Þjóðviljinn - 18.01.1980, Blaðsíða 9

8 SÍÐA — ÞJÓÐVÍLJINN Föstudagur 18. janúar 1980.
Föstudagur 18. janúar 1980. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Kvikmyndin „Land
og synir” fullgerð
Kvikmyndin Land og synir,
veröur frumsýnd I Austurbæjar-
bío og i Dalvikurbíó fóstudaginn
25. jantiar kl. 21. Mynd þessi er
geröaf IS-FILM s/f, ieikstjöri og
höfundur handrits er Agdst Guö-
mundsson, framleiöandi er Jón
Hermannsson, kvikmyndatöku-
maöur er Siguröur Sverrir Páls-
son, hljóöupptaka er i höndum
Friöriks Stefánssonar, leikmynd
annaöist Jón Þórisson og aö-
stoöarmenn viö upptöku voru Ari
Kristinsson, Ingibjörg Briem og
Hjörtur Gislason.
Um eitthundrað leikarar koma
fram i kvikmyndinni Land og
synir, og eru þeir vlöa að af land-
inu, þó mest úr Svarfaöardal og
Reykjavlk. Meö aðalhlutverk
fara Siguröur Sigurjónsson,
Guðný Ragnarsdóttir, Jón Sigur-
björnsson og Jónas Tryggvason.
Myndin var aö mestu tekin I
Svarfaöardal á siöast liönu
sumri, á 35 mm. litfílmu og stóö
kvikmyndatakan yfir í tæpa tvo
mánuöi. Svarfdælir og fjölda-
margir aörir veittu ómetanlega
aöstoð enda þurfti mikiö til aö
skapa andrúmsloft kreppuár-
anna.
Kvikmyndin er byggö á sam-
nefndriskáldsögu Indriöa G. Þor-
steinssonar. Þar segir frá ungum
manni, sem missir fööur sinn og
ákveður aö yfirgefa sveit slna.
Efnið er stótt til tima og ástands,
sem riktiii hér I landinu á árunum
fyrir seinni heimstyrjöldina. Hef-
ur veriö lögö mikil áhersla á þaö
frá hendi leikstjóra og annarra
þeirra, sem aö gerö myndarinnar
stóöu, aö skapa blæ þessa tlma-
bils og miklu tilkostaö í fé og
fyrirhöfn af því tilefni.
ÍS-FILM s/f fékk níu miljónir
króna Ur nýstofnuöum kvik-
myndasjóöi rlkisins til kvik-
myndarinnar. Jafnframt lánuöu
fjórir bankar I Reykjavlk rúmar
þrjátlu miljónir. Myndin kostar
fullbúin yfir sextfu miljónir
króna, en endanlegar tölur liggja
ekki ennþá fyrir, þar sem unnið
var aö frágangi á kvikmyndinni
hjá Rank Ltd. í London fram aö
slöustu dögum fyrirfrumsýningu.
Kvikmyndin Land og synir er
fyrsta stórmynd ÍS-FILM s/f.
Fyrirtækiö hyggur á framhald
veröi myndinni vel tekiö af kvik-
myndahúsagestum og telur sýnt
að íslendingar geta sjálfir staöiö
aö kvikmyndagerö eins og þess-
ari.
Kvikmyndin veröur aöeins
sýnd I kvikmyndahúsum.
Stórgjöf til Nátt-
úrufræðistofnunar
Hinn 14 desember s.I. var
Náttúrufræöistof nun Islands
formlega afhent til eignar og
varðveislu mikiö safn náttúru-
gripa, söfnunaráhalda og bóka
um náttúrufræöileg efni. Gefend-
ur voru hjónin Geir Gigja og
Svanhvlt L. Guömundsdóttir,
Tómasarhaga 9, Reykjavlk.
A si'num yngri árum var Geir
Gigja kunnur iþróttamaöur og
veittist margur heiöur á þeim
vettvangi. Þó mun hann kunnast-
ur fyrir störf sln aö náttUrufræö-
um, einkum á sviöi skordýra-
fræöinnar, sem var hans aöal-
hugöarefni. Hann var lengi vel
eini tslendingurinn, sem vann
markvisst aö þvl aö auka þekk-
ingu manna á skordýrum hér á
landi. Geir Gigja var landskunn-
ur fyrir þessi störf sin.
