent
á markað frá sér eina nýjung
ennþá, sem á að auðvelda ýmsar
tegundir togveiða svo sem kol-
munnaveiðar ofl. betta er hinn
svokallaði aflamælir, sem á að
koma i veg fyrir að togvörpur
springi, en slikt ollimiklum skaða
á sl. vori við kolmunnaveiðar meö
flotvörpu bæði á breskum og fær-
eyskum miðum. Aflamælirinn
samanstendur af fjórum litlum
rafeindatækjum sem komið er
Aflamælirinn er viðbótar-
tæki sem tengist öðru
tæki frá „Simrad” sem nefn-
ist Simrad FB Trollauga og sem
þekkt er af fiskimönnum þar sem
rafeindabúnaður við togveiðar er
fullkominn. Með þessum nýja
búnaði á að vera hægt aö fyrir-
byggja aö togvörpur springi, þar
sem auðvelt er að sjá um borö i
skipinu hve mikið er komið i
vörpuna. Aflamælirinn er sagður
uppfundinn af Simrad og talinn
vera fullkomnasta tæki sinnar
tegundar sem ennþá hefur verið
framleitt.
Hér stendur hnifurinn I kúnni.
Aætlað er að slik tilraunaverk-
smiðja kosti 18-20 miljónir is-
lenskrar krónur og er litil upphæð
þegar miðað er við það verkefni
sem henni er ætlað að leysa af
hendi. Þó ekki væri nema helm-
ingur þessarar upphæðar, ef hún
fengist strax, væri hægt að hefja
þessa tilraunavinnslu að nokkr-
um hluta.
1 lögum frá Alþingi um Rann-
sóknarstofnun fiskiðnaðarins er
gert ráð fyrir ráðgefandi nefnd
sem starfi með stofnuninni að
málefnum hennar. Þetta er-
ólaunuð nefnd skipuð fulltrúum
frá hinum ýmsu greinum fisk-
vinnslunnar svo og hagsmuna-
samtökum útgerðar,sjómanna og
annars launafólks i landinu.
Nefnd þessi heldur nokkra fundi á
ári með forstjóra og starfsfólki
Rannsóknarstofn unar fisk-
iðnaðarins þar sem málin eru
skýrð og rædd. A siöasta fundi
sem haldinn var nýlega þar sem
allir fulltrúár i ráðgefandi nefnd-
inni voru mættir, þá bar á góma
meðal annars þessi litla tilrauna-
verksmiðja sem nú vantar nauð-
synlega svo störf stofnunarinnar
nýtist fullkomlega. Allir full-
trúarnir voru á einu máli um, að
nauðsyn bæri til að Rannsóknar-
stofnunin fengi slika tilrauna-
verksmiðju og skoruðu á fjárveit-
ingavaldið að veita fé tilhennar á
fjárlögum næsta árs.
Við verðum að vona ef mál
þetta kemur til kasta Alþingis, að
þingmennhvari stjórnmálaflokki
sem þeir standa, verði jafnsam-
mála um nauðsyn á fjárveitingu
til þessa þjóðþrifamáls, eins og
fulltrúar hinna ýmsu hagsmuna-
hópa sem sæti eiga I ráðgefandi
nefndinni.
Sú þjóð sem ætlar að lifa menn-
ingarlifi i landi sinu, hún þarf að
vera vakandi fyrir þvi að sá aðal-
aflgjafi sem stendur undir efna-
hagslegum framförum ásamt
menntun, að hans hagsmunir séu
aldrei fyrir borð bornir. Hér á ís-
landi er það sjávarútvegurinn
sem þessu hlutverki gegnir óum-
deilanlega og á ég þá bæöi við út-
gerðina sjálfa svo og úrvinnslu
aflans. En vegna þess hvað hið is-
lenska þjóðfélag er smátt i snið-
um sökum fólksfæðar þá er það
ofvaxið einstaklingum eða ein-
stökum samtökum þeirra að hafa
þjóðarforustu i viðleitni til þess,
að við Islendingar sem þjóð séum-
á hverjum tima þess umkomnir
að ryðja nýjar brautir i okkar
hefðbundnu framleiösluatvinnu-
vegum. Þetta skyldi Héðinn heit-
inn Valdimarsson öllum mönnum
betur, og þessvegna studdi hann
stofnun og starfrækslu Fiski-
málanefndarinnar þegar hún var
stof nuð og starfrækt. Ég tel engan
vafa leika á þvi, að þegar Fiski-
málanefndin sem forustunefnd i
islenskum sjávarútvegi var lögð
niður, þá var mikið óheilláspor
stigið á þeim vettvangi.
Siik nefnd sem FiskimáÍ’á-
nefndin gamla var, hún hefur
ævarandi hlutverk að vinna i is-
lensku þjóðfélagi og það var al-
gjör misskilningur á þörfum okk-
ar þjóðfélags sem verður um
langa framtið bundið getu sjávar-
útvegsins að leggja þessa
þjóðþrifanefnd niður. Þó nefndin
væri búin að endurvekja hér
skreiðarverkun að nýju til hags-
bóta fyrir þjóðina á mestu
krepputimum sem yfir landið
hafa dunið og ryðja nýja braut i
sjávarútvegi með hraðfrystingu
fiskafurða og forgöngu um sölu á
þeim, á erlendum mörkuðum, þá
var það á algjörum misskilningi
byggt að hlutverki nefndarinnar
væri lokið i islensku þjóðfélagi.
