Þjóðviljinn - 03.12.1978, Page 2
2 SIÐA — ÞJ6ÐVILJINN Sunnudagur 3. desember 1978
Fullveldistímaritið Láki
Fitjaö haföi veriö upp á hugmyndinni viö ýmsa góöa menn úr fjóröa bekk Menntaskólans
vonandi hefur átt sinn þátt i aö
lyfta þjóöinni, amk samkvæmt
framþróunarkenningunni. Aldrei
sáum viö ritstjórar sjálfir eyris
afrakstur af blaöinu. Einginn las
þaö. Hvergi var þess getiö. Ekki
nokkur juaöur hélt til haga ein-
taki af þvi. Aöeins fyrsta tölublaö
var selt á götum, annaö tbl var
prentaö en aldrei framboöiö til
•sölu. Blaösölustrákarnir keyptu
sér límonaöi fyrir þá aura sem
inn komu. Pétur Jakobsson
greiddi prentkostnaöinn sjálfur
áriö eftir.”
„Láki er vorblóm”
Fyrra tölublaö Láka kom út
fimmtudaginn 19. júni 1919 en hiö
siöara mánudaginn 23. júnf.
Hvort blaöiö er 4 bls. aö stærö I
heldur stærra broti en Skirnis-
brot.
Allar greinar og ljóö I Láka eru
undir dulnefni en fullar af æsku-
fjöri og gáska enda er undirtitili
timaritsins Gamanblaö.
Fyrra tölublaö hefst á kvæöinu
Láka eftir Amator sem ætti aö
vera Siguröur Einarsson skv.
framansagöri frásögn Halldórs
Laxness. A forsiöu er einnig for-
ystugrein er nefnist Láki er vor-
blóm og væntanlega eftir Tómas.
Þar kemur fram stefnuskrá
blaösins.
„Láki er margfaldur vormaö-
ur.
Hann lætur ljós sitt skina I
fyrsta sinni á júnfdegi, þegar
voriö i náttúrunni er I sem mest-
um blóma, einmitt þegar súrurn-
ar eru útsprungnar og hvönnin er
oröin græn og vorrigningarnar
belja meö reginmagni, og mynda
kolmórauö stórfljót I göturennun-
um, sem brjótast áfram út yfir
alla bakka, — alveg eins og hugur
æskumannsins.
Og hann kemur á vori hins Is-
lenzka þjóölifs, — einmitt þegar á
aö fara aö kaupa fiugvélarnar.”
Niöurlag forystugreinarinnar
er þannig:
„Já, þaö sér hver maöur: Láki
kemur á þeim tfma, sem fegurst-
ur hefir runniö upp yfir þjóö vora.
Og ekki einungis þaö:
Hann heildar á þeim dýrlegasta
afmælisdegi, sem til er I sögu
þjóöar vorrar.
Hann heilsar á þeim degi, sem
bjartastur er og blíöastur, degi
kvenréttindanna, degi Bríetar,
degi Freyju, degi hins fegursta„
sem Drottinn gaf þessari jörö,
einmitt hálfum mánuöi eftir aö
hvita „svinariiö” er úr sögunni og
Jón i Mundakoti er afhrópaöur
fyrir austan.
Er þetta ekki giftusamlegur
timi — og drottinlegur dagur?
Eöa hver mundi sá, er dirföist aö
frýja Láka heilla?
Þvi Láki elskar voriö, vor nátt-
úrunnar, vor þjóölifsins, vor bók-
mentanna: hann elskar kvenrétt-
indin, hann elskar Brieti, og hann
elskar þetta fallega sem Guö gaf,
meyjarnar: já, þær elskar hann.
allar.
Þvi er þaö, aö óska Láka ills,
hiö sama og aö óska öllum mögu-
legum vorum, Brfeti, kvenrétt-
indunum og stúlkunum, til
óheilla. Og um þaö gerir enginn
sig sekan.
t framtiöinni ætlar Láki sér aö
taka til umræöu öll merkismál
þjóöarinnar: Framfarir, skóla-
mál, pólitik og alt, sem nöfnum
tjáir aö nefna. Láki er bókmenta-
vinur og ætlar sér aö flytja fögur
ljóö innan um og saman viö. T.d.
kemur gevoldugt Lákakvæöi I
næsta blaöi. Myndir af jnerkum
mönnum og viöburöum ætlar
Láki sér einnig aö flytja, ef
ástæöur leyfa.”
