Þjóðviljinn - 21.12.1978, Síða 7

Fimmtudagur 21. desember 1978 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 7
Ég neyöist til aö draga þá ályktun af stööu
kristindómsfræðslu i skólum aö rikið sé aö afnema
trúfrelsið í landinu
Haukur
Viggóson
Bólusetning og
innræting
Mikið tilfinningalegt ójafn-
vægi rikir nú i landinu vegna
útkomu á barnabókinni „Félagi
Jesús”. Tæpast mætir mabur
manni á götu að ekki berist
þessi bók og deilan um hana i
tal, Hvort maður hafi lesið bók-
ina og hvað manni finnist? Gott
og vel, ég hef lesið bókina og
finnst hún ágæt, þrátt fyrir
ýmsa galla. Ég hef þó ekki i
hyggju að fjölyrða frekar um
bókina, miklu heldur um hina
athyglisveröu umræðu sem hiin
hefur vakið. Langmerkasta
framlagið til þessarar umræðu
er yfirlýsing nokkurra trúar-
leiðtoga kristinna manna hér á
Islandi. Sakir þess að hér eru á
ferð leiðtogar trúar umburðar-
lyndis og fyrirgefningar langar
mig að eyða svo litlu púöri á
hana.
1 yfirlýsingunni stendur orð-
rétt: „Bókin „Félagi Jesús”
gefin út af Máli og menningu og
mikiö auglýstsem barnabók, er
skrifuö i þeim tilgangi aö bólu-
setja börn fyrir kristnum trúar-
áhrifum.... Hún er blygðunar-
laus storkun viö helgustu til-
finningar kristinna manna..
Vér viljum eindregiö vara
grandaiaust fólk við þeirri
óhollustu, sem þessi bók hefur
að geyma og hvetja alla heil-
brigöa menn, einkum foreldra
og kennara til samstööu um aö
verja börnin fyrir þessari og
annarri ólyfjan sem bókaútgef-
endur láta sér sæma aö bjóða
þeim.”
Ég á bágt með að trúa ööru en
aö þessi yfirlýsing sé skrifuö i
miklum tilfinningahita og aö óyf-
irveguðu máli. Ekki eingöngu
vegna þeirrar reiði sem i henni
birtist, og er mæta vel skiljan-
leg, miklu heldur vegna oröa-
valsins. Til aö mynda heföi ég i
sporum trúarleiðtoganna aldrei
notað orðið „bólusetning”.
Setningin sem „bólusetning”
kemur fyrir í veröur beinlinis
brosleg og i þeim tilgangi sem
hún hefur sennilega átt að vera
beinlinis vitnandi um alvarleg-
ar tilhneigingar til trúarlegs
einræðis.Kátlega hliðin er sú að
likingin er tekin úr læknamáli,
þar sem bólusetning merkir já-
kvæða aðgerð, sem felstl þvi aö
sýkli er sprautaö i viðkomandi I
þeim tilgangi að gangsetja mót-
efnakerfi likamans og að það
vinni þannig npp mótefni gegn
sterkari sýkli til aö viðkomandi
einstaklingur komist hjá alvar-
legri sýkingu. EBlilegast er aö
álita að „bólusteningaraldur”
barna i trúarlegu samhengi séu
mjög ung börn, 5 — 8 ára. Meö
þennan aldur i huga held ég að
krikjunnar menn þurfi litið að
óttast það að bók þessi komi til
með að hafa „bólusetjandi” á-
hrif. Að fenginni reynshi tel ég
ekki mikla hættu á að börn mjög
smá eöa á þeim aldri, sem
kirkjan sjálf vill hefja sina
„bóíusetningu” fyrir öðrum trú-
arbrögðum, þ.e. um það bil sem
barniö er fariö aö geta nauö-
aö i foreldrum sinum um aö fá
að fylgja félögunum i sunnu-
dagaskólann, skilji mikið i
Jesútalinu hvort heldur þaö er
Jesús kristinna manna eða
Jesús hans Sven Wernström. Til
þess hefur barnið á 5 — 8 ára
aldrinum einfaldlega ekki vits-
munalegar forsendur. Það má
þvi ætla aö trúarleg afstaða sé
litil eöa engin hjá þeim hvort
sem það er presturinn sem vill
hafa áhrif á börnin eða sá sem
vantrúa er á Bibliumynd Jesú.
Enda benda ýmsar sálfræöileg-
ar rannsóknir tii þess (sbr. R.
