Þjóðviljinn - 08.11.1980, Blaðsíða 17

16 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 8.-9. nóvember 1980
Helgin 8.-9. nóvember 1980 ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 17
Hjónin Gubmunda Helgadóttir og Jens Gubmundsson I blóma llfsins:
„Guómunda kom fyrstsem kaupakona að Lónseyri: ,,Og minn mafiur
var nú ekki iengi að vínda sér að þeim hlutum eftir að hafa sett sig I
amorsstellingar, og ekkert ó þvi að sleppa þvf sem hann hafði klófest"
Kolbeinn t Dai og Páli Pálsson i Þúfum
Guðmundur á Lónseyri með
Sigriði Jensdóttur
Lónseyrarbærinn á vetrardegi
„Eftirminnilegasta ræða séra
Jónmundar hygg ég að hafi verið
er hann jarösöng Engilbert afa
minn, vin sinn og velunnara”
„Ég veit að séra Baidur Vil-
helmsson er mikill trúmaður, en
e.t.v. gera allir sér ekki ljóst hver
innri maöur hans er, þegar hlýtt
cr á gamanyrði hans”
Vinur minn Jens Guðmunds-
son, fyrrum bóndi á Lfsiseyri I
Snæfjallahreppi, er sjötugur I
dag, 9. nóvember. Hann hefur nú
búið i þrjá áratugi I Bæjum á
Snæfjallaströnd I sama hreppi,
norðanvert við ísafjarðardjúp.
Fyrir skömmu hafði ég stuttan
stans á bernskuslóðum minum
þar vestra, og þótti við hæfi að
taka hús á höfðingjanum og
spjalla við hann um veraldar-
vafstriö.
Roðskór og
Helgakver
Hjóh: Jæja Jens minn, ætt og
uppruni?
Jens: það er nú ekki meira en
slabbi, alltaf þurrir i lappirnar.
Sokkamir voru geröir úr lamb-
skinnum, þau voru rökuð og blá-
steinslituð. Fullorðnir áttu slika
sokka, það var tlska.
Hjóh: Hvenær fékkstu leður-
skó?
Jens: Fermingarskórnir voru
minir fyrstu leðurskór, svartir og
gljáandi, og voru nefndir danskir
skór. Ég þóttist standa heldur
fastar i fæturna á þeim en á
skinnskólnum minum, sem oft
voru heldur bágir, þó vel væri við
þá gert.
Til gamans vil ég geta þess, þvi
fjármunir lágu ekki i bunkum I þá
daga, aö mdöir min fékk bæöi
skóna og fötin frá Margréti Jóns-
dóttur á Isafiröi, konu Jóns Auð-
uns afþingismanns. Þetta voru
Það þarf ekki langt mál, til þess
arna.
Hjóh: Ertu trúaður Jens?
Jens: Það held ég aö geti talist;
ég er ekki aö segja, að ég sé trú-
ræknari en aðrir. Hinu neita ég
ekki, jafnvel þó menn telji sig
ékki trilaöa og séu álitnir hálf-
gerðir hrossabrestír i þeim efn
um,> þá' reynir fy rst 'á trúarhug
manna er eitthvaö alvarlegt skeð
ur I. lifi þeirra, þó slikt sé ekki á
torg bor ið.
Heimilishættir
og hjáseta
Hjdh: Hvemig voru heimilis-
hættir á Lónseyri?
hafa einhverja hugmynd um hvað
tima leið, var stuðst við svo nefnd
eyktamörk. Fyrir framan og ofan
túniðá Ldnseyri heita Kálfakletc-
ar;þá er forsælan kom ofan fyrir
kletta þessa, var mál að smala
kindum saman og koma með þær
heim á kviabóliö. Anum var
sleppt á kvöldin eftir mjaltir, og
reknar fram að svo nefndum
Stúfhjalla. Hafi nokkur maöur
verið bænheyröur, þá hef ég orðiö
þessaðnjdtandi. Þaðbrást aldrei,
hvern morgun allt sumarið voru
ærnar á kambinum fyrir framan
réttina.
Hjóh: Vik jum þá aftur örli’tið að
heimilisháttunum. Allt kjöt hefur
vitaskuld verið saltað, súrsað og
reykt?
