Þjóðviljinn - 25.01.1980, Blaðsíða 5

Föstudagur 25. janúar 1980 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 5
Eins og um var getið hér i blaðinu i fyrri viku bera
vinnudeilur i Vestur-Evrópu ekki sist keim af bar-
áttu fyrir atvinnu. Að sönnu eru ýmsar kaupkröfur
á ferð: stálverkamenn i Bretlandi telja sig til dæmis
þurfa um 20% kauphækkun vegna þeirrar verð-
bólgu, sem nýfjálshyggjustefna frú Thatcher hefur
til þessa ekki gert annað en herða á. t Vestur-
Þýskalandi hafa verkalýðsfélög farið sér hægt
undanfarin ár, en þar hafa þau nú verið að móta
launakröfur um ca 10%. En mestar áhyggjur hafa
menn af atvinnuleysinu.
1 aðildarrikjum Efnahags-
bandalagsins, EBE, einum sam-
an eru nú um sex miljónir manna
atvinnulausar. Þetta er um 6% af
vinnandi fólki. Mest er atvinnu-
leysið i Frakkalandi, Belgiu og á
ítaliu. Og ástandið mun fara
versnandi.
Atvinnuleysið hefur breiðst út
enda þótt ýmislegt hafi verið gert
til aðdraga úr þvi. Fé hefur verið
veitt til starfsþjálfunar, fyrirtæki
sem ráða nýtt fólk hefur verið
mikill að hægt verði að skapa ný
störf svo nokkru nemi. EBE-lönd-
in búast nú við i mesta lagi 2-2,5%
hagvexti, en áður gerðu menn sér
vonir um 3-3,5% hagvöxt.
Forsendur þessa ástands verða
að ýmsu leyti raktar til óvissu i
heimsviðskiptum, verðbólgu og
stórhækkandi orkuverðs. Aðrir
áhrifaþættirbætast við og má þar
nefna þessa:
—■ stórir árgangar koma inn á
vinnumarkaðinn.
Vinnumiðlun — margir þættir koma saman.
Sex miljónir atvinnu-
leysingja í V-Evrópu
• Ástandið fer versnandi • Ný tækni mun
breyta stöðunni • Ríkisstjórnir fallast heldur
á meira atvinnuleysi en verðbólgu og greiðslu-
halla • Hugmyndir verkalýðshreyfingarinnar
Helmingur atvinnuleysingja er ungt fólk og félagslegar afleiðingar
gifurlegar.
verðlaunað, sumstaðar hefur
vinnuvikan verið stytt (t.a.m. i
Belgiu). Þar að auki hefur um
miljón farandverkamanna frá
Norður-Afriku, Tyrklandi, Júgó-
slaviu og fleiri löndum misst at-
vinnuna i Efnahagsbandalags-
löndunum oghaldið heim. Hér við
bætist einnig að talið er að hið
dulda atvinnuleysi kvenna fari
vaxandi: æ fleiri konur telja það
þýðingarlaust að leita sér vinnu
og eru þvi ekki settar á skrá yfir
atvinnulausa.
Dökkt útlit
Engu að siður eru atvinnuleys-
ingjar nú sex miljónir i EBE-
löndunum — og þeim fjölgar. Og
næstum þvi helmingur þeirra er
25 ára eða yngri.
A nýbyrjuðu ári er ekki búist
við þvi að hagvöxtur verði það
— konum sem vilja út á vinnu-
markaðinn hefur mjög fjölgað.
— endurskipulagningar og hag-
ræðingaraðgerðir standa yfir i
ýmsum greinum (stáliðnaður,
skipasmiðar) sem munu hafa
fleiri uppsagnir i för með sér.
— samkeppni frá „nýjum” iðn-
rikjum, einkum i Asiu, mun vaxa,
en þar fæst vinnuafl viða fyrir
mjög lágt kaup.
— ný tækni (smá rafeinda-
tækni) fækkar störfum mjög ört.
Það er ekki slst hin nýja tækni
sem nú siöast var nefnd sem hef-
ur gifurleg áhrif á stöðu verka-
fólks i Evrópu á næstu árum.
Svo gæti jafnvel farið, að um
helmingur allra starfa yrði fyrir
nokkrum áhrifum af framsókn
smátölvanna. Sum störf munu
hverfa, önnur munu krefjast
meiri starfsþjálfunar, enn önnur
verða enn fábreyttari en þau nú
eru.
Þegar allt þetta kemur saman
blasir viö mynd sem verkalýðs-
hreyfingin i Evrópu hefur miklar
áhyggjur af. Það er haft eftir full-
trúum samstarfsnefnda verka-
lýðsfélaga i Vestur-Evrópu, að
verklýðssamtökin hafi reynt mik-
ið til að fá stjórnir landanna til að
láta atvinnuástandið hafa for-
gang i efnahagspólitik, en það
hafi ekki tekist hingað til. Flestar
stjórnir reyna i staðinn að glima
við verðbólguna með þvi að herða
þumalskrúfur ýmsar i efnahags-
lifinu —og ættu menn að kannast
við þær tilhneigingar hérlendis.
