Þjóðviljinn - 27.08.1978, Blaðsíða 3

Sunnudagur 27. ágúst 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 3
Siðferði og
sönn ást
,yeldi tilfinninganna”
og súrrealistarnir
Ástarsögurnar gegnum
tímann eru óendanlega
margar. Flestar hafa þær
þó sameiginlegt að
elskendurnir af hinum
breytilegustu ástæðum ná
þar aldrei að njótast. Sið-
ferðið (mórallinn) hefur
ætíð boðað algjöra
frustrasjón, jafnt á sviði
ástarinnar sem öðru, í okk-
ar kapitalíska neysluþjóð-
félagi. Samkvæmt kenn-
ingum þess hefðu Rómeó
og Júlía orðið hundleið
hvort á öðru ef þau hefðu
fengið að njótast og
upplifa tilf inningar sínar á
eðlilegan hátt. Og enn í dag
lætur fólk bjóða sér upp á
sögu þeirra, sem ímynd
sannrar ástar — eða
hreinnar ástar, eins og það
myndi vera orðað á kristi-
legan máta.
Og það er einmitt hin kristna
kirkia, sem s.iálf boðar „ást og
bræðralag”, sém er einn fyrsti og
langllfasti óvinur ástarinnar. Hún
hefur notfært sér ástina út i ystu
æsar til þess að hafa hemil á fólki,
og skipta þvi niður i gott og illt
eftir aðferðinni: bú átt aö elska
mig þvi það er ást sem ég boða. A
meðan er hin eðlilega og ódauð-
lega tilfinning sem lifir meðal
manna kölluð synd.
Sönn ást er ekki til nema þvi
einungis að hún sé frjáls, sprottin
upp án allra hafta og án þess að
valkostir séu settir. Þannig brýt-
ur hún lika allar reglur
kapltalismans, eignarrétturinn er
að engu hafður, skipulag fjöl-
skyldunnar óvirkt, siðferði kirkj-
unnar er sett i rúst, og ástin þar
með kölluð synd eða klám.
Súrrealistarnir hafa ætið hug-
leitt mikið þetta óstjórnlega afl
mannsins, sem er jafnframt
sterkast og æðst allra hans til-
finninga. Hvernig þetta þjóðfélag
hefur reynt að hefta ástina á alla
vegu og hvernig hún er siðan
virkt i hinum ýmsu afbökuðu
formum: Ostöðvandi þunglyndi,
eirðarleysi, bilafægingum og
eldhúspússi, iþróttamanium,
ofstæki, hatri og ofbeldi. Þessar
„tilfinningar” eiga allar sinar
eðlilegu skýringar i kapitalisku
þjóðfélagi, en ástin ekki nema
sem geltur þræll kirkjunnar og
siðferði hennar.
1 bók sinni „L’AMOUR FOU”
segir André Breton, einn helsti
leiðtogi súrrealistanna:
„Ast, eina sanna ást, holdleg
ást, ég dái þig, get aldrei hætt að
dá þinn skæða skugga, þinn ban-
væna skugga. Og það mun koma
sá dagur sem maðurinn mun
viðurkenna þig sem sinn eina
dómara, og mun virða þig i öllum
þinum dularfulla afbrigðleik, sem
þú sveipar hann með.”
Kvikmyndin „Veldi tilfinning-
anna” (eða AI NO CORRIDA eins
og hún hét upphaflega á frum-
málinu, þ.e. Astarat) eftir Nagisa
Oshima, nær mjög langt i þvi að
túlka þessi orð Bretons, þótt stað-
ur og stund séu allt annar.
Oshima fjallar nefnilega i mynd
sinni um hina sönnu holdlegu ást,
með öllum sinum erfiðleikum til
uppdráttar, i ofsafenginni leit
sinni að sifellt nýju formi og túlk-
un, að sterkari ástriðum og af-
brigðum að hinni fullkomnu
fullnægingu, sem getur varla þýtt
annað en dauðann.
Samfarirnar verða þvi tákn
endalausrar lifsbaráttu, sem að
lokum er fullnægt.
Sagan segir frá ungri stúlku,
sem kemur sem vinnukona inn á
velstætt heimili. Af vinnufólkinu
er hún ásökuð fyrir að hafa áður
unnið sem gleðikona og ein
geishan reynir strax að fá hana til
lags við sig, og til þess aö fá hana
til þess að þýðast sig, leyfir geish-
an henni að koma með sér að
njósna um húsbændurna. Unga
stúlkan hrifst strax af húsbónda
sinum. Þegar hann kemur að
henni við vinnu sina og stingur
hendinni upp undir pilsið hennar,
þá svarar hún hreinskilnislega
og með óvenju mikilli ástúð, sem
kemur honum á óvart. Innan
skamms eru þau orðin elskendur,
og það verður fljótlega hann, sem
getur ekki án hennar verið, en
ekki öfugt eins og þaö var i
upphafi.
