Þjóðviljinn - 22.01.1978, Side 11

Sunnudagur 22. janúar 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11
BRÉF TIL BLAÐSINS — MEÐ TILSVARI
Lesid Rauðu hættuna
„Raufta hættan” eftir Þórberg
Þór&arson var endurútgefin nú
fyrir jólin. Þar lýsir Þórbergur af
mikilli nákvæmni þvi sem fyrir
augu bar á feröalagi hans i Sovét-
rikjunum 1934. Inn á milli ber
hann þaö sem hann sér og heyrir i
landi sósialismans saman viö
hliöstæöur á Vesturlöndum og Is-
landi. Sá samanburöur ber vott
um yfirburöi Sovétrikjanna i
flestum meginatriöum, jafnvel
þótt Rússland hafi veriö meöal
vanþróuöustu rikja Evrópu aö-
eins 18 árum áöur.
Viö lestur bókarinnar deildi ég
meö Þórbergi undruninni og
ánægjunni meö þær stórstigu
framfarir á sviöi framleiöslu og
félagslegrar þjónustu viö almúg-
an, sem uröu á svo skömmum
tima. Sem dæmi má nefna dag-
vistun eöa vikuvistun fyrir börn,
máltiöir I grunnskólunum og 6
mán. fæöingarorlof fyrir verka-
konur. Þessi sjálfsögöu réttindi
vantar enn hér á landi, þótt liöin
séu 40 ár. Einnig fannst mér
merkilegt, hve marx-leniniskar
hugmyndir og sósialisk uppbygg-
ing haföi þá þegar haft mikil áhrif
á hugarfar og siögæöi fólksins til
hins betra, — hvernig bróöurkær-
leikur sá, sem Kristur boöaöi
foröum dafnaöi meöal alþýöunn-
ar i landi hins guölausa sósíal-
isma.
Bók þessi hlýtur aö hafa haft
gifurlega þýöingu fyrir baráttu
alþýöunnar hér á landi i þá daga,
þegar lygaherferöin á hendur So-
vétrikjum Lenins og Stalins var i
algleymingi. Hér hafa hæfileikar
meistara Þórbergs nýst alþýö-
unni vel og gætu núlifandi lista-
menn lært af þvi. Nú vantar nýjan
Þórberg til aö fræöa alþýöuna um
uppbygginguna I Kina, forystu-
rlki sósialismans eftir aö Sovét-
rikin féllu i hendur auövaldsins.
Rauöa hættan varö strax fyrir
miklu aökasti alls kyns aftur-
haldsmanna — sem von var — og
er þeirri orrahríö hvergi lokiö
enn. I Þjóöviljanum 8. jan. s.l.
ræöst Arni Bergmann á Þórberg
og bókina og reiöir hátt til höggs.
Jóhann Hjálmarsson fylgir Árna
fast á eftir i Morgunblaöinu 18.
jan. s.l. og kveöur þar viö mjög
likan tón. Reyna báöir aö útmála
heimsborgarann og esperantó-
snillinginn sem einfaldan og auö-
trúa aumingja, sem lætur ljúga
sig fullan þar eystra.
Arni Bergmann skellir skuld-
inni einnig á „sendinefndakerfi”,
en i bókinni kemur skýrt fram, aö
Þórbergur fór ekki meö sendi-
nefnd, heldur á eigin vegum og
réö feröum sinum i Leningrad og
Moskvu «4 mestu sjálfur. A.B.
þekkir af eigin raun Sovétrikin
eftir gagnbyltingu (dvaldi þar um
1960). Hann vill ekki trúa ööru en
aö sú kúgun alþýöu, sem hann
hefur þá oröiö vitni aö, hafi einnig
viögengist á timum Stalins og
neyöist þvi til aö lýsa Þórberg
lygara.
Bókin Rauöa hættan er besta
svariö viö þessum lákúrulegu
skrifum Arna Bergmann og
skora ég á fólk aö lesa hana, svo
Þórbergur fái sjálfur boriö hönd
fyrirhöfuö sér og sósialismanum.
í bókinni er m.a. svargrein Þór-
bergs við „ritdómi”, er krati
nokkur, Ragnar Kvaran a& nafni,
haföi skrifaö skömmu eftir aö
bókin kom út 1935, og virðist hann
hafa viðhaft lik rök og þeir Arni
Bergmann og Jóhann Hjálmars-
son. Þetta svar Þórbergs gæti
eins vel verið stilaö til þeirra, eins
og þessi litla tilvitnun gefur til
kynna (s. 176).
„Ritdómur Ragnars Kvaran
sýnist með öðrum oröum vera
skrifaöur til að draga úr hugsan-
legum áhrifum bókar minnar. Nú
flytur bók min ekki aðeins lýs-
ingar á margvislegum efnum i
sjálfu riki sósíalismans. Hún er
jafnframt mikil agitation fyrir
sósialisma yfirleitt og flytur þar
a& auki harövituga gagnrýni á
þeirri skaövænlegu þjóöfélags-
pest, sem nefnist fasismi. Ég verð
þvi, hreinlega sagt, að álita þá
menn, er gerast til aö draga úr
áhrifum hennar, i hjarta sinu
minni vini sósialisma en aftur-
halds og fasisma, meö hvaöa póli-
tisku flokksmerki, sem þeir ann-
ars kunna aö dubba upp I hrörnun
persónu sinnar, — nema ég eigi
aö telja þá svo þröngsýna og
heimska, að þeir hafi ekki hug-
mynd um hvað þeir eru aö gera. 1
Reykt sild
ISLENSK
MATVÆLI H/F
HAFNARFIRÐI
Skattframtöl og
reikningsuppgj ör
Fyrirgreiðsluskrifstofan Vesturgötu 17 —
Simi 16223.