Safn GeirsGIgja er æöimikiö aö
vöxtum. Skordýrasafniö er lang-
þyngst á metunum, en þó átti
Geir einnig nokkuö safn plantna
auk ýmislegs úr steinarikinu. Til
aö g efa hugmynd um stærö skor-
dýrasafnsins má nefna, aö þvl
var komiö fyrir I um 65 skUffum
og smákössum. Söfnunin spann-
aöi Uka um 50 ár, en elstu dýrun-
um safnaöi Geir fyrir um 60 ár-
um.
Þáttur Geir Glgja á sviöi Is-
lenskrar skordýrafræöi veröur
seint metinn aö fullu. Mikilvægi
Geir Gfgja náttúrufræöingur.
söfnunar hans kemur einkar vel i
ljós viö lestur skordýraheftanna I
ritsafninu „The Zoology of Ice-
land” en þaö verk hefur veriö aö
koma Ut s.l. 40-50 ár og fjallar um
allar dýrategundir, sem vitaö er
um á Islandi og útbreiöslu þeirra.
1 fréttatilkynningunni frá
Náttúruf ræöistofnun er gefendum
og börnum þeirra þökkuö þessi
höfðinglega gjöf og hlýöhugur
þeirra I garö stofnunarinnar.
Stofnunin mun reyna aö varö-
veita safniö eins og frekast er
kostur, til góös fyrir framgang
vísindanna I landinu.
May Pihlgren i heimsókn
1 næstu viku kemur hingaö tii
lands ein frægasta leikkona
Finna, May Pihlgren og les upp i
Þjóöleikhúsinu og Norræna hús-
inu. May Pihlgren er finnlands-
sænsk og hefur starfaö viö
Sænska leikhúsiö’ I Helsingfors
siöan 1924.
Ariö 1948 þegar Islenskir leikar-
ar fóru til Helsingfors og sýndu
Gullna hliöiö varPihlgren einmitt
meöal þeirra sem tóku á móti Is-
lenska listafólkinu. Hún var þá
almennt talin fremsta leikkona
saraiskumSæljandi Finna og er enn
HUn er ekki lengur fastráöin viö
leikhúsiö fyrir aldurssakir, en
leikur enn mikiö bæði I Sænska
leikhúsinu og Utvarpi og sjón-
varpi.
Meöal frægra hlutverka May
Pihlgren á leiksviði eru: Sén Te I
Góöusálinni I Sesúan eftir Bertolt
Brecht, Nóra I A Touch of the
Poet eftir Eugene O’Neill, Arka-
dina I Máfinum og Masja I Þrem
systrum eftir Anton Tsjekhov,
Alicei'Play Strindberg, Martirio I
HUs Bernöröu Alba eftir Lorca,
MissGilchristi Gisleftir Brendan
Behan, Gina Ekdal I Villiöndinni
eftir Ibsen, Nastja I Náttbólinu
eftir Gorkl o.fl. og hún er I hópi
þeirra örfáu leikkvenna, sem
hafa leikiö Ofellu I Hamlet I Krón-
borgarkastala. lslenskum sjón-
varpsáhorfendum mun hUn vera
kunn Ur aöalhlutverkinu I Marta
Larsson 60 ára eftir Bengt Ahl-
fors, sem mikla athygli vakti
fyrir nokkrum árum.
tfyrra lék hUn I finnska Utvarp-
inu annaö aöalhlutverkiö I Gull-
brúökaupi eftir Jökul Jakobsson
og I leikstjórn Sveins Einarsson-
ar.
May Pihlgren er rómaöur
ljóöatúlkari og hér mun lesa ljóö
eftir Finnlandssænsk skáld. Hún
les I tvlgang I Norræna HUsinu, en
I pjóöleikhúsinu hefur hún upp-
lestrarkvöld á litla sviöinu
fimmtudaginn24.janUar kl. 20.30.
