Þjóðviljinn - 26.01.1979, Blaðsíða 4

4SIÐA— ÞJÓÐVILJINN— Föstudagur 26. ianúar 1979.
MOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Úlgefandi: Útgáfufélag ÞjóBviljans
Framkvæmdastjéri: EiBur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg HarBardóttir
Rekstrarstjóri: úlfar ÞormóBsson
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn Pálsson.
AfgreiBslustjóri: Filip W. Franksson
BiaBamenn: AlfheiBur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Erla Sig-
urBardóttir, GuBjón FriBriksson, Ingibjörg Haraidsdóttir, Ingólfur
Margeirsson. Magnós H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson. tþrótta-
fréttama&ur: Ingólfur Hannesson
Þingfréttama&ur: SigurBur G. Tómasson
Ljósmyndir: Einar Karisson, Leifur Rögnvaldsson.
Útlit og hönnun: GuBjón Sveinbjörnsson. Sævar GuBbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur, Bla&aprentsvakt: Andrea Jónsdóttir,
Elias Mar.
Safnvöröur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsingar: Rúnar SkarphéBinsson, SigriBur Hanna Sigurbjörnsdóttjir.
Skrifstofa: Gu&riin GuBvarBardóttir, Jón Asgeir SigurBsson.
Afgrei&sla: GuBmundur Steinsson. Kristln Pétursdóttir.
Slmavarsla: ölöf Halldórsdóttir, SigriBur Kristjánsdóttir.
Bflstjóri: Sigrún-BárBardóttir.
Húsmóöir: Jóna SigurBardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen JónsdótUr.
útkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn GuBmundsson.
Ritstjórn, afgrei&sla og auglýsingar: Slftumúla 6.
Reykjavfk, sfmi 81333
Prentun: Bla&aprent h.f.
Lærdómsrík
auglýsingasaga
• Það gerðist um daginn að Morgunblaðið neitaði
að birta auglýsingu frá Alþýðuflokknum, þar sem
flokkurinn vildi kynna hugmyndir sinar i efnahags-
málum. Sú skýring var gefin, að Morgunblaðið birti
ekki pólitiskar auglýsingar og vaninn sé ekki sá ,,að
menn selji skoðanir sinar”.
• Eins og vonlegt var brást Alþýðublaðið reitt við
þessari málsmeðferð. Það notaði tilefnið til að kalla
Morgunblaðið þröngt og þröngsýnt flokksblað af
lökustu tegund. Við þann reiðilestur hefði reyndar
mátt bæta upprifjun á fyrri hegðun blaðsins i sam-
bandi við ,,sölu skoðana”. Ekki munum við betur en
i miðju þorskastriði hafi blaðið birt, eins og ekkert
væri, stóra auglýsingu þar sem rakin voru viðhorf
breskra togaraeigenda til deilunnar. Þeir fengu að
njóta góðs af frjálslyndisbrosinu. En þeir voru held-
ur ekki á atkvæðaveiðum á íslandsmiðum, og það
ræður mestu.
• Þessi viðskipti Morgunblaðs og Alþýðuflokks
minna þó fyrst og fremst á það, hvernig aðstæður
eru á blaðamarkaði, og það mikla forskot sem
Morgunblaðið hafði náð á þeim markaði hafa skap-
að flokknum og hreyfingum gifurlega misjafna að-
stöðu til að fylgja eftir þvi prentfrelsi sem i lög er
fest. Við höfum oftar en ekki minnt á þennan vita-
hring: auglýsingafjármagn tryggir hægriblöðum
fjárráð til stækkunar og útbreiðslu, útbreiðsla þess-
ara blaða tryggir það að viðhorf hægrisinna verða
dagleg neysluvara á flestum heimilum. Á meðan
hefur fjárskortur skapað annarskonar vitahring,
sem heftir mjög viðgang blaða sem tengd eru
verkalýðsflokkum. Svo mjög reyndar, að jafnvel
hinir öflugustu sósialdemókrataflokkar i Vestur-
Evrópu hafa orðið að gefast við við rekstur margra
blaða sinna. Saga Alþýðublaðsins er einmitt mjög
ljóst dæmi um það hvernig þessi vitahringur fjár-
hagsvandræða virkar. Um leið og hún minnir á það,
að hnignun sósialdemókratablaða er að þvi leyti
sjálfskaparviti, að þau hafa mörg hver farið illa á
þvi, að reyna að svara örðugleikum sinum með þvi
að likja sem mest eftir sölutækni og efnismeðferð
borgarapressunnar og þar með glatað sérstöðu
sinni.