Jens: Nema hvað! Og öllu
Sigvaldi var afskaplega sam-
viskusamur og farsæll læknir og
vildi gera betur, en aöstaöan var
svo gjörólik þvi sem nú þekkist,
að þolir engan samanburð. En
þaö var ótrúlegt hvað læknar á
þeim tima gátu þóhjálpað mörg-
um, og ferðir Sigvalda voru oft
erfiðar. En stór stund var þaö,
þegar hann lék á orgeliö. Ég var
nokkuð tónelskur á minum ung-
dómsárum, en efni min voru ekki
á þann veg, að ég gæti eignast
hljóðfæri né notiö kennslu i þá
veru. Þaö tdk ég nærri mér. Ég
eignaöist þd fáeinar harmonikur,
oggutlaði á þær fram eftir árum.
Kveðskapur
Nú víkur samtalinu um hrið að
aö ég taldi vafasamt að halda
áfram, en hlunkaöist þó.
Eg átti einstaklega traustan og
mikinn hest, er Jdhannes pdstur
hafði átt, næ honum og rið á eftir
hestunum útyfir og inn með
Lóninu Armúlamegin. Þá var
veðurharkan og sortinn orðinn
svo mikill, að ég gat ekki annað
en litiö niður á faxið og vissi það
eitt, að ég var á hestbaki. Ég sá
ekkert hvert við fórum, en hugði
þó aö hestarnir leituðu of mikið
undan veörinu. Sortinn var svo
óskaplegur fram af móðnum, en
eftir timanum að dæma, átti
nokkurt aðfall að vera komiö.
Það er rétt að geta þess, svona I
framhjáhlaupi, að „móður” er
svo nefnt hér vestra, snjóskaflar
þeir sem skeflt hefir fram af
Afmælisspjall við Jens í Kaldalóni
Texti og teikning: Hjalti Jóhannsson
Á roðskóm í gegnum
svo, að maður muni uppruna
sinn. En ég er fæddur á Lónseyri
við Kaldaltín hér i Snæfjalla-
hreppi 9. nóvember 1910. Sonur
Guðmundar Engilbertssonar og
Sigriðar Jensdóttur, sem þar
bjuggu
Guðmundur faðir minn fæddist
og ólst upp á Lónseyri, sonur
Engilberts Kolbeinssonar, sem
þar bjó allan sinn búskap. Engil-
bert var mikill fræðimaður og
vissi um marga hluti á heims-
byggðinni, þó aldrei heföi hann
haft tækifæri nútfmans, en geröi
margan menntamanninn klumsa
með visku sinni og fróöleik, enda
viðlesinn og minniö svo ótvílugt
að aldrei skeikaði. Afi minn var
fátækur maður I sinum ungdómi
einsog margir góðir Islendingar
hafa veriö, en safnaði smjörmötu
sinni sem svo var nefnd, og seldi
fyrir bækur. Hann var meðlimur
Hins islenska bókmenntafélags,
og gerður þar að heiöursfélaga.
En félagiö var stofnað upp úr
Lærdómslistafélaginu 30. mars
eða 15. ágúst 1816, þaö má vist
deila um, hvor dagurinn telst
stofndagur.
Ég minnist þess, þegar séra
Jónmundur Halldórsson prestur á
Staö I Grunnavik kom á mitt
heimili, aðþar vorukempur tvær,
sem nutu timans i sinu fræöa-
grúski.
Hjóh: Hvaö voru systkini þin
mörg?
Jens: Alsystkinin voru ellefu.
Móðir min var gift áður en þau
tóku saman, faðir minn og hún.
Hún missti mann sinn, Hreggviö
Jónsson, sem var mikill sjósókn-
ari og sótti nokkuö djarft. Þau
bjuggu á Isafiröi og eignuðust
tvö börn, Hreggvið og Elisabetu.
Eftír það fluttist móöir min hing-
að inn I Djúp, þá ekkja með tvö
litil börn, og geröist vinnukona á
Laugalandi, hjá Kristjáni nokkr-
um sem þar bjó, og þaöan fluttist
hún aö Lónseyri.
