Þjóðviljinn - 30.04.1982, Síða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 30. aprll 1982
UOOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýds-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiöur Bergmann.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan
Ölafsson.
Fréttastjóri: Þórunn Siguröardóttir.
úmsjónarmaöur sunnudagsblaös: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Svanhildur Bjarnadóttir.
Afgreiöslustjóri: Filip W. Franksson.
Blaöamenn: Auöur StyrkársdóHir, Helgi Ólafsson
Magnús H. Gislason, Olafur Gislason, Öskar Guömundsson,
Sigurdór Sigurdórsson, Sveinn Kristinsson, Valþór Hlöðversson.
iþróttafréttaritari: Viöir Sigurösson.
Ctlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir Guðjón Sveinbjörnsson.
I.jósmyndir:Einar Karlsson, Gunnar Elisson.
Ilandrita- og prófarkalestur: Elias Mar, Trausti Einarsson.
Auglvsingar: Hildur Ragnars, Sigriður H. Sigurbjörnsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guövaröardóttir, Jóhannes Harðarson.
Afgreiösla: Bára Sigurðardóttir, Kristin Pétursdóttir.
Simavarsla: Sigriður Kristjánsdóttir, Sæunn óladóttir.
Húsmóöir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Báröardóttir.
Innheimtumenn:Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar
Sigúrmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen
Jónsdóttir.
Útkeyrsla. afgreiösla og auglýsingar: Sföumúla 6,
Keykjavik, sími 81333
Prentun: Blaöaprent hf.
Bannfœring V.S.L
• I forystu Vinnuveitendasambandsins og forystu
Sjálfstæðisflokksins er það ein og sama valdaklíkan,
sem ferðinni ræður. Þorsteinn Pálsson, fram-
kvæmdastjóri Vinnuveitendasambandsins, Davíð
Oddsson, borgarstjóraefni Sjálfstæðisflokksins og
Geir Hallgrímsson, formaður Sjálfstæðisflokksins
eru óaðskiljanlegir pólitískir þríburar.
• Og nú skal spurt að gefnu tilefni: — Á sú valda-
klíka sem stýrir Vinnuveitendasambandinu og Sjálf-
stæðisf lokknum að ráða því, hvort baráttumenn
verkalýðssamtakanna megi eða megi ekki hvetja al-
menning til að kjósa aðra f lokka en Sjálfstæðisf lokk-
inn í almennum kosningum?
• Eiga baráttumenn verkalýðshreyfingarinnar
máske að þurfa sérstakt leyf i frá Vinnuveitendasam-
bandinu vilji þeir hvetja kjósendur til að styðja ein-
hvern þann flokk eða f lokka, sem þeir telja líklegri en
Sjálfstæðisflokkinn til liðsinnis í kjara- og réttinda-
baráttu íslenskrar alþýðu?
• Er það meining hinna pólitísku þríbura Þorsteins
Pálssonar, Davíðs Oddssonar og Geirs Haligrímsson-
ar, að nú skuli fólkið i verkalýðshreyfingunni fyrst
verða að afla sér sérstaks leyfis frá Vinnuveitenda-
sambandinu vilji einhver úr þess hópi ganga t.d. í
Alþýðuflokkinn eða Alþýðubandalagið eða starfa á
vettvangi þessara flokka?
— Tilefni þessara spurninga mun flestum kunn-
ugt, og er það, að nú í fyrradag sendi valdaklíka
Vinnuveitendasambandsins f rá sér þá kröf u, að sátta-
semjari stöðvaði þegar í stað allar samningaviðræður
um kjaramál af því nokkrir flokksmenn Alþýðu-
bandalagsins í verkalýðshreyf ingunni hefðu leyft sér
að standa að ályktun þar sem m.a. er bent á að úrslit
komandi kosninga muni hafa áhrif á þróun kjaramála
á næstunni og vænlegra sé að kjósa Alþýðubandalagið
heldur en Sjálfstæðisf lokkinn.
• Á að svipta baráttumenn verkalýðssamtakanna
réttinum til að láta í Ijós pólitíska skoðun, eða á máske
bara að leyfa þeim að hvetja fólk til þess að kjósa
„f lokk allra stétta"?
Við segjum við handlangara Geirs Hallgrímssonar
og Þorsteins Pálssonar innan verkalýðssamtakanna:
Gerið svo vel herrar mínir og frúr, komið þið f ram og
hvetjið verkafólk til að kjósa ykkar f lokk, Sjálfstæðis-
f lokkinn. Enginn setur ykkur í pólitískt bann.
