Þjóðviljinn - 14.09.1979, Blaðsíða 10

10 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 14. september 1979
Pétur M. Jónasson kynnir rannsóknina i Norræna húsinu. A fremsta bekk má m.a. sjá ibnaöarráöherra
og þá Jón Ólafsson og Hákon AOalsteinsson sem voru fastir starfsmenn viö rannsóknina auk dönsku sér-
fræöinganna. Ljósm. Leifur.
4. september s.l. afhenti
Pétur M. Jónasson, for-
stöðumaður Vatnalif-
fræðideildar Hafnarhá-
skóla, Islendingum niður-
stöður 9 ára rannsókna á
lifríki Mývatns og Laxár i
300 blaðsíðna bók, sem Hið
íslenska fræðafélag í
Kaupmannahöf n hefur
gefið út. Hjörleifur
Guttormsson iðnaðarráð-
herra og Vigfús Jónsson á
Laxamýri þökkuðu Pétri,
sem veitt hefur rannsókn-
unum forstöðu, en 15 sér-
fræðingar, íslenskir og
danskir, hafa lagt hönd á
plóginn í rannsókninni.
FRÆÐA-
FÉLAGIÐ
GEFUR ÚT
MÝVATNS-
BÓK
og fiski frá aldamótum til 1960 og
dr. Arnþór Garöarsson prófessor
um núverandi andastofn saman-
boriö viö fyrri rannsóknir.
Merkar niðurstöður
Pétur M. Jónasson þakkaöi
þessum mönnum öllum þeirra
hlut og frábæra samvinnu þeirra i
milli. Ennfremur Þingeyingum
og Mývetningum sérstaklega,
Arna Þ. Arnasyni, skrifstofu-
stjóra iönaöarráöuneytisins, og
Þessi mynd sýnir nokkrar bækur sem Hiö islenska fræöafélag í Kaup-
mannahöfn hefur gefiö út og fremst á myndinni og fyrir miöju aftast er
bók Péturs um Mývatn. Félagiö var stofnaö 1912 og hefur baö gefiö út
fjölmargar merkar bækur á starfsferli sinum. Ljósm. Leifur.
Niðurstöður 9 ára
A sérstökum kynningarfundi
sem haldinn var i Norræna húsinu
og fjöldi náttúruvisindamanna,
landeigenda nyöra og áhuga-
manna um náttúruvernd sótti
vorusýndar myndir úr bókinni og
niöurstööur kynntar. Þær staö-
festa þaö sem menn hafa taliö sig
vita um vatnasvæöi Mývatns og
Laxár, aö þaö er einstakt aö allri
gerö og óvenju verömætt frá llf-
fræöilegu sjónarmiöi ekki siöur
en jaröfræöilegu.
rannsókna á lífríki
Mývatns og Laxár
Deilurnar um virkjun
Laxár hleyptu rann-
sóknunum af stað
Upphaf þessara rannsókna má
rekja aftur til ársins 1970 þegar
Þingeyingar óskuöu eftir þvi aö
vistfræöileg úttekt yröi gerö
vegna fyrirhugaöra virkjunar-
framkvæmda, sem þeir óttuöust
aö skaöa myndu lifriki Mývatns
og Laxár. Tók iönaöarráöuneytiö
forystu I máli þessu og skipaöi
hóp manna til aö gera áætlun um
heildarrannsókn á svæöinu. Var
þetta upphaf fyrstu heildarúttekt-
ar á islensku vatnasviöi, sem
staöiö hefur I 9 ár, en þess má
geta aö Liffræöideild Haákóla
Islands undir forystu dr. Arnþórs
Garöarsonar prófessors vinnur
nú aö áframhaldandi rannsókn-
um á þessu svæöi i hinni nýju
rannsóknarstöö viö Mývatn.
Náöi áætlun iönaöarráöuneytis-
ins til þriggja ára og var Jón
ólafsson haffræöingur ráöinn i
fulla stööu til aö standa fyrir
eölis- og efnafræöirannsóknum og
Hákon Aöalsteinsson liffræð-
ingur i hálfa stööu til gagnasöfn-
unar nyröra. Pétur M. Jónasson
var fenginn til aö veita rannsókn-
unum forstööu og gekkst hann
fyrir þvi aö Kaupmannahafnar-
háskóli lét i té 3 ólaunaöa sér-
fræöinga, þ.á.m. hann sjálfan, á-
samt aðstööu til úrvinnslu, aö-
stoöarfólk og tækjakost en auk
þess komu til liös 10 islenskir
náttúruvisindamenn og skrifuöu
yfirlitsritgeröir hver um sitt sér-
sviö. Sigurður Þórarinsson
pófessor skrifar um jarðfræöi
svæöisins, Markús A. Einarsson.
veöurfræöingur um veöurfar og
sólmælingar, Sigurjón Rist
vatnamælingamaöur um sveiflur
á vatnsyfirboröi Mývatns, isafar
og vatnamælingar I Laxá, dr.