Hjóh: Eignaðist þú roðskó?
Jens: Mig rekur minni til þess,
aö við yngstu bræðurnir, Engil-
bert og ég, hafi fengið tvenna roð-
skó. Viðvorum skolli montnir, að
spranga á þessum léttu skóm á
túninu. Um endingu man ég ekki,
en tritluðum þó nokkurn tima á
þessu. Þetta voru léttir og liprir
skór og ekki illa gerðir, en hinir
venjulegu skór voru gerðir úr
sauða- og ærskinnum. Ég mun
hafa veriö 7—8 ára, er við
bræðurnir fengum skinnsokka, og
það varaldeilis gapandi komedia,
aö vera menn með mönnum og
geta sullast á þessu i bleytu og
klæöi af sonum þeirra hjdna, og
þykir engin hniðrun aö þvi, að
hafa fermst i gefins fötum og
skóm frá þessu ágæta fólki.
Viö fermdumst hér i Unadals-
kirkju tveir stailar, óskar
Sigurösson og ég. Séra Jónmund-
ur Halldórsson kom þrisvar sinn-
um til þess að hlýða okkur yfir og
rekja úr okkur garnirnar, og það
yar Helgakver. Viðfengum mikið
lof i ræðuklerks fyrir frammistöö
iuna, enda kunnum við fræðin
einsog Faðirvorið.
Prestar
Hjóh:Hvaögeturöu sagtmér af
kennimönnum hér um slóöir?
Jens: Séra Jónmundur
Halldórsson var fyrsti presturinn
sem ég man eftir. Hann var
prestur á Baröi i Fljótum um 13
ára skeiö, en kom til Staðar i
Grunnavik voriö 1918.
Séra Jónmundur var einlægur
trúmaður, afar snjall ræðumaður
og fræöaþulur, en sló jafnan á
létta strengi i glööum hóp. Eftir-
minnilegasta ræða hans hygg ég
aö hafi verið er hann jarðsöng
Engilbert afa minn, vin sinn og
velunnara, enda þtítt ég hafi þá
veriö ungur að árum.
Um séra Þorstein Jóhannesson
er það aö segja, aö hann var ein-
stakt prúðmenni i allri umgengni.
Séra Þorsteinn var prestur á Staö
i Steingrimsfirði um fjögurra ára
skeið, en var veitt Vatnsfjaröar-
brauð haustiö 1928. Asamt prest-
skap og prófastsstörfum bjó
hann rausnarbúi i Vatnsfirði, og
var heimili þeirra hjóna, Þor-
steins og Laufeyjar Tryggva-
dóttur, orðlagt fyrir gestrisni og
hlýleik.
Nú, þessi blessaöur prestur
sem nú situr i Vatnsfiröi, séra
Baldur Vilhelmsson, vigðist
þangaö sumarið 1956. Ég veit, að
séra Baldur er mikill trúmaöur,
en e.t.v. gera allir sér ekki ljóst
hver innri maður hans er, þegar
hlýtt er á gamanyröi hans.
Hjóh: En er séra Baldur ekki
betri tækifærisræöumaöur, en
stólræöumaöur?
Jens: Hann er afbragðs tæki-
færisræðumaður, en er þó stór-
snjall i stól.
Hjóh: Flytur hann ekki stuttar
ræöur?
Jens: Hann gerði það fyrst i
stað en það var alltaf neisti i
þeim ræðum. Tvö orö frá honum
úr stól hafa snortið mig meira en
skrdðmælgis- og langlokuræöur
margra annarra, þær eru nefni-
lega hiö ágætasta svefnmeðal!
Jens: Nú, þeir voru svona eins-
og almennt geröist á þeim tíma í
sveit. A bænum var allt gert, sem
fólk þurfti til lifsins þarfa, til fæð-
is og klæðis, allt var nýtt til hins
Itrasta. Móðir min spann allan
þráð I voöir og vann allt prjónles.
Faðir minn var sjómaður fram
eftiröllum sinum búskaparárum;
það tlökaöist ekki annaö á þeim
árum, en að bændur færu i ver til
aðdrátta fyrir heimilið. Þegar
slætti og sláturtfö lauk, fór faðir
minn til róðra og var fram undir.
jól. En ef fiskur lá þannig, þá reri
hann oft á vetrum og öll vor, en
þótti klént að vera ekki kominn
heim úr vermennsku fyrir fráfær-
ur og móskurð
Hjóh : Hvaöan var róiö?