Goldman) Hinsvegar er slik
innrætingsemviögengisthefur I
sunnudagaskólum ekki áhrifa-
laus meö öllu. Mér virðist af
reynslu minni sem barn og af
minum börnum og annarra á
umræddu aldursstigi að áhugi
þeirra á Jesúm tengist aðallega
þrennu: 1. Fæðingin. Tel ég
þann áhuga stafa af samband-
inu við jólahátiðina svo og skýr-
ingu á eigin tilveru. 2. AB Jesús
var góður, sem tengist þá siö-
feröilegu en ekki trúarlegu
samhengi. 3. Krossfestingin,
sem tengist dauðanum og
spurningunni „hvað verður um
mig?” Annar áhugi barnanna á
Jesúpi t.d. myndir og sögur um
hann tel ég eiga rót sina aö
rekja til hinna þriggja ofan-
greindra atriöa.
Hvaö eldri börnsnertir, þá er
hugsanlegt að þau fái áhuga á
bókinni „Félagi Jesús” en á
þeim aldri getur baraekki veriö
um neina „bólusetningu” að
ræða, þvi „sýkingin” er þegar
hafin. Hinn sterki „sýkill” er
skólinn. Þ á þegar i 8 ára bekk er
formleg trúarinnræting hafin
(reyndar oft fyrr óformlega). í
heil fimm ár fær barniö ein-
göngu kristindómsfræöslu i trú-
arbragðakennslustundum, áður
en þaö fær aö kynnast örðum
trúarbrögöum að e-u marki
(nema ef veraskyldi óformlega
fyrir tilstálli foreldra og/eöa
heiðarlegra kennara). Eftir
þann tima fá börnin 3ja mánaöa
timabil (2— 3 tímar á viku hið
mesta) að kynnast öörum
heimstrúarbrögöum (sbr. nám-
skrá i Kristnum fræðum) Með
þetta i huga tel ég, og byggi þaö
einnig á að i yfirlýsingu trúar-
leiötoganna er m.a. höfðað til
kennara, að trúarleiötogarnir
seuað fara fram á að trúarein-
okunsé mjögstrangt fram hald-
ið hér á landi (og kem betur aö
bessu siðar).
llyfirlýsingunni er talað um „ó-
hoDustu” bókarinnar og „ólyfj-
an’’ (s.s. eiturlyf) og er þetta
dæmalaust merkilegt oröaval.
Þó svo bókin sé „storkun við
helgustu tilgfinningar kristinna
manna” þarf hún ekki endilega
aö vera óholl. I minum huga
tengist þetta þvi' að reynt sé að
læða efa að mönnum um
„sannleika” kirkjunnar. Leiöi
bókin til efasemda er það gott.
Efasemdir er holl lexia hverjum
„trúuðum” manni. Þurfö Jesús
kristinna manna ekki að reyna
allskyns freistingar áður en
hann fór aö kenna, ekki þóttist
hann of góður til að láta reyna á
sin þolrif. Ég held satt best að
segja að það sé ekki i anda
lúthersku krikjunnar að maður
verði kristinn svona rétt af
sjálfusér. Fyrr eöa siöar upplif-
ir hver einstaklingur efasemdir
I trúarlifi sinu sem ýmist leiöir
til þess að hann styrkist í trú
sinni eöa burtkastar henni. Efa-
semdir eru meira að segja
grundvallar ástand fyrir trúboð.
Að vinna mann til trúar þýðir
m.a. vekja hjá honum efasemd-
ir og hlúa að þeim uns
hann’ snýst til boöaðrar trúar.
Mér er þvi spurn: Er þá kristni-
boð ekki „blygöunarlaus stork-
un við helgustu tilfinningar”
annarratrúa manna? Erkristin
trú i þessu samhengi ekki að ,
vega að grundvelli annarra trú-
arbragöa? Það þarf ekki að
benda aftur i aldir eöa á nútima
friðsamlegt trúboö kirkjunnar
um viða veröld, — litum okkur
nær.
Þvi miður er málum svo hátt-
að á lslandi 20. aldarinnar aö
sjálfsagt þykir að innræta
kristna trú. Látum kyrrt liggja
ef látið væri nægja að fela inn-
rætinguna i hendur foreldra og
jafnvel að kirkjan fái þar aöild
að, æski foreldrar þess, en hitt
er ekki hægt aö láta óátaliö að
rikið sjálft, með árangursriku
samstarfi viö krikjuna hefur
hrifsað til si'n þetta einkamál og
faliö það skólunum þrátt fyrir
stjórnarskrárbundið trúfrelsi. 1
skólum landsins hefur kristin
trú nefnilega algjöran forgang.
