Þjóðviljinn - 24.01.1980, Blaðsíða 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 24. janúar 1980
Fimmtudagur 24. janúar 1980 ÞJÓÐVILJINN — SÍDA 9
Lúðvik Jósepsson:
Framleiðniaukning í
stað gengislækkunar
2% aukning er minna en þaö
sem hefir veriö á siöasta ára-
tug.
Viöurkennter að framleiðni i
islenskum iönaöi er 50-60% af
þvi sem gerist i okkar ná-
grannalöndum.
Alþýðubandalagiö leggur til
aö gert veröi ráö fyrir 10%
framleiöniaukningu í almenn-
um iönaði á ári i 3 ár.
Hvaöa gildi hefði 7%
framleiðniaukning i útflutn-
ingsgreinum?
Hún myndi skila fyrirtækj-
unum meiri hagnaöi en 10-12%
gengislækkun.
En hvað þýöir 10-12% gengis-
lækkun?
Hún myndi ásamt erlendum
veröhækkunum leiða til 6-8%
aukinnar veröbólguhér á landi.
Þannig á framleiöni-aukn-
ingin að draga úr þörfum á
gengislækkun og minnka þann-
ig veröbólguna.
Þessum undirstöðu-fram-
faratillögum Alþýöubandalags-
ins höfnuöu Framsókn og Al-
þýöuflokkur.
Ein af tiiiögum Alþýöubanda-
lagsins til viönáms gegn verö-
bólgu er aö skipulegt átak veröi
gert til aö auka framleiöni.
Framleiöniaykning merkir
það aö ná vérömætari fram-
leiöslu út úr þvi sem unnið er,
eða að komast af með minni til-
kostnaðviö framleiðslustörfin.
Sjávarútvegurinn er okkar
þýðingarmesta framleiðslu-
grein. Heildarútflutnings verð-
mæti sjávarafuröa nam árið
1979 um 205 milljörðum króna.
Taliöer að meöalnýting hráefn-
is i frystihúsum landsins sé
um 36%en ætti að vera um 48%.
Þó hafa orðiö miklar fram-
farir i mörgum frystihúsum
siöustu árin. Arni Benedikts-
son framkvæmdastjóri segir i
Timanum 12. jan s.l. aö hann
telji aö framleiðniaukning i
frystiiönaði hafa oröið 30-40% á
siöasta áratug.
Allir sem til þess þekkja
viöurkenna aö hægt væri aö ná
miklu betri árangri en nú er
gert i fiskiðnaði okkar. Oliu er
hægt að spara stórkostlega viö
Lúövik Jóspesson: 7% fram-
leiöniaukning skilaöi fyrirtækj-
unum meiri hagnaði en 10-12%
gengislækkun.
fiskveiöar. Veiöarfæraeyösla er
of mikil.
Nýting islenskra loðnuverk-
smiöja er langt undir þvi sem
þekkist i Noregi.
Tillögur Alþýðubandalagsins
Steingrlmur Hermannsson tel-
ur ekki einu sinni raunhæft aö
gera ráö fyrir meðaltalsfram-
leiöniaukningu siöasta áratugs.
tugs.
eru um aö auka framleiöni i
sjávarútvegi um 7% i ár.
Slikri tillögu svarar Stein-
grimur Hermannsson fyrir
Framsóknarflokkinn með þvi
aö 2% aukning sé nægileg, ann-
aö sé óraunhæft.
Rekstrar-
hagræðing hjá
Eimskip
Hinn 21. þessa mánaöar tóku
gildi nýjar skipulagsbreytingar
hjá Eimskipafélagi tslands og
skiptist starfsemi félagsins nú
aöallega I þrennt, þ.e. flutninga-
svið, fjármálasviö og tæknideild.
t frétt frá Eimskipafélagi ts-
lands segir að meginmarkmiðið
með þessum breytingum sé aö
styrkja samskipti Eimskips viö
viðskiptavini félagsins, þannig aö
veita megi þeim betri og persónu-
legri þjónustu. Starbmannafjöldi
Eimskips breytist ekki vegna
þessa nýja skipulags en starfs-
mönnum sem aöstoða viöskipta-
menn og leiöbeina þeim hefur
verið fjölgaö.
