Þjóðviljinn - 01.07.1981, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 1. júlí 1981.
UOWIUINN
Málgagn sósialisma, verkalýds-
hreyfingar og þjódfrelsis
itgefandi: Utgálufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Kitstjórar: Arni Bergmann, Einar Kari Haraldsson, Kjartan
Olafsson.
Auglvsingastjóri: Þorgeir olatsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaös: Þórunn Siguröardóttir.
Vfgreiöslustjóri: Valþor Hloöversson
Blaöamenn: Altheiöur Ingadóttir, Ingibjörg Haraldsdóttir,
Kristin Astgeirsdottir, Magnus H. Gislason, Sigurdór Sigurdórs-
son.
íþróttafréttamaöur: lngollur Hannesson.
t tlit og hönnun: Guöjon Sveinbjörnsson. Sævar Guöbjörnsson.
I.jósmvndir: Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Ilandrita- og prólarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elias Mar.
Auglvsingar: Svanhildur Bjarnadóttir.
Skrifstofa: Guörún Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiösla: Kristin Fétursdóttir, Bára Sigurðardóttir.
Símavarsla: olöf Halldórsdóttir, Sigriður Kristjánsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Baröardóttir.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jóns-
dóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Siöumúla B,
Keykjavik, sími 8 1J j:i.
Prentun: Blaðaprent hf..
Styðjum starf
björgunarsveitanna
• Það má teljast með ólíkindum hversu litríkt og lif-
andi félagslíf blómgast í okkar landi. Ýmiss félags-
skapur áhugafólks vinnur í mörgum tilvikum svo fórn-
fúst og óeigingjarnt starf að aðdáun hlýtur að vekja. (
hópi samtaka sem svo háttar um eru björgunar- og
hjálparsveitirnar í landinu. Sú starfsemi er öll til
mikillar fyrirmyndar og eingöngu unnin af sjálf boðalið-
um um land allt, sem vilja láta gott af sér leiða.
• Á vegum Slysavarnafélags l'slands eru nú starf-
ræktar 90 björgunarsveitir, dreifðar um landið allt. (
þessum sveitum eru um 2500 leitar- og björgunarmenn.
Einn helsti kostur þessara sveita er hversu vel liðs-
mennirnir þekkja til staðhátta, hver á sínu landssvæði.
• Hjá Landssambandi hjálparsveita skáta eru starf-
andi 12 almennar björgunarsveitir. ( þeim eru um 400
virkir félagar í fullri þjálf un, en auk þess er þar tiltækt
um lOOOmanna varalið. Hjálparsveit skáta í Hafnarfirði
hefur um árabil haft yfir að ráða þjálfuðum sporhundi
til leitar og hefur það framtak hvað eftir annað sannað
gildi sitt. í ráði er nú að koma upp sveitum með leitar-
hundum víðar um landið á vegum skátanna. Flugbjörg-
unarsveitirnar eru nú f imm talsins og í þeim eru um 400
félagar.
• Eins og þessi upptalning ber með sér er hér um að
ræða jnjög umfangsmikið starf sem þúsundir manna
taka þátt í.
• Ófá eru dæmin um björgunarafrek hjálparsveit-
anna. í flestum tilfellum leggja liðsmenn þeirra á sig
mikið erfiði við leit og björgun. En það er ekki síður
vandasöm vinna sem felst í skipulagningu og stjórnun
þessara sveita. öf lun nauðsynlegra tækja og búnaðar er
einnig umfangsmikið verkefni og þar koma f jölmargir
við sögu.
• Það sætir oft f urðu hversu skilningur stjórnvalda á
þessari starfsemi er af skornum skammti og hve erfið-
lega gengur að herja út lítilfjörlega fyrirgreiðslu til
tækja og búnaðar. Þess verður einnig vart að verið er að
finna að því hvernig staðið er að björgunarstarf i í ein-
- staka tilfellum og þá iðulega af fólki sem lítið þekkir til
mála.
• Þeim mun lærdómsríkara var það nú um helgina að
fylgjast með og taka þátt í umfangsmikilli leit í Þórs-
mörkog fá þannig að kynnast hvernig þessar björgunar-
sveitir standa að verki og vinna saman. Aðeins tveim
tímum eftir að búið var að koma boðum til slysavarna -
deildarinnar á Hvolsvelli var kominn 30 manna hópur
þaðan inn á Þórsmörk og skömmu síðar flokkar manna
frá Hellu, Landeyjum og undan Eyjaf jöllum. Á tiltölu-
lega skömmum tíma voru mættir um 120 leitarmenn af
Suðurlandi og auk þeirra félagar úr Hjálparsveit skáta i
Hafnarf irði með sporhundinn sem fann stúlkuna sem að
var leitað.