Jens: tltræðið var út á Snæ-
fjallaströnd, þ.e.a.s. ytri Strönd-
inni, frá Berjadals- og Gullhús-
ám, ogsjómennsku stundaði faðir
minn jafnan þaðan, utan hann
geröi út eigin bát um hrið.
Hjóh: Reri hann með nafntog-
uðum aflaklóm?
Jens: Nú..., ég minnist þess
ekki tiltakanlega. Kolbeinn i Dal
var talinn mikill aflamaður og
happasæll formaður; með honum
reri hann margar vertiðir
Kolbeinn i Dal, eöa Kolbeinn
Jakobsson i Unaðsdal, bjó þar
lengi , var gagnfróður og iang-
minnugur.
Hjóh: Segöu mér frá þeirri
rómantik, að sitja yfir kviám.
Jens: Já, ég man mina fyrstu
hjásetu glöggt, enginn þáttur I lífi
minu hefur greypst jafnt djúpt i
vitund mi'na. Ég fór með Kolbeini
bróður minum, sem er nokkru
eldri en ég, i tvo daga og kynnti
mér staöhættí. Bóndi nokkur, hér
inn I Langadal f Nautey rarhreppi,
hafði fengið Kolbein lánaðan sem
smala. Þá var enginn á bænum
nema ég, sem var liðtækur til
starfans, þá aöeins 8 ára gamall.
Þegar búið var að mjólka
fyrsta morguninn, sem ég átti aö
takast á hendur þetta mikla
ábyrgðarstarf, tölti ég með kvi-
æmar frameftir. Ég hafði veriö
nestaöur með köku, smjöri og
mjólk, en er ég kom fram fyrir
túnið, settíst að mér sár kviði,
einmanakennd og ábyrgöartil-
finning. Þá sprakk bólan.ég barst
i sáran grát og einmanakenndin
gerði vart viö sig, i svo rikum
mæli, að ég gleymi þvi aldrei.
Sennilega hef ég aldrei beðið eins
einlæglega til guös i annan tima,
þvi ég lapti vist guösbænir allt
fram aö Miðgili.
Þá var engin klukka tíl, nema
klukkan á bænum, en tíl þess aö
slátraö heima, þaö þekktist ekki
að senda fé I sláturhús. Hinsvegar
þótti það rikmannlegt, að borð£
kjöt tvisvar i viku, en á flesturr
meöal heimilum var kjöt á borö
um aðeins á sunnudögum. Aftur i,
móti voru ókjörin öll borðuö af át-
mat þ.e.a.s. hertum þorskhaus-
um, harðfiski o.þ.h.
Móðir min átti fyrir bróður
stórútgeröarmann i Bolungarvik
er Jóhannes hét; hann kom meó
lifandis býsn af átmat og settí á
sjávarkambinn heima. 1 staðinn
tók hann súrmat, smjör og geldar
ær, þvi svona karlar litu ekki við
neinum horleggjum, vildu helst
riflega þverhandar þykkar siöur.
Þetta voru sumsé vöruskipti, og
óþekkt fyrirbrigði aö leggja sér
lambakjöt til munns. Aö beinuin
átmatarins var svo kyrfilega
unniö, þau siðan barin og nýtt
sem skepnufóður; engu var fleygt.
Eldsmatur
Hjóh: Hvenær lagöist skurður i
mógröfum af?
Jens: Jah, þaö hefur liklega
veriö i kringum 1955, og þá farið
að kynda meö oliu. Það þótti
bölvað skitverk að vera I mógröf-
um, og máski litt arösamt. Þóhef
ég leitt hugann að þessu I seinni
tið, ogkomist að þeirri niðurstöðu
aðgifurlegir fjármunir hafa veriö
fólgnir I mótekjunni, samanborið
við orkugjafa nútimans.
