Þjóðviljinn - 20.02.1982, Blaðsíða 17

16 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Helgin 20. — 21. febrúar 1982.
Helgin 20. — 21. febrúar 1982. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 17
Rabbað við skákmeistarann, sjómanninn og efnafrœðinginn Hauk Angantýsson
Þeir eru margir islend-
ingarnir, sem hafa áhuga
fyrir skák og því eru þeir
margir sem vita hver
Haukur Angantýsson er,
enda hefur hann um langt
árabil verið i hópi okkar
sterkustu skákmanna. En
Haukur Angantýsson hef ur
ekki farið troðnar slóðir í
lifinu, þótt ungur sé, aðeins
33ja ára gamall. Hann hef-
ur látið það eftir sér að lifa
lífinu á þann hátt sem
flesta dreymir um, en láta
sjaldan verða af; að gera
það sem hann hefur langað
til hverju sínni. Hann fór í
háskóla i Þýskalandi og
lauk þar námi i efnafræði.
Hann starfaði um tima
sem slikur og fékkst einnig
við kennslu. En svo settist
hann í Stýrimannaskólann
og aflaði sér skipstjórnar-
réttinda og í nokkur ár hef-
ur hann verið sjómaður.
Meira að segja skipstjóri
suður i Persaflóa,og hafði
indverska áhöfn. Og síðast
en ekki síst skreppur hann í
land við og við og tekur
þátt i skákmótum og teflir
þá eins og þeir bestu. Og
vegna þess að Haukur tek-
ur nú þátt í 10. Alþjóðlega
Reykjavíkurskákmótinu
og er þar i 11. til 21. sæti
þegar þetta er skrifað,
spurðum við hann fyrst
hvers virði skákin væri
honum.
List og leikur
Núoröið er skákin mér fyrst og
fremst skemmtilegur leikur, en
ég hef ekki lengur þrá til þess aö
ná lengra en ég hef þegar náö. Ég
byrjaöi mjög ungur að tefla;
bróðir minn, Ibsen Angantýsson
kenndi mér mannganginn, þegar
ég var smápolli. Það var hin frá-
bæra frammistaöa Friðriks
Ólafssonar sem vakti áhuga okk-
ar á skák. Og við erum áreiðan-
lega ekki þeir einu sem flutum
meö bárunni sem reis af afrekum
Friðriks. Við áttum heima i
Keflavik þegar þetta var og tefld-
um þar all-mikið. Svo fór maður
að taka þátt i mótum og 15 ára
gamall var ég kominn i landsliðs-
flokk.
— Stúderaðir þú mikið skák á
þessum árum?
— Já, og ekki sist eftir að ég fór
i menntaskóla. bá voru nokkrir
snjallir skákmenn þar, snjallast-
ur allra var þá Guðmundur Sigur-
jónsson. Við Guðmundur og Jón
Hálfdánarson og raunar nokkrir
fleiri tefldum mikið á þessum ár-
um. Ég man eftir þvi að ég byrj-
aði þá að lesa sömu bækurnar og
Guðmundur, við litum upp til
hans af þvi að hann var okkar
snjallastur i skák ogvar farin a?
lesa góðar skákbækur. Það mun
hafa verið 1968 sem við tukum
þátt i stúdentamóti og náðum þá
góðum árangri, komumst uppi
A-úrslitaflokk og urðum nokkuð
ofarlega að mig minnir, sennilega
i 4. til 5. sæti eöa svo. A þessu móti
tefldu nokkrir skákmenn sem nú
eru komnir i hóp þeirra bestu I
heiminum, svo sem HObner og
Adorjan, sem teflir hér á landi nú.
Já, þetta voru skemmtilegir tim-
ar.
—r En hvað er skák, er hún list,
iþrótt eða leikur, menn greinir á
um þetta?
Myndir: eik Texti: S.dór
— Að minum dómi er skák
bianda af þessu öllu saman, hún
er alveg örugglega blanda af list
og iþrótt. Mörgum sýnist skák
einfaldur leikur, en hún er svo
flókin og margþætt, að hún virðist
ótæmandi.
