Þjóðviljinn - 13.01.1980, Qupperneq 11

Sunnudagurinn 13. janúar 1980. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 11
lönd, sem eru að stiga sln fyrstu
spor til sjálfstæðis eftir aldalanga
nýlendukúgun.Þau eru nær dæmd
til að lenda annað hvort i klóm
Bandarikjanna eða Sovétrikj-
anna.
Sigurinn skiptir
mestu
— Arið 1972 fór fram þjóðarat-
kvæðagreiðsla um þátttöku
Noregs i EBE. Hver er helsta
ástæðan fyrir þvf að Norðmenn
höfnuðu slikri aðild?
— Fyrst og fremst hugarfars-
breytingin á sjöunda áratugnum.
Sjötti áratugurinn einkenndist af
gallhörðum MacCarthy-isma, en
áratugurinn þar á eftir var hin
mikla uppreisn gegn öllu kerfinu.
Ef þjóðaratkvæðagreiðslan hefði
farið fram aðeins nokkrum
mánuðum fyrr, hefði Noregur
sagt já við aöild að EBE. önnur
meginástæöa tel ég vera að
Verkamannaflokkurinn, Alþýðu-
sambandið og leiðtogi
sósia1demókrata Einar
Gerhardsen gerðu sér ekki grein
fyrir hinum nýja tfma. Verka-
mannaflokkurinn hélt að trúin á
flokkinn og flokksvélina væri það
óhagganleg. að ef flokkurinn
heföi einu sinni samþykkt aöild að
EBE gerði norska þjóðin það
einnig. Þar að auki snerist allt
peningavaldið á sveif með EBE-
aðild. Áhangendur EBE sváfu þvl
vært og efuöust ekki um aö máliö
væri komið i höfn. Timarnir voru
hins vegar breyttir, uppreisnin
gegn gömlú verðleikamati var
hafin. Þjóðaratkvæðagreiðslan
varð að martröð fyrir krata og
peningabáknið.
— Hefði verið öðruvisi umhorfs
i Noregi ef landið hefði gengið i
Efnahagsbandalagið?
— Nei/ munurinn hefði ekki
verið mikill. Baráttan gegn EBE,
og sigurinn var miklu meira virði
heldur en árangurinn. Það hafa
verið gerðir efnahagssamningar
við erlend riki sem allt að þvi
jafngilda inngöngu IEBE. Noreg-
ur er þannig staðsettur I heimin-
um að við verðum að aðlaga okk-
ur kapitalískum viðskiptum.
Og þó; kannski hefði verið öðru-
visi umhorfs I Noregi aö ein-
hverju leyti. Atvinnuleysi heföi
verið meira. Noregur hefði ekki
getað haldið jafn mörgum vinnu-
stöðum gangandi I heimskrepp-
unni I dag ef það hefði veriö aðili
að EBE. Aðildarlönd EBE heföu
einnig haft meiri áhrif á oliumál
Norömanna og óheft samkeppni i
viðskiptamálum hefði verið
meiri.
Orientering
— Eftir sigur EBE-andstæðinga
1972, sameinast vinstri flokkar i
kosningabandalag, — SV
(Sosialistisk Valgforbund).
Gamli SF-flokkurinn leysist upp,
málgagn hans Orientering er lagt
niður. BandalagiO vinnur mikinn
sigur I kosningunum 1973, fær 16
þingsæti. A sameiningarþingi
Bandalagsins 1975 i Þrándheimi
verOur bandalagiO aO flokki,
(Sosialistisk Venstreparti — SV)
en siOar kljúfa kommðnistarnir
sig út. ViO kosningarnar 1977
býOur SV mikiO afhroO og kemur
aOeins tvcimur mönnum á þing.
HefOu sósialistar staOiO sterkar I
Noregi ef þeir heföu ekki gengiO i
k os n in g a b a n d a I a g meO
kommúnistum og öörum vinstri
flokkum, en haldiö gamla
Sósialiska ÞjóOarflokknum til
streitu og málgagni hans
Orientering?
— Sósialiski Þjóöarflokkurinn
hefði haft færri meðlimi i dag en
SV, en mun fleiri kjósendur.
