Þjóðviljinn - 01.07.1981, Side 3
Mi&vikudagur 1. júli 1981. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 3
Leiðarv ísir í
„réttu” líferni
Tengdur viðhorfum Samhygðar,
sem nú er á kynnisferð um landið
Það gerist ekki á hverj-
um degi að íslenskur mað-
ur skrifar leiðbeiningarrit
um hamingjuleit; slíkt
hafa menn venjulega úr
Austurlöndum. Þetta hefur
Pétur Guðjónsson þó reynt
í ,,Bókinni um hamingj-
una'' sem var að koma út
hjá Iðunni.
Pétur Guöjónsson: mælir meö
innra starfi, hugleiðslu og bjart-
sýni.
Pétur er fæddur á Melrakka-
sléttu, félagsfræðingur frá
Bandarikjunum, hann hefur verið
töluvert i Suður-Ameriku, kennt
mönnum að kveða niður streitu
hér og erlendis. Hann er hrifinn af
kenningum Argentinumannsins
Silo og tengdur félagsskapnum
Samhygð, sem hann vinnur mikið
fyrir.
A þessum grundvelli setur hann
saman bók þar sem reynt er að
benda á leiðir til að lifa innihalds-
rikara lifi. Með innri vinnu, segir
Pétur á blaðamannafundi, með
þvi að koma röö og reglu á i sálar-
kirnunni, með lifsgleði og já-
kvæðri afstöðu til umhverfis.
Pétur leggur meira að segja i það
að setja lifsreglur — eins og Þór-
bergur setti sér forðum. Og út-
Bók um sögu
✓
Islandsbanka og
/
Utvegs bankans
t tilcfni af þvi að árið 1980 voru
50 ár liðin frá stofnun Útvegs-
banka Islands h.f., er komin út
bók um sögu lslandsbanka h.f. og
Útvegsbanka tslands 1904 - 1980,
cftir ólaf Björnsson, prófessor.
Bókin verður til sölu i Bóka-
verslun Sigfúsar Eymundssonar,
Bókaverslun Máls og menningar
og Bókaverslun Lárusar Blöndal i
Reykjavik, og ennfremur hjá að-
alféhiröi bankans i Reykjavik svo
og hjá öllum útibúum bankans.
skýra þær. Fyrsta lifsregla er
svona: „Að sporna móti fram-
þróuninni er að vinna gegn sjálf-
um sér”.
Pétur segir, að lifsreglugerð
þessi sé miðuð við það sem allir
menn eiga sameiginlegt. Þaö
væri ekki nema rétt, að margir
heföu helst litiö til Indlands eftir
sjálfsþroskakerfum, en ef menn,
segir hann, eiga eitthvað sam-
eiginlegt þá kemst Argentinu-
maður eins og Silo og Indverji aö
svipaðri niðurstöðu.
Þau viðhorf sem boðuö eru i
bókinni eru skyld félagsskapnum
Samhygð. Þar kemur saman fólk,
segir Pétur, sem vill nýjar
lausnir, vegna þess að þær, sem
hefur verið boðið upp á, hafa ekki
dugað, jafnvel leitt til ofbeldis eða
lifsflótta. Að nýjum lausnum vilj-
um við leita með innra starfi,
hugleiðslu, uppbyggingu trausts á
sjálfan sig — trausts sem ekki er
háð þvi hvernig gengur hverju
sinni.
Pétur hefur starfað mikið fyrir
Samhygð, sem hefur náð fótfestu
i 43 löndum. Samhygðarmenn eru
einmitt að byrja hringferö um
landið til að kynna starfsemi
sina; þeir eru á morgun, annan
júli, á Isafirði, daginn eftir á
Blönduósi, þá á Sauðarkróki, 5.
júli á Akureyri og Dalvik og fara
svo norður og austur um og eru
12. júli i Reykjavik.
Óskar Ingimarsson þýddi bók
Péturs, sem er frumsamin á
ensku.
Norræna húsið:
Bukdahl
talar um
málaraiist
1 kvöld kl. 20.30 heldur danski
listfræðingurinn Else Maric Buk-
dalil fyrirlestur i Norræna húsinu
um evrópska málaralist. Með
fyrirlestrinum verða sýndar lit-
skyggnur til skýringar.
Else Marie Bukdahl er dósent
við Konunglegu dönsku listaaka-
demiuna i Kaupmannahöfn og
kennir þar m.a. menningar- og
listasögu, túlkun og siðfræði lista
o.fl. Fyrir réttu ári lauk hún
doktorsprófi með ritgerð um list-
gagnrýni Diderots og franska
málaralist á 18. öld.
Fyrirlesturinn i Norræna hús-
inu nefnist „Tradition og nybrud i
ældre og moderne europæisk
malerkunst”. Fjallar hann um
það, hvernig ýmsir hæfileika-
menn á sviði málaralistar hafa i
aldanna rás sagt skilið við lifsvið-
horf og rikjandi stil samtiðar
sinnar og skapað sér sitt eigið
myndmál, sem felur i sér nýjan
lifsskilning. Hafa ýmsir þessara
! listamanna haft mikil áhrif á sið-
| ari kynslóðir.
