Þjóðviljinn - 27.01.1980, Blaðsíða 7

Sunnudagur 27. janúar 1980 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
SIGURÐUR BLÖNDAL:
Að skakka ójafnan leik
•mér
datt það
í hug
Ódýr menning
Það hefir verið rætt allmikið f
blöðum og útvarpi að undan-
förnu, hversu menningin á
Islandi væri ddýr. Þ.e.a.s.
nokkur hluti hennar. Umræöan
hefir snUist mest um ódýrleika
fagurra lista og varðveislu
menningararfs og nefndar í þvi
sambandi ákaflega lágar
krónutölur og lítil prósenta af
fjárlögum. Dæmt eftir þessum
tölum kostar menningin — eöa
þessi hluti hennar — lands-
feðurna smáar fjárhæöir. Hún
er sem sagt ödýr.
NU er þaö auðvitaö nokkurt
álitamál, hvað flokkast undir
menningu. Allavega er þaö
fleira en menn bera sér i munn
daglega. Flestar mannlegar
athafnir eru í raun og veru
menning. Ef viö tökum til
dæmis allt skólakerfi okkar, þá
er þar drjúgur skerfur menn-
ingar og á tslandi rennur mikið
fé til þess þáttar. Annað mál er,
hvernig þaö nýtist. Um það geta
menn deilt endalaust.
Einn þáttur mannlegra
athafna,sem mjög er iumræðu,
en kannski ekki alltaf talinn til
menningar svona hversdags-
lega, eru iþróttirnar, sem mikill
fjöldi fólks I landinu iðkar sér til
hollustu og hugarhægðar, en
kannski enn stærri fjöldi hefir
sem sfna bestu skemmtun og
dægrastyttingu að sjá aðra iðka.
Ég á þar við okkur, sem erum
fastagestir á áhorfendapöllum
iþróttakappleikja.
Undur íslands
Núna eftir áramótin datt mér
margt l hug um Iþróttamálin,
þegarHreinn Halldórsson vari
þriðja sinn kjörinn fþrótta-
maður ársins, komu upp i
hugann ýmsar vangaveltur.
Hreinn var nefnilega meö sjötta
besta árangur i grein sinni i
heiminum á árinu sem leiö. Mér
fannst eins og fólk tæki þetta
sem sjálfsagðan hlut. Fjarri fer
þó, að svo sé. Hér er auövitaö
um merkilegan hlut að ræða.
Sjálfsagt eru tugþúsundir ungra
manna í heiminum, sem
skemmta sér við þessa iþrótta-
grein og stunda hana af kappi.
Sivaxandi fjöldi þeirra i stóru
löndunum gerir ekkert annað en
varpa kúlu og fær til aðstoðar
hina færustu þjálfara. Hreinn
ekur strætisvagni á vöktum til
að vinna fyrir sér og fjölskyld-
unni og hefir engan sérstakan
þjálfara. Samt er hann sjötti i
heiminum f greininni. Þetta
kalla ég eitt af undrum Islands,
sem þjóöin ætti að vera stolt af.
Um leiö verður hann fjölda ungs
fólks fyrirmynd til þess aö fara
að stunda iþrótt sina — eöa
aðrar Iþróttir — á sama hátt og
Friðrik Ólafsson varð það i
sinni Iþrótt. Þetta er kannski
hinn mikli ávinningur svo-
nefndra keppnisiþrótta. Afreks-
mennirnir draga ungt fólk I slóð
sina. Þeir eru óhjákvæmilega
undirstaða fjöldaiðkana i
iþróttum. Um það þýöir ekki aö
deila, þótt svokallaöar stjörnu-
Iþróttir geti átt sínar slæmu
hliðar.
Sama er að segja um hand-
boltapiltana okkar. Þeir eru
undur. Og vegna þess, að þeir
stunda flokkaiþrótt i höröum og
spennandi leik, veita þeir fjölda
fólks sina bestu dægradvöl. Samt
eru íslendingar svo stórir uppá
sig, að þeir eru piltunum reiöir,
ef þeir eru ekki i allra efstu
sætum i alþjóðlegri keppni i
iþrótt sinni. En þeir eiga
ójafnanleik við keppinauta sina
frá stærri þjóðum, ég tala nú
ekki um frá stórþjóðum.
Janus Czerwinski sagði það
beint út um daginn, þegar hann
var hér og horfði á leik piltanna
okkar við pólsku atvinnu-
mennina sina: Þaö er ekki hægt
aö leggja þetta á fslensku
piltana að vinna 10 tima á dag
við trésmiði eða múrverk og æfa
siðan handboltann og mæta
keppinautum, sem hafa engan
likamlega starfa annan en leika
handbolta.