Skemmtilegir
persónuleikar
— Ég hef tekiö eftir þvi að mað-
ur fyrir hittir hvergi jafn fjöl-
breytta og skemmtilega
persónuleika og i hópi skák-
manna. Þeir eru svolltiö sér-
sinna, gjarnan einfarar eða rétt-
ara sagt einrænir. Margir halda
að skákmenn sem liggja yfir
ffæðunum séu þumbarar, en það
er ekki rétt. Skákmenn koma úr
öllum stéttum þjóöfélagsins,
verkamaöurinn, verkfræðingur-
inn, læknirinn og sjómaöurinn eru
jafningjar yfir skákboröinu.
— Er það meðfæddur hæfileiki
eða árangur yfiriegu og mikillar
vinnu, að vera góður skákmaður?
— Það er erfitt að svara þessu.
Ég hygg að geta i skák sé meira
áunninen meðfædd.Þókoma fram
snillingar sem skara framúr öll-
um öörum, þeir hafa fengið snilli-
gáfuna i vöggugjöf. En með þrot-
lausri vinnu er hægt að ná langt í
skák. Sumir menn hafa alveg
sjúklegan áhuga á aö ná árangri
og leggja næstum allt i sölurnar
fyrir það. Menn vita almennt ekki
um hvað margir góöir skákmenn
hafa orðið aö leggja á sig og fórna
miklu, til að ná þeim styrkleika
sem þeir hafa. Metnaður sumra
gengur lika úr hófi. Ég man eftir
;að hafa séö Karpov heimsmeist-
lara tárast við að tapa skák. Hann
var að visu mjög ungur þá. Sjálf-
; ur var ég ósköp tapsár á yngri ár-
i um. En nú er mér alveg sama.
— Þú segir það nú ekki satt aí
þér sé sama hvort þú vinnur eða
tapar?
— Kannski er það nú of mikið
sagt. Vissulega geri ég allt sem
ég get til að vinna þegar ég tefli.
En hér áður fyrr var maður
kannski einn eða tvo daga að
jafna sig eftir tapskák. Núna er
tapskák farin úr huga mér eftir
klukkutima. Ég skoða aldrei skák
sem ég vinn. Ég lit yfir þær sem
ég tapa til að sjá hvaöa vitleysu
ég gerði.
Friðrik er
snillingur
— Mér er það meira i mun að
tefla fallega og skemmtilega
skák, en aö merja út vinning.
Sumir skákmenn leggja allt i
sölurnar til að vinna. Karpov er
dæmi um slika menn. Hann velur
fáar byrjanir og kann þær alveg
ofan i kjölinn. Þar með hefur
hann eytt tima sinum og orku á
þrengra svið, en ef hann lægi yfir
öllum byrjunum. Þaö er afskap-
lega timafrekt og mikil vinna aö
vera allsstaðar heima, en þeir
sem eru fjölbreyttir i byrjanavali
tefla oft fallegustu og skemmti-
legustu skákirnar, eins og Friðrik
Ólafsson til dæmis Hann er minn
uppáhaldsskákmaöur (þvi má
skjóta inni að Haukur sigraði
Friörik kvöldið áöur en þetta við-
tal var tekið) og hann hefur snilli-
gáfuna. Ég tel hann i hópi mestu
skáksniilinga. Flestir skáksnill-
ingar gefa út bækur með bestu
skákum sinum, bók Friðriks meö
hans 50 bestu skákum er sú besta
sem ég hef lesið og hef ég þó skoð-
að þær margar. Og bestu skákir
Friðriks tel ég vera i litlum hópi
allra bestu skáka sem nokkru
sinni hafa veriö tefldar. Þetta
segir aftur á móti ekkért um
árangur i mótum. Þá kemur svo
ótal margt annað inni dæmið.
Fischer sam-
kvæmur
sjálfum sér
— Er Fischer mestur allra
skákmanna?
