Þjóðviljinn - 23.01.1979, Side 6

6 SIÐA — ÞJÚÐVILJINN Þriöjudagur 23. janúar 1979.
af orlendum vettvangS
Skæruhernaður er í undir-
búningi 1
Kampútseu
Laugardaginn 13. janúar til-
kynnti vietnamska útvarpiö aö
„byltingarhersveitirnar” heföu
tekiö borgirnar Siem Reap og
Battambang 1 Kampútseu vest-
anveröri, og væru þar meö allar
borgir og stærri bæir landsins i
höndum þeirra, sem og hin ginn-
helgu Angkor-hof, þjóöartákn
Kampútseu. Sama dag haföi
franska fréttastofan AFP eftir
hinum nýju valdhöfum aö „ljósin
kviknuöu nú á ný i Phnompenh”,
höfuöborg landsins, enda borgar-
búar farnir aö snúa heim, sam-
kvæmt leyfi nýju ráöamannanna.
Viðnám kampútseanska
stjórnarhersins viröist þó ekki
meö öllu þrotiö, en á hinn bóginn
er ljóst aö Vietnamar eru þegar
komnir um landiö þvert og endi-
langt. Sunnudaginn 14. jan.
heyröu vestrænir fréttamenn,
staddir í tailensku smáborginni
Aranjaprathet viö vestur-landa-
mæri Kampútseu fallbyssudrun-
ur miklar nokkrar klukkustundir
um morguninn. Vietnömsku her-
sveitirnar eru sem sagt þegar
komnar aö vesturlandamærun-
um, aöeins viku eftir aö þær tóku
Phnompenh.
Ekki
fjöldaflótti
Hinumegin landamæranna hjá
Aranjaprathet er önnur smáborg,
Poipet, auö aö mönnum eins og
aörar borgir þar i landi. Þar sáu
fréttamenn ekki aöra á ferli en
nokkra hermenn hinnar nú land-
lausu stjórnar. Hermenn þessir
báðu Tailendinga aö taka viö um
300 særöum félögum til hjúkrun-
ar, en fengu afsvar. Nokkur
hundruö manns hafa flúiö yfir
landamærin frá Kampútseu siö-
ustu dagana, en enginn fjölda-
flótti hefur oröiö eins og Tailands-
stjórn haföi óttast. Sumir þeirra,
sem flúiö hafa, eru stuðnings-
menn Rauöu kmeranna og óttast
um öryggi sitt, en aörir flýja
Rauöu kmerana sjálfa. Nokkrir
flóttamenn segjast hafa heyrt i
útvarpinu aö Phnompenh væri
failin. Aö sögn þeirra varö þá al-
mennur fögnuöur i þorpinu, þar
sem þeir bjuggu. Hermenn
stjórnarinnar, sem þar voru
staddir, reiddust þá svo mjög aö
þeir hófu skothriö á þorpsbúa,
sem flýðu þá til Tailands. Fleiri
Kampútseumenn segjast hafa
flúiö vegna þess, aöhermenn Pols
Pot séu til alls visir á undanhald-
inu. *■
Vfetnamar halda þvi fram, aö
uppreisnir hafi veriö geröar á
nokkrum stööum f Kampútseu til
stuðnings sóknarhernum og aö
landsmenn taki honum fagnandi.
Vestrænir fréttamenn I Tailandi
telja liklegt aö þar sé rétt meö
fariö, og styöjast þar trúlega viö
frásagnir kampútseanskra flótta-
manna. Raunar er ólíklegt aö
Vfetnömum heföi tekist aö her-
taka landiö allt meö svo skjótum
hætti ef stjórn Rauöu kmeranna
hefði notiö verulegra vinsælda.
Stjórn meö mikiö alþýöufylgi
heföi trúlega haldiö út lengur,
þrátt fýrir ofurefliö, þar sem
Kampútesumenn eru þjóöhollir i
besta lagi og þjóöernishyggja
þeirra beinist ekki hvaö sist gegn
Víetnömum, vegna væringa þess-
ara þjóöa öldum saman.
Herstjómarlist
lótusblómsins
Fréttamenn telja vist aö leift-
ursókn Vietnama, sem kollvarp-
aöi Rauöu kmerunum í einni svip-
an, hafi verið vandlega undirbúin
og segja hana hafa verið útfæröa
af miklum dugnaöi og herkænsku.
Víetnamar færöu sér þar i nyt
reynsluna frá frelsisstriöi sinu, og
i sókninni munu þeir hafa beitt
svipuöum hernaöaraöferöum og i
lokasókninni frægu 1975, sem batt
endi á lif Saigon-stjórnarinnar.