Meginbreytingarnar eins og
þær snúa að viðskiptamönnum
félagsins eru þær, að starfandi
veröa þrjár flutningadeildir, sem
hver um sig annast ákveönar
flutningaleiðir. Koma þær i stað
SKIPURIT
Fjármálasvið
Voruafgreiðsla
Reykiavik
Hafnarfirði
Stj órn

Fors tjóri
-t
Áætlanadeild
Flutnmgasvið
Fragtsamræmmg
Viöskiptaþjónustu-
deild
Noröur Amerika
Stórflutningar
Norðurlond
Eystrasalt
EIMSKIP
Bretland
Meginland Evrópu
Skipurit yfir deildaskiptingu Eimskipafélags skv. nýja skipulaginu.
Sterkari tengsl vid
vidskiptavinina
Nýtt skipulag tók gildi 21. janúar
einnar deildar áöur. Aö auki er
komiö á fót sérstakri viöskipta-
þjónustudeild en fyrra deildar-
skipulag, þ.e. innflutningsdeild,
útflutningsdeild og strandflutn-
ingadeild, hefur veriö lagt niöur.
Nórðurlönd —
Eystrasalt
Þessi deild annast flutninga til
og frá Noröurlöndunum, Eystra-
saltslöndunum og flutninga i
reglubundnum strandsiglingum
innanlands. Skip deildarinnar
halda uppi reglubundnum
áætlunarsiglingum til eftirtalinna
hafiia erlendis: Bergen, Kristian-
sand, Moss, Gautaborgar,
Helsingborgar, Turku, Helsinki,
Valkom, Riga, Gdynia og Kaup-
mannahafnar. Innanlands er
haldið uppi reglubundnum sigl-
ingum öl ísafjaröar, Siglufjarö-
ar, Akureyrar og Húsavlkur.
Deildin hefur yfir aö ráða sjö
skipum. Sveinn Ólafsson er for-
stöðumaöur hennar og aðstoðar-
forstööumaöur Jóhannes Agústs-
son.
Bretland — megin-
land Evrópu
Flutningadeildin sér um hinar
vikulegu siglingar til og frá
Noröursjávarhöfnum, þ.e. Ham-
borgar, Rotterdam, Antwerpen
og Felixstowe auk siglina til Wes-
ton Foint hálfsmánaðarlega.
Þessi deild veitir einnig allar
upplýsingar og sér um flutninga
frá löndum eins og t.d. ítaliu,
Austurríki, Sviss, Frakklandi,
Spáni og Portúgal. Sex skip halda
nú uppi áætlunarsiglingum á
þessu markaðssvæöi. Forstööu-
maöur er Birgir Haröarson og að-
stoðarforstööumaður Reynir
Guömundsson.
Norður Amerika —
stórflutningur
Flutningadeildin annast reglu-
legar siglingar til Portsmouth á
austurströnd Bandarikjanna auk
annarra tilfallandi flutninga til
hafna á austurströndinni eða i
Kanada. Þessi deild annast jafn-
framt alla svonefnda stórflutn-
inga, en það eru þeir flutningar
sem ekki tilheyra reglubundnum
siglingaleiðum og/eða eru i heil-
um eða stórum förmum. Hún sér
m.a. um alla frystiflutninga og
aðra flutninga á sjávarafuröum
eins og ámjöliogsild. Hún annast
einnig timburflutninga, flutninga
á byggingarefni, fóðri og áburði,
þegar um er að ræða flutninga i
heilum förmum. Til þessara
flutninga hefur deildin yfir að
ráöa 13 skipum. Forstöðumaður
deildarinnar veröur Arni Steins-
son og aðstoöarforstoöumaöur
Garðar Þorsteinsson.
Hver flutningadeild er rekin
sem sjálfstæð rekstrareining og
eru starfsmenn hverrar deildar
sex. Er nýju flutningadeildunum
ætlað að geta leyst á einum stað
öll viðfangsefni, sem upp koma
varöandi flutninga á þeim leið-
um, sem undir þær heyra. Verka-
skipting á milli flutningadeild-
anna fer aöallega eftir flutninga-
leiðum og má nefna að sú deild,
sem annast innflutning vöru frá
ákveðnum stað erlendis, sér einn-
ig um framhaldsflutning vörunn-
ar innanlands, ef varan er á
ákvöröunarstað utan Reykjavik-
ur eöa á annan áfangastaö en los-
unarhöfn skipsins er. Sama gildir
um útflutning, þannig að sú deild
sem annast útflutning til viðkom-
andi áfangastaöar erlendis sér
einnig um að koma vörunni frá
upprunastað úti á landi til endan-
legs ákvörðunarstaðar erlendis.