— Hann er stórkostlegur, yfir-
náttúrulegur skákmaður. Ég hef
gert nokkuð af þvi aö afla mér
upplýsinga um allt hans lif og
verö að segja eins og er, aö hann
hefur alltaf veriö samkvæmur
sjálfum sér. Hann er einfari, sem
aldrei hefur fengið að vera i friöi.
Blöðin hafa rakkað hann niður án
þess að hann hafi gert þeim neitt.
Hann hefur alltaf stúderað einn,
unniö allt sem hann kann i skák
einn. Hann veit ekki hvað aðstoð
eöa hópvinna er. Hann er svo til
ómenntaður maður, en með þessa
snilligáfu. Menn eiga að láta hann
i friði, hann vill vera i friði og á að
fá að vera það. Menn ættu að
mega gera það sem þá langar til,
ef það skaðar ekki aðra. Fischer
er til að mynda einstakt prúð-
menni við skákborðið. Hann trufl-
ar aldrei andstæðinga sina og er
ákaflega þægilegur við skákborö-
ið.
— Er mikið um það að skák-
menn séu að trufla hvor annan
við borðið?
— Það er alltaf eitthvað um
það. Margir eru mjög viðkvæmir
fyrir öllu svona, mér er hinsvegar
alveg sama. Núorðiö er ekkert
sem truflar mig. Þeir mættu þess
vegna sparka i lappirnar á mér
undir boröinu, ég myndi bara
brosa að sliku.
— En þegar fólk hópast um-
hverfis borðiö sem þú teflir viö, er
það ekki óþægilegt?
— Nei, nei, ef fólkið hefur gam-
an af þessu, þá er vel; þetta er
bara leikur hvort sem er.
Efnafrœð-
ingurinn
— En segðu mér eitt, hvernig
stóð á þvi að efnafræöingurinn
Haukur Angantýsson fór út i það
að setjast i Sjómannaskólann og
gerast sjómaður, ekki er það nú
þessi vanalega leið sem efnafræö-
ingar fara?
— Ja, ég hef alltaf verið á sjó á
sumrin frá þvi ég var kornungur
og mér likar sjómennskan af-
skaplega vel. Og hvers vegna þá
ekki að vera á sjónum. Maður á
nefnilega að gera það sem mann
langar til. Lifið er svo stutt að
maður á ekki að eyða þvi i eitt-
hvaö sem manni þykir leiðinlegt.
Siöan ég lauk prófi i Sjómanna-
skólanum hef ég verið til sjós
lengst af; siðast nú i haust og vet-
ur var ég á loönuveiðum á Guð-
mundi RE.
— Ætlarðu að haida sjómennsk-
unni áfram eða snúa þér aö efna-
fræðinni?
— Ég veit það sannast sagna
ekki af þeirri einföldu ástæðu aö
ég læt hverjum degi nægja sina
þjáningu. Mér þykir gaman að
vinna með góöum mönnum á sjó,
félagsskapurinn og þaö andrúms-
loft sem rikir um borö er það sem
ég met mest.
— Ég hef heyrt sagkllaukur, að
þú hugsir afar litið um peninga,
jafnvel að þeir séu þér einskis
virði, er þetta rétt?
— Ég segi það nú kannski ekki
aö peningar séu mér einskis virði,
það er ekki hægt aö komast af án
þeirra, en flest annað er mér
meira virði, og það getur verið
gaman að vera blankur. Ég lit svo
á að þaö sé meira virði að leysa
verkefni vel af hendi, en aö vera
að hugsa um hvað maður fær fyr-
ir það. Min ánægja felst i þvi aö
leysa verkefniö rétt og vel. Og af
þvi að viö höfum verið að tala um
islenska sjómenn, þá langar mig
að skjóta þvi hér inni, að afköst
þeirra eru með þvi likum ein-
dæmum, að þaö stenst enginn
samjöfnuður, hvar sem þú ferð i
veröldinni. Islenskir sjómenn eru
einstakir hvaö þessu viðvikur.
Skipstjóri á
Persaflóa
— Segðu mér frá ferö þinni suð-
ur að Persaflóa?