Vietnamar kalla þá aðferð „her-
stjórnarlist hins blómgandi lót-
uss.” Hún er þá á leið aö fyrst er
árásum einbeitt að öflugustu
stöövum óvinarins, og þegar
þeim hefur veriö eytt sadcir sókn-
arherinn fram sem viðast —
breiðir úr séreinsoglótusblóm úr
krónunni. Vélvæddar hereining-
ar, fljótar i förum, geystust i
gegnum riölaöar sveitir Kampút-
seumanna áöur en þær fengu ráö-
rúm til aö endurskipuleggja sig
og sóttu geysihratt fram eftir
vegunum. Aörir herflokkar, sem
á eftir komu, þar á meðal eitt-
hvert lið kampútseanskra upp-
reisnarmanna, fengu svo þaö
verkefni aö uppræta tvistraöar
leifar Kampútseuhers, einangr-
aöar aö baki viglinunnar, og
koma upp nýju stjórnkerfi.
Ein af ástæöum til þess, hve
vörn Kampútseumanna brast
skyndilega, kann að vera sú aö
her þeirra hafi veriö oröinn mátt-
vana þegar áöur en sóknin hófst.
Bardagar hafa staðið svo aö segja
látlaust yfir á landamærum
Kampútseu og Vietnams siöan
1977 og stundum stórar orrustur,
ef marka má tílkynningar striös-
aöila. Kampðtseumenn hafa trú-
lega haft siöur efni á þeim hern-
aöi en Vi'etnamar, sem hafa af
margfalt meiri mannafla aö taka
og þar aö auki gifurlegum birgö-
um bandariskra vopna, sem
Saigon-stjórnin sáluga lét eftir
sig.
Skæruliðar í
Kardemommu-
fjöllum
Hugsanlegt er aö Kampútseu-
stjórn, sem væntanlega hefur
verið liösmunurinn ljós, hafi þvi
ekki komiö ósigur sinn mjög á
óvart. Timaritiö Far Eastern
Economic Review heldur þvi
fram, aö þegar I september s.l.
hafi Pol Potogfélagar hans hafiö
undirbúning skæruhernaöar, sem
heyja skyldi gegn Vietnömum er
þeir heföu hernumiö landiö. Son
Sen, varnarmálaráðherra Kamp-
útseu, stjórnaöi aö sögn tlmarits-
ins þeim undirbúningi meö stuön-
ingi ráöunauta, sem Kinverjar
lánuöu honum, auk þess sem þeir
létu honum i té vopn og aörar
birgöir. Aöalbækistöövar fyrir
skæruhernaöinn kváöu vera i
Kardemommufjöllum, en þau eru
i landinu suðvestanveröu.
Vietnamskar sveitirhalda til vlg-
vallanna.
Far Eastern Economic Review
segir aö Son Sen stjórni skæru-
hernaöinum, sem þegar sé haf-
inn. Tvennum sögum fer af þvi
hvar Pol Pot, flokksritari, forsæt-
isráðherra og valdamesti maöur
Kampútseu undanfariö, sé niöur-
kominn. Fréttamönnum I Peking
var 13. þ.m. afhent tílkynning i
nafni hinnar hamingjulitlu
stjórnar hans, þar sem stóö aö
„allir leiötogarnir undir forustu
Pol Pot... stjónuöu nú baráttu
þjóöarinnar á helgri jörö
Kampútseu.” Hinsvegar hefur
áðurnefnt timarit þaö eftir kin-
verskum heimildum, að Pol Pot
hafi veriö fluttur — og ef tíl vill
ekki bráöviljugur — meö kin-
verskri flugvél til Peking þegar
áöur en Phnompenh féll. Ct frá
þvi er þess getið til aö kinverskir
ráöamenn hyggist halda honum
frá stjórnmálum eftirleiöis og
láta hann falla i gleymsku. Vitaö
er aö Ktoverjar hafa haft áhyggj-
ur út af haröstjórn Rauöu kmer-
anna eöakannski öllufremur þvi
óoröi, sem sú haröstjórn hefur
komið á Rauöa kmera og um leiö
óbeint á valdhafana f Peking
sjálfa, sem bakhjarla Kamp-
útseustjórnar. Harðstjórnin í
Kampútseu er einkum skrifuö á
reikning Pol Pot, og er þvi ekki
óliklegt að Kinverjar hyggist nú
styöja til forustu meöal Rauöu
kmeranna einhvern, sem hafi
betra orö á sér, til dæmis Son Sen.
Einnig má geta þess aö Khieu
Samphan, sem mest bar á af fyr-
irliöum Rauðra kmera i frelsis-
striðinu gegn Bandarikjamönn-
um og leppi þeirra Lon NoL en
minna hefur heyrst frá siöan,
mun ennþá vera I Kampútseu.