A Lónseyri var fariö i skóg á
vorin og birkihris fellt og þurrk-
að, enda miklu meöfærilegra aö
reiöa heim. Þetta voru tugir hest-
burða og griðarlegir kestír, er
geymdir voru veturkomu.
Lœknir og tónskáld
Hjóh: Hvernig var að vera i ná-
býli við Sigvalda Kaldalóns?
Jens: Þó ég brúki nú oft hástig
lýsingaroröa, þá á ég þau ekki
nógu sterk til þess að lýsa þeim
ágæta manni og frábæra heimili.
Sigvaldi var héraðslæknir I
Nauteyrarhéraði frá 1910 til
haustsins 1922, og sat á Armúla
við innanvert Kaldalón. Eðlilega
var mikill samgangur á milli
heimilanna, Sigvaldi var öölings
maöur og vildi öllum gott gera,
hann var dáður og virtur af öllum
hér um lendur. Ekki beinllnis
vegna þess aö hann væri þá orð-
inn þekktur sem tónskáld, er
hann varð siðar, heldur fyrir hans
eiginleika I öllu dagfari; kærleik-
ur og umhyggja hafði sin áhrif.
landpóstum og siöan segir Jens:
A þessu árabili gekk einnig
póstur á milli Sandeyrar og Bæja
á vetrum. Póstbáturinn sem hafði
áætlun í Djúpið, settí póstinn i
land á Sandeyri.
Guðmundur hét þessi heiöurs-
maöur, er hafði þennan starfa
með höndum, og var vinnumaður
á Sandeyri. Guðmundi þóttí tals-
verö upphefð I þessu ábyrgöar-
starfi, og þeytti póstlúðurinn
óspart, þá er hann nálgaöist
bæina. Fretaöi hann svo ógur-
lega, að hestar fældust, kýr urðu
ókyrrar á básum og hundar
snældu-vitlausir!! En hvort eftir-
farandi visa er um þennan Guð-
mund eöa einhvern annan nafna
hans vinnumann á Sandeyri, þá
er hún sýnishorn sumra snillinga
hér á þeirri tiö, sem er raunar
svolitiöi ætt viö höfuðsnilli Sólons
Guðmundssonar i Slunkariki á
lsafirði, en hann var fæddur hér
inn á Laugalandi i Skjaldfannar-
dal. En vlsan er á þessa lund:
„Heilinn i Guðmundi vegur
ekkipund,
upp úrhausnum standa fjórir
stiklar.
Af þessu geta menn séð,
að gáfurnar i Guðmundi eru
ekkimiklar”.
Hjdh: En þú ert hagyröingur
Jens?
Jens: Ertu vitlaus maður! Ég
skildi aldrei hvernig menn fóru aö
setja þénnan andskota saman, og
var löngu orðinn fuilorðinn maður
þegar þetta kersknishnoð fór að
hrjóta af vörum minum. Ég rekst
á þessa snepla þegar ég er að
rusla I skrifborðsskúffunum, en
þaö er svo auövirðilegt og einskis
viröi, að það helviti læt ég ekki
nokkurn mann sjá.
Skynsemi hestsins
Hjóh: Er hesturinn skynsam-
ur?
Jens: Þú ert nú meiri skötu-
selurinn garmurinn! Já, hestur-
inn er alveg frámunalega skyn-
söm skepna, og tekur oft vitglóru
mannsins fram. Ég skal segja þér
frá ferð, sem ég fór veturinn 1937,
tilþessaöná i hesta hérna innfyr-
ir Lón, en hestar hjá okkur voru
venjulega látnir ganga útí fram
undir hátiðar.
Ég lagði upp I ágætu veðri um
morguninn, en i þessu tilfelli voru
hestamir inná Armúla. En fljótt
skipast veður I lofti, og brátt fór
að bæta I veöur með snjókomu.svo
sjávarbökkum, svo aö étur úr
brúnunum.
Nú, en Lónið var isi lagt, sem
var á fjöru er ég fór um morgun-
inn. En svo mikil var skafmoldin
og snjókoman fram af móðnum,
að ómögulegt var aö sjá hvort um
sjó eöa snjó var aö ræða; þetta
var oröiö blandað. Ég harka af
mér að komast fram fyrir hest-
ana, og vik þeim inn I veðriö og
göndla saman þar tíl ég gat
stöðvað þá, en umbrota ófærð var
komin.
