Þjóðviljinn - 12.12.1981, Page 8

e, aíjííí — yjiíjajf.'OMa i8« i9óflfMa) ti —.?» iththf*
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 12.— 13. deseipber 1981
Bergmann
skrifar
ritstjórnargrein
Árni
El Salvador, Bandaríkin og Alþýöublaöið
Áform og hagsmunir
1 dæmi ritstjórans vantar
nefnilega þann þýöingarmikla
lið að bandarisk stórfyrirtæki
eiga mikilla hagsmuna að gæta i
álfunni — og þeir eru jafnan
látnir ráða stefnunni, en ekki
fögur áform um framfarir eða
mannréttindi. Stundum reyna
Bandarikjamenn að styðja við
bakið á miðjuöflum i stjórnmá’-
um til að reyna að koma i veg
fyrir byltingarástand i ein-
hverju landi, koma i veg fyrir
tviskiptingu rómansk-ame-
riskra samfélaga annarsvegar i
yfirstéttir landeigenda og her-
foringja hinsvegar i landlausa
öreiga sem eiga engin ráð önnur
en vopnaða uppreisn til að rétta
hlut sinn. En oftar en ekki er sá
stuðningur hálfvolgur og van-
hugsaður og ber ekki árangur.
E1 Salvador er eitt dæmi. Þar
höfðu Bandarikjamenn nokkur
afskipti að myndun tiltölulega
breiðrar stjórnar eftir að sið-
asta einræðisherra var steypt.
En forréttindastéttin og morð-
sveitir hennar hafa sjálfar lagt
„miðjuöflin” i rúst — flæmt full-
trúa þeirra i útlegð eða til
bandalags við vinstrisinna. Og
þegar svo fer gerist alltaf hið
sama: Bandarikin taka afstöðu
með svonefndum „hefðbundn-
um ofrikisstjórnum” (orðalag
Jeane Kirkpatrick) — vegna
þess, að við slika aðila hefur
stóri bróðir i norðri alltaf getað
samið um það sem er honum
meira virði en lýðræðisræðu-
höld: um kaffi og sykur, um tin
og kopar.
Ein er ljósglæta i myrkri
þeirra glæpaverka sem framin
eru gegn alþýðu manna i E1
Salvador — hún er sú, að barátt-
an gegn þeirri afturhaldsstjórn
sem þar situr i skjóli Bandarikj-
anna nýtur meiri alþjóðlegs
stuönings en dæmi eru til um
hliðstæðar hreyfingar i Róm-
önsku Ameriku. Þar munar
miklu um alþjóðasamband
jafnaöarmanna sem hefur gert
málstað vinstrifylkingarinnar i
E1 Salvador að sinum, enda er <
helsti foringi hennar,
Guillermo Ungo, sósialdemó-
krati. Þessi stuðningur hefur,
eins og kunnugt er vakið upp
mikla gremju bandariskra
stjórnvalda — sú gremja kom
vel i Ijós nú á dögunum, þegar
fulltrúi þeirra hjá Sameinuðu
þjóðunum, Jeane Kirkpatrick,
reyndi að visa frá ásökunum um
þá ábyrgð sem stjórn hennar
ber á ástandinu i hinu hrjáöa
Mið-Amerikuriki.
hughvarf með svofelldum for-
tölum: „Ef Bandarikjastjórn
gerir það að hornsteini stefnu
sinnar i málefnum Suður-Ame-
riku aö veita hernaðarlegan
upp mikla andúð á stóra bróður
i noröri.
Hitt er svo óþarft hjá ritstjór-
anum að láta sem sú stefna aö
styöja við bakiö á „hefðbundnu
fleiri rikja er saga bandariskrar
ihlutunar, saga valdarána ein-
ræðisklfkna, sem Bandarikin
hafa stutt við bakið á meö land-
gönguliði, málaliðum, sérþjálf-
Sársaukafullt átak
f fyrradag skrifar Jón Bald-
vin Hannibalsson leiðara um E1
Salvador I Alþýðublaðið. Hann
tekur málstað alþýöu-
hreyfingarinnar i E1 Salvador
og er það vel — en að ýmsu leyti
er leiðarinn kyndug lesning.