• Fátt hefur verið algengara i umræðu um blöð en
að flokksblöðum væri hallmælt og þau jafnvel talin
mesti óþarfi. Og það er ekki nema rétt, að timi
flokksblaða i eldri merkingu orðsins er liðinn — sá
timi að varla gat neitt komið á prent i blaði nema
það sem viðkomandi flokki var beinlinis hagkvæmt,
eða að minnsta kosti meinlaust með öllu. En það er
margt úr blaðasögu allt i kring um okkur, sem og
umrætt dæmi af Morgunblaðinu og Alþýðuflokkin-
um, sem ætti að brýna það fyrir mönnum, hve nauð-
synlegt það er vinstrisinnum að vera ekki upp á það
komnir hvort stjórnendur fjársterkra og útbreiddra
hægriblaða eru i frjálslyndisskapi eða ætla að beita
stöðu sinni til beinnar og óbeinnar ritskoðunar á þau
viðhorf sem þeir telja sér andstæð. Vinstrihreyfing,
verkalýðsflokkur sem risa vilja undir nafni, verða
að játa það afdráttarlaust sem eitt sitt brýnasta
verkefni á hverjum tima að styðja við bakið á
blaðakosti sinum með ráðum og dáð.
Blaðamengi
Fæstir taka eftir þvi, hvilik
kynstur af blöðum og timaritum
koma út hér á landi. Mikið af
þessu lesmáli er reyndar ekki til
sölu og kemurhvergi á markað:
þetta eru félagablöð sem helga
sig fremur þröngum sviöum og
eru rekin fyrir sérhæfðar aug-
lýsingar, eða þá aö kostnaður
viö útgáfuna telst til félags-
gjalda. Mikið af efni félagablað-
anna er fyrst og fremst annáls-
ritun og ljósmyndasöfnun og
þjónar þeirri viðleitni til að öðl-
ast eilift lif á prenti sem er lygi-
lega útbreidd i litlu samfélagi.
Smábátabarátta
Nýtt og herskátt félagsblaö
bættist i stóran hóp fyrir
skemmstu, það er Bátablaðið
Sjósport og er gefiö út af Snar-
fara, félagi sportbátaeigenda.
Leiðarinn er skemmtileg blanda
af málfari ungmennafélaga og
verklýösfélags og fer hér á eftir,
lesendum til tilbreytingar:
„Island er stór hrjóstrug eyja
sem hefur nú verið byggð i rúm
1100 ár. Fólkið sem búið hefur
landiðhefur þróast úr harðgerð-
um vikingum i nútimafólk sem
lifir i siðmenningu 20. aldarinn-
ar.
En hvað skyldi það hafa verið
sem hélt lifinu i þjóðinni á
kulda- og kreppuárum? Svarið
er margþætt, en stærsta atriðiö
er tvimælalaust sjórinn og þau
auðæfi sem hann hefur gefiö og
heldur vonandi áfram að gefa.
Fiskurinn er undirstaða alls
okkar þjóðlifs og þvi gefur
augaleið að sjómenn eru ein
mikilvægasta atvinnustétt á
landinu. Allir Islendingar ættu
þvi aö kynnast sjónum af eigin
raun. Það er ekki nóg að horfa á
hann, viö verðum að þreifa á
honum, tengjast honum per-
sónulegum böndum. Augljós-
asta aðferöin til þess er að eign-
ast bát, bát sem hægt er að sigla
á sjónum.