Ég þóttist sjá fram undir isinn,
þar sem hann lá á leirunum,
og upp á hann fara hestarnir. Þá
var ekkert nema lif eða dauöi
framundan, ég gat engu ráðið,
sjórinn beljandi og ekki eftir
neinu að átta sig, slðan ftír ég
aftur fyrir hestana og lét guö og
lukkuna ráða. En svo voru þeir
nákvæmir, er þeir komu undir
Lónseyrarlandið, að á blettinum
undir Höfðanum þar sem alltaf
var komið að, þar stigu þeir upp,
og þá var mér nú hugarhægra.
Hestamir taka svo strokiö heim,
ená leiðinnifrá Höfðatánni og inn
með landinu sá ég aldrei nema
einn stein, og þóttist vita hvar
hann var. Hestarnir fara svo
beina götu heim á tún og að hest-
húsinu, en það var skammt frá
bænum, set þá inn i einum logandi
helvitis hvelli. A meðan ég var að
loka bæjardyrunum, sá ég ekki
grilla I gamlan hestastein, sem
var svo sem 8—10 metra frá bæn-
um.
Enginn var heima nema
foreldrar minir, en ég minnist
þess um aldur og ævi, aö baki mér
sagði móðir min: Guöi sé lof.
Hjóh: Hvenær var Mórilla
brúuö?
Jens:Hún var byggö 1964. Vet-
urinn 1957 haföi veriö frostakafli,
sem er engin nýlunda hér um
slóöir, siðangerði asahláku og is-
inn lyfti brúardekkinu snyrtílega
af einsog tertusneið. Sumarið 1968
var hún svo endurbyggö og
stöplamir hækkaðir, og hefur
brúin staöiö af sér allan ylging
siðan.
Hjóh: Hvaðan rerir þú á þinum
sjómannsferli?
Jens:Fyrsta tilvera mini þeim
efnum var, að daginn eftir að ég
fermdist réðst ég til þeirra
bræöra Eliasar og Halldðrs
Borgarssona frá Mýri, og reru
þeir þaðan það var kallaö heim-
ræði.
Hjóh: Var farið með sjóferða-
bæn?
Jens:Það held ég nú karl minn.
Það var ekki ýtt svo úr vör, aö
ekki væri tekið ofan höfuöfatiö og
farið meö bæn, en lagðist af er
mótórbátaöldingekk igarð. Þetta
var ekki gert út i bláinn né tisku-
fyrirbrigöi; mennirnir fundu
bara, að ekki veitti af einhverjum
styrk á þessum litlu fleytum. En
þegar stærri og traustbyggðari
skip meö mótorskellum komu til
sögunnar, hafa menn sennilega
taliö það óþarfa aö eiga orðastaö
við Himnaföðurinn.
Nú, en skekta þeirra Mýrar-
bræðra var þriggja rúma, og þeir
einhverjir mestu hörku menn
bæði til sjós og lands, og tilteknir
vikingar.
Þetta vor var svo mikil fiski-
gengd I Djúpinu, aö ég man ekki
eftir jafn gifurlegumfiskiog mátti
segja að fiskur væri á hverjum
krók. Það var eitt sinn er góð
hleðsla var komin á skektuna,
reru þeir upp i Æöeyjarklettinn,
sem er vestasti oddinn á eynni,
gogguöu fiskinn á land og skildu
mig eftir, til aö slægja og hausa.
Komu svo aftur að taka mig og
fiskinn, seytluöu tvær stórar seyl-
ar af hinum ódregna fiski er ég
var fluttur i land. Þá var skektan
svo hlaöin, að hún lá alveg á
slettilistanum, sem er efsti listinn
á rimaborðinu, og jaðraöi við aö
slettast innyfir hástokkinn. Að
þetta skyldi lánast var hið góða
veður, alveg rjómalogn. Ég reri
nú margar vertiöir, en þvilika
hleðslu á opnum báti hefi ég
aldrei séð, og þetta fékkst á 20
lóðir.