I dag og á morgun gefst fólki kostur á að skoða franska sjómælinga-
skipið „L’Espérance” sem hér er í heimsókn og liggur viö Faxagarð.
Það verður opið almenningi kl. 14 -17. — Ljósm. -eik-
Rætt við Einar Þórarinsson
jarðfræðing í Neskaupstað
i
Einar Þórarinsson jarðfræð-
ingur. „Umtalsverður steina-
þjófnaður skipulagðra hópa
erlendra fcrðamanna á Aust-
fjörðum”.
„Niðurstaðan af þeirri athugun sem ég gerði á
f jörðunum i fyrrasumar var sú að hér hefur bersýni-
lega átt sér stað umtalsverð steinataka, og hingað
hafa komið skipulagðir erlendir ferðahópar eingöngu
i þeim tilgangi að hirða verðmætt og fáséð grjót eink-
um úr Berufirði/ Reyðarfirði og frá Teigarhorni"/
sagði Einar Þórarinsson jarðfræðingur i Neskaup-
stað.
Steinaþjófnadur erlendra ferdamanna
Hafa nákvæmari kort
en hér hafa áður sést
L
A aðalfundi Náttúruverndar-
samtaka Austurlands haustið
1979 voru ferðalög útlendinga og
steinaþjófnaöur á Austfjörðun-
um mikið til umræðu og sam-
þykkti fundurinn þá, að gerð
yrði athugun á þessum málum
sumarið eftir. Náttúrugripa-
safnið i Neskaupstað tók að sér
verkið og var Einar Þórar-
insson jarðfræðingur ráðinn til
starfans en Náttúruverndarráð
og Þjóðhátiöarsjóður kostuðu
athugunina.
Einar feröaðist siðan viöa um
Austfirði á siðastliðnu sumri,
hafði tal af heimamönnum jafnt
sem ferðalöngum, fylgdist með
helstu stööum þar sem fágætar
steintegundir er að finna á Aust-
fjörðum auk þess sem hann
kannaði eftirlit og gæslu við far-
þegaskipið Smyril á Seyðisfirði,
en þaðan telur Einar að mestum
hluta steinaþýfisins hafi verið
smyglað úr landi.
Selflutt
grjót til
Reykjavíkur
— Ég hafði haft fréttir af um-
talsverðum steinaþjófnaði héð-
an af fjörðunum á árunum
1972—3, og eftir að Smyrill hóf
ferðir hingað fór að bera enn
meira á erlendum ferðahópum
sem greinilega komu hingað i
þeim eina tilgangi að hirða
grjót. Sem dæmi get ég nefnt
hóp af Frökkum sem dvaldi um
tima i Berufirði en þeir voru það
stórtækir að þeir höfðu bil i ferð-
um sem selflutti grjót til
Reykjavikur þar sem þvi var
skipað út.
Hvaða steintegundir eru það
einkum sem útlendingar sækj-
ast eftir hér?
— Það eru zeólitar eöa geisla-
steinar fyrst og fremst. Hér er
hægt að finna þá einkum i Beru-
firði, en islensku zeólitarnir eru
sérstakir á þann máta hversu
hreinkrystallaðir og tærir þeir
eru. Þá sækja þeir einnig i ópal
og silfurberg. Ég athugaði sér-
staklega i fyrrasumar Helgu-
staðarnámu fyrst um vorið og
siðan aftur um haustið og það
var greinilegt að þar höfðu
steinaþjófar verið á ferð þvi
viða hafði verið brotiö úr nám-
unni, þrátt fyrir að náman sé
friðuð og skilti með þeirri til-
kynningu á nokkrum erlendum
tungumálum við námagöngin.
Nákvæm kort
útbúin erlendis
Eru útlendingarnir vel kunn-
ugir staðháttum þegar þeir
koma hingað til st?inaþjófnað-
ar?
— Já, þaö er ekki hægt að
segja annað. 1 Berufirði sáu
landeigendur sem höfðu tal af
erlendum ferðahóp, að þeir voru
meö nákvæmari kort af svæðum
þar sem sjaldséðar steinateg-
undir er aö finna en þeir höfðu
nokkru sinni séð sjálfir. Þessi
nákvæmu kort eru unnin upp
erlendis af ferðamönnum sem
hafa komið hingað og kortlagt
þessi svæöi, auk þess sem
margir skrifa i erlend timarit
þegar út er komið þar sem stað-
háttum er íyst nákvæmlega og
allt gefið upp sem steinasafnar-
ar þurfa aö vita. Það er þvi ekki
hægt að segja annað en að þeir
leiöangrar sem koma hingað til
steinasöfnunar hafi meðferðis
öll nauðsynleg gögn, góða þekk-
ingu á staðarháttum og geti þvi
safnað markvisst.
