Þjóðviljinn - 13.01.1980, Blaðsíða 14

H'U
14 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Siinnudagurinn 13. janúar 1980.
mitt
LEW POLUGAEVSKY:
Afbrigöið
Nýlega kom út hjá Skák bókin
„Afbrigöiö mitt, og hvernig rann-
saka á biöskák” eftir sovéska
stórmeistarann Lev Poluga-
evsky. 1 þessaribók lýsir höfund-
ur þroskaferli sinum á einstak-
Iega skemmtilegan hátt, von-
brigöum sinum og gleöi i þróun
afbrigöis þess i Sikileyjarvörn
sem kennt er viö hann.Þ.e 1. e4 c5
2. Rf3 d6 3. d4 cxd4 4. Rxd4 Rf6 5.
Rc3 a6 6. Bg5 e6 7. f4 b5! ? Seinni
hlutinn fjallar siöan um
rannsóknir á biöskákum og ætti
enginn sem teflir kappskákir aö
láta hann fram hjá sér fara. Hér á
eftir fer kafli úr bókinni og segir
hann meira en mörg orö um þessa
sérstæöu, og um leiö frábæru bók.
rlkjanna, en hann er sennilega
einn skarpskyggnasti stór-
meistari heims. Fyrstu leikir
skákarinnar vöktu þegar furöu
mina: Bronstein, sem foröaöist
Gildra
Ég man hve ég fann fyrir mikl-
um létti og hve sú tilhugsun var
mér mikiö gleöiefni þegar mér
varö ljóst aö Afbrigöiö ætti aö fá
aö lifa. En þetta hamingjurika
timabil varð ekki langvinnt. Ariö
1961 komu fram nýjar flækjur og
fræöimenn tóku enn á ný aö viöra
þær skoöanir aö Afbrigöiö væri
veikbyggt — að visu ekki
dauðvona en samt þungt haldið.
IjanúarmættiégD. Bronstein I
8. umferö meistaramóts Sovét-
Umsjón: Helgi Ólafsson
þessa byrjun vanalega, gaf mér
nii kost á aö beita Afbrigöinu.
Málum var sannarlega á þann
veg fariö aö ég gat alls ekki hafn-
að áskoruninni, þvi þá heföi ég
um langa hrib álasaösjálfum mér
fyrir istööuleysi og hugleysi.
Bronsteinlékfyrstuleikina hratt:
1. e4 c5 2. Rf3 d6 3. d4cxd4 4. Rxd4
Rf6 5. Rc3 a6 6. Bg5 e6 7. f4 b5 8. e5
dxe5 9. fxe5 Dc7 10.exf6De5+ 11.
Be2 Dxg5 hugsaöi sig sföan um
stundarkorn, leit á mig skelmsk-
ur á svip og flutti drottningu sina
yfir á d3. Siðan stóö hann upp frá
borðinu og af andliti hans mátti
lesa (eöa kannski ég hafi bara
sjálfur túlkaö þaö þannig):
„Jæja, reyndu nú aö ráöa fram úr
þessu karlinn!”
Bronstein hafði hitt naglann á
höfuðiö! — Hversu mjög sem ég
hafði rannsakað Afbrigöið áöur,
hafði mér aldrei dottiö I hug aö
hvitur ætti nokkurt færi þessu
llkt. Einhvern veginn haföi
leikurinn 12. Dd3 aldrei verið tek-
inn til meöferöar Núna viröist
hann einfaldur, jafnvel uppá-
þrengjandi, en á þessum árum,
þegar ég var rétt aö byrja að
nálgast sannleikann, voru af-
leiöingar hans fjarri þvi aö vera
ljósar.
Svo ég gripi nú svolitiö fram i
fyrir sjálfum mér, langar mig aö
skýra frá þvi aö eftir skákina
sagöi Bronstein mér frá þvi að
hugmyndin aö þessum leik væri
ekki frá sér komin. Hún tilheyrði
gömlum vini hans meistaranum
H. Mutsjnik, en Bronstein haföi
þaö fyrir vana aö rannsaka á vallt
meö honum byrjanakerfi sem
vöktu athygli hans.
En snúum okkur aftur aö skák-
inni. Þegar upp kom á boröinu
Góð reynsla þeirra fjölmörgu sem auglýsa reglulega í
þjónustuauglýsingum Vísis er til vitnis um ágæti þeirra
og áhrifamátt.
Smý.