Eins ogég benti áhér að framan
fer kristinfræðsla fram i fimm
ár áöur en barnið (þá 13 ára)
fær formlega upplýsingar um
önnur trúarbrögð. En jafnframt
þessari almennu fræðslu stend-
ur fermingarundirbúningur yfir
þannig að kristindómsfræðslan
vikur aldrei frá augum nem-
andans. Og næstu 2 1/2 ár er trú-
arbragðafræðsla eingöngu til-
einkuðkristnum fræöum. Þann-
ig stendur kristindómsfræðslan
yfir I samfellt 8 skólaár. Þetta
eru óneitanlega mikil for-
réttindi fyrir kristna trú. Svör
kristinfræðslupostulanna við
þessu eru venjulega eftirfar-
andi: „98% landsmanna láta
skira börn sin. Þessvegna er
það réttlætanlegt að kristin-
fræði fái svo rúmt pláss á
stundaskrá skólanna. Einnig
byggir löggjöf landsins á
kristnum grunni. Hins vegar ef
menn geta ekki sætt sig við
þetta þá er þeim frjálst að taka
börn sfn úr trúfræöshistundum 1
skólanum.”
Allt eru þetta kunn svör við
umkvörtunum trúfrelsismanna
og allt er þetta laukrétt. Hins
vegar erutil jafnmörg rök gegn
þessu. 1 fýrsta lagi þurfa menn
ekki að vera trúaðir til að láta
skira börn sín. Bak við skirn
geta legiö aörar ástæöur t.d.
umburöarlyndi gagnvart öðrum
ættingjum, eða þá að skirnin
hefur fengið inntak heföar án
trúar, svipað og gamlar hátiðir
t.d. jól fengu nýja merk-
ingu fyrir Islendinga eftir
kristnitöku. Ég tel mig til dæmis
ekki tnlaöan þó ég aðhyllist sið-
ferðisboðskapJesús. Þóttég hafi
látiöskira börn min tel ég þá at-
höfn alls ekki knýja þau til að
taka jákvæða afstöðu til krist-
innar trúar.Það erhvorki skirn
eða ferming I sjálfu sér sem
gerir mann kristinn heldur upp-
eldi hans. I ööru lagi: Löggjöf
höfðar ekki til trúar heldur sið-
fræði. Auk þess er stjórnar-
skrárbundiö trúfreisi á Islandi.
1 þriöja lagi gerir engin upplýst-
ur maður barni sinu viljandi þá
hörmung að greina það frá öör-
um börnum i skólanum. Sllkt
gæti valdið óbætanlegu sálar-
tjóni hjá barninu. Af þeim sök-
um neyöist sá sem andsnúinn er
einhliða trúarbragðakennslu i
grunnskólanum til að láta barn
sitt sitja undir sllkri kennslu.
Þessa hluti eiga trúfræöi-
postularnir aö vita og að maður
tali nú ekki um höfunda grunn-
skólalaga.
Ég neyðist þvl til að draga þá
ályktun að með framangreindu
sé ríkið aðafnema trúarbragða-
frélsiö i landinu og fótum troða
þau mannréttindi sem barniö
fékk i vöggugjöf —trúarbragða-
frelsiö. Ef hér er ekki veriö aö
troða á helgustu tilfinningum
margra og rétti allra þá veit ég
ekki hvað skal kalla þaö.
Við þá sem undirrituðu yfir-
lýsinguna um bókina „Félagi
Jesús” vU ég þvi segja þetta:
Það er skiljanlegt trúar ykkar
vegna að ykkur skyldi sárna og
þiö fyllist réttlátri reiði út af
túlkun bókarinnar á Jesúm. En
við þaö áttuö þið aö láta sitja, og
reyna %kki aö hafa skynsemi
fyrir annað fólk. GætiB þess að
fara ekki út fyrir helgastar
kenningar kristninnar — sýnið
að Kristur hafi komið til ein-
hvers ogverið umburöarlyndir.
Sagði Jesús ekki „Elska skaltu
náunga yöar eins og sjálfan
yður”? Ef þiö teljið aö synd hafi
verið framin þá er þaö ekki
ykkar að dæma.
