Þjóðviljinn - 26.01.1979, Blaðsíða 4

4SÍÐA-ÞJÓÐVILJINN— Föstudagur 26. ianúar 1979.
wmm
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: útgáfufélag >j<S6viljans
Framkvæmdastjóri: EiSur Bergmann
Ritstjórar: Arni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fréttastjóri: Vilborg Har&ardóttir
Rekstrarstjdri: OUar Þormóftsson
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn Palsson.
Afgreioslustjori: Filip W. Franksson
Blaoamenn: Alfhei&ur Ingadóttir, Einar Orn Stefánsson, Erla Sig-
urOardóttir, Gu&jón Fri&riksson, Ingibjörg Haraldsdóttir, Ingólfur
Margeirsson. Magnús H. Gislason, Sigurdór Sigurdórsson. lþrótta-
fréttamaour: Ingólfur Hannesson
Þingfréttama&ur: Sigur&ur G. Tðmasson
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Leifur Rögnvaldsson.
Ctlit og hönnun: Gu&jón Sveinbjörnsson. Sævar Gu&björnsson.
Handrita- og prófarkalestur, BlaBaprentsvakt: Andrea Jónsdóttir
Elias Mar.
Safnvörfiur: Eyjólfur Arnason.
Auglýsíngar:Rúnar Skarphé&insson, Sigri&ur Hanna Sigurbjörnsdóttfir.
Skrifstofa: Guorún Gu&var&ardóttir, Jón Asgeir Sigur&sson.
Afgrei&sla: GuBmundur Steinsson. Kristfn Pétursdóttir.
Slmavarsla: Úlöf Halldórsdóttir, SigriBur Kristjánsdóttir.
Bllstjorl: Sigrún'Bár&ardóttir.
Húsmóftir: J6na Sigurbardóttir.
Pðkkun: Anney B. Sveinsdöttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdtíttir.
Ctkeyrsla: Sölvi Magnússon, Rafn GuBmundsson.
Ritstjórn, afgrei&sla og auglýslngar: SHSumula 6.
Reykjavik, sfmi 81333
Prentun: Bla&aprent h.f.
Lœrdómsrík
auglýsingasaga
• Það gerðist um daginn að Morgunblaðið neitaði
að birta auglýsingu frá Alþýðuflokknum, þar sem
flokkurinn vildi kynna hugmyndir sinar i efnahags-
málum. Sú skýring var gefin, að Morgunblaðið birti
ekki pólitiskar auglýsingar og vaninn sé ekki sá „að
menn selji skoðanir sinar".
• Eins og vonlegt var brást Alþýðublaðið reitt við
þessari málsmeðferð. Það notaði tilefnið til að kalla
Morgunblaðið þröngt og þröngsýnt flokksblað af
lökustu tegund. Við þann reiðilestur hefði reyndar
mátt bæta upprif jun á fyrri hegðun blaðsins i sam-
bandi við „sölu skoðana". Ekki munum við betur en
i miðju þorskastriði hafi blaðið birt, eins og ekkert
væri, stóra auglýsingu þar sem rakin voru viðhorf
breskra togaraeigenda til deilunnar. Þeir fengu að
njóta góðs af frjálslyndisbrosinu. En þeir voru held-
ur ekki á atkvæðaveiðum á Islandsmiðum, og það
ræður mestu.