011 átök innan bandalagsins,
málamiðlun og ágreiningur tók
mikinn tima og þrek, sem bitnaði
á þingmannatölu okkar i kosn-
ingunum 1977. Hiö nýja málgagn
SV — ,,Ny Tid” hefur nú sama
upplag og þegar Orientering var
upp á sitt besta. En Orientering
var mun skemmtilegra og betra
blaö. Orientering var fyrst og
fremst dagblað góðra fagmanna,
sem kunnu til verka sem frétta-
menn og blaðamenn. Stærsti
glæpurinn var að leggja niðúr það
blað og stofna nýtt. Það er alltaf
Rætt við Finn Gustavsen
fyrrv. formann Sósíalíska
Þjóðarflokksins í Noregi
„Skammast mín”
— Hvert er álit þitt á Jan -
Mayen deilu Islendinga og Norö-
manna?
— Vegna tilviljunarkenndrar
landfræðilegu Noregs hefur land-
ið getað sölsað undir sig stór haf-
flæmisvoskömm er að. Ég hreint
og beint skammast min sem
Norðmaður gagnvart tslandi.
þegar Jan Mayen-málið ber á
góma. Það á við efnahagsleg
vandamál að striða og ræöur ekki
yfir fjölbreyttum auðlindum.
Norðmenn þurfa siður en svo á
þessu landsvæði kringum Jan
Mayen að halda, og við gætum
verið mun gjöfulli gagnvart
frændriki sem Islandi. Við þykj-
umst eiga nokkra steina úti i N-
Atlantshafi og það á að vera ærin
ástæða fyrir þvi að við sláum 200
milna lögsögu kring um skerið.
Slikar aðgerðir, ef þær koma til
framkvæmda, sýna ef til vill
veiku hliðarnar á alþjóðlegu haf-
réttarlögunum.
Uppreisn ærunnar
— Hvers vegna skrifaðir þú
þe ssa pólitisku minningabók
núna? Þýðir þaö aö þú sért hætt-
ur I pólitik?
— Ég skrifaði þessa bók fyrst
og fremt til að vinna almennings-
álitið að nýju. Eftir sjúkdóminn
sem ég fékk i Mósambik áramót-
in 1977/78, og var fluttur á geðhæli
i Noregi, mynduðust alls konar
undarlegar sögusagnir um mig.
M.a. var þvi haldið fram aö
negrahöfðingi hefði gelt mig! Ég
neyddist til að koma fram i dag-
blöðum eftir að ég var orðinn
friskur á ný og bera slúðrið til
baka. En einnig varð ég að sýna
og sanna að ég var orðinn fullrar
heilsu, og ég skrifaöi bók um
pólitiskar endurminningar
siðustu tiu ara, þar sem dvölinni i
Mósambik og vistinni á geðhælinu
er einnig lýst. AO visu hefur mig
langað til að skrifa um pólitiska
atburði siðasta áratugs fyrr, en
það hefur ekki orðið úr þvi fyrr en
nú. Ég skrifaði fyrstu minninga-
bók mina þegar ég var 42 ára, og
fannst ég þurfa að bæta ýmsu við
sem siðar hefur gerst.
Hins vegar er bók þessi á engan
hátt yfirlýsing þess eðlis að ég sé
íættur i pólitik, aftur á móti er
timi minn sennilega liðinn. Ég
held ekki heldur að ég hefði áhuga
á þvi að berjast i pólitik eins og
málin standa i dag. Ég vil ekki
leggjast það lágt aö þurfa aö
smjaðra fyrir fólki, og pólitikin
færistæ meira i það form. Eg hef
ekki sömu þörf fyrir að berjast
fyrir kjörum fólks, menn lifa
betra lifi nú en áður. Launamál,
sem önnur pólitisk hitamál, eru
ekki jafn ofarlega á ibaugi. Aftur
á mótitieföiég brennandi áhuga á
að fást við utanrikismál ef ég
fengi tækifæri til þess. Alþjóöleg
stéttabarátta tekur meira hug
minn þessa stundina en norsk
innanrikispólitik.
Ég vinn þessa stundina hjá
NORAD (Norsk aðstoð við
þróunarlöndin) og leiðist. Hef
ekki áhuga á að fletta skýrslum
og pappirum allan daginn. Hins
vegar hef ég þénað það vel á bók-
inni, að ég get tekið mér tveggja
ára fri og ætla að gera það.
Framtiðin sker úr um það hvað
ég tek mér fyrir hendur. En núna
langar mig mest til að fást við
þýðingar og skriftir.
— im
MorgunblaOiO norska, eitt mesta ihaldsblaö Noregs, gaf sér niöurstööur þjóOaratkvæöisgreiöslunnar
um inngöngu i EBE fyrirfram: „Noregur sagöi Já” þekur alla forsiöuna. Þegar blaöiö barst um
kosninganóttina i upptökusai norska sjónvarpsins, þar sem forystumenn beggja fylkinga fylgdust meö
úrslitum, var veruleikinn hins vegar oröinn annar: Norska þjóöin hafnaöi aOild aO Efnahagsbandalag-
inu.