Sannarlega ættu þessir piltar
að vera stolt þjóðar sinnar og
menntamálaráöherra ætti aö
vera mættur meö rauöan dregil
á Keflavikurflugvelli, þegar
þeir koma úr sigurför, eins og
þegar þeir komu Ur slikri för frá
Danmörku fyrir jólin.
Að spara á
skökkum stað
I fýrra var ég staddur austur
á Laugarvatni og hitti skóla-
stjórana þar. Við vorum að tala
um ýmis málefni staöarins og
þar sem ég var ókunnungur,
spurði ég margs og viö virtum
byggðina fyrirokkur. Ég spurði
i grandaleysi hvar væri Iþrótta-
hús Iþróttakennaraskólans.
Skólastjórarnir litu á mig
undrandi, þar til skólastjóri
Iþróttakennaraskólans fræddi
mig um það, aö skóli hans hefði
ekki iþróttahús fyrir sig. Það
væri aðeins eitt slikt fyrir alla
fjóra skólana á staönum!
Raunar væri það I eigu Iþrótta-
kennaraskólans (þaö var vist
tekiö i notkun 1944 og ágætt hús
á þeirra tima mælikvarða).
Sjaldan hefi ég oröið meira
forviða á fátækt menningar-
innar á Islandi. Skyldi fyrir-
finnast i nokkru svonefndu
menningarlandi iþrótta-
kennaraskóli, sem ektó heföi
iþróttahús sitt alfarið til sinna
afnota?
Hvernig litist mönnum á, ef
Húsmæðrakennaraskóli Islands
deildi kennslueldhúsi sinu meö
þremur öörum skólum?
A þessum skóla er lagöur
grundvöllur aö gildum þætti
islenskrar menningar og unga
fólkið okkar á það skilið, að
grundvöllurinn undir þáttöku
þess i menningunni sé treystur
sem best. Þaö hefur sýnt það
með afrekum sinum. Hreinn og
handboltapiltarnir eru verðug
sönnun þess, en auðvitað mætti
nefna ótal fíeiri.
Ég kann sögu frá landi þar
sem öðruvisi var farið að.
Öskabam
Ulbrichts
Kona er nefnd Helga Alfreös-
dóttir, sem býr á Egilsstööum
og kennir þar iþróttir. Hún er
fædd og uppalin i Þýska alþýðu-
lýöveldinu og brautskráö frá
iþróttakennaraháskólanum i
Leipzig.
Hún sagði mér eitt sinn, er ég
bað hana um skýringu á hinum
furðulegu afrdcum Iþróttafólks I
föðurlandi hennar,að stjórnvöld
heföu búiö ákaflega vel aö
iþróttahreyfingunni i föðurlandi
hennar. Þannig heföi þaö veriö
á allra vitoröi, að iþrótta-
kennaraháskólinn i Leipzig
hefði verið óskabarn Walters
Ulbrichts. Skólinn hefði fengiö
allt, sem forráðamenn hans
báðu um.
En meö umhyggju sinni fyrir
starfi Iþróttafólksins, sem
svaraði með margrómuðum af-
rekum á alþjóðavettvangi tókst
Walter Ulbricht og félögum
hans að ryðja þjóö sinni braut
gegnum þykkan múr
einangrunar i samfélagi þjóð-
anna.
Hinn ójafni
leikur
Ég sagði vist áðan, að unga
fólkiö okkar, sem fer til keppni
viö jafnaldra sina frá öörum
þjóöum, ætti oftast ójafnan leik
viö þá. Við, sem heima sitjum,
gætum skakkaö þennan leik
með þvi aö búa betur i haginn
fyrir okkar fólk til þess að
stunda holla og skemmtilega
iöju I tómstundum sinum, ekki
sist Iþróttir. Eða viljum viö
kannski heldur láta þetta fólk
eyöa tima sinum á rúntinum eða
á sjoppunum? Þarna stendur
val okkar m.a.
Hvernig væri nú að byrja á að
skakka leikinn með þvi. að búa
reglulega vel að Iþrótta-
kennaraskólanum okkar og láta
hann fá sitt iþróttahús? Spara
ekkert til mennturnar þjálfar-
anna, sem eru undirstaða
iþróttlifs. Þaö gafst unga
fólkinu austan við Oder og
Neisse vel, hvernig Walter
Ulbricht bjó aö iþróttakennara-
skólanum þeirra. Sig. Blöndal
FRÍÐA SKRIFAR:
Bréf til Guðlaugs
Hjartans þakkir fyrir bréfið.