Fólk í Sovét
Ljósmyndari Nathan Farb
Ljósmyndarinn Na-
than Farb frá New
York fór i fyrra á veg-
um bandarisku upplýs-
ingaþjónustunnar til
Novosibirsk i Sovét-
ríkjunum og hélt þar
ljósmyndasýningu.
Er hann hélt aftur
til Bandarikjanna hafði
hann með sér ljós-
myndasafn sem hann
hafði aldrei dreymt
um: Þverskurð af so-
vésku þjóðinni.
Farbkomst fljótlega aö þvl aö
Novosibirsk var draumaborg
ljósmyndarasem lögöu rækt viö
mannamyndir. Þessi höfuöborg
Slberlu er um 4 þúsund kllo-
metra fyrir austan Moskvu og
þar bUa manneskjur frá öllum
þjóöum Sovétrlkjanna. Innbúar
eru alls um 1.2 miljónir.
Þaö var þvl mismunandi
manngeröir sem sóttu sýningu
Bandarlkjamannsins, allt frá
„gamalrUssneskum” ættfeör-
um og-ömmum til táninga, sem
klæddu sig á vestræna visu. Og
Farb gat ekki kvartaö yfir á-
hugaleysi Sovétmanna; aö meö-
altali sáu 10 þUsund manns sýn-
inguna á dag.
A sýningunni haföi Farb kom-
iö upp ljósmyndaherbergi sem
sýndi hvernig ameriskur ljós-
myndari vinnur. Hann haföi
tekiö meö sér Polaroidljós-
myndavél og gestum sýningar-
innar gafst kostur á aö láta taka
af sér mynd, sem þeir fengu af-
greidda nær samstundis. Þessi
nýjung vakti aö vonum mikla á-
nægju og áhuga gestanna, og
margir þeirra voru fúsir aö sitja
fyrir. Farb gat valiö um hundr-
uö manns á dag úr ýmsum at-
vinnugreinum og á öllum aldri.
„Sennilega hefur enginn ljós-
myndari frá Vesturlöndum
fengiö annaö eins tækifæri til aö
sýna sovéska alþýöu I nær-
myndum”, sagöi Farb eftir á.
„Þess vegna tók ég myndirnar á
eins látlausan hátt og einfaldan
og mér var framast unnt.”
Þaö kom Farb mest á óvart
hve Sovétbúar voru vestrænir I
klæöaburöi og hve ánægöir þeir
virtust meö lifiö þráttfyrir mun
minni llfsgæöientlökastá Vest-
urlöndum.
Nathan Farb hefur dvalist I
mörg ár I Austur-Evrópu, sér-
staklega I Rúmeniu og I Sovét-
rlkjunum. Hann hefur ljós-
myndaö mikiö fyrir bandarísk
blöð og tlmarit og sem lista-
maöur er hann einkum þekktur
fyrir hina súrrealistlsku heim-
ildarkvikmynd slna um llfiö I
USA, sem nefnist „Lockport”.
viðtalldaðsrins
Skattalöggjöfin
á að taka míð
af lögum
um jafnrétti
Eins og frá hefur verið skýrt i
Þjóöviljanum undanfarna daga
hefur Jafnréttisráö sent rikis-
skattstjóra bréf, þar sem m.a. er
hörmuö framkvæmd nýju skatta-
laganna eins og hún birtist I
skattframtalseyöublaði 1980.
Ennfremur hefur ráöiö sent fjár-
hags- og viöskiptanefnd neöri
deildar Alþingis umsögn um lögin
og frumvarp til breytingar á
þeim.sem nú liggur fyrir Alþingi.
1 bréfinu til rlkisskattstjóra fer
ráöiö þess á leit, aö skattfram-
talseyöublööin veröi tekin til
endurskoöunar hiö fyrsta.
Af þessu tilefni ræddi blaöa-
maöur Þjóöviljans viö Bergþóru
Sigmundsdóttur, framkvæmda-
stjóra Jafnréttisráös.