Það þari sjúklegan
áhuga til að ná
toppárangri i skák
. . . auðvitað gerir
maður allt sem
hægt er til að vinna
meðan setið er að
tafli, en tap eða
sigur skiptir engu
höfuðmáli . . .
Það getur verið
gott að líta á
sýningartöfluna
við og við
— Það var ágætis túr, ég var
þar um þaö bil eitt ár sem skip-
stjóri á fiskibát með indverska
áhöfn. Upphaf þessa var aö rikur
fursti i Dubai sem er eitt af Sam-
einuðu furstadæmunum, keypti
sér heilan flota af fiskibátum og
fiskimjölsverksmiðju. Hann réð
til sin marga Norðmenn til aö
stjórna skipunum, og með þeim
slæddist einn Islendingur. Eitt
sinn þegar hann var hér heima i
frii, réð hann méð sér nokkra Is-
lendinga til Dubai og ég var einn
af þeim. Ég tók við skipstjórn á
einum bátnum og eins og ég sagði
áðan var áhöfnin indversk. Þessi
bátur sem ég var með var um 60
tonn og við veiddum bæði með nót
og trolli. Aöallega veiddum viö
sardinur, ansjósur, túnfisk og
makril sem nær eingöngu fór i
bræöslu. Okkur tsiendingunum
þótti þetta óskaplegt skrap,
kannski þetta 200 til 300 tonn á
mánuöi. En þetta var ágætis
vinna og gaman að prófa þetta.
— Voru þetta vanir sjómenn
scm þú fékkst með þér?
— Nei, þetta voru menn frá Ind-
landi en mikiö af Indverjum og
Pakistönum fer til furstadæm-
anna i leit að atvinnu. Aftur á
móti voru þetta allt harðduglegir
menn og margir hverjir vel
menntaðir. Það var eftirsóknar-
vert starf að komast á bátana og
þvi gátum viö valið úr mannskap.
Ég kunni alveg einstaklega vel
viö Indverjana. Þeir eru stál
heiöarlegir, orðheldnir og dugleg-
ir og siðast en ekki sist verk-
lagnir. Þvi uröu þeir fljótt góðir
sjómenn.
Arabarnir erfiðir
— Svo hefurðu auðvitað þurft að
vinna með Aröbunum, hvernig
likaði þér við þá, margir bera
þeim illa söguna?
— Arabarnir eru allt ööru visi
en Indverjarnir. Það er ekki orö
að marka það sem Arabarnir
segja viö þig. Hjá þeim snýst allt
um „prútt og prang” og ekki
vinnandi vegur að skipuleggja
nokkurn skapaðan hlut með þeim.
Klukka eöa timi yfirleitt er ekki
til i þeirra huga. Þeir setjast nið-
ur með þér og gera áætlanir og
eru hinir alúðlegustu, en þeir
standa bara aldrei við neitt. Eitt
var það að við isuðum fiskinn i
kassa svo hægt væri að selja hann
til matar i stað þess að setja allt i
bræöslu. Stundum voru kassarnir
látnir standa i brennandi sólar-
hitanum allan daginn, vegna þess
að Arabarnir voru að prútta um
verðið og allur fiskurinn varð
ónýtur. Eins var það að þegar
maöur kom að með fisk i kössum
lét enginn þeirra sjá sig vegna
þess að þá var einhver fridagur
eöa eitthvað I þá veru. Og það
merkilega er aö þeir læra aldrei
af reynslunni. Svona hefur þetta
verið frá alda ööli og svona verð-
ur það.
— Gætirðu hugsaö þér að fara
aftur þangað suöur eftir?
— Já, ég gæti vel hugsað mér
þaö og ef ég væri yngri myndi ég
ekki hugsa mig um tvisvar. Og éf
ég væri nýstúdent, þá myndi ég
ekki hika við að fara á háskóla i
Japan, sem Sameinuöu þjóðirnar
reka fyrir fólk sem vill helga sig
þróunarhjálp. Þaðerstarf sem ég
'heföi á'huga á.