Að sjálfsögðu hlutu ný og óvænt
verkefni að biða slikrar forustu i
sjávarútvegsmálum.
En vegna þess aö slika forustu
hefur vantað siöan gamla Fiski-
málanefndin var lögð niður, þá
hefur nú margt i hagnýtingu afl-,
ans farið úrskeiðis beinlinis
vegna þess að slika forustu með
nokkra fjárhagslega getu hefur
vantaö i okkar fiskvinnsluþjóð-
félagi.
Þeir menn sem á Alþingi sitja
og skilja þetta ekki þeir þurfa aö
læra betur um eðli hins íslenska
þjóöfélags.
Rannsóknarjeiöangur
til Norður-íshafsins
Landeðlisfræöirannsóknar-
stofnunin við Björgvinjarháskóla
^sendi 17. nóvember sl. rannsókn-
arleiðangur til Norðurishafsins, á
isbrjótnum Polarsirkel. Þetta er
sama skipið sem notað var I rann-
sóknarleiðangri Norðmanna til
Suðurhafsins 1976-1977. Auk
Norðmanna taka þátt i ieið-
angrinum i Norðurishafið vis-
indamenn frá háskólanum i
Washington i Seattle.
Meining leiðangursins er að
gera nákvæma rannsókn á haf-
svæðinu norður og austur af
Svalbarða, en þar hefur að vetri
til veriö islaust hafsvæöi að und-
anförnu, og er giskað á að einmitt
þetta hafsvæði geti haft áhrif á
hitastig i Norðurlshafi og vlðar.
Þá er meiningin að leiðangurinn
geri athuganir við tsröndina í
Barenthafi á þvi hvaöa áhrif is-
röndin hefur á strauma I hafinu.
Norskirvisindamenn reikna með,
að árangur sem fæst I þessari
rannsóknarferð geti orðið grund-
völlur að viðtækari rannsóknum i
Norðurlshafibæðifrá hendi Norð-
manna svo og á alþjóðavettvangi.
Boðar þetta nýja tveggja skipsskrokka farþegasklp Norðmanna byltlngu I flutnlngum á sjó? Þannlg er
sagt að ýmsir hafi spurt þegar þeir sáu þetta nýja farþegaskip sem notað verður með ströndum fram I
Noregi, og er nýlega lokið smíði á. UppHnningamaðurinn að þessari nýsmiði er yfirforingi I norska fiot-
anum Haraid Henrikssen. Skip þetta er smlðað hjá Westermoen Hydrofoii A.S. IMandaiog Alta, og skal
nú gefa nokkra iýsingu á þvi. Lengd er 30,00 m. Breidd 9,00 m. Djúprista 1,30 m. Skipið er gert fyrir 205
farþega. A skipinu er hvorki skrúfa né venjulegt stýri, heldur er þvl stýrt með sjódælum. Aflið sem knýr
skipið áfram kemur frá tveimur 3.350 hestafia gastúrblnum sem með glrabúnaði knýja 2,36” sjódælur.
Skipiö á að geta náð 40 mllna hraða. Ýmsir telja að þetta nýja skip, sé aöeins upphafið að byltingar-
kenndum tækniframförum I strandsiglingum ekki bara með farþega heldur lfka með vörur.
Kreppuástand hjá tank-
skipa- og vöruskipa-
flota heimsins.
Kreppuástand hefur nú um
langt skeið rikt hjá tankskipa-og
vöruskipaflota heimsins og sér
ekki fyrir endann á þvi ástandi.
Sem dæmi um þetta þá var búið
að leggja 53 tankskipum Norö-
manna i endaðan september og
voru þessi skip til samans
3,651,000 tonn. A sama tíma lági’
27 vöruflutningaskip I Noregi sem
vantaði verkefni og voru þau til
samans 1,438,000 tonn
Þessi mikla kreppa hjá sigl-
ingaflotanum hefur haf11 för meö
sér samdrátt i nýsmiði bæði tank-
skipa og vöruflutningaskipa svo
til vandræða horfir viöa. Það sem
bjargaö hefurstóru norsku skipa-
smlðastöðvunum fram til þessa,
ersmlði borpalla fyrir olluvinnslu
I Norðursjó. En nú er svo komið
eftir þvl sem norska Arbeiter-
bladetupplýstinýlega.þá reiknar
rlkisstjórnin með að styrkja þurfi
skipasmiöastöðvarnar með 400-
500 milj. n.kr.
Færeyingar huga að
nýtingu þangs og þara.
Nú á s.l. sumri voru gerðar við-
tækar rannsóknir á þangi og þara
við Færeyjar með framtlðar nýt-
ingu fyrir augum. Niðurstaða
þeirra rannsókna ersú að reiknað
er með að 400 þús. tonn séu við
eyjarnar og mikið af þvl á 15-20
m. dýpi. Tæp 13 kg. reyndust vera
á fermetra.