Hr

il- fn\Vl irslun
Pionu$K>

Ef þú býður þjónustu af einhverju tagi er smáauglýsing
í Vísi sterkasti vettvangurinn til viðskipta, þar eru þær
lesnar af tugþúsundum og þjóna þúsundum.
*SP86611
smáauglýsingar
leikurinn 12. Dd3 skildi ég strax
aönú lá ég i'þvl. Ég þekkti of vel
til þess hvernig andstæöingur
minn hagaöi undirbúningi sinum.
Nú varö ég bókstaflega aö stirðna
á staönum og einbeita mér gjör-
samlega. Ég minntist þess lika
hversu ég reyndi aö láta sem ekk-
ert væri, aö sýna þaö meö öllu
andlitinu að ekkert óvenjulegt
heföi gerst. Þó held ég ekki aö hiö
ytra jafnvægi mitt hafi blekkt
Bronstein hiö minnsta.
Þaö kann aö viröast undarlegt
aö þegar ég lagöist i rannsóknir
yfir boröinu á nýjum vandamál-
um sem mjög svo óvænt höföu
komiö upp, byrjaöi ég ekki á þvi
aöreikna útleiöir og framhald af
þeim. Mitt fyrsta verk var aö róa
hugann, reyna aö koma á andlegu
jafnvægi. Ég hugsaöi eitthvaö i
þessa veru: „Hve miklum tima
hef ég ekki eytt i þetta einasta Af-
brigði, hversu oft hef ég ekki
fundið vörn fyrir svartan! Þaö er
einfaldlega óréttlátt ef öll sú
vinna er unnin fyrir gýg. Eitthvaö
hlýt ég aö finna viö 12. Dd3 lilca.
Nú er að leita og leita!”
Er ég hafði röaö sjálfan mig á
þennanhátt —og tíminn sem fór i
það var skemmri en tekur aö lesa
þessar linur —hófst ég handa um
aö greina úr flækju mögulegs
áframhalds. Hugmyndin aö baki
12. Dd3 var einstaklega ljós: aö
leika Rc3-e4, éf svartur hindrar
það ekki en þó öllu fremur að
undirbúa langa hrókun. Tækist
það, mundu hótanirnar á d-lin-
unni vaxa aö styrkleika hrööum
skrefum og veröa mun erfiðari
viöfangs en ef hrókaö yröi stutt.
Ég man þvi miður ekki hversu
miklum tima ég varð aö sjá af i
leit aö réttri áætlun. En ég mun
aldrei gleyma þvi siöan, að eftir
skákina leiö „útreikningsvél-
inni”, eins og ég var kallaður
stundum I þá daga, llkt og hún
heföi veriö i ársuppgjöri án nokk-
urs undirbúnings...
Hvaö sem ööru leiö varö svar
mitt núl2. — Dh4 +
Það er ekki auövelt verk aö
henda reiöur á jafn ójaröbundnu
fyrirbrigði i skákinni og eðlis-
ávisunin er, en einhverra hluta
vegna var ég sannfæröur um aö
heföi Bronstein athugaö þessa
skákun áður, þd heföi hann ein-
ungis gert þaö mjög yfirborös-
kennt og stuttlega. Mér var þá
oröið ljóst aö nauösyn bæri til aö
taka peöiö á f6 en i hvers þágu
yröi opnun löngu hvltu skáklin-
unnar? Varla værihægt aö vonast
tii þess aö hrókurinn á hl yröi
hvitreitabiskupsvarts aö bráö, en
alla vega var skákin á h4 gefin!
Núna, ér ég lit til baka ofan áf
hæðum liöinna ára, skil ég, aö
hugur minn haföi upplifaö svo
margt meö Afbrigöinu, ég trúöi
svo innilega á Ufskraft þess aö
mér tókst yfir boröinu aö feta ein-
stigi, þarsem hætturnar, gjárnar
og hyldýpiö voru dcki einungis á
hönd svarts heldur lika á hönd
hvits.
Skák okkar telfdist þannig:
13. g3-Dxf6
13. De4-
Nú eyddi Bronstein einnig all-
miklum ti'ma i umhugsun, en
leikurinn sem hann valdi var ef til
Vill ekki sá gæfulegasti. Svörtum
tekst nú aö gera þrýsting hvíts aö
engu og nær sjálfur nokkrum
undirtökum.