Þau hverfa á brott frá heimili
hans, til þess að geta notist betur
og gefa sig hvort öðru á vald með
viðeigandi athöfn (hvort sem hún
var nú sönn eður ei, enda skiptir
það ekki máli). Viðstaddar eru
geishur eins og allstaðar, imynd
borgaralegrar úrkynjunar sem
reyna að notfæra sér ástarleik
elskendanna til þess að þær sjálf-
ar geti veitt likama sinum
fullnægingu.
Þau lofa að elska hvort annað
til dauðadags og siðan hefjast
stanslausar ástarsenur. Hún
elskar hann til hins itrasta7hælir
honum, ögrar, hótar og æsir eftir
þvi sem með þarf. Hann striðir
henni og lætur vel að henni og
elskar hana aftur og aftur þar til
hann er að þrotum kominn, en þá
tekur hún við. Þau geta vart slitið
sig frá hvort öðru. En i þessu
þjóðfélagi þarf fólk á peningum
að halda til þess að lifa, svo hún
tekur það ráð að hverfa nokkra
stund og selja sig gömlum viö-
skiptavini svo peningavandamál
verði ekki til þess að stöðva
þennan óhemjufulla ástarleik
þeirra. Hann fer svo til konu sinn-
ar og liggur með henni, þótt hann
hafi lofað þvi að svo skyldi aldrei
verða. Hún njósnar um þau um
nætur eins og sárþjáð dýr og þaö
eina sem fær hana til þess að bera
þetta af, er sönnunin um þaö, að
hann fær ekki þá fullnægingu sem
hann fær hjá henni.
Samkvæmt venjulegri formúlu
heföi henni liðist að aflifa elsk-
huga sinn af afbrýöissemi — en
það gerist ekki, þar sem hún elsk-
ar hann allt of heitt og þráir hann
einungis aftur tii samlifis við sig.
Og þegar hann snýr aftur til
hennar eru þau aftur fullkomlega
hamingjusöm I sinni einstöku ást,
og hún segist vilja hafa hann að
eilifu inni i kvið sinum.
En ástarleikir þeirra verða
tryllingslegri. Sársaukinn sem
þau hafa orðiö vör við endur-
speglast i atlotum þeirra. Hún
egnir hann til þess að liggja með
gömlum geishum og nýtur þess
að horfa á, þau elskast út á
gluggakistunni, hún vill vera bar-
in og hann uppgötvar það að
fullnæging hans er meiri þegar
hún pinir hann um leið.
„Hið óvenjulega er óaðskiljan-
legt frá ástinni, sérstaklega hvað
einstaklingsbundnar og sam-
eiginlegar uppgötvanir varðar.
Kynfæri manns og konu dragast
hvort að öðru vegna einstakra
hæfileika sinna til þess að
innbyrða hvort annaö — i stöðugri
óvissu, sem endurfæöist i sifellu,
likt og steypiflug smáfugla, sem
láta fægja á sér fjaörirnar út i
ystu myrkur.”
André Breton
Og atið heldur áfram milli
þessara tveggja holdlega
ástsjúku einstaklinga. Hún er
hæna hans og drottning og hann
nýtur þess til fullnustu að finna
fingur hennar stöðva andardrátt
sinn um leið og hann fær fullnæg-
ingu. Hún verður ein eftir og ótta-
slegin og sker undan honum þaö
sem hún hafði aldrei viljað skilja
við sig.
Lokasenan úr „Veldi tilfinninganna”
Ég óska ykkúr æðisgenginna
ásta. Róska

útgerdarmenn
-skipstjórar!
Plasteinangrun h/f á Akureyri,
framleiöir nú trollkúlur.
Vönduö íslenzk framleiösla á góöu
veröi.
Hafið samband viö einhvern eftirtal-
inna veiðarfærasala:
Á Akureyri: Heildverzlunina Eyfjörö h/f
— Skipaþjónustuna h/f
Á ísafirði: Sandfell h/f, Umboðs heild-
verzlun
í Reykjavík: Kr. Ó. Skagfjörð h/f
— Landssamband ísl. útvegsmanna
- — Seifh/f
— Sjávarafurðadeild Sambandsins
— Þ. Skaftason h/f.
Plasteinangrun hf.
SAMBAND ÍSLENZKRA SAMVINNUFÉLAGA
@ Sjávarafuróadeild
SAMBANDSHÚSINU RVÍK, SÍMI 28200