Þjóðviljinn - 26.01.1980, Qupperneq 9

Laugardagur 26. janúar 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
I
Úr verksmiðju Norðurstjörnunnar h.f. i Hafnarfiröi.
unni og þar meö forsenda söl-
unnar.
Meiri agi/ stjórnun og
eftirlit
— Hvaö veldur þeim erfiöleik-
um, sem komiö hafa upp i lag-
metisiönaöi hér á landi?
— Framleiösla lagmetis er
fyrir þaö fyrsta vandmeöfarin.
Þetta er tegundarvara og þarna
er um aö ræöa viökvæm matvæli.
Ég býst viö aö þaö megi slá þvi
föstu aö þaö mætti og heföi mátt
rikja meiri agi innan atvinnu-
greinarinnar. Meö meiri aga,
meiri stjórnun og meira og harö-
araeftirlitiværi hægt aö ná betri
árangri og Sölustofnunin hlýtur
aö taka mið af reynslunni i þess-
um efnum.
Sem leiðandi matvælafram-
leiösluland, eins og Island ætlar
sér aö veröa, getum við ekki sætt
okkur við annað en aö við fram-
leiöum á öllum tlmum fyrsta
flokks vöru. Það er ófrávikjan-
leg krafa. Þvi verður verulega
aö auka aga, stjórnun og eftirlit,
ef sá árangur á aö nást.
Andvígur úrsögn Norður-
stjörnunnar
— Svo viö vikjum aö úrsögn
Noröurstjörnunnar i Hafnar-
firöi úr Sölus tofnuninni. Er þaö
stefna stjórnvalda aö sundra
Sölustofnun lagmetis? Ert þú
sjálfur ekki i einkennilegri stööu
sem fuiltrúi Framkvæmdasjóös
i stjórn Noröurstjörnunnar og
jafnframt formaöur stjórnar
Sölustofnunarinnar?
— Ég var og er andstæöur
þeirri yfirlýsingu sem stjórn
Norðurstjörnunnar gaf um úr-
sögn. Norðurstjarnan er hluta-
félag og hefur sina stjórn. Þaö er
þvi kannski rétt aö ræöa um
stefnu stjórnvalda. Noröur-
stjarnan hefur sjálfstæöa stjórn
og meirihluti hennar er skipaöur
af Framkvæmdasjóði rikisins.
Hlutabréf eru þó ekki alfarið i
eigu Framkvæmdasjóös, en aö
miklum meirihluta.
Ég býst viö að þaö sjónarmiö
sem lagt var til grundvallar sé
aö miklir óvissutimar hafa verið
rikjandi i þessari atvinnugrein,
sem er óneitanlega rétt. Lögin
eru lika þannig, að aðilar eru
bundnir i eitt ár frá úrsögn miöaö
viö almanaksár. Noröurstjarn-
an heföi þvi veriö bundin i tvö ár
frá sl. desember, heföi þessi
ákvöröun ekki verið tekin af
meirihluta stjórnar. Og ég geri
ráð fyrir aö þaö sé þaö meginat-
riöi sem stjórnin haföi til hliö-
sjónar þegar ákvöröun um úr-
sögn var tekin.
Þaö er hins vegar min bjarg-
föst trú aö Noröurstjarnan muni
starfa áfram sem virkur aöili aö
Sölustofnun lagmetis.
— Er þaö rétt aö Norður-
stjarnan hafi faliö norskum aöila
að sjá um sölumál sin?
— Nei, það er rangt. Þaö var
geröur mjög stór samningur viö
dótturfyrirtæki norsks fyrir-
tækis i Bandarikjunum. Sá
samningur var gerður af Sölu-
stofnun lagmetis með aöild
Noröurstjörnunnar nú I lok
siöasta árs og aöild þáverandi
dótturfyrirtækis Sölustofnunar
lagmetis i Bandarikjunum.
Sölustofnun lagmetis gerði þvi
þennan samning ásamt Noröur-
stjörnunni, sem skrifaöi undir
samninginn viö þetta fyrirtæki,
sem heitir Kristian Bjelland &
Co. i New Jersey i Bandarikjun-
um. Þaö er sjálfstætt hlutafélag,
en norskt fyrirtæki er stór
eignaraöili að þvi. Samskiptin
við þetta fyrirtæki, bæöi i Noregi
og Bandarikjunum, eru jafn
gömul Noröurstjörnunni, þvi
þetta fyrirtæki er hluthafi i
Norðurstjörnunni, en á að visu
mjög litinn hlut.
Norðmenn vantar hráefni
Þetta er býsna stór samning-
ur og hugsanlegt er aö hann
verði þáttur i umboössamning-
um á Bandarikjamarkaöi.
Astæðanfyrir þviaöþetta norsk-
bandaríska fyrirtæki leitar frek-
ar hingað en til Noregs, er sú aö
Norðmenn hafa ekki nóg hráefni.
Og þeir lita jafnvel svo á, aö
islenska varan sé slik gæöavara,
að þeir vilja borga meira fyrir
hana heldur en kanadlska vöru.