Bátaeigendum á tslandi hefur
farið ört fjölgandi á undanförn-
um árum. En það sem ekki hef-
ur vaxið i samræmi viö báta-
fjöldann er aðstaðan til aö iðka
siglingar á sjó. Yfirvöld þéttbýl-
iskjarna á tslandi hafa viðast
ekki tekið tillit til smábátaeig-
enda og þvi eru þeir nú á hrak-
hólum með aðstööu.
Kæru félagar. Smábátahöfn
er okkar fyrsta, annaö og þriöja
baráttumál. Beitum allir okkar
orku aö þessu takmarki og sig-
urinn verður okkar.”
Heilbrigðistíðindi
Vitanlega eru sum sérhæfð rit
gagnlegri en önnur. Þaö er til að
mynda eðlilegt að fara lofsyrö-
um um Fréttabréf um heil-
birgðismál.ársfjórðungsrit sem
gefiö er út af Krabbaneinsfélag-
inu. Þetta er vandað rit og álit-
legt, eitt af þeim sem fjölmiðlar
geta margt sótt til af upplýsing-
um sem hvern varða. 1 siðasta
hefti má fá þær upplýsingar, að
áskrifendur ritsins séu 4200, og
það er hreint ekki svo lítið.
Þeim er i tveim sfðustu heftum
boðið upp á alldrjúga fræðslu
um reykingar, loftmengun,
vöövagigt, hormóna, c-vitamin,
verkjatöflur, sykursýki. Af okk-
ur sjálfum fáum viö m.a. þær
fréttir að reykingar unglinga
hafi dregist verulega saman á
sl. fjórum áru. Heimurfer m.ö.o
ekki allur versnandi. A hinn
bóginn leiðir rannsókn Hjarta-
verndar á körlum 34 til 61 árs til
þeirrar niöurstöðu, að þriðji
hver sé of feitur og þar með sér-
lega hætt við um tuttugu til-
greindum kvillum og sjúkdóm-
um.
Eiríkur á
Bránum er hress
Þá eru viö lýöi timarit sem
flytja blandaö efni af ýmsu tagi
og koma stundum fyrir sjónir
eins og einskonar minnisvarði
um liðinn tima, þegar fáir lögðu
i ferðalög, dagblöð voru litil eða
kannski ekki til ennþá, póst-
samgöngur vesælar og útvarpið
óleyst tækniþraut. Eitt slikt
heitir reyndar Heima er beztog
er það nafn einkar vel við hæfi.
Meðal efnis I nýlegu hefti þess
eru ferðaþættir frá Kaup-
mannahöfn frá árinu 1971, og er
þar m.a. að finna þessa klausu
undir fyrirsögninni Götulifiö i
Höfn:
,,Ef boriö er saman götulif I
Kaupmannahöfn og Reykjavlk
er það furðu ólikt. 1 fyrsta lagi
er fatnaður fólksins býsna
ólikur. 1 Höfn er fólk léttklædd-
ara sem eölilegt er, vegna hit-
1 vissum götum, einkum I
Istedgade, Kolbjörnsensgadeog '
Helgoiandsgade standa stúlkur I
og bjóöa karlmönnum, er fram I
hjá ganga, I smáferðalög meö I
sér fyrir lágt gjald, að þvi er 1
þær segja. Kannski verður þeim I
eitthvað ágengt: ég veit það I
ekki.
Stúlkur þessar nefna Danir '
luder. Er orðið skylt þýzku I
sögninni laden: bjóða. Annað,
og virðulegra, heiti bera þær, I
sem halda sig innan dyra á 1
samkomustöðum og eru dýrar á I
bliðu sina: prostitueret kvindc. I
Þær eru ekki fyrir neina arm- I
ingja, slikar dömur.”