Framkvæmdastjóri flutninga-
sviös er Valtýr Hákonarson,sem
veriö hefur skifstofustjóri Eim-
skips. Hann er jafnframt stað-
gengill forstjóra. Hann sér um
Framháld á bls. 13
£
Atlagan gegn honum mun ekki s Is t ætluö til aö kæfa þann þögla s tuön-
ing sem talsmenn mannréttindahreyfingarinnar hafa notiö.
Árni
Bergmann
raedir
vid skóla-
félaga
Andrei
Sakharofs
skodana
bródur
Sakharof ásamt barnabörnum seinni konu sinnar, Elenu Bonner. Þau eru nú I Amerlku ásamt
foreldrum sínum.
Sakharof skildi ad mannréttindi eru
forsenda þess að heimurinn biargist
Meö þvi aö Sakharof og kona
hans, Elena Bonner, hafa veriö
flutt i útlegö til Gorki hafa alvar-
lega tlöindi gerst fyrir sovéska
mannréttindahreyfingu. Þrátt
fyrir ýmsar hindranir hefur
Andrei Sakharof veriö helsti
taismaöur þessarar hreyfingar,
en I Gorkier hann sviptur mögu-
leikum til þess. Sú borg er lokuö
útlendingum, og þar er hægt aö
loka svo gott sem fyrir sam-
skipti hans viö sovétborgara og
taka þau litlu samskipti sem
hann getur haft fullkomlega und-
ir eftirlit lögreglunnar. Og hann
mun sviptur þeim möguleikum
sem hann þó enn haföi til aö iöka
sin vlsindi, hann er sviptur þeim
möguleika aö fá aö koma einu
sinni I viku I Eðlisfræöistofnun-
ina — vinnan er tekin af honum.
Ég geri ekki ráö fyrir aö á neinu
sllku starfi veröi kostur I Gorki.
Svo fórust orð einum af
samferðamönnum og skoðana-
bræörum Andrei Sakharofs sem
við höfðum samband viö út af
handtöku eðlisfræöingsins I
Moskvu i fyrradag. Viömælandi
minn er nú staddur i Evrópu.
— Fréttastofur telja aö þessi
ákvöröun, aö senda Sakharof i
útlegð, sé einskonar svar við
refsiaðgerðum Carters Banda-
rikjaforseta út af Afganistan og
er þá minnt á það, að Carter hef-
ur sent Sakharof stuöningsyfir-
lýsingu áður.
— Já, þetta er að nokkru leyti
svar til Carters. Þetta er lika
Ögrun við þá bandaríska visinda-
menn sem hafa lýst þvi yfir aö
það mundi skaða vlsindaleg
samskipti við Sovétrikin ef
Sakharof yrði mein gert. En
þessi ráðstöfun er einnig rökrétt
framhald af þeirri stefnu sem
sovéskir valdhafar hafa tekið
fyrir löngu og beinist að þvi að
færa alveg i kaf mannréttinda-
hreyfinguna sovésku.
Hún hefur þegar misst marga
menn. Sumir hafa verið flæmdir
úr landi (Tsjalidze, Litivinof,
Túrtsjin, Ginzbúrg, Búkovski,
Zjores Medvédef, Vajl, Ljú-
barski, Grigorenko og margir
fleiri), aðrir sitja i fangelsum
(t.d. Kovaljof, Orlof, Sjaranski,
Glúzman, Rúdnij og fleiri). Jafnt
og þétt hefur lögregluvaldið
spunniö net sitt utan um þessa
hreyfingu og tekiö fyrir vaxtar-
möguleika hennar.
Þessi hreyfing nýtur viðtæks
stuðnings á launmeðal sovéskra
menntamanna. Slikur stuðning-
ur kemur sjaldan fram I ein-
hverjum athöfnum, aögerðum,
en hann skapar jákvætt and-
rúmsloft kringum helstu
persónur mannréttindahreyf-
ingarinnar. Atlagan gegn
Sakharof hefur einna sterkust
áhrif einmitt á þessa þöglu
stuöningsmenn lýöræöishreyf-
ingarinnar, gerir þá enn ótta-
slegnari, mun jafnvel taka fyrir
það að menn taki upp i kunningja-
hóp einstök tilefni til óánægju.
Virkir andófsmenn hljóta svo að
skilja útlegð Sakharofs á þann
veg að næst komi röðin aö þeim.
Andófsferill
— Hver voru fyrstu skref
Sakharofs á andófsbrautinni?