• Það vakti athygli hversu fumlaust og ákveðið var
gengið til verks. Það skilja víst fáir sem ekki hafa tekið
þátt í starf i af þessu tagi hversu mikil samkennd skapast
með leitarmönnum á slíkum stundum. Þátttaka í
hjálparsveitunum hefur þvi mikið félagslegt og
menningarlegt gildi. Og fyrir ungt fólk er samhjálp af
þessum toga holl og mannbætandi iðja.
• Mikilvægt má telja að þetta björgunarstarf skuli
vera í höndum áhugafólks sem leggur metnað sinn í að
leysa hin vandasömu verkefni eins og best verður á
kosið. En það er um leið skylda stjórnvalda að auðvelda
þessu fólki þetta þýðingarmikla starf. Nú stendur til
dæmis fyrir dyrum að endurnýja frá grunni það f jar-
skiptakerfi sem björgunarsveitirnar nota. Sú endur-
nýjun verður að gerast nú um áramótin og kostar ærið
fé. Það ætti að vera sjálfsagt mál að til þess komi
öflugur stuðningur hins opinbera. Og á margháttaðan
annan hátt geta stjórnvöld orðið að liði.
• En það er lágmark að það fólk sem er fúst til að
leggja á sig mikið ómak og erfiði til björgunar úr lífs-
háska finni, að framlag þess sé metið að verðleikum.
Starf þesssýnir betur en f lest annað hversu ríkur vilji til
samhjálpar býr með íslenskri þjóð. —Bó.
klrippt
j Aumingja Nató
Eitt helsta eilIfBarmál fjöl-
miöla er Utreikningur á víg-
bUnaöi Nató og Varsjárbanda-
lagsins. Viö mörlandar fáum til
að mynda reglulega aö heyra
herstjöra Nató lýsa þvi yfir, hve
illa þeir standi aö vigi gagnvart
RUssum, og fylgja áskoranir um
að þing Natórfkja sýni nU herj-
unum örlæti, kaupi fleiri flug-
vélar, smiöi betri skriðdreka.
Einn slikur er kvaddur til vitnis
i Morgunblaðinu á sunnudaginn,
þaö er Bemard Rogers, yfir-
maöur Evrópuherstjórnar
Nató. Hann dregur ekki upp
glæsilega mynd. Rogers segir:
,',Þaö er sama hvar viö drep-
um niöur á þeim sviöum, sem
við notum sem mælistiku á
styrk okkar— Varsjárbanda-
lagiö sýnist standa betur aö vigi
en Atlantshafsbandalagið i hlut-
fallinu 2 á mðti 1 og þar yfir. NU
er ég að tala um herdeildir,
skriödreka, stórskotavopn, or-
ustuflugvélar og kafbáta. Við
þetta bætist svo aö ásiöasta ára-
tug tókst þeim aö yfirvinna hiö
tæknilega forskot, sem viö höfö-
um yfir þá aö þvi er varðar gæöi
vopnanna en á þaö höföum viö
treyst til að svara forskoti
þeirra ífjölda”. Niöurstaöan er
svo sU, að Nató hafi dregist aft-
ur Ur á öllum sviöum, og nú
veröi aö jafna metin. Semsagt:
hraöara vígbUnaðarkapphlaup!
Talnaröksemdir
NU skulum viö til gamans'
svara þessum reikningi meö
öðrum. Hann er tekinn Ur
vesturþýska vikuritinu Spiegel
(nr 22), Ur grein sem fjallar um
áform Reaganstjórnarinnar um
aö stækka bandariska flotann
meö öllum ráöum, m.a. með þvi
aö skrapa ryöiö af orustuskip-
um frá þvi I seinna heimsstriöi.
Spiegel segir:
„Hægrisinnaöir bandariskir
stjórnmálamenn og herfor-
ingjar hafa á undanförnum ár-
um lýst uppbyggingu Rauöa
flotans sem uggvænlegri og
tölur virtust staöfesta þetta:
RUssar hafa komiö flota sinum
alls upp i 1764 skip en Banda-
rikjamenn hafai sinum flota 469
skip.
En þá hlaupa menn yfir þá
staöreynd að 1045 einingar hins
sovéska flota eru aöeins dufl-
bátar, eftirlitsbátar og önnur
hjálparskip. Þessar tegundir
skipa taka Bandarikjamenn alls
ekki meö i' sinum skýrslum.