Finnur Guðmundsson fuglafræö-
ingur um stofnsveiflur á fuglum
iönaöarráöherrum.
Rannsóknin leiöir m .a. I ljós, aö
Mývatn er Isi lagt 190 daga á ári
og er framleiðni i vatninu ótrú-
lega mikil meö tilliti til þeirrar
staöreyndar. Mývatn er I regn-
skugga Vatnajökuls og er svæöiö
mjög sólrikt og þar rignir litiö.
Uppgufun fer þvi fram úr regni og
er svæöiö eyðimörk skv. skil-
greiningu þess orös, þó hitastig
loftsins sé aö sjálfsögöu breyti-
legt. Hitastig vatnsins er hins
vegar stööugt þó grunnt sé vegna
stööugs aöstreymisheits og kalds
vatns.
Lifmagniö I Mývatni er meö þvi
mesta sem þekkist I sambærileg-
um vötnum og auk framan-
greindra þátta ræöst þaö af þvi aö
aöstreymisvatniö, sérstaklega
hiö heita, er mjög rlkt af
næringarefnum, fosfati, nitrati og
kisil. Vatnið hefur algjöra sér-
stööu aö þvi leyti aö orkuflæöiö
fer eftir botninum en ekki efstu
lögunum og er undirstaða þess
blágrænþörungar eöa svonefndur
kúluskítur, lirfur mývargsins
sem vatniö dregur nafn sitt af auk
krabbadýra. Þar er aö finna upp-
sprettu fæöukeðjunnar sem
silungurinn og endurnar nærast
á. Þetta mikla lifmagn vatnsins
skilar sér siöan I Laxána meö frá-
streymisvatninu.
Mývatn er einnig sem kunnugt
er eitt mikilvægasta varpland
anda i Evrópu og þaö sem veldur
sérstööu andalifsins er aö af 15
tegundum sem þar verpa eru 3 af
ameriskum uppruna.
Pétur M. Jónasson sagöist vona
aö bókin verði til þess aö halda
verndarhendi yfir þessu einstæöa
lifrlki íslands og kveikja löngun
visindamanna til áframhaldandi
rannsókna. Svæöiö hefur nú veriö
friðlýst. Samvinna islenskra aöila
og Vatnaliffræöideildar Hafnar-
háskóla mun halda áfram og
hefur þegar veriö unniö aö rann-
sóknum á Þingvallavatni undan-
farin 5 ár.
Slík vinnubrögð þarf að
viðhafa mun víðar
Hjörleifur Guttormsson
iönaöarráöherra tók næstur til
máls og þakkaöi Pétri og sam-
starfsmönnum hans þessa glæsi-
legu bók. Sagði hann Ijöst aö
verkiö yki stórlega viö þekkingu
okkar á þessu svæöi, sem væri
mjög mikilvægt sökum ein-
stæörar náttúru og lífrifrikis.
Rakti hann hlut iönaðarráöuneyt-
isins i rannsoknum þessum, en
það kostaöi þær fyrstu 4 árin.
Sagöi hann aö þegar sættir heföu
loks tekist i deilunum um virkjun
Laxár, heföu aörir góöu heilli tek-
iö viö og haldiö fjarmögnun rann-
sóknanna áfram. Buröarásinn
heföi veriö Pétur M. Jónsson og
áhugi hans og stuöningur Kaup-
mannahafnarháskóla heföi riöiö
baggamuninn.
Ráöherrann sagöi aö rannsókn-
ir sem þessar væru undirstaöa
fyrir skynsamlegri nýtingu
landsins og landsgæöa. Slik
vinnubrögö þyrfti aö viöhafa raun
viöar en þvi miöur væri staö-
reyndin sú aö mestu átök
íslendinga á þessu sviöi til þessa
væru tengd mannvirkjagerð af
einhverju tagi. „Viö höfum ekki
boriö gæfu til aö stuöla aö al-
mennum grundvallarrannsókn-
um”, sagöi ráöherrann, ,,og ekki
haldiö á þessum málum sem
skyldi”. Sagöi hann ljóst aö stórá-
taks væri þörf á sviöi slikra
rannsókna.
Vigfús Jónsson á Laxamýri tók
einnig til máls og fyrir hönd land-
eigenda og færöi Pétri rósavönd
úr heimabyggö sinni.
Hér á landi sér Sögufélagiö um
dreifingu bókarinnar, sem er á
ensku og ber heitið Lake Mývatn.
—AI