Ritstjórinn tekur það bersýni-
lega mjög nærri sér, aö dæmi
eins og E1 Salvador trufla þá
sælu heimsmynd hans að „sem
slfkir eru lýðræðisjafnaöar-
menn sjálfsagðir bandamenn
hins mikla lýöræðisrikis
Norður-Ameriku”. Hann reynir
aö telja Reagan og hans liöi
Bandariskir hernaðarráðunautar IE1 Salvador: án bandariskrar aðstoðar væri valdaklikan fallin.
stuðning heföbundnum forrétt-
indahópum, — þá er hún i reynd
að leggjast á sveif með alræðis-
öflum innan vinstri hreyfingar-
innar”.
Lögmál
Vitanlega er sannleikskjarni i
þvi sem nú siðast var sagt.
Stefna Bandarikjanna i álfunni
hefur að sjálfsögðu eflt
byltingarhreyfingar og magnað
einræði” sé einhver ný bóla.
(„ef Bandarikjastjórn gerir”).
Sannast sagna er þessi stefna
einskonar lögmál i samskiptum
Bandarikjanna við riki Mið- og
Suður-Ameriku, og var þegar
mótuð löngu áður en rússneska
byltingin kom til skjalanna.
Saga Guatemala, Chile,
Nicaragua, Dóminikanska lýð-
veldisins, Panama og margra
un lögreglúsveitá, vopna-
sendingum, mútum, efnahags-
legum spellvirkjum gegn um-
bótasinnum og þar fram eftir
götum. öll útgjöld Bandarikj-
anna til þróunaraðstoðar eru
ekki nema dropi i hafið miöað
við þann fjáraustur sem þeir
hafa beint suður i þvi skyni að
viðhalda óbreyttu ástandi — i
þágu hagsmuna sinna.
SKIPIN
Thorkild Hansen er fæddur
1927. Hann hefur hlotið fjöl-
margar viöurkenningar og
einróma lof fyrir bækur sínar.
M.a. Gullna lárviðarsveig
danskra bókaútgefenda
og Bókmenntaverðlaun
Noröurlandaráðs. Hann
er án efa einn víðlesn-
asti rithöfundur
Norðurlanda.
Bók þessi er aðeins lítið sýnishorn af verkum Thorkild Han-
sen. Hann hefur hlotiö einróma lof og miklar viöurkenningar
fyrir bækur sínar, m.a. Gullna lárviðarsveig danskra bókaút-
gefenda, þriggja ára ríkisstarfslaun fyrir vinnu að sögulegum
bókmenntaverkum og 1971 Bókmenntaverölaun Norður-
landaráðs fyrir bækur sínar Þrælaskipin — Þrælaeyjan og
Þrælaströndin. Bækur hans eru ótæmandi fróðleiksnáma um
efni sem okkur eru næsta ókunn
en jafnframt töfrandi lestur og
halda lesandanum föngnum frá
upphafi til enda. Um Þrælaskipn
segir Hákon Stangerup: Þessi
bók mun gera hann
heimsfrægan.
ÆGISUTGAFAN
„Ekki einungis mestu fagur-
bókmenntir ársins, heldur einn-
ig örugglega mest spennandi."
— Kákon Stangerup.
„Þetta hlýtur aö veröa töfrandi
lesning, þegar til kemur aö efn-
iö er meðhöndlað af miklum
mannþekkjara og ritsnillingi, en
það er vissulega rétt lýsing á
Torkild Hansen."
— Tom Kristensen.
„Hér hefur stórkostlegt og
spennandi efni fundið sinn rétta
mann og mikill höfundur fundið
sitt rétta efni."
— Tom Kristensen
„.. . næstum ólýsanlega spenn-
andi. Hugmyndaflug hans og
innsæi er ánægjulegt sambland
af dugnaði fræðimannsins og
snilld skálds. Þess vegna hefur
verkið orðiö óviðjafnanlegt
hvernig sem á er litið."
— Johan Borgen
Þrælaströndin. Þrælaskipin.
Þrælaeyjarnar.
Fyrir þessa þrenningu fékk
Thorkild Hansen Bókmennta-
verölaun Norðurlandaráðs
1971. „Sameining hjá þessum
sérstæða rithöfundi á hug-
myndaauðgi og jafnframt sögu-
Ílegum staöreyndum er. einstæö.
Þrenningin urh þrælasöluna
| skapar sér heiðurs sess í.
| dönskum bókmenntun."
| — Kristinr Hvirft,
| lierlíngske Tidende