Ef menn svo bera saman 269
I’ meiriháttar skip sovésk og 200
bandarisk skip, þá miðla þær
tölur einnig skakkri mynd.
■ Meirihluti hinna rauðu stór-
skipa, segir bandariski vig-
búnaöarsérfræöingurinn Tom
Gervasi: „getur aöeins skotið
■ einni umferö af eldflaugum
I gegn skipum, meðan hvert og
eitt okkar skipa er fljótandi
I vopnabúr sem getur stundum
> saman haldiö uppi skothrið Ur
I fallbyssum og af eldflaugapöll-
I um.”
Stutt gaman
„Þeir sem þekkj atil flota-
I mála vita, þótt þeir háíi ekki
■ lagt það opinberlega á vogar-
skálar, að Bandarikjamenn
ráöa yfir 75 kjarnorkuknUnum
I leitarkafbátum, en Sovétrikin
* yfir aöeins 50. Og ekki er heldur
tekið tillit til þess, að gegn 870
sjóherflugvélum Sovétmanna
geta Bandarikin teflt fram 1820
• flugvélum og eru 1100 þeirra
staösettar á flugvélamóöurskip-
I um. Auk þess hafa þær ólikt
I stærra athafnasvæöi en hinar
• sovesku.
Enn frekar skreppa flotayfir-
buröir hinna rauöu saman ef aö
flotar Nátórikja og Varsjár-
bandalagsrlkja eru bornir
saman. Undir Natófána sigla
400 skip en 235 á vegum Var-
sjárbandalagsins, aö tonnatali
erUthafsflotiNató tvisvar sinn-
um stærri...”
Spiegel bætir hér við mjög ná-
kvæmu eftirlitskerfi með sov-
éskum kafbátum, sem og þvi,
aö sovésk skip þurf a aö halda Ut
um sund og þrengsli ýmisleg
sem auðvelt er að loka og vitnar
siöan i' bandariskan flotasér-
fræöing sem hefur látiö svo um
mæltaö „ef tilátaka við Banda-
rikin kemur þá lifir Rauöi flot-
inn stutta ævi, en æsilega”.
1970 og 1980
Þetta er sem sagt saman-
buröur til fróöleiks. En aö öðru
leyti er þaö tvennt i fyrrgreindu
viötali viö Rogers, sem ýtir
undir það, aö jafnvel blásak-
lausum mönnum I herfræðum
þykir liklegra hann fari fjær
sannleikanum én t.d. þeir sem
safna upplýsingum fyrir
Spiegel. Rogers segir m.a.:
„Staöreyndin er sú, aö i upp-
hafi áttunda áratugsins voru
Sovétrikin meginlandsveldi,
sem réö yfir flugher og herflota
fyrst og fremst til sjálfsvarnar,
en I upphafi niunda áratugsins
eru þau hnattrænt veldi i sókn-
arstööu”.
Viö þorum nefnilega aö veöja,
aö einnig I „upphafi áttunda
____________og
áratugsins” eöa fyrir ca. tiuár-
um, hafi engum yfirmanni her-
afla Nató dottiö I hug annað en
halda þvi fram I viðtölum, aö
sovéski herinn væri alls ekki
„fyrst og fremst til varnar”,
heldur háskalegur og hugsan-
legur árásaraðili. Túlkunin á
styrkleika soveska hersins virð-
ist fyrr og siðar vera fyrst og
fremst háð ákveönum pólitisk-
um þörfum þeirra sem ráöa i
Washington á hverjum tima:
stundum fáum við einmitt aö
heyra aö RUssar séu að dragast
aftur Ur i tækni (Geimskutlan
ofl.) jafnvel spádóma um aö
sem „hnattrænt veldi” séu þeir
allir að skreppa saman.
Hvað meinar
maðurinn?
Annaö er þaö sem gerir
Rogers heldur skrýtinn spá-
mann: hann telur liklegt — ef aö
friðaryfirlýsingar i Evrópu
halda áfram aö eflast, aö
„Sovétmenn kynnu aö ná því
markmiði sinu aö ráö lögum og
logum i Evrdpu án þess að
hleypa af byssu”. Sovétrikin
hafa aldrei veriö óvinsælli i
Evrópu siðan þau uröu til; i viö-
skiptum eruþaöþau sem skulda
Vesturveldum en ekki öfugt.
Hvernig riki i slikri stööu á aö
„ráöa lögum og lofum” i
Evrópu án þess aö hleypa af
byssu er gjörsamlega óskiljan-
légt. Nánar tiltekiö: Þaö er eins
og hvertannaö bull. AB.
skorrið