• Þessi viðskipti Morgunblaðs og Alþýðuflokks
minna þó fyrst og fremst á það, hvernig aðstæður
eru á blaðamarkaði, og það mikla forskot sem
Morgunblaðið hafði náð á þeim markaði hafa skap-
að flokknum og hreyfingum gifurlega misjafna að-
stöðu til að fylgja eftir þvi prentfrelsi sem i lög er
fest. Við höfum oftar en ekki minnt á þennan vita-
hring: auglýsingafjármagn tryggir hægriblöðum
fjárráð til stækkunar og útbreiðslu, útbreiðsla þess-
ara blaða tryggir það að viðhorf hægrisinna verða
dagleg neysluvara á flestum heimilum. A meðan
hefur fjárskortur skapað annarskonar vitahring,
sem heftir mjög viðgang blaða sem tengd eru
verkalýðsflokkum. Svo mjög reyndar, að jafnvel
hinir öflugustu sósialdemókrataflokkar i Vestur-
Evrópu hafa orðið að gefast við við rekstur margra
blaða sinna. Saga Alþýðublaðsins er einmitt mjög
ljóst dæmi um það hvernig þessi vitahringur fjár-
hagsvandræða virkar. Um leið og hún minnir á það,
að hnignun sósialdemókratablaða er að þvi leyti
sjálfskaparviti, að þau hafa mörg hver farið illa á
þvi, að reyna að svara örðugleikum sinum með þvi
að likja sem mest eftir sölutækni og efnismeðferð
borgarapressunnar og þar með glatað sérstöðu
sinni.
• Fátt hefur verið algengara I umræðu um blöð en
að flokksblöðum væri hallmælt og þau jafnvel talin
mesti óþarfi. Og það er ekki nema rétt, að timi
flokksblaða I eldri merkingu orðsins er liðinn — sá
timi að varla gat neitt komið á prent I blaði nema
það sem viðkomandi flokki var beinlinis hagkvæmt,
eða að minnsta kosti meinlaust með öllu. En það er
margt úr blaðasögu allt I kring um okkur, sem og
umrætt dæmi af Morgunblaðinu og Alþýðuflokkin-
um, sem ætti að brýna það fyrir mönnum, hve nauð-
synlegt það er vinstrisinnum að vera ekki upp á það
komnir hvort stjórnendur fjársterkra og útbreiddra
hægriblaða eru i frjálslyndisskapi eða ætla að beita
stöðu sinni til beinnar og óbeinnar ritskoðunar á þau
viðhorf sem þeir telja sér andstæð. Vinstrihreyfing,
verkalýðsflokkur sem risa vilja undir nafni, verða
að játa það afdráttarlaust sem eitt sitt brýnasta
verkefni á hverjum tima að styðja við bakið á
blaðakosti sinum með ráðum og dáð.
—áb.
Blaðamengi
Fæstir taka eftir þvi, hvilik
kynstur af blööum og timaritum
koma út hér á landi. Mikið af
þessu lesmáli er reyndar ekki til
sölu og kemur hvergi á markað:
þetta eru félagablöo sem helga
sig fremur þröngum sviöum og
eru rekin fyrir sérhæfðar aug-
lýsingar, eða þá ao kostnaöur
við útgáfuna telst til félags-
gjalda. Mikiö af efni félagablaö-
anna er fyrst og fremst annáls-
ritun og ljósmyndasöfnun og
þjónar þeirri viðleitni til að öðl-
ast eilift lif á prenti sem er lygi-
lega útbreidd I litlu samfélagi.
Smábátabarátta
Nýtt og herskátt félagsblaö
bættist i stóran hóp fyrir
skemmstu, það er Bátablaðið
Sjósport og er gefiö út af Snar-
fara, félagi sportbátaeigenda.
Leiöarinn er skemmtileg blanda
af málfari ungmennafélaga og
verklýösfélags og fer hér á eftir,
lesendum til tilbreytingar:
„tsland er stór hrjóstrug eyja
sem hefur nú veriö byggö I rúm
1100 ár. FólkiB sem biíið hefur
landið hefur þrOast úr harðgerð-
um vfkingum i nútimafólk sem
lifir i siömenningu 20. aldarinn-
ar.
En hvaö skyldi það hafa verið
sem hélt lifinu i þjóðinni á
kulda- og kreppuárum? Svarið
er margþætt, en stærsta atriðið
er tvimælalaust sjOrinn og þau
auðæfi sem hann hefur gefið og
heldur vonandi áfram að gefa.