í sambandi viö þessa fyrstu
vertið mina, þá fórum við Elias á
fimm manna fari út i Bergssel og
plægöum þar kúfisk á handafli.
Þá vantaði okkur salt, en Halldór
reri einn á skektunni yfir i ögur-
nesogsóttisalt. Aþessu sést best,
aöaflið varnýtttil hins Itrasta, og
þá vai* ekki verið aö tala um
þreytu né erfiði; þetta var bara
gert.
Hjóh: Var plógurinn ykkar
hugmynd Sumarliða gullsmiðs?
Jens: Já, og var vissulega
ófullkomin smiö; enda þótt
Sumarliöi gerði nokkrar endur-
bætur á honum, þá kom það i hlut
annarra aö fullkomna plóginn.
Plógurinn okkar var auðvitaö
endurbættur frá hinni upphaflegu
hugmynd.
Sumarliöi Sumarliðason gull-
smiður I Æðey, var merkilegur
maður á sinni tlð, og ekki ein-
ungis völundur til smiöa, heldur
var hann afar framfarasinnaður.
Stórhugurinn og hugmyndaauðg-
in mun stundum hafa borið fram-
sýnina ofurliði, svo aö honum
Jens i Kaldalóni
auönaöist ekki sem skyldi aö sjá
hugsjónir sinar rætast.
Sumarliöi mun hafa fengiö hug-
mynd sina að plógnum, er hann
fór ásamt fjórum mönnum á
alþjóða fiskisýningu i Björgvin i
Noregi og sá þar ostruplóg, eöa
eitthvað I þá veru. Aftur á móti
hugkvæmdist Kolbeini I Dal að
nota tvopltíga og dráttarspil, sem
haft var miðskips; þá var lausnin
fundin.
Hjóh :Hélstu svo róðrum áfram
eöa varstu heima á Lónseyri?
Jens: Um haustið og voriö eftir
reri ég á mótorbáti út i Bolungar-
vik. Við höföum svo kallaöan stúf,
þ.e.a.s. mannskapurinn hafði
eina ltíð fyrir sig, og þóttu góð bú-
drýgindi fyrir utan hlutinn. Stúf-
urinn minn gaf af sér 30 kr. um
vorið.
Móöir min kom þá út I
Bolungarvik og gaf ég henni 10 kr;
fyrir þær keypti hún hnifapör,
leirtau og einhverja smáhluti.
Ending þessara hluta var ótrúleg,
þvi þetta var við lýði löngu eftir
hennar dag.
Hjóh: Lentir þú i sjóhrakning-
um?
Jens: Nei andskotinn! Ekki get
ég sagt þaö; kannski þurft að
liggja úti i einn eða tvo sólar-
hringa. Þaö er ekkert sögulegt og
alltaf að endurtaka sig.
Viö lentum jú í bölvuðum rosa
einu sinni, vorum fjórir á 9 tonna
bát frá Flateyri, skipstjóri var
Magnús Jónsson. Við fórum i róð-
ur án ljósbauju, þannig að við
héldum við bólið í bátnum, og
andæft viö þaö meðan legan var
gefin. Eftir fjóra tima var byrjað
aö draga, þá fór hann aö ganga
upp og kominn úfinn sjór með
dimmviðri. Þegar skammt var
liöiö á drátt, skellti á heldur
harkalega. .Niöristöðumaðurinn
var aö fara meö niðristöðuna
uppgeröa aftur með rórhúsinu,
skrikaði fótur og féll útbyröis.
Auðvitaö var ekki um annaö að
ræða en að bjarga aumingja
manninum. Bjarghringurinn var
bundinn linulaus upp á rórhúsinu,
en skipstjórinn var með hnif i
glugganum hjá sér; ég skar
hringinn lausan og setti I hann
góöan spotta. í þriðju tílraun
tókst mér að smokka hringnum
yfirmanninn, enþaðgekk verr aö
koma honum úr en i. Siðan var
siglt til Flateyrar, og tókst okkur.
aö lifga manninn viö eftir langa
mæðu, en það er sá mesti skjdlfti
sem ég hef séð i nokkrum manni.
Við áttum þarna u.þ.b. 100 lóö-
ir, en þær voru aldrei dregnar.
(Framhaldsiðar)