Óþægilega
í sveit settir
Aö öllum likindum hafa Sovét-
rikin og bandalagsriki þeirra vit-
að um sóknina meö góöum fyrir-
vara og jafnvel hvatt tíl hennar;
til þess bendir þaö hve eldsnögg
þau voru aö viöurkenna þá stjórn,
sem kampútseanskir bandamenn
Víetnama settu upp. A hinn bóg-
inn er engum vafa bundiö aö Viet-
namar hafa tekiö allar ákvaröan-
ir i þessu sambandi fyrst og
fremst að eigin frumkvæöi, en
ekki i greiöaskyni viö Sovétmenn.
Vietnömum finnst þeir óþægilega
i sveit settir þar sem risinn Kina,
erföaóvinur og kúgari þeirra i
margar aldir, er oröinn þeim
fjandsamlegur enn á ný, og þar
viö bætist aö Bandarikin, sem
sviöur sárt háöung hrakfara
sinna i Indókina, tregöast viö aö
taka upp eðlilegt samband viö
Vi'etnam og leitast á ýmsan hátt
viö aö einangra þaö, þó ekki á
jafn áberandi hátt og Kúbu og
Kina áöur. Nú þykjast Vietnamar
væntanlega heldur öruggari en
fyrr, þegar þeir hafa kollvarpað
Kinasinnaöri Kampútseustjórn
og hafa tvær hliðhollar rikis-
stjórnir, Kampútseu og Laos, á
milli sin og Bandarikjasinnaörar
herforingjastjórnar i Tailandi.
Eftirtektarvert er að rikin i
Asean-bandalaginu (Tailand,
Malasia, Singapúr, Indónesia og
Filippseyjar) eru næstum þau
einu, sem mótmælt hafa af ein-
hverjum krafti innrásinni i
Kampútseu. Tailendingar eru
sérstaklega smeykir. Hinum
hægrisinnuöu herforingjum, sem
þar ráöa mestu, þótti gott meöan
Vietnamar og Kampútseumenn
bárust á banaspjótum og hvorug-
ur virtíst geta á öörum unniö. Nú
blasir það viö aö rikin þrjú, sem
fyrrum mynduöu franska Indó-
Idna, standi sameinuö undir for-
ustu Vfetnama. Tailendingar eru
á nálum um aö Vietnamar muni
fylgja sigri sinum eftir meö
stuðningi viö tallenska skæruliöa,
sem einkum hafa fótfestu i norö-
urhluta landsins. Skæruliöar
þessir, sem eru vinstrisinnaöir,
hafa náö talsveröu alþýöufylgi,
enda félagslegt misrétti æriö I
landinu og spilling embættis-
manna griöarleg. Vietnamar,
sem fyrir hvern mun vilja ná eðli-
legu sambandi viö Asean-rikin,
sem og Bandarikin sjálf og önnur
vinariki þeirra, hafa heitið þvi aö
styöja skæruliöa ekki, en þvi seg-
ist Tailandsstjórn ekki þora aö
treysta. Ætla má aö sú fráhverfa
og kuldalega afstaöa, sem
Asean-rikin meö Bandarikin á
bakviö sig hafa tekiö gagnvart
Vietnam, eigi sinn þátt i þvi aö
Vletnamar færa sig stööugt nær
Sovétrikjunum og gerast harö-
drægari i skiptum viö granna
sina. Hertaka Kampútseu er
glöggt dæmi um þaö siöasttalda.
1 illdeilum' Vietnams og
Kampútseu hafa Tailendingar
verið hlutiausir, beinlinis vegna
þess aö i þeim málum þora þeir i
hvoruga löppina aö stiga. Ekki er
talið óliklegt aö Kina muni fara
þess á leit aö fá aö senda Son Sen
ogskæruliöum hans vopn i gegn-
um Tailand. Þaö getur oröiö erfit
fyrir Tailandsstjórn aö segja
þvert nei viö þeirri málaleitan,
þar eö hún vill hafa Kinverja góöa
ogþar aö aukieruBandarikin nú I
raun bandamaöur Kina. Sihanouk
fursti af Kampútseu hefur þegar
hvatt Tailandsstjórn til þess aö
„loka augunum fyrir” kinversk-
um vopnasendingum gegnum
Tailand. En taliö er vist aö tai-
lensku hershöfðingjarnir séu of
hræddir viö alla kommúnista
jafiit tilþessaöþeir þori að styöja
Rauöu kmerana til eins eöa neins.
þvi fremur sem nokkur kunnings-
skapur er sagöur vera meö fyrir-
mönnum Rauöra kmera og
skæruliöum i Tailandi.
Fyrr i þessari grein er aö þvi
vikið, aö öryggissjónarmiö muni
hafa valdiðmiklu um þaö aö Viet-
namar hertóku Kampútseu.
Þesskonar er ekki nýtt i sögunni.
En nú sem fyrr er ekki hægt aö
réttlæta þaö, aö litiar þjóðir séu
herteknar til þess aö tryggja
Öryggi annarra stærri.
dþ,