— Hvaöa atriöi eru þaö helst,
sem þurfa endurskoöunar viö, aö
ykkar mati?
— Ef viö athugum fyrst skatta-
lögin sjálf og þaö frumvarp til
breytinga á þeim, sem nú liggur
fyrir Alþingi, kemur i ljós að I
lögunum eru ýmis frávik frá
meginreglunni um sérsköttun
hjóna, einkum varöandi eigna-
skatt. t frumvarpinu er gert ráö
fyrir óskiptri ábyrgö hjóna á
greiöslu skatta, og er þar beinlln-
is miöaö viö aö um samsköttun sé
aö ræöa. Hvaö þetta varöar er
skattalöggjöfin I mótsögn viö
sifjalöggjöfina.
Viö getum tekiö vaxtagjöldin
sem dæmi; þau fylgja þeim sem
hefur hærri hreinar tekjur, sem
þýöir aöyfirleittkoma þau tíl frá-
dráttar hjá körlum.
— Þið hafiö lika mótmælt þess-
um nýju framtalseyöublöðum. A
hverju byggiö þiö þau mótmæli?
— A þessum nýju eyðublöðum
er gert ráö fyrir sameiginlegu
framtali. Báöir aöilar skrifa und-
ir og bera þvi ábyrgö á framtali
hvors um sig. Þetta teljum við
brjóta f bága viö meginregluna
um sérsköttun. Þaö gefur auga
leiöaö ýmiskonar vandamál geta
komiö upp f þessu sambandi.
Viö teljum, aö hægt heföi veriö
aö koma I veg fyrir ýmsa galla
sem eruá þessu eyöublaöi ef haft
heföi veriö samráö viö Jafnréttis-
ráö áöur en form þess var ákveö-
iö.
Samkvæmt lögum á Jafnréttis-
ráöaö vera ráögjafandi gagnvart
stjórnvöldum i málefnum er
varöa jafnrétti meö konum og
körlum. t 10. grein laga um jafn-
réttikvenna og karla stendurt.d.
aö ráöinu beri aö „fylgjast meö
þjóöfélagsþróuninni, sem m.a.
varöar þetta lagaefni, og gera til-
lögur til breytinga til samræmis
viö tilgang þessara laga”.
t mjög mörgum tilfellum væri
hægt aö koma I veg fyrir ýmis
atriði sem hafa áhrif á jafnréttið,
opinberar stofnanir og fleiri leit-
uöutil Jafnréttisráös þegar málin
eru á byr junarstigi. En ráöið hef-
ur mjög sjaldan fengiö frá opin-
berum stofnunum óskir um um-
sagnir vegna slikra mála. Þá á ég
viö mál sem eru á vinnslustigi,
t.d. viö gerö frumvarpa osfrv.
— Heföi þaö ekki talsveröan
viöbótarkostnaö i för meö sér, ef
ellir fengju sérstakt eyöublaö?
— Aö sjálfsögöu yröi þaö dýr-
ara, en viö getum ekki séö aö sú
röksemd nægi til aö réttlæta
áframhaldandi samábyrgð hjóna
á framtölum hvors um sig.
Bergþóra
Sigmundsdóttir
framkvœmda-
stjóri
Jafn-
réttisráös
— Skiptir þaö einhverju máli I
jafnréttisbaráttunni, hvort hjón
eru samsköttuð eöa ekki?
— Meö lögum um jafnrétti
kvenna og karla er það orðiö
samfélagslegt markmiö aö ná
fram jafnrétti I raun. Skattalög-
gjöfir á aö sjálfsögöu aö taka mið
af þvl samfélagslega
stefnumarkmiöi, og sama gildir
um skattframtölin.
Aöalatriöiö er, aömínum dómi,
aöhver einstaklingur sé sjálfstæð
persóna, án tillits til kynferöis.
Mér finnst þaö liggja I hlutarins
eöli, aö sérsköttun og sérframtal
eruskref Iátttilaukins jafnréttis.
— ih
Sérsköttun
og sérframtal
eru skref
i átt til aukins
jafnréttis