• En við spyrjum það fólk i verkalýðssamtökunum,
sem hefur hugsað sér að efla Sjálfstæðisflokkinn í
komandi kosningum: — Ætlið þið að efla Sjálfstæðis-
flokkinn og tryggja verkalýðshreyfingunni með þeim
hætti aukinn styrk til að verjast harðvítugum kröfum
Vinnuveitendasambandsins um 20—30% kjaraskerð-
ingu? Eða ætlið þið þvert á móti að efla Sjálfstæðis-
flokkinn í því skyni að tryggja kröfugerð Vinnu-
veitendasambandsins um 20—30% kjaraskerðingu ör-
uggan framgang?
• — Hvort heldur? Svarið við þeirri spurningu skipt-
ir miklu máli.
• Við hefðum gaman af að sjá og heyra þau ykkar
sem trúið því að besta pólitiska svarið við ósvífnum
kauplækkunarkröfum Vinnuveitendasambandsins sé
að fá valdaklíku Vinnuveitendasambandsins alræðis-
völd fyrst yfir Reykjavíkurborg og síðan yfir landinu
öllu.
• — Sú orðsending sem valdaklika Vinnuveitenda-
sambandsins sendi sáttasemjara í fyrradag með
kröf u um slit viðræðna er vonandi ekki annað en dæmi
um fáheyrðan loddarahátt, — því verra væri hitt, ef
taka ætti innihaldið bókstaflega, sem kröfu um að
baráttumenn verkalýðssamtakanna megi ekki láta í
Ijós sína pólitísku skoðun eins og aðrir landsmenn.
Það væri svo sem ekki ahnalegt f yrir Þorstein Pálsson
og félaga, ef þeir hefðu ekki á móti sér við samninga-
borðið, nema skoðanalausa menn helstgerilsneydda!
• Nei, Vinnuveitendasambandið ætti að leggja
svona loddarabrögð á hilluna og snúa sér að alvöru-
viðræðum um það sem á milli ber.
• Árangur verkalýðshreyfingarinnar í kjarabarátt-
unni er hins vegar nú sem fyrr undir því kominn að
öflug fagleg og pólitísk barátta haldist i hendur. Þar
dugar hvorugur þátturinn einn sér, báðir verða að
farasaman. k.
Minnisblað um aukin
áhrif hægriaflanna
í Sjálfstæðisflokknum:
Sjálfstæðis-
flokkurinn
færist til
hægri
•6 öyggjandi «, «6 1 semni U& ðflin | E1 Salv.dor 0( mólmeú
h•/LS}íw*‘*ton0kk',ri",, ,“r*‘ öarM«ga Oíbíldiivrrkum þelm o,
[j2*g,‘U hf*rl' f1" °* r«y»<Ur gnmmdarrfti, iem Iram iar 1
! Mikil tíöindi
Sá fáheyrði atburður gerð-
ist i vikunni að i Alþýöublað-
inu birtist forystugrein um
borgarmál, og það meira að
segja á móti ihaldinu. Enda
ekki merkt ritstjóra blaðsins
sem verið hefur hægra meg-
in við ihaldið I skrifumsinum
og fylgir Verslunarráðinu i
borgarmálum. Enda hafa
framtakssamir kratar gefið
út i vetur málgagn jafnaöar-
manna i Reykjavik til þess
að rétta af slagsiðuna og
nefna það Borgarblaðið.
Ofgaliöið
Það er munur á krötum og
krötum.og Borgarblaðskrat-
arnir segjast sjá þess öll sól-
armerki aö Sjálfstæðisflokk-
urinn færist til hægri.
Klofningurinn út af leiftur-
sókninni sem leiddi til rikis-
stjórnar Gunnars Thorodd-
sen er tekinn sem eitt dæmið,
ogsú staöreynd að „hófsam-
ir oddamenn” Sjálfstæðis-
flokksins á borð við Birgi Is-
leif Gunnarsson og Ölaf B.
Thors „hafa ýmist látiö af
forystustörfum” i borgar-
málum „eða gera þaö innan
skamms”. Davið hefur tekið
við.
Sem frekari dæmi um al-
mennan hægri snúning Sjálf-
stæðisflokksins tekur Borg-
arblaðið afstöðu ihaldsins til
þróunar mála i E1 Salvador,
sem það er ófáanlegt til að
fordæma, réttlætingu
Hannesar Hólmsteins hug-
myndafræðings og sögurit-
ara flokksins á atvinnuleysi
og fátækt i Bretlandi, og
kröfur Daviðs Oddssonar um
ritskoðun á Kynningarblaöi
um skiplagsmál i Reykjavik.