Eða eins og Norðmaðurinn N51-
sund frá samstarfsnefnd verka-
lýðsfélaga Evrópu segir: ,,Æ
fleiri rikisstjórnir virðast i raun
fremur reiðubúnar til að fallast á
enn meira atvinnuleysi — þótt
engin játi það opinskátt. Menn
eru hræddari við verðbólgu og
greiðsluhalla við útlönd en félags-
legar afleiðingar atvinnuleysis.”
Stytting vinnutímaiis
Þetta eru sjónarmið sem
verkalýðshreyfingin i Evrópu
hefur ekki viljað fallast á. í stað-
inn hefur Evrópusamstarfsnefnd-
in mótað kröfugerð sem gerir ráð
fyrir þvi, að vinnutiminn sé skor-
inn niður um 10% án kjaraskerð-
ingar ,,i náinni framtið”.
Lagt er til að þetta sé gert með
ýmsum ráðum : Vinnuvikan verði
35 stundir. Sumarleyfi sex vikur.
Eftirlaunaaldur verði 60 ár.
Skólaganga verði minnst til sex-
tán ára (þar sem svo er ekki enn)
og siðan sé starfsmenntunartæki-
færum fjölgað.
Raðherranefnd EBE hefur
hingað til daufheyrst við þessum
tillögum — enda sitja nú allviða
um álfuna ihaldsstjórnir sem
hugsa með allt öðrum hætti en
verkalýðshreyfingin.
— AB — aðalheimild DN
Þjóðaratkvæðagreiðsla um aðild Grænlendinga að EBE i sumar
Grænlendingar áhugasamir um
tjölþætt samstarf við Íslendinga
segir Pétur Thorsteinsson sem er nýkominn heim úr opinberri heimsókn til Grænlands
Grænlendingar hafa mikinn
áhuga á að taka upp samstarf við
tslendinga i sambandi við ferða-
mál og ferðamannaþjónustu, cn
nokkur áhugi er sagður vera hjá
erlendum fcrðamönnum að heim-
sækja bæði tsland og Grænland i
sömu ferðinni.
Þessar upplýsingar komu
fram á blaðamannafundi sem
utanrikisráðuneytið efndi tii i
gær vegna ferðar Péturs Thor-
steinssonar ráðuneytisstjóra til
Græniands i siðustu viku, en það
er önnur ferðin sem Pétur fer i
umboði isienskra stjórnvalda til
Grænlands.
Að sögn Péturs átti hann vin-
samlegar viðræður við lands-
stjórnina I Grænlandi, en það er
Siamut-flokkurinn sem nú fer
með stjórn mála á Grænlandi,
eftir að Grænlendingar fengu
sjálfstjórn 1. mai á siðasta ári.
Aðallega snerust umræð-
urnar um sameiginleg hags-
munamál Grænlendinga og
Islendinga sem eru fiskveiðar og
landhelgismál. Grænlendingar
hafa þegar fært út i 200 milur
fyrir sunnan 67. breiddargráðu.
Ekki hefur enn verið tekin
ákvörðun um frekari útfærslu en
danska stjórnin hefur enn öll
völd varðandi utanrikis- og land-
helgismál á Grænlandi.
Pétur sagði, að nokkuð hefði
verið rætt um réttindi til handa
íslendingum til veiða á djúp-
rækju á Grænlandshafi, en allar
slikar leyfis veitingar eru I
höndum Efnahagsbandalagsins,
þar sem Danir eru aðilar að þvi
bandalagi.
Þjóöaratkvæðagreiðsla
um aðild að EBE
Simaut-flokkurinn, sem eins og
áður sagði fer með stjórn mála á
Grænlandi, hefur hins vegar á
Pétur Thorsteinsson skýrir blaöamönnum frá ferðum sinum til
Græniands. Til vinstri er Berglind Asgeirsdóttir upplýsingafuiltrúi
utanrikisráðuneytisins. Mynd — Eik. —
stefnuskrá sinni, að Grænland
segi sig úr efnahagsbanda-
laginu, og hefur verið ákveðið að
efna til þjóðaratkvæðagreiðslu
um aðild Grænlendinga að
bandalaginu siðar á þessu ári.
Pétur sagði, að að sögn
Siamut-manna væru þeir nokkuð
bjartsýnir um sigur i kosn-
ingunum.
öll fiskafurðasala frá Græn-
landi er i höndum Konunglegu
dönsku verslunarinnar en talað
hefur verið um að Grænlend-
ingar taki yfir verslunina eftir
u.þ.b. 5 ár. Siamut-flokkurinn
hefur hins vegar uppi áætlanir
um að taka við sölunni á næstu
tveimur árum.
Hafa þeir haft mikinn áhuga á
að kynna sér skipulag sölumála
hér á landi, og eins hafa þeir
mikinn áhuga á skipulagningu
stjórnarfarsins hér á landi og
Framhald á bls. 13