Fiskurinn er undirstaða alls
okkar þjóðlifs og þvi gefur
augaleið aö sjómenn eru ein
mikilvægasta atvinnustétt "á
landinu. Allir íslendingar ættu
þvi að kynnast sjónum af eigin
raun. Það er ekki nóg aö horfa á
hann, við verðum að þreifa á
honum, tengjast honum per-
sónulegum böndum. Augljós-
asta aðferðin til þess er að eign-
ast bát, bát sem hægt er að sigla
á sjónum.
Bátaeigendum á Islandi hefur
farið ört f jölgandi á undanförn-
um árum. En það sem ekki hef-
ur vaxið I samræmi við báta-
fjöldann er aðstaðan til aö iðka
siglingar á sjó. Yfirvöld þéttbýl-
iskjarna á tslandi hafa viðast
ekki tekið tillit til smábátaeig-
enda og því eru þeir nú á hrak-
hólum með aðstöðu.
Kæru félagar. Smábátahöfn
er okkar fyrsta, annað og þriöja
baráttumál. Beitum allir okkar
orku að þessu takmarki og sig-
urinn verður okkar."
Heilbrigðistíðindi
Vitanlega eru sum sérhæfð rit
gagnlegri en önnur. Það er til að
mynda eðlilegt aö fara lofsyrð-
um um Fréttabréf um heil-
birg&ismál, ársf jórðungsril sem
gefiö er út af Krabbaneinsfélag-
inu. Þetta er vandað rit og álit-
legt, eitt af þeim sem fjölmiðlar
geta margt sótt til af upplýsing-
um sem hvern varða. I slðasta
hefti má fá þær upplýsingar, að
áskrifendur ritsins séu 4200, og
það er hreint ekki svo lltið.
Þeim er I tveim síðustu heftum
boðið upp á alldrjúga fræðslu
um reykingar, loftmengun,
vöðvagigt, hormóna, c-vltamin,
verkjatöflur, sykursýki. Af okk-
ur sjálfum faum við m.a. þær
fréttir að reykingar unglinga
hafi dregist verulega saman á
sl. fjórum áru. Heimur fer m.ö.o
ekki allur versnandi. A hinn
bóginn leiðir rannsúkn Hjarta-
verndar á körlum 34 til 61 árs til
þeirrar niðurstöðu, að þriðji
hver sé of feitur og þar með sér-
lega hætt við um tuttugu til-
greindum kvillum og sjúkdOm-
Eiríkur á
Brúnum er hress
Þá eru við lýði timarit sem
flylja blandað efni af ýmsu tagi
og koma stundum fyrir sjónir
eins og einskonar minnisvarði
um liöinn tima, þegar fáir lögöu
I ferðalög, dagblöð voru lítil eða
kannski ekki til ennþá, póst-
samgöngur vesælar og útvarpið
óleyst tækniþraut. Eitt slikt
heitir reyndar Heima er beztog
er það nafn einkar vel viö hæfi.
Meðal efnis i nýlegu hefti þess
eru ferðaþættir frá Kaup-
mannahöfn frá árinu 1971, og er
þar m.a. að finna þessa klausu
undir fyrirsögninni Götulifið i
Höfn:
,,Ef borið er saman götulif I
Kaupmannahöfn og Reykjavlk
er það furöu ólikt. 1 fyrsta lagi
er fatnaður fOlksins býsna
ólikur. í Höfn er fólk léttklædd-
ara sem eölilegt er, vegna hit-
í vissum götum, einkum
Istedgade, Kolbjörnsensgadeog
Helgolandsgade standa stúlkur
og bjóða karlmönnum, er fram
hjá ganga, I smáferðalög með
sér fyrir lágt gjald, að þvi er
þær segja. Kannski verður þeim
eitthvað ágengt: ég veit það
ekki.
Stúlkur þessar nefna Danir
luder. Er orðiö skylt þýzku
sögninni laden: bjóða. Annað,
og virðulegra, heiti bera þær,
sem halda sig innan dyra á
samkomustöðum og eru dýrar á
blfðu sina: prostitueret kvinde.