AB lokum vil ég vitna I orð
Rousseau: „Sá guö sem ég
dýrka er ekki myrkursins guö;
Hann hefur ekki gefiö mér skyn-
semina til að banna mér að nota
-hana. Aö skipa mér aö misbjóöa
skynsemi minni er aö móðga
skapara hennar.”
Kópavogi 12/12 1978
Haukur Viggósson
Starfshópar um umferóarmál i Þingholtum
Bílaumferð
takmörkuð
Starfshópurinn hefur komist að
þeirri niðurstöðu að bllaumferð
um ákveðna hluta Þingholtanna
sé þess cðlis að hún valdi stór-
hættufyrirbörnog aðra gangandi
vegfarendur oghafi I för með sér
alis óviðunandi loft- og hávaða-
mengun, segir i ályktun frá
starfshópi um umferðarmál sem
starfar á vegum tbúasamtaka
Þingholtanna. Segir siðan að
starfshópurinn leggi áherslu á
eftirtalin atriði i þessu sambandi:
A) Stór hluti umferðarinnar um
Þingholtin er hverfinu óviökom-
andi. Þár er um að ræöa gegnum-
akstur, sem vel mætti beina útá
aðrar umferðaræöar sem betur
þola þunga og hraða umferð.
B) Forsendur skipuleggjenda
borgarinnar hvað bilastæði varð-
ar, hafa til þessa verið þær aö
telja 1 bllastæöi nauösynlegt fyrir
hverja Ibúö og þar aö auki 1 bila-
stæöi á hverja 50 ferm. atvinnu-
húsnæðis. Starfshópurinn lýsir
undrun sinni á þessum forsendum
og gagnrýnir þær harölega, og
mælist til þess að skipulagsmenn
geri skilmerkilega grein fyrir á
hverju þeir byggja þennan stuðul.
Samstarfshópurinn telur að sist
þurfi að fjölga bilastæöum i
hverfinueftekiöermið af þörfum
ibúanna.
I þessu sambandi skal bent á
eftirfarandi: 1) Tvöfalda notkun
bilastæða i hverfinu. 2) Bilanotk-
yerði
un ibúa erekkieins algeng I þessu
borgarhverfi einsog mörgum öör-
um, vegna nálægöar viö miö
bæinn. 3) Breyting er aö verða á
eöli atvinnurekstrar i þá veru aö
þyngri iðnaöur flyst burtu.
C) Starfshópurinn telur að
kenna þurfi fólki, einkum að-
komufólki^B nota stór og nærtæk
bQastæði t.d. á Skólavöröuholti,
en það gætioröiötil þessaðlétta á
bilastæöum i ibúðahverfi okkar.
Okkur finnst hart, að verða aö
búa viö það að komast ekki nærri
heimilum okkar á bil, vegna þess
að stæði i ibúðahverfinu eru setin
af fólki sem er I verslunarerind-
um I miðbæinn.
D) Heröa þarf löggæslu i hverf-
inu, þannig að þeirri plágu veröi
aflétt að gangstéttir séu þaktar
bifreiBum. Til dæmis um þetta
má nefna Spitalastig, einkum
umhverfis Bernhöftsbakari, en
mörg önnur dæmi mætti nefna.
Samstarfshópurinn hefur kom-
ist aö þeirri niöurstööu, aö ibúar
Þingholtanna veröi fyrir meira ó-
næði og hnjaski af völdum bila-
umferðar en hægt sé aö sætta sig
við. Astandið verði aðeins nefnt
einu nafni: ófremdarástand.
Gripa verði til róttækra aö-
gerða þegar i stað, helst I góðri
samvinnu viö þá opinberu aðila
sem um þessi málfjalla. Sýni þeir
hvorki áhuga né skilning þá sér
starfshópurinn ekki abra leið en
að ibúarnir taki til sinna ráða til
þess aö koma fram umbótum.
Heistu umbætur gætu oröiö:
Betri dreifingu umferöar, breyt-
ing tvistefnu i einstefnu, lokun
gatna aö einhverju marki,
stemma stigu við fjölgun bila-
stæöa og byggingum sem kalla á
aukna umferö.
Samstarfshópurinn leggur til,
að unniö verði efni: ljósmyndir,
hljóðbönd, teikningar og skýrslur
er sýni hið raunverulega ástand
umfa-öarmála á þessu svæði.
Haldin veröi opinber sýning á
þessu efiii til þess aö vekja at-
hygli íbúa, skipuleggjenda og
ráöamanna á þessum vanda.”