Miðjarðarhafs fylgja Norðmenn
ávallt tsraelsmönnum. Sendiráð
tsraels stjórnar meira og minna
utanrikisstefnu Noregs á þessu
sviöi. Bönd þessara tveggja landa
eru meö sérstökum hætti, þarna
spilar siðari heimsstyrjöldin inn
i, rótfesta kristinnar trúar i
Noregi og sérstaða toppmanna i
Verkamannaflokknum sem eru
gyðingar t.d. Hakon Lie. Hins
vegar eru skoðanir embættis-
manna Noregs oft upp á kant við
þá stefnu sem þeir verða áð fram-
fylgja opinberlega.
Mesti glæpurinn
— ÞaO hefur vakiö nokkra reiöi
i Noregi aö i bók þinni kallar þú
„bátafólkiö” — flóttamennina frá
Vietnam — „Vændishúsaeigend-
ur Lyndon B. Johnsons, hers-
höföingja og aörar mellur”?
— Ég vil taka það fram að það
er ekki ég sem hef samið þessa
mannlýsingu, þetta er bein til-
vitnun i forsætisráöherra
Astraliu. Við getum ekki skiliö
hörmungar flóttafólksins frá
Vietnam, nema gera okkur grein
fyrir glæpaverkum Bandarikj-
anna þar i landi. Þegar friður
komst loksins á, var landið i rúst.
Bandarikjamenn lofuðu m.a. 3.2
niljarða dollara aðstoð við upp-
byggingu landsins, en sviku þaö
loforö. Fátæktin og eymdin varð
mikil, yfirvöld neyddust til aö
skammta hverjum manni 13 kiló
af hrisgrjónum á mánuði. Þar að
auki áttu sér miklar náttúruham-
farir sér stað, vatnsflóð og storm-
viðri. Bandarikjamenn höfðu
byggt upp mikla neysluhyggju
meðal Vietnama og lofað þeim
gulli og grænum skógum ef þeir
flýðu landið. Það er ekki nema
von að þeir leituðu að betri kjör-
um og legðu út i tvisýna og hættu-
lega ferð sem endaði oft með
skelfingu og hörmungum. Loforö
Bandarikjanna um nýtt og betra
lif er mesti glæpurinn gagnvart
þessu flóttafólki.
Finn Gustavsen á sveitabýli sinu. Þar undirbjó hann aliar kosningar
baráttur og safnaöi kröftum fyrir komandi átök.
hættulegt að brjóta niður eitthvað
sem hefur fengiö fótfestu meðal
almennings. Ég held að þegar
Orientering fór i gröfina, þá fór
flokkurinn okkar einnig i gröfina.
r
Island og SÞ
— i bók þinni minntist þú á ár
þin hjá Sameinuðu þjóðunum.
Þar drepur þú á, þegar Noröur-
lönd greiddu um þaö atkvæði 1974
hvort Yassir Arafat ætti aö fá
leyfitil aö ávarpa Allsherjarþing-
iö. Þar segir orörétt: „Telex -
skeytin þutu fram og til baka yfir
Atlantshafið og milli höfuöborga
Noröurlanda. Helsinki var þegar
meö skýra afstööu til málsins,
Stokkhólmur hér um bil lika, en
Kaupmannahöfn og Osló voru enn
á báðum áttum. Reykjavfk beiö
átekta eins og venjulega þangaö
til hin Norðurlöndin höföu greitt
atkvæði”. Er þetta reynsla þin af
vinnubrögöum tslands hjá SÞ?
Gustavsen hlær.
— Þetta var nú skrifað sem vin-
samlegt grin. En öllu gamni fylg-
ir nokkur aivara. Þetta er reynd-
ar sannleikurinn um tsland; það
er eins og bnnur NATO-lönd háð
ákvörðunartöku stærri aðila. Af
Norðurlöndunum er það aðeins
Finnland og Sviþjóð sem þurfa
ekki að fylgja NATO og EBE að
málum. Það liggur einnig i aug-
um uppi, að smáþjóð eins og
íslendingar fylgja eins sam-
norrænni stefnu og auðið er.
Noregur er á sama hátt háður
ákvörðunartöku erlendra rikja;
t.d. i málefnum landa fyrir botni