Þær eru ekki fyrir neina arm-
ingja, slikar dömur."
Svo sannarlega lifir Eirikur
bóndi frá Brúnum góðu llfi enn
meðal vor — og er sá karl
reyndar sýnu viðfelldnari þátt-
ur I okkar þjóðarsálartetri en
þeir menn margir sem lifs-
reyndir vilja teljast og færir i
flestan sjó.
Karvel rcer á
aronskumiðin
Einn slikur var að láta til sin
heyra á Dagblaðinu i gær. Það
er Karvel Pálmason, fyrrum
þingmaður Samtaka frjáls-
lyndra og siöan óháður. Grein
hans heitir „Hvers konar þjóð-
arstolt?".Þar er nokkrum sinn-
um endurtekin með ýmsum til-
brigðum sú hugsun, að amrlski
herinn eigi aö borga hér ,,að-
stöðugjald" og peningana eigi
að nota til að bæta vegi og hafnir
i dreifbýlinu. Þetta finnst Kar-
vel liklega hið rétta þjóðarstolt,
að minnsta kosti bregður svo
undarlega við undir lokin, að
hann fer að telja sina afstöðu
gleðilega fyrir „heiðarlega og
einlæga hernámsandstæðinga"!
Hinsvegar býst þingmaðurinn
fyrrverandi við þvi að „sjálf-
skipaðir þjóðernisvitar" verði
ekki eins hrifnir.
Með öðrum oröum: Karvel
finnst að aronska og „einlæg
hernámsandstaða" fari prýöi-
lega saman, hinsvegar eru and-
stæðingar hins tilbrigðis við ar-
onskuna „sjálfskipaöir þjóðern-
isvitar" (og hljóta skv. orðanna
HVERS KONAR
WÓÐARSTOLT?
Alltaf koma upp annað slagið um-
ræður um veru og tilgang bandariska
herliðsins á Keflavíkurflugvelli. Þetla
er ofurskiijanlegl þvi allt frá þvi að
hernum var leyfð aðstaða hér á landi
hafa verið um það skiptar skoðanir.
hvort og þá með hvaöa hætli leyfa
ætti hersetu i landinu.
Meirihlutí þjöðarinn-
ar með vestrænni
samvinnu
Vart blandast nokkrum hugur um
?að að meirihluti — iikiega mikill
neirihluti — þjóðarinnar aðhyllisi
Þessar raddir segja bcinlini;
að samrýmist ckki okkar þjóí
und eða þjóðarstolti en að (sle.
seu skattpindir til þess að ba
herlið geti hér notið stórkostlei
inda. Óliklegt þykir mér að þ
þann vcg farið i hugum almer
landinu. Mér kæmi ckki á o-
þctta fölk lcldi það ekki sam
sinni þjóðcrnisvitund eða þjóð
að almenningur s6 skattpíndur
tíma og úllendingar gcti noiið h
kostlegra frlðinda.
Verðum við fjár-
hagslega háðir?
KarvelPálmason
eður
»iað
ar á
)vlið
nála
æða
¦i ao
)
ans. 1 ööru lagi er hátterni eöa
framkoma fOlksins langtum
óþvingaðra en i Reykjavík. 1
þriðja lagi fer fólk meir eftir
götuljósum. Þó sá ég ýmsa,
einkum ungt fólk, ganga yfir
götu á rauöu ljósi. En stórum
hættulegra er að fara ekki eftir
götuljósum i Hófn en I Reykja-
vik, sökum þess hvað göturnar
eru miklu breiöari.
hljóöan aö vera skeífilegt fólk,
samanber sjálfskipaða menn-
ingarvita). Eins og Lási kokkur
sagði/ „Þaö er ekki öll vitleysan
hálf". Hitt er svo ljóst, hvar
Karvel Pálmason verður að
finna I næstu kosningum. Hann
mun gera tilkall til aö verða
móðurskip Stjórnmálaflokks
ólafs Einarssonar inn á þing.
— áb.