Það gladdi mig að þú varst
ánægöur meö siöasta bréf mitt,
skjall þitt hljómar fyrir eyrum
mér sem englasöngur. Vissulega
kysi ég helst að vera álfaættar
áfram og búa i fögrum íslenskum
kletti en nýtt ár og vinátta þin
vekur mér hug og dug. Ég er
nefnilega þeirrar skoöunar aö
bréfaskriftir megi ekki leggjast
niður hér á landi. Mig hryllir við
þeirri tilhugsun aö tala inn á band
og senda — eöa enn hryllilegar —
ýta á takka, sjá þig á skermi og
þylja yfir þér einhverja romsu.
Þetta er allt á næsta leiti eins og
þú veist og hvað þá um póst-
þjónustuna? Ég spyr eins og þessi
margumtalaða fávisa kona. Það
er og veröur alltaf eitthvað sér-
stakt yfir sendibréfi. Þú biður og
vonar og svo loksins.
Okkur hjónunum liður vel.
Þetta gekk allt vel meö „Drottinn
blessi heimiliö” en svo varö
honum á i messunni blessuöum.
Hann sagði nefnilega — I hita
augnabliksins aö sjálfsögðu — aö
hann vaskaöi alltaf allt upp. Ég
varö allshugar fegin — fékk
nærri þvi hugljómun, — snerti
ekki uppþvottabursta, diska-
þurrku eöa neitt slikt framar
nema þá kannski á öörum bæj-
um. Þvi ér þaö aö ég skrifa svo
fljótt aftur — ég hef nefnilega
tima. Ef til vill kaupir hann upp-
þvottvél einhvern daginn. Þú
veist mig hefur dreymt um slik-
an hlut i ein tlu ár. Ég hef nefni-
lega alltaf veriö I eldhúsinu
þegar skemmtilegustu sam-
ræöurnar fara fram, alltaf
misst af einhver ju, aöeins heyrt
brot af samtölum og ég sem dái
þessi manníegu samskipti —
samtölin — meira en margt ann-
aö.
— 0 —
Ef þér verður hugsað til Rauð-
sokka 1 þessu sambandi þá
minnstu þeirra kvenna af minni
kynslóð sem ekki þora á fund hjá
þeim. Þú skilur mig — þær eru
svo frjálslegar og allt — nota
engan faröa á andlitiö eöa neitt.
Þá gæti ég nú bara eins mætt á
sundbol! Þeir vita sko hvaö þeir
eru aö gera þessir auöhringar
sem selja snyrtivörur. Þú veröur
svo heillandi og töfrandi og ómót-
stæöileg ef þú notar einmitt þessa
tegund — jafnvel ógleymanleg.
Og hver vill ekki veröa
ógleymanlegur? Þú hlýtur aö
muna ilminn sem var á bak viö
eyraö á mér þegar þú stalst kossi
siöast — eöa hvaö? Maöur getur
ekki bara hætt aö nota þessa hluti
og veriö alsber i framan. Auö-
vitaö er þaö allt i lagi i fjósinu —
en á fundum. Hvaö finnst þér?
Þetta liggur mér mjög á hjarta
— frægur maður eins og þú hlýt-
ur aö hafa skoðun á þessu. Til-
finninganæmi mitt er haft aö
gamanmálum. Mér finnst þaö
ekki réttlátt en auðvitaö er ég
auövelt fórnarlamb auglýsmg-
anna og annars skrums.
Nei, nei, þú mátt ekki gefast
upp viö lesturinn, lokaöu bara
augunum meðan þú lest þær linur
sem þér lika ekki.
Auövitað las ég ýmislegt um
jólin — þó nokkrar bækur skal ég
segja þér en ég þori ekki að segja
neitt um þær. Mig vantar enn
sjálfstraust og sjálfsálit. Ég er
eins og konan sem aldrei gat
pantað sér drykk á bar. Henni var
það ómögulegt. I fyrsta lagi fór
ekki kona ein á bar, i öðru lagi
vissi hún óljóst hvaö hún vildi
(þaö haföi jú alltaf veriö pantaö
fyrir hana) og i þriöja lagi fannst
henni allir vera aö horfa á sig og
fordæma sig. Hún hörfaöi bara
öfug út!
Ö, Guölaugur.bara aö ég væri
eins andrlk og frumleg og þú en
sál min er tær og hjartagæskan
óspjölluö. Kannski þú getir sáö
þar fræjum andagiftar og hug-
dirfsku?
Meö titrandi hönd og hjarta,
þin Friða.