Stórveldin til
bölvunar
— Ég kom til Indlands, til
Bombay, meöan ég dvaldi þarna
suður frá og sá með eigin augum
þá óskaplegu eymd og fátækt sem
þarna rikir. Og maður varð einn-
ig vitni aö þeirri bölvun, sem
stðrveldin leiða yfir þjóðir þriöja
heimsins, þegar þau þykjast vera
með einhverja þróunarhjálp. Þaö
er verið að troða uppá þetta fólk
kenningum um kommúnisma eða
kapitalisma og reyna að koma
þessum kenningum á hjá fólki
sem er að deyja úr hungri, á
kannski dag eftir ólifað eða svo.
Hvaö kemur þvi við einhverjir
ismar? Þetta fólk þarf mat og
þjóöirnar raunhæfa hjálp. Þaö
þarf að kenna þvi nútima vinnu-
brögö en ekki framkvæma þau
fyrir þær. Sameinuðu þjóðirnar,
eöa þróunarhjálp þeirra er eina
stofnunin sem vinnur raunhæft að
þessu, en hana skortir bara alltaf
fé.
— Sjáöu bara dæmið sem ég
vann við. Þarna er reist fiski-
mjölsverksmiöja til aö vinna
dýrafóöur úr stórgóöum mat-
fiski, á sama tima og fólkiö
beggja vegna við flóann sárvant-
ar eggjahvituefni. Tökum dæmi
af okkur sjálfum. Við komum aö
landi um daginn á Guðmundi RE
með 900 lestir af loönu. Ætli þaö
séu ekki um það bil 100 miliónir
fiska i slikum farmi\ og hvað
heldur þú að mætti brauðfæða
marga tugi miljóna manna i
þriðja heiminum með þessum
farmi, sem þess i stað er settur i
bræöslu til framleiöslu á dýra-
fóöri fyrir riku þjóöirnar.
Agavandamál
voru ekki til
— Svo við snúum okkur aö ööru,
þú hefur nokkuö fengist við
kennslu, hvernig likaði þér það?
— Ég hafði ánægju áf
kennslunni og eins starfi minu við
Raunvisindadeild Háskólans. Ég
kenndi viðFjölbrautaskólann i
Breiöholti og stundum þótti mér
skólinn bera of mikinn keim af
barnapiustarfi. Ég fór öðruvisi
að. Viö mynduðum vinnuhóp, sem
vann saman sem einn maöur. Eg
útbjó prógramm sem unniö var
eftir og fólkið kom snemma á
morgnana og siðan var unnið og
unnið vei. Það gleymdist oft i tim-
um hver var kennarinn; menn
voru bara að vinna og agavand-
amáliö var ekki til. Svona finnst
mér að kennsla eigi aö vera.
— Hefur ekkert hvarflað að þér
að snúa þér alfarið að efnafræði-
störfum?
— Það kemur kannski að þvi að
mig langi til að fara að vinna viö
efnafræðina aftur og þá geri ég
þaö. Þó kemur það nú oft fyrir aö
maður efast um ágæti þess aö
vera aö vinna visindastörf hér á
landi. Ég er nefnilega einn af fá-
um sem gerþekki bæöi aka-
demiskan hugsunarhátt og svo
aftur hugsunarhátt sjómanna og
verkamanna, fólksins i landinu.
Þar er djúp gjá i milli, sem erfitt
er aö brúa.
— Að lokum, Haukur, gætirðu
hugsað þér að gerast atvinnu-
niaður i skák?
— Einu sinni hefði ég getaö
hugsað mér þaften ekki núna. Ég
hef ekki nægilegan metnaö til
þess og það að auki efast ég um
að ég sé nógu góður skákmaður til
þess að gerast atvinnumaður.
Mér hefur tekist að máta suma af
bestu skákmönnum heims, en þaö
hefur samt ekki kveikt i mér þann
sjúklega áhuga sem þarf til aö ná
toppárangri og ekki heldur eflt
mér það sjálfstraust að telja mig
nógu góöan skákmann. Ég tefli
einfaldlega, mér til ánægju, alveg
eins og ég vinn aðeins það sem ég
hefgamanaf. —S.dói