— Viö Sakharof vorum sam-
feröa i háskóla og kunnings-
skapur okkar á sér orðið langan
aldur. Ég held að þessi snjalli
maður, sem var kosinn i Vis-
indaakademfuna rúmlega
þritugur, hafi þá fyrst andæft að
ráöi vilja valdhafanna, þegar
hann og fleir.i framfarasinnar
komu i veg fyrir að Trjapéznikof
yröi þröngvað inn i Akademiuna
en sá maður var yfirmaður vis-
indanefndar flokksins og skrif-
finnur en ekki visindamaöur
sjálfur. Einnig beitti hann sér
gegn ofríki Lysenkos og vald-
niðslu hans gegn öörum lif-
fræðingum.
Svo var það snemma á
sjöunda áratugnum, aö
Sakharof, sem átti manna mest-
an þátt i aö Sovétrikin eignuöust
vetnissprengju, mótmælti bæöi
ónauðsynlegum og stórhættuleg-
um tilraunum með öflugar
vetnissprengjur og sneri sér
beint til Khrúsjofs af þvi tilefni.
Tilraunirnar voru samt geröar
— og kostuöu mörg mannslif
vegna geislavirks úrfellis. Þetta
tilgangslausa sprengjuskak
varö Sakharof verulegt áfall og
vonum hans um hugsanlega rök-
ræöu viö valdhafana.
Svo skrifaöi hann frægt rit um
Framfarir, friösamlega sambúö
og andlegt frelsi (1968). Þetta rit
fjallar i anda yfirvegaös velvilja
um ýmsa möguleika á aö hin tvö
helstu pólitisku kerfi i heiminum
geti færst nær hvort ööru, um
jákvæöa viðræðu þeirra I milli.
Þegar hann var aö skrifa þetta
rit var hann enn fullur vona um
að hið sovéska samfélag gæti
þróast i átt til sósialisma með
manneskjulegu yfirbragði. En
einu viöbrögö stjórnvalda voru
fyr s t aö þeg ja r itið i hel og s vo að
reka Sakharof frá þeim störfum
sem hann haföi gegnt. Bæöi
þetta, örlög Tékkóslóvakiu og
svo ekki sist hversdagsleg
framganga valdhafanna gegn
hverskyns „öðruvisi” hugs-
unarhætti sýndu honum aö þess-
ar vonir hans fengjuekki staðist.
Þaö sem mestu
skiptir
Andrei Dmitritsj er maöur
hreinlyndur og góðviljaöur og
hefur óbugandi siðferðiskennd.
Og siöan hefur hann helgað sig
þvi sem mestu skiptir i samtið-
inni, undirstööu allra framtiöar-
húsakynna mannkynsins —■
mannréttindum.
Sakharof hefur aöstoöað
margskonar fólk, sem hefur
ólikar skoðanir, einnig minni-
hlutahópa. Hann hefur gert það
með þeim einum hætti sem hann
á kost á: með persónulegri þátt-
töku i örlögum þeirra sem órétti
eru beittir. Fyrst og fremst hef-
ur hann reynt aö koma á
framfæri upplýsingum um mál
þessa fólks, bæði til almennings i
öörum löndum og svo þaðan til
sovésks almennings sem getur
þá frétt af málunum um erlendar
útvarpsstöðvar osfrv..Hann hef-
ur einnig veitt þeim sem hand-
teknir hafa verið fyrir viöhorf
sin siðferðislegan stuðning,
heimsótt fólk I útlegð i austur-
hluta landsins, hjálpaö fjölskyld-
um þess osfrv..
Kona hans, Elena Bonner, hef-
ur staðiö dyggilega viö hlið
Andreis I þessu.öllu. Hún var
andófsmanneskja löngu á undan
honum — hún var unglingur
þegar foreldrar hennar, sem
voru starfsmenn Kommúnista-
flokksins, voru handteknir, fólk
hvarf allt I kringum hana. Sú
fjölskylda vann þá þegar að þvi
að hjálpa pólitiskum föngum,
senda pakka I fangelsin osfrw.