— Hefur Noröurstjarnan ekki
notiö góös af Sölustofnun lag-
metis, t.d. áriö 1977 þegar verk-
smiöjan hætti framleiöslu vegna
þess að hún gat ekki komið vöru
sinni á markaö?
— Alveg hiklaust, og ég held aö
forráöamenn Noröurstjörnunn-
ar skilji þaö og viti betur en
nokkur annar.
— Ef viö vikjum aö lokum aö
skipulagi Sölustofnunar lag-
metis. Er hún ekki samtök fram-
leiðenda meö aöild rikisins og
einnig þróunarsjóöur fyrir lag-
metis iönaöinn?
— Sölustofnunin er nokkurs
konar sjálfseignarstofnun meö
aöild rikisins. Rikisvaldiö skip-
ar minnihluta stjórnar. Aöur
veitti rikiö beint framlag til
stofnunarinnar, en gerir þaö
ekki núna, og þá haföi rikisvaldiö
meirihluta I stjórn.
Framleiöendur hafa þvi meiri-
hlutavald.i stofnuninni.
Framhald á bls. 17.
Hjörleifur Guttormsson
um tilraunir til myndunar vinstri stjórnar
Viljann vantaði
er á reyndi
Viðræður um myndun
vinstri stjórnar hafa ekki
leitt til jákvæðrar niður-
stöðu. Eftir stjórnarmynd-
unartilraun Svavars
Gestssonar liggur skýrt
f yrir,að ekki var pólitískur
vilji fyrir hendi hjá
forystumönnum í Alþýðu-
flokki og Framsóknar-
f lokki að koma til móts við
sjónarmið Alþýðubanda-
lagsins til að einhver von
væri um samkomulag.
Viöbrögð þessara flokka viö
tillögum okkar Alþýöubanda-
lagsmanna hafa valdiö sárum
vonbrigöum hjá vinstri
kjósendum i landinu sem væntu
aö þessi siöari tilraun til aö
mynda vinstri stjórn skilaði
árangri. Formaöur Fram-
sóknarflokksins segist aö visu
har ma þaö ef vins tr i s tjór n er úr
sögunni, en i Alþýöublaðinu
varpar ritstjórinn öndinni léttar
og telur nú réttlætingu fengna
fyrir brotthlaupi Alþýöuflokks -
ins úr rikisstjórn siöastliöiö
haust. í leiðara hans I Alþýöu-
blaöinu siöastliöinn miövikudag,
stendur m.a.: „Þaö þurfti ekki
nema tveggja daga umfjöllun
áður en bæöi Framsóknar-
flokkur og Alþýöuflokkur
höfnuöu þessum tillögum”.
Hver var
ástæöan ?
Þetta voru viöbrögöin viö
skýrum tillögum Alþýöubanda-
lagsins, sem aö mati Þjóöhags-
stofnunar heföu skilaö veröbólgu
niöur i 27-33% fyrir lok þessa árs
án þess aö gera þyrfti ráö fyrir
kjaraskeröingu, sem var hins-
vegar kjarninn i tillögum hinna
flokkanna. Jafnframt geröu til-
lögur Alþýöubandalagsins ráð
fyrir 9 miljöröum króna auka-
lega til félagslegra aögeröa og
aukinnar samneyslu á árinu 1980
og 1981, m.a. til aö greiöa þannig
fyrir lausn kjarasamninga.
Til aö ná þessum markmiöum
var ráögerö um 11 miljarða
króna tekjutilfærsla og rlkis-
sjóöi ætlaö aö létta undir I fyrstu
lotu með þvi aö frestað yröi
greiöslu á 8.5 miljaröa króna
skuld viö Seðlabankann. Þetta
getur ekki talist há upphæö
miöaö viö þann mikla árangur
sem um var aö ræöa til aö ná
niöur veröbólgu úr 50-60% nú i
um 30% innan árs.
Engar gagntillög-
ur komu fram
Tillögur Alþýöubandalagsins
um tekjuöflun og einstakar
niðurfærsluaögeröir voru settar
fram sem umræöugrundvöllur
en sérstaklega óskaö eftir gagn-
tillögum er skilaö gætu s vipuöum
árangri til aö draga úr verö-
bólgu. Engar slikar formlegar
gagntillögur komu fram hjá
Framsóknarflokki eöa Alþýöu-
flokki i viöræöunum, aðeins
úrtölur varöandi flesta þætti til-
lagna Alþýöubandalags ins með
st.aðhæfingum um að þetta og hitt
væri ekki raunsætt eöa fram-
kvæmanlegt. Þaö er þessi
almenna afstaöa sem sýnir þaö
skýrar en nokkuö annaö aö póli-
tiskur vilji var ekki til staöar hjá
liösoddum þessara flokka þótt
afstaöa Alþýöuflokksins væri
ósveigjanlegri en hjá Fram-
sóknarmönnum.
Svo virðist nú sem fyrr aö
hvorugur þessara flokka vilji
láta á neitt annað reyna i
glimunni viö veröbólguna en
kjör hins almenna launamanns.
Þeim á að þrýsta niöur en viö
milliliðum má ekki hrófla og á
rikissjóö má helst ekkert reyna i
þessu samhengi.