Hvort mundi það
vera pilturinn frá
Laxnesi?
A bls. 2 er kvæöiö Kom þúi ný-
stárlegum stil, án heföbundinnar
stuölasetningar og rims og minn-
ir helst á Ljóöaljóöin I Bibliunni.
Undir þaö ritar Mensa rotunda.
Hvort mundi þaö vera pilturinn
frá Laxnesi?:
„Kom þú.
Kvæöi eitt dálftiö nokkuö, mun-
aróöur frá Halli hálfvita til hans
elskulegu unnustu.
Kom þú,
kystu mig —
þú kemur aldrei.
Helduröu’ aö lifiö
sé aivara ein?
— Nei, yndisstundir
og gieöisöng
þaö á þeim, sem nóttin
er ill og iöng
og alvaran þjáir oki.
Þú talar um hann,
en hann þarftu’ ekki aö óttast.
Hann er nú fjærri.
En elska þú hann:
já elska þú.hann,
en yndi þitt og atlot þrái eg,
— eg, sem legg augun aftur
og sé þig í sólroöans faömi.
Veit mér yndi,
veit mér gleöi!
Sorgin?
Sorgin hún er blóm —
blóm, sem er eitraö,
blóm, sem nistir hjartaö.
En hún gefur gulina vængi, —
vængi, sem lyfta hátt,
hátt upp i geiminn,
ómælisþrár- og
óskapnaöar-draumageiminn.
Þey!
Séröu hvar hann skýlist
i skugganum , bak viö tjaldiö,
unnustinn þinn ungi?
Heyriröu hvaö hann segir?
„Viltu boröa?
Viitu’ ekki boröa?
Viltu’ ekki bita, vina mfn góö?
Hérna’ er kjöt,
hérna smjör,
hérna mjólk,
mjólk úr henni Skrautu,
Skrautu, sem er kostakýr,
og bezta brúöargjöf.
En eg býö þér koss,
brennandi koss,
af brennandi vörum,
litiö Ijóö,
létta vængi,
vængi, sem þú sér,
ef þú leggur augun aftur.
Tár?
Láttu tárin hrynja,
— ekki á smjöriö
og fyrir alla guöanna skuld
ekki ofan i mjólkina.
Tár,
tár, sem lföa af lindum þeim,
sem lif og dauöi signa.”
„Það ball var þó
reglulega í Jóns
Sigurðssonar anda”
„Dagur dýröarinnar” er háösk
lýsing á 17. júnfhátiöarhöldum I
Reykjavik eftir Jónatan. Hún
hefst svona:
„Eg er greindur, þvi aö eg er úr
Flóanum, og eg get oröiö hrifinn,
þvi aö eg hef lesiö Kapitólu.
Og mikiö skelfing held eg aö
þaö hafi veriö heimskur maöur,
sem sagöi, aö Jón Sigurösson
væri aö veröa aö landplágu. Aö
minsta kosti var hátiöahaldiö á
afmælisdegi hans eitt þaö dýrleg-
asta, sem eg get gert mér f hugar-
lund.”
Sföar segir:
„Þegar niöur f bæinn kom, sá
eg nú eiginlega ekki annaö, en
silkikjóla, stigvél og hvit brjóst.
— Þetía fannst mér nú, manni á
kúskinnsskóm, geta veriö alveg
nógur afmælisfagnaöur út af fyrir
sig, aö minnsta kosti býst eg ekki
viö, aö mér veröi sýnd svo mikil
samúö dauöum, aö fólk gangi
svona Ijómandi vel til fara. Og
þaö var eg svo hjartanlega sann-
færöur um, aö hér komu allir
saman, einungis I þvi augnamiöi,
aö heiöra minningu Jóns Sigurös-
sonar, — eöa var þaö ekki?”