Ilvernig er þessu komið úr
landi?
— Ég fór til Seyðisfjarðar og
fylgdist með afgreiðslu um borð
i Smyril, en við höfum tengt
þessar auknu ferðir útlendra
feröahópa á steinasvæðunum,
ferðum Smyrils. Það kom i ljós
á Seyðisfirði að þar er ekki leit-
að i bilum, nema rökstuddur
grunur séfyrir hendi um að eitt-
hvað sé að finna i bilunum sem
ekki má flytja úr landi. Toll-
verðir á staðnum sögðu mér að
það væri þeirra grunur að mikið
magn af grjóti færi úr landi, en
það vantar ennþá tilskipun að
ofan úr ráöuneytinu, sem heim-
ilar þeim raunverulegt eftirlit
meö ólöglegum útflutningi. I
þeirri skýrslu sem ég samdi um
athuganir minar og send var
Nátturuverndarráöi og fleiri að-
ilum, benti ég á, að hægt væri að
gera miklar úrbætur með þvi að
auka mannafla við tollvörslu við
Smyril og ráða þangað mann
sem hefði þekkingu á náttúru-
gripum og gæti þvi skorið úr um
hvort um markvissan útflutning
á náttúruminjum væri að ræða
eöa ekki. Eins og stendur, þá er
eftirlitið ekkert.
Hver hefur verið árangur at-
hugunar þinnar?
— A siðasta náttúruverndar-
þingi var samþykkt að geröar
yrðu sérstakar úrbætur i þess-
um efnum einkum varðandi
Smyril. Þetta mál er nú i hönd-
um Náttúruverndarráös og ég
vona að þeir séu aö þrýsta á
dómsvaldið um einhverjar að-
gerðir.
Viða unnin
spjöll á landi
Er farið að sjá á landi vegna
þessa mikla steinaþjófnaðar á
Austfjörðuni?
— Þótt mér finnist þessi
steinataka ansi stórfelld þá sér
kannski ekki ennþá á landi, en
hinu er ekki að neita aö á
ákveðnum stööum hafa veriö
unnin spjöll. Einkum er það
áberandi á afmörkuðum við-
kvæmum svæðum sem eru sér-
stök að náttúrufari á einhvern
hátt. Mér hafa sagt menn, aö til-
færingar allt upp i dýnamit hafi
þessir hópar haft með i ráns-
ferðum til að auðvelda sér leik-
inn. Ef sliku heldur fram þá
þarf ekki að spyrja frekar um
spjöll og eyðileggingu á landi.
______________________-jg.
Sýshinefnd
A-SkaftafeDssýslu:
Hert
eftirlit
A nýafstöðnum aðalfundi
sýslunefndar Aust-
ur-Skaftafellssýslu var m.a.
rætt um stuld feröamanna á
steinum og öðrum nátturugrip-
um. Var skorað á viðkomandi
stjórnvöld að gera nú þegar úr-
bætur i þá átt að hert verði eftir-
lit með ferjunni Smyrli og far-
þegum hennar, svo komið veröi
i veg fyrir ólöglegan útflutning
náttúrugripa og jafnvel inn-
flutning ólögmæts varnings, en
rökstuddur grunur er um hvoru-
tveggia.
Náttúruverndarnefnd sýsl-
unnar bendir á þau lýti og
óþrifnað i umhverfinu, sem er
af ýmisskonar yfirgefnum og
einskisnýtum mannvirkjum og
áformar að gera verulegt átak i
þá átt, að fjarlægja slik mann-
virki með tilstyrk stórvirkra
tækja og að höfðu samráði við
umráðamenn greindra mann-
virkja.
Akveðið er að sýsluritiö
„Skaftfellingur”, þriðji árgang-
ur, komi út á næsta vori.
Oddviti sýslunefndar
A-Skaftafellssýslu er Friðjón
Guðröðarson, sýslumaður.
—mhg
'j”*1 ■
:"d
Vöruskiptajöfnuðurinn
Ohagstæður um 15 miljónir
Vöruskiptajöfnuðurinn i mai
var óhagstæður um tæpar 15 milj-
ónir en var hagstæöur á sama
tima i fyrra um rúmar 19 miljón-
ir, en meðalgengi erlends gjald-
eyris er nú tæpum 48% hærra en
þá.
Fimm fyrstu mánuði ársins er
vöruskiptajöfnuöurinn óhagstæð-
ur um tæpar 220 miljónir kr.
1 maimánuöi var flutt út ál-
melmi fyrir tæpar 68 miljónir en
ekkert kisiljárn. Hins vegar flutti
Járnblendifélagiö inn vörur og
hráefni fyrir rúmar 34 miljónir
Landsvirkjun fyrir 15.567 þús„
Alfélagið fyrir 15.793 þús. og
Kröfluvirkjun fyrir 906 þús. kr.
— lg-