10.8 milljarða
greiðsluafgangur
Ekki var þó harðar gengiö aö
rikisfjármálunum en svo
samkvæmt endurskoöuðu mati i
athugasemdum Þjóöhagsstofn-
unar frá 20. janúar aö miöaö viö
fjárlagafrumvarp Tómasar
Arnasonar frá s.l. hausti yrði
greiösluafkoma rikissjóös
jákvæö sem nemur 10.8
miljöröum króna (i staö 14.3
miljaröa) og þrátt fyrir frestun
á greiöslu til Seölabankans yröi
ekki rekstrarhalli á rikissjóði.
Þetta álit lá fyrir á viðræöufundi
flokkanna siöastliöinn sunnu-
dag, en samt klifar ritstjóri
Timans I leiöara 23. janúar á
„bullandi halla rikissjóðs” og
sér fyrir sér „holskeflu óöa-
veröbólgunnar aö ári liönu”.
Neikvæö afstaöa talsmanna
Framsóknarflokksins til tillagna
okkar, gagnstætt þvi sem viö
væntum, birtist einkar skýrt i
þessum leiðara Timans þar sem
látiö er aö þvi liggja, aö af hálfu
Alþýöubandalagsins hafi
„viðræöurnar veriö leikur i
áróðurskák á hendur umbóta-
öflunum i landinu”, eins og það
er orðaö.
Hjörleifur Guttormsson: Engar
formlegar gagntillögur Alþýðu-
flokks og Framsóknarflokks
komu fram, þó aö eftir þeim
væri sérstaklega óskað.
Alþýöubandalagiö hefur
vissulega engan áhuga á að setja
ríkissjóö I sérstakar kröggur.
Þar þarf aögæslu viö meö tilliti
til útgjalda og þensluáhrifa, án
þess þó aö kreppa óeölilega aö
samneyslu og brýnum fram-
kvæmdum. En aö okkar mati er
þaö eölilegt aö beita rikissjóöi
meö i byrjun viö niöurfærslu-
aðgerðir og skapa nokkurt svig-
rúm með þvi aö fresta endur-
greiöslu skulda viö Seöla-
bankann frá árunum 1975-1976.
Meginhugsunin á bak við hinar
almennu niðurfærsluaögerðir er
eins og segir i tillögunum: „aö
allir helstu þættir efnahags-
lifsins leggi sitt af mörkum til
aðgeröanna gegn veröbólgu.
Þannig verði tryggt aö niður-
færsla verðlags nái til rikiss jóös
og opinberra aöila, til einkaaðila
i atvinnurekstri og þjónustu-
störfum og til sem flestra aöila
sem áhrif hafa á verðlags-
kerfiö”.
Hvaö vildi forysta
Framsóknar ?
Afstaða málsvara Alþýöu-
flokksins til tillagna Alþýðu-
bandalagsins var sannarlega
neikvæö er upp var staöiö, en
þeir kváöu ekki upp úr meö þá
skoöun opinberlega á meöan
viðræðurnar stóöu yfir.
Framsóknarmenn höfnuöu meö
öllu ýmsum þáttum tillagnanna
og á meöan á stjórnarmynd-
unarviöræöunum stóö létu tals-
menn flokksins i ljós neikvæöa
Framhald á bls. 17.
Verður stofnaður
at m i • Fulltrúar orða-
orða b anki. se
Islenskmálnefnd gekkstnýlega
fyrir umræðu- og kynningafundi
með u.þ.b. 20 fulltrúum orða-
nefnda sem vinna að söfnun og út-
gáfú nýyröa og nýyrðasmið á
ýmsum sviöum. Fundarmenn
voru einhuga um nauösyn þess aö
koma á fót ejns konar oröabanka
eöa miöstöð tölvutæku nýyröa-
safni sem oröanefndir, stofnanir
og einstaklingar gætu leitaö til.
haft bein not af fræöiheitasafni úr
allt annarri átt.
Fyrrnefndar oröanefndir hafa
aldrei haft teljandi samvinnu sín
á milli og jafnvel ekki vitað hver
af annarri. Sú elsta (nefnd raf-
magnsverkfræöinga) hefur starf-
að siöan 1941.
Eðlilegast var talið að Islensk
málnefnd annaðist rekstur orða-
bankans enda i samræmi við
reglur um starfsemi hennar. A
fundinum kom fram, aö vöntun
miðstöðvar af þessu tagi stæði
orðanefndunum beinlinis fyrir
þrifum. Ofteruengin tök á aö afla
vitneskju um hvaða nýyrði hafa
þegar verið mynduð og jafnvel
komist i notkun sem sérfræðiorð,
en reynslan hefur sýnt aö sér-
fræðingur i einni fræðigrein getur
haft beinnot af fræðiheitasafni úr
allt annarri átt.
I tslenskri málnefnd eru nú
Baldur Jónson dósent, Bjarni Vil-
hjálmsson þjóöskjalavóröur og
Þórhallur Vilmundarson prófess-
or, en varamaöur er Jónas Krist-
jánsson, prófessor.
— GFr