Og enn segir:
„Og svo fór alt upp i kirkju-
garö. Og eg lika. Hvllik göfgi,
heilög og háfleyg greip mig, viö
aö sjá upp á seremoniuna og
heyra ræöuna, sem haidin var viö
leiöiö hans Jóns sáluga, eg held
aö sál min heföi leyst upp i gufu
og stigiö upp I heim andanna,
heföi ekki drengirnir æpt: „aö-
göngumiöar” , og cigarettureyk-
urinn borist aö vitum mér, og hót-
fyndnin frá unga fólkinu læöst inn
I eyrun á mér, meöan á ræöunni
stóö.”
Undir lok greinarinnar segir
Jónatan Flóamaöur:
„Og mikiö held ég aö honum
Jóni heföi þótt gaman, aö sjá pilt-
ana sparka tuörunni á milli sin
um kvöldin, þaö var þó fögur
sjón. 0, Drottinn minn! Fyrst hélt
eg , aö þaö væri hreint og beint
Fata Morgana. Siöan hélt eg aö
þaö væru Fransmenn. En hvilik
hreykni blandin gleöitilfinning
greip mig ekki, er eg varö þess
vfs, aö þetta voru niöjar forn-
kappanna, og engu óslyngari.
En mest var þó gaman seinast,
þegar balliö byrjaöi. Þaö ball var
þó reglulega I Jóns Sigurösonar
anda, — eg get nú samt ekki beint
útlistaö hvernig, en eg held aö þaö
hafi hlotiö aö vera þaö, — ein-
hvern veginn....”
„Sonafélagið”
Auk þessa efnis er 11. tbl. Láka
stutt grein sem nefnist Sonafélag-
iö. Hún hljóöar svo:
„Sonaféiagiö
heitir nýstofnaö félag hér I bæn-
um. Markmiö þess er, aö gangast
fyrir framkvæmdum i þessum
greinum: Skotfimi, leikfimi,
andatrú, sjósókn og iönaöi; list-
um, iandbúnaöi, söng, fyrirlestr-
um og heildsölu; stjórnmálum,
smekkvisi i svefnherbergismubl-
um og symbóiik.
Stjórnendur félagsins eru þess-
‘ir: Siguröur Karlsson, formaöur:
Steinþór Lárusson, ritari: Guö-
mundur Asmundsson von Borö-
viö, gjaldkeri og fyrirlestra-hald-
ari félagsins.
Félagiö er þegar tekiö til
starfa.
Nánar auglýst siöar.”
„Og sjá, það var
harðla gott”
„Þegar vfsdómurinn sigraöi”,
heitir upphafsgrein sföara tölu-
blaös Láka, undirrituö af Fjalari.
Þar er Islendingum lýst á inn-
blásinn hátt. Greinin byrjar
svona:
„Lengstnoröur i „aretick”-hafi
skapaöi Guö land eitt, — f bræöi
sinni, eftir aö atkvæöi höföu veriö
greidd um máliö fyrir hæstarétti
Himnarikis og höfuöengillinn
Micael haföi, sakir framsýni
sinnar, veriö þvi eindregiö mót-
fallinn. — „Veröi!” sagöi sá al-
máttugi, og þaö varö. — En hvi-
Framhald á 11. síöu
Vattstungnu
jakkarnir
frá MAX fást nú á eftirtöldum stöðum
KÁPAN, Laugavegi 66, Reykjavik
PANDORA, Kirkjuhvoli Reykjavik
SONJA, Vallartorgi, Reykjavik
VALBÆR, Akranesi
EINAR OG KRISTJÁN, ísafirði
EINAR GUÐFINNSSON, Bolungarvik
SPARTA, Sauðárkróki
TCJNGATA 1, Siglufirði
KEA, Akureyri
KAUPFÉL. ÞINGEYINGA, Húsavik
BJÓLFSBÆR, Seyðisfirði
KAUPFÉLAGIÐ FRAM, Neskaupstað
KAUPFÉLAG HÉRAÐSBOA, Egilsstöðum
KASK, Hornafirði
MAXhf
Ármúla 5 - Reykjavík
Símar: 82833 og 86020