Þorleifur Guðmundsson,
heimasimi 12469.
Rauöu hættunni (158-159 bls.) hefi
ég þó bent allgreinilega á háska
þessarar stjórnmálaafstööu.”
Þorvaldur örn Árnason
Nokkrar
athugasemdir
Bréf Þorvaldar er mjög
skemmtilegt dæmi um málflutn-
ing hins norsk-islenska söfnuöar
sem telur sig maóista hér um
slóðir.
Kjarni máls hans kemur fram i
þessari setningu: „A.B. þekkir af
eigin raun Sovétrikin eftir gagn-
byltingu (dvaldi þar um 1960).
Hann vill ekki trúa ööru en aö sú
kúgun alþý&u sem hann hefur þá
oröiö vitni aö, hafi einnig viö-
gengist á timum Stalins og neyö-
ist þvi til aö lýsa Þórberg lyg-
ara.”
Hér er rétt aö gera svofeldar
athugasemdir: 1. í grein minni
um Rauöu hættuna fer þvi fjarri
aö Þórbergur sé lýstur lygari.
Grein min fjallaði blátt áfram um
þaö, aö velviljaöur gestur „sendi-
nefndakerfis” er blátt áfram
ekki fær um aö draga viðtækar
ályktanir (til dæmis um „kristi-
legan bróöurkærleika”) af stuttri
dvöl I landi, þar sem flest er ólikt
þvi sem hann á að venjast.
Hversu heiöarlegur og nákvæmur
sem hann annars langar til aö
vera.
2. Þorvaldur er einn þeirra sem
telja aö Stalin hafi stýrt fyrir-
myndarsósialisma, en si&an hafi
Krúsjof og félagar gert gagnbylt-
ingu og Sovétrikin oröiö auö-
valdsriki. Meö þessu munu maó-
istar eiga viö mikinn launamun
og friöindi ráöandi hópa i Sovét-
rikjunum (sérstakar verslanir ,
spítalar osfrv.).
Mér hefur aldrei veriö ljóst,
hvernig menn geta komist hjá þvi
aö vita svo alþekktar staöreyndir
og þær, að þetta kerfi var byggt
upp einnig á timum Stalins en
ekki eftirmanna hans. Einmitt
þegar Þórbergur er i Sovét er
verið aö afnema ákvæöi Lenins
um hámarkslaun flokksmanna.
Sérverslanir og sérþjónustufyrir-
tæki eru þá þegar or&in að veru-
leika. Þetta friöindasafn til æöstu
manna flokksins átti þó eftir aö
magnast mjög og náöi hámarki
um 1950. Þaö spaugilega er, aö
höfundur „gagnbyltingar”,
Krúsjof, reyndi, þótt I litlu væri,
að draga úr þessu misrétti. M.a.
skar hann niður fjölda þeirra sem
máttu hafa einkabilstjóra og svo
möguleika háttsettra manna á aö
taka laun i mörgum stööum.
Hitt væri svo gaman að vita,
hvernig hinn islensk-norski sér-
trúarflokkur útskýrir það, hvern-
ig fyrirmyndarsósialismi Stalins
gat hruniö eins og spilaborg og
breyst i auðvaldssamfélag eins
og maóistar halda án þess aö
nokkur æmti né skræmti? Voru
stjórnaraðferöir Stalins kannski
búnar aö venja menn af þvi aö
gera greinarmun á sóslalisma og
kapitalisma? Eöa er réttur skiln-
ingur á sósialisma yfirskilvitleg
náöargjöf, sem fylgir tveim e&a
þrem mönnum á öld hverri —
meðan allir aörir eru dæmdir til
aö villast i borgaralega synd um
leiðog þeir missa sjónar af meist-
urunum?
3. Þórbergur var reyndar á
vegum „sendinefndarkerfisins”
þótt hann væri einn á ferö. Hann
kom sér austur sjálfur, en haföi
meömæli og lét bjóöa sér aö vera
áfram.
Ég kaus a& taka dæmi af Rauöu
hættunni i umfjöllun um gildrur
sendinefndakerfisins vegna þess,
aö Þórbergur var enginn aum-
ingi. Hann var eins og allir vita
mikill rithöfundur og þyrstur leit-
andi. Þeim mun fróðlegra er
dæmi hans.
Arni Bergmann
Gerist áskrifendur að
VINNUNNI
VINNAN, blað Alþýðusambands ísiands, mun koma út sex sinnum á
þessu ári, eða annan hvern mánuð að meðaltali. Vinnan er málgagn
islenskrar verkalýðshreyfingar og fjailar sem slík um þau hagsmuna-
mál hreyfingarinnar sem efst eru á baugi á hverjum tima, auk þess
sem hún fitjar að sjálfsögðu upp á ýmsum málum.
Þetta blað á þvi erindi inn á heimili sérhvers vinnandi manns á land-
inu. — Þið, sem ekki eruð áskrifendur að VINNUNNÍ, en hafið áhuga á
að gerast áskrifendur, fyllið út eyðublaðið hér að neðan, og sendið það
til:
VINNAN
Grensásvegi 16 —
Reykjavík 108
Askrift 1978 kostar 2.000 krónur, 6 blöð, og greiðist siðari hluta ársins.
Einnig er hægt að fá siðasta árgang blaðsins keyptan gegn póstkröfu
fyrir 1.500 krónur.
Nánari upplýsingar f síma 83044, Reykjavík
Undirrit... óska/r eftir a& gerast áskrifandi aö Vinnunni:
Nafn..........................................................
Heimilisfang...................................................
□
Öska einnig eftir aö fá árganginn 1977 sendan gegn póstkröfu.