14. — Ha7
15. Hhfl-Dg6!
Upphaf taktiskra aögeröa
svarts, sem öll vörn hans byggist
á. Hvltur áleit aö brottför hróks-
ins af 8. röö gæfi sér tilefni til
viðamikilla hótana, en sem svar
við
16. Df4-Rbd7
17. Rc6 —
kom
17. — e5!
Og skyndilega mátti greina
samræmi svörtu mannanna
(jafnvel þeirra sem staösettir
voru fjarri hvor öörum eins og
Dg6 og Ha7), hve þeir þjónuöu
allir einum og sama tilgangi: aö
hafa tök á miðboröinu en standa
jafnframt vörö um kóng sinn. Þaö
má i rauninni segja aö i þessari
samræmdu virkni mannanna,
sem kom smám saman I ljós eins
og ljósmynd á ljósmyndapappir,
að I þessum aödáunarveröu gagn-
kvæmu tengslum birtist sjáift eðli
Afbrigöisins yfir höfuö.
18. Rxe5-Rxe5
19. Dxe5+-De6
og hvitur á engan list skárri en aö
skipta upp á drottningum, þvi að
eftir 20. Db8 kæmi 20. — Bc5,
siðan 21. — 0-0 og hvitu drottning-
unni mundi finnast eins og hún
ætti hvergi heima.
20. Dxe6+-Bxe6
21. 0-0-0-Be7
22. Rd5-Bg5+
23. Kbl-0-0
24. h4-Bd8
25. Rf4-Bc8
og biskupar svarts hafa snúiö
aftur til heimastöövanna, en
munu fyrr eða siðar láta heyra
frá sér á ný. Það er enginn vafi á
þvi aö svartur hefur örlitia, en þó
raunhæfa yfirburöi.
26. Bf3-g6
27. Bd5- —
Um leiö og hann lék þessum
leik bauö Bronstein jafntefli —
nokkuö óvænt bæöi fyrir
áhorfendur og aöra þátttakendur
þáöi svartur tilboöiö. Augljóst er
aö svartur getur leikiö Kg8-g7,
Bc8-f5, Bd8-c7-b8 og Hfc8 sem
heföi tryggt honum frumkvæöið.
Hins vegar haföi ég eytt miklum
kröftum i' byrjunarstig skákar-
innar og ég haRii þegar haft eins
mikla ánægju af þessari skák og
unnt var. Barniö mitt haföi
komist i gegnum enn eina eld-
raunina óskaddaö!
David Bronstein var ekki i
skapi til aö spauga eftir skákina.
Þaö var meö ólikindum aö hafa
leitt andstæöinginn I heimatil-
búna gildru, en geta samt ekki
unniö skákina, og þaö sem meira
var, nýjungin var glötuö! „Ég
trúöi Mútsjnik,” sagöi hannn og
hristi höfuöiö. „Leikurinn 12. Dd3
viröist I fyrstu góöur, en hann
leiöir alls ekki til vinnings.”
Ég hef þegar rætt um gleði
mína á þessari stundu, en a leiö-
inni heim á hótel settist aö mér
kviði. Égeyddi nóttunni viö skák-
borðiö: Er þaö virkilega svo, aö
hægt sé aö hrekja 12. Dd3, eöa
hrekur þessi leikur allt Afbrigö-
iö? Eöa kannski er þaö á hvorug-
an veginn fariö? Þaö er rétt aö
Bronsteinheföiistaö 14De4 getaö
leikiö þeim leik sem ég óttaöist
mest meöan á skákinni stóö, 14.
Hfl. Þá ætti hvitur i fórum sínum
sem svar viö 14. — Dg6 leikinn 15.
Df3 og allar þær leikjaraöir sem
ég athugaöi féllu svörtum litiö i
geö.
Nauösyn væri aö hörfa eitthvað
annaö með drottninguna — 14. —
De5. Eftir 15. 0-0-0 á svartur 15. —
Bc5 og hvaöa framhald sem hvít-
ur velur, t.d. 16. Rdxb5 eða 16.
Rxe6, þá á svartur alltaf milli
skák meö drottningunni á e3.
Ég róaöist þvi.
En siöan, um þaö bil sólarhring
eftir næstu umferð, lagöist efinn
aftur aöhjarta mér. Allan tlmann
er svartur ekki nema hársbreidd
frá hyldýpinu. Stæöi hviti kóngur-
inntilhliðará bl, þá væri hægt aö
Framhald á bls. 21