Gaf allt sitt fé
Um þaö leyti sem Sakharof
var að hefja andófsferil sinn
geröi hann eitt sem sýnir vel
bæði mannkærleika hans,
bernskan hugsunarhátt og góö-
vild. Hann afhenti rikinu allt
sparifésitt, 140 þúsundir rúblna,
gaf það til visindarannsókna
sem helgaðar erubaráttu gegn
krabbameini. Ég veit að hann
fékk þakklætisbréf frá forsætis-
nefnd Æðsta ráðsins sovéska
fyrir „gjöf sem ber sannri
föðurlandsást vitni”, eins og þar
stóð. En þaö hefur aldrei veriö
minnst einu oröi á þessa stab-
reynd I sovéskum blööum.Meöal
annars vegna þess, aö þetta
heföi veriö óþægileg siöferöisleg
áminning til þeirra „sjéffa”
ýmiskonar i Sovétrikjunum, sem
eiga fullt af peningum og mundu
aldrei ráöstafa þeim á þennan
hátt.
I heimsókn hjá
Sakharof
— Geturöu nokkuö sagt mér af
þvi hvernig þaö er aö heimsækja
Sakharof og umgangast hann?
— Sakharof bjó i Moskvu i
venjulegri blokk, i litilli tveggja
herbergja ibúö meö eldhúsi, þar
hefur og búið tengdamóðir hans
og aðrir ættingjar áttu þar og at-
hvarf. (Hér má skjóta þvi að, aö
sovéskir borgarar vita ekki
hvernig Sakharof litur út — þaö
hefur aldrei birst mynd af hon-
um i neinu sovésku blaði).
Sakharof talar ekki mikið,
hann talar hægt, og hækkar
aldrei röddina. En hann er sá
maður sem aldrei segir neitt
lágkúrulegt. Allt fær einhverja
sérstaka merkingu i hans
munni, jafnvel þegar hann talar
um veðrið. Menn sem þekkja
hver annan vel vita einatt hvað
viðmælandinn muni segja næst —
en þegar þú talar viö Sakharof,
þá er ágiskun þin, getspeki þin
alltaf einu stigi á eftir þvi sem
hann i raun og veru segir.
Þegar viö Sakharof vorum
saman viö nám I háskóla gátum
viö báöir leyst hvaða dæmi sem
var I eölisfræöi. En hans lausnir
voru alltaf bestar — þær
einkenndust af snilldarlegum
einfaldleika. Mér finnst sama
heiðrikja hugsunarinnar hafa
ráöiö miklu um aö hann geröist
baráttumaður fyrir mannrétt-
indum. Hann skildi þaö rökrétt af
hinum einstöku dæmum órétt-
lætis I kringum sig, aö ekkert
nema mannréttindi gátu breytt
þessu valdi og gætt það þeim eig-
indum sem mannlegt félag má
ekki án vera. Aö mannréttindi
virt i raun væru það eina sem
bjargað gæti heiminum.
Þegar hann hóf baráttu meö
Tsjalídze og Tverdokhlébof, var
hann einn af þeim fáu sem gerðu
sér grein fyrir þvi, hve miklu
þessir hlutir skipta.
Te og ostur
Hvað get ég fleira sagt af hans
persónu? Hann er ágætur teikn-
ari, hefði liklega getað orðiö
ágætur listamaöur. Einn galdur
kann hann skrýtinn: aö skrifa
með báðum höndum i einu, með
vinstri hendi spegilskrift af þvi
sem hann skrifar með hægri
hendi. Hann er mesti lestrar-
hestur á allskyns bækur. Hann
er mikill tedrykkjumaður og vill
hest dýfa öllu i te áöur en hann
stingur þvi upp i sig, jafnvel ost-
bita. Eldhúsið hjá þeim Elenu
var alltaf fullt af fólki, einn gest-
ur tók við af öörum meö margs-
konar erindi og allir fengu það
besta sem til var i húsinu.
Hringurinn
þrengist
— Nú hefur verið talaö um það
hvernig hringurinn þrengdist
um Sakharof. Viltu lýsa þvi dálit-
iö.
— I byrjun siðasta áratugs
var enn tiltölulega auðvelt að
hitta hann. Allskonar fólk
hringdi og kom i heimsókn. Til
dæmis uppfinningamenn sem
héldu að Sakharof gæti hjálpað
þeim að koma hugmyndum
þeirra I gagnið. Um þær mundir
gekk meira aö segja sú skrýtla i
Moskvu þegar það hafði flogið
fyrir aö hækka ætti verðið á
vodka: „Nei — Sakharof leyfir
það aldrei.”
Framhald á bls. 13
Þá var jafnan gestkvæmt I eldhúsinú hjá Sakharof og þaöan komu gestir úr ýmsum áttum. Hér er
komin kona utan af tslandi.