Þjóðviljinn - 28.06.1980, Blaðsíða 18

# l * \v* > > . i r it X , . * : i t j'. V:
18 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 28.-29. júni 1980.
Svona ætti að vera
alltaf — sögðu ungir og
gamlir sem komu til okkar
á Umhverfi 80, og margir
urðu fyrir vonbrigðum
þegar í íjós kom að dýrðin
mundi ekki standa nema
tíu daga.
Þessi orö eru látin fjalla i
spjalli viö Jóhönnu Bogadóttur,
Jóhannes Kjarval og Brynjar Vi-
borg, sem öll voru i fram-
kvæmdastjórn Umhverfis 80, sem
bauö til sin fólki á dögum Lista-
hátiöar og i nokkrum tengslum
viö hana.
Ótrúleg
fjölbreytni
Brynjar, sem var fram-
kvæmdastjóri, veifar miklu
plaggi, sem sýnir ótrúlega fjöl-
breytni þessara daga. Þarna eru
leikþættir, hornaflokkar, skáld
lesa upp, hjólreiöamenn slá teina,
myndlistarsýning, arkitekta-
sýning, myndiöja er opin, visna-
vinir syngja, fiölarar strjúka
strengi, nikkarar og kvæöamenn
troöa upp. Liklega veröur aldrei
hægt aö telja saman alla þá sem
komu viö sögu, en kannski voru
þeir 2000. Og þeir sem eru jafnan
meö hundshaus út i allt sem list
varöar mættu gjarna vita þaö, aö
allt þetta fólk gaf vinnu sina.
Peningahliöin var aö ööru leyti
leyst meö þvi, aö Listahátlö lagöi
fram þrjár miljónir og borgin
eina miljón i reiöufé og svo efni og
vinnu i ýmsum tilvikum. Samt
vantar eina miljón upp á aö endar
nái saman: smiöar, flutningar og
fleira þesslegt varö dýrt og fjár-
öflunarleiöir (blaöaútgáfa og
plakatsala) heppnuöust ekki sem
skyldi.
Fólkinu fannst, aö svona ætti alltaf að vera (plakat Gylfa Gislasonar fyrir Umhverfi 80)
Svona ætti alltaf að
Viö tökum okkur þaö bessa-
leyfi, aö sameina frásögn og svör
þeirra Jóhönnu, Jóhannesar og
Brynjars undir einn hatt — enda
greindi þau ekki á um málin svo
heitiö gæti.
Frá þvi 1978 hefur breytilegur
hópur manna f jallaö um þá ágætu
hugmynd aö efna til þemasýn-
ingar i miöbænum — til hans átti
Umhverfi 80 rætur aö rekja.
Markmiöiö var aö vekja spurn-
ingar og umræöu um umhverfi
okkar og verömætamat i um-
hverfismálum. Gagnrýni og sýn-
ing áttu i sameiningu aö skýra
þaö umhverfi sem viö eigum
sameiginlegt — götur, torg, al-
menningsgaröa ofl — i mótsetn-
ingu viö „einkaumhverfi”, þ.e.
heimiliö og einkagaröinn.
Aherslu vildii fólk þá leggja á þaö
vanmat sem rikt hefur á mögu-
leikum mannlifs i sameiginlegu
umhverfi — meöan efnisleg gæöi
hafa hrúgast upp á heimilum.
Stórkostlegt
Þessi áform tókust ekki öll. En
þaö sem geröist var stórkostlegt
engu aö síöur.
Þarna tókst merkileg samvinna
listamanna og áhugamanna og
almennings. Allt átti sinn rétt: si-
gilt form listallfs jafnt sem þaö
sem fólk hefur sjálft fram aö
færa.
Viö vildum foröast allan hátiö-
leik og þvi var gott aö vera á nýj-
um og óhátiölegum staö. Viö vild-
um ná til þess fólks, sem annars
er ei-fitt aö ná til, fólks sem t.d.
heldur aö listsýning sé ekki fyrir
sig. Þetta reyndum viö bæöi meö
þessum sérstæöa samruna, sam-
vinnu fólks úr ólikum greinum og
meö þvi aö gera hús og port
þannig úr garöi, aö þar væri blátt
áfram gott aö vera. Viö vildum
heldur ekki selja aögang meö
neinum hætti — m.a. til aö allt
gæti veriö sem frjálslegast og
eölilegast.