Svo sannarlega lifir Eirikur I
bóndi frá Brúnum góðu lifi enn
meðal vor — og er sá karl I
reyndar sýnu viðfelldnari þátt- *
ur i okkar þjóðarsálartetri en
þeir menn margir sem lifs- I
reyndir vilja teljast og færir I *
flestan sjó.
Karvel rœr á
aronskumiðin
Einn slikur var að láta til sin
heyra á Dagblaðinu I gær. Það
er Karvel Pálmason, fyrrum
þingmaöur Samtaka frjáls-
lyndra og siðan óháður. Grein J
hans heitir „Hvers konar þjóð- •
arstolt?”.Þar er nokkrum sinn-
um endurtekin með ýmsum til-
brigðum sú hugsun, að amriski ,
herinn eigi að borga hér „að- ■
stöðugjald” og peningana eigi I
aö nota til að bæta vegi og hafnir
i dreifbýlinu. Þetta finnst Kar- ,
vel liklega hið rétta þjóðarstolt, ■
aö minnsta kosti bregður svo
undarlega við undir lokin, að
hann fer að telja sina afstöðu ■
gleðilega fyrir „heiðarlega og I
einlæga hernámsandstæðinga”!
Hinsvegar býst þingmaðurinn
fyrrverandi við þvi að „sjálf- ■
skipaðir þjóðernisvitar” verði I
ekki eins hrifnir.
Með öðrum orðum: Karvel |
finnst að aronska og „einlæg ■
hernámsandstaða” fari prýði-
lega saman, hinsvegar eru and-
stæðingar hins tilbrigðis viö ar-
onskuna „sjálfskipaðir þjóðern- »
isvitar” (og hljóta skv. orðanna I
HVERS KONAR
ÞJÓÐARSTOLT?
AHtaf koma upp annað slagið um-
ræður um veru og tilgang bandarlska
herliðsins á Kcflavíkurflugvelli. Þetta
cr ofurskiljanlegt þvl allt frá því að
hernum var leyfð aðstaða hér á landi
hafa verið um það skiptar skoöanir.
hvort og þá með hvaða hætti leyfa
ætti hersetu I landinu.
Meirihluti þjóðarinn-
ar með vestrænni
samvinnu
Þessar raddir segja bcinlinis
að samrýmist ejcki okkar þjóð
und cða þjóðarstolti en að Islc
séu skattpindir til þess að ba
herlið geti hér notiö stórkostlet
inda. Óliklegt þykir mér að þ
þann veg farið i hugum almer
landinu. Mér kæmi ekki á ó<
þetta fólk teldi það ekki sam
sinni þjóöcrnisvitund cða þjóð
að almenningur sé skattpindur
tima og útlendingar geti notið h>.
kostlegra fríðinda.
Vart blandast nokkrum hugur um
það að meirihluti — liklega mikill
neirihluti — þjóðarinnar aðhyllist
Verðum við fjár-
hagslega háðir?
Karvel Pálmason
eður
.i að
ar á
)ýlið
nála
» og
crsu
æða
'i að
}
ans. I öðru lagi er hátterni eöa
framkoma fólksins langtum
óþvingaðra en i Reykjavik. 1
þriðja lagi fer fólk meir eftir
götuljósum. Þó sá ég ýmsa,
einkum ungt fólk, ganga yfir
götu á rauöu ljósi. En stórum
hættulegra er að fara ekki eftir
götuljósum I Höfn en I Reykja-
vik, sökum þess hvað göturnar
eru miklu breiðari.
hljóöan aö vera skeifilegt fólk,
samanber sjálfskipaða menn-
ingarvita). Eins og Lási kokkur
sagöi/ „Það er ekki öll vitleysan
hálf”. Hitt er svo ljóst, hvar
Karvel Pálmason verður að
finna I næstu kosningum. Hann
mun gera tilkall til aö veröa
móöurskip Stjórnmálaflokks
Ólafs Einarssonar inn á þing.
— áb.
—áb.