Og fólkið kom
Og fólkiö streymdi aö, lika þótt
ÁB ræöir viö Jóhannes Kjarval, Brynjar
Viborg og Jóhönnu Bogadóttur um þaö
sem tókst ekki á umhverfi ’80
En þetta er þaö sem viö eigum aö venjast (mynd Gylfa i blaðinu Bráöræöi)
fjölmiölar fylgdust slælega meö
okkuraö okkar dómi. Myndlistar-
sýningin er sú fjölsóttasta sem
viö vitum um. Myndsmiöjan var i
góöum gangi og sýndi hve mikil
nauösyn er á aö hafa i borginni
opiö verkstæöi til leiöbeiningar og
örvunar. Dagskráin var ótrúlega
margbreytileg eins og viö höfum
minnst á — og fyrir utan þaö aö
menn nutu hennar, þá voru þeir
blátt áfram aö sannprófa þaö aö
maöur er manns gaman. Þaö var
ekki sist eldra fólk sem kom á
staöinn og lét sér liöa vel, meö
ungviöi og sólskini og kannski
kaffibolla. Og ekki stigu þeir einir
á pall, sem hafa þjálfaö sig I söng
og spilamennsku. Viö erum illu
heilli vön því aö álykta sem svo,
aö maöur sem tekur upp gitar á
götum úti og fer aö syngja hljóti
aö vera fullur eöa vitlaus — en
þetta gat gerst hjá okkur á Um-
hverfi 80, án þess aö svo dólgs-
legar grunsemdir vöknuöu.
Svona ætti aö vera alltaf.sögöu
börnogfullorönir, sumt af þvi fólk
sem venjulega fælist listasöfn og
sýningar en kemur á svona til-
dragelsi af forvitni og er kannski
fariö aö vefa sjálft og mála áöur
en nokkur veit af.
Fyrsta
götuleikhúsið
Viö getum ekki i þessu tali látiö
hjá líöa aö lofsyngja Alþýöuleik-
húsiö fyrir stórkostlegt framlag.
Þaö var meö fjóra hópa I gangi,
sem komu, tveir og tveir á hverj-
um degi, meö ný og ný atriöi.
Þetta var I fyrsta sinn aö reynt
var götuleikhús á lslandi og
frammistaöa Alþýöuleikhús-
manna var meö þeim ágætum aö
vonandi ýtir þaö, meöal annarra
afreka þeirra, undir þaö aö stutt
veröi myndarlega viö bakiö á
vera
þeim. Og viöbrögö fólksins voru
miklu liflegri en viö höföum
haldiö — sömu sögu sögöu lika
Els Commediants, sem höföu
veriö varaöir viö þvi sérstaklega
aö islendingar væru durtar.
Vex, vex
og vex
En viö erum ekki aö segja aö
allt hafi veriö i himnalagi. Undir-
búningur sjálfrar framkvæmdar-
innar fór fram á mjög stuttum
tima eöa um þaö bil mánuöi, og
viö höföum aöeins sex daga til aö
breyta portinu og Breiöfiröinga-
búö i listahús. Þetta óx aö sumu
leyti yfir höfuöiö á okkur þrátt
fyrir alla góöa liöveislu, þrátt
fyrir aöstoö borgarinnar og ým-
issa fyrirtækja, sem gáfu t.d.
málningu og rafmagnsvinnu, vor-
um viö einatt of liöfá og stundum
varö aö leggja úti ófyrirséöan
kostnaö. Svona fyrirtæki hleöur
svo fljótt utan á sig. Allt I einu er-
um viö til dæmis farin aö reka
bakarf til aö hafa bakkelsi með
kaffinu.
í annan staö tókst ekki aö koma
af staö þeirri umræöu sem viö
vorum aö vonast eftir og viö
ætluöum aö tvinna saman viö
sýningu þegar viö fyrst fórum aö
ræöa þessi mál. Okkur tókst ein-
hvernveginn ekki aö kveikja I
þeim, sem hefðu getaö staöiö
undir slikri umræðu. Okkur finnst
aö þaö hafi tekist aö skapa á Um-
hverfi 80 góöan vettvang fyrir list
i nýju umhverfi, utan viö hefÖ-
bundin form listalifs. Okkur tókst
hinsvegar ekki aö skapa hliö-
stæöan vettvang fyrir umræöu og
gagnrýni um umhverfis-
mál — þau eru rædd á sérfróöum
ráöstefnum, sem eru einskonar
hliöstæöa viö heföbundnar list-
sýningar, og þaö tókst semsagt
ekki aö þessu sinni aö flytja þær
um set og breyta þeim um leiö.
En viö höldum samt, aö þaö
sem geröist og tókst hafi bæöi
vakiö fólk til umhugsunar, oröiö
þvi til ánægju og geti oröiö hvatn-
ing til aö feta áfram svipaöar
brautir. —-AB.