„Það er i fyrsta sinn i sög-
unni sem slikt og þvilikt ger-
ist i borgarstjórn Reykjavik-
ur en segir sina sögu um
sjónarmið öfgaaflanna i
Sjálfstæðisflokknum. Fjáls-
lyndir forystumenn á borð
við Gunnar Thoroddsen
hefðu aldrei nokkurn tima
látið sér detta annað eins i
hug, en það koma nýir siðir
með nýjum herrum. Lið
Daviðs Oddssonar hefur nú
krafist ritskoðunar sér til
handa. Hvenær kemur að
þvi, að það krefst þess að
lögreglan handtaki andstæð-
ingaþess?”
Kók og kratar
Góð spurning en hvað er
viðtal við Pétur i Kók um
Pepsi og fleira gott aö gera i
Borgarblaðinu? Er Kók i
framboði hjá krötum?
Mippt
Sjónvarpsmengun
Stundum er svo að heyra að
hámark frelsisins sé að eiga
kost á sem allra mestu úrvali af
sjónvarpsefni helst allan sólar-
hringinn. Hægri sinnar prédika
mjög afnám einkaréttar rikisins
á útsendingu sjónvarpsefnis og
fagna myndbandavæðingu
einkaframtaksins sem spori i
freisisátt. Úr sömu áttum má
oft heyra nöldur um að búið sé
að fletja út alla menntun i ein-
hverskonar misskilinni
jafnaðarmennsku sem ekkert
tillit taki til nauðsynjar úrvais-
menntunar handa gáfuðum og
vel gefnum.
Og nú kemur upp úr koppnum
hjá þróuðum sjónvarpsþjóðum
að Ihaldsdraumurinn getur
gengið I uppfyllingu. Alþýöan
hefúr frelsi til þess að láta sjón-
varpið gera sig heimskari, en
úrvalsliðið eykur bilið milli sin
og almúgans með lestri i bók.
Elisabeth Noelle-Newmann er I
hópi fremstu fjölmiðlafræöinga
heims, en hún er prófessor viö
Allensbach-stofnunina i
Vestur-Þýskalandi. Eftir allar
uppljóstranirnar um mengun
lofts og lagar kemur hún með
aðvörun um annarskonar
mengun: Við verðum andlega
menguð af þvi að horfa á sjón-
varp. Fólk I Vestur-Þýskalandi
ver nú helmingi meiri tima til
fjölmiðlanotkunaren i striðslok,
aukningin er öll I sjónvarpsglápi
og útvarpshlustun, en lestur
dagblaða fer ört minnkandi sér-
staklega meðal ungs fólks. 1946
lásu 85% af aldurshópnum
20—29 ár dagblöð reglulega en
1978 var hlutfallið komið niður i
38%.
Þekkingargjá
breikkar
Það er fyrst og fremst litt
skólagengið og láglaunað fólk
sem horfir á sjónvarp i rikum
mæli. Langskólagengnir lesa
blöð og bækur. Eftir þvi sem
upplýsingaflóðið eykst verður
þekkingargjáin milli virkra og
óvirkra, úrvals og massa,
breiöari. Sjónvarpið krefst
engrar orku. Að sögn
Noelle-Neumann sýna allar
rannsóknarniðurstöður að
bókafólk er hamingjusamara en
bóklaust. Ástæðan á að vera sú
að lestur sé hvati á minni, hug-
myndaflug, ályktunargáfu og
þar með á sköpunargleði.
Kannanir sýndu að fyrst eftir
aö bóklaust fólk fékk sjónvarp
jókst pólitiskur áhugi þess.
Borið saman viö bókaflóðið kom
þó i ljós að siðarnefndi hópurinn
gerði sér raunsærri mynd af
gangi mála heldur en sá fyrr-
nefndi, sem hafði tilhneigingu
til þess að lita á stjórnmálin
sem nokkurskonar hanaat.
Skilningur jókst semsagt ekki,
en sjónvarpið færði þessum hópi
heim sanninn um að pólitik væri
skemmtileg slagsmál, nokkuð
sem var nýtt i hans augum. Af
þessu hefði i fljótu bragði mátt
álykta að maður gæti með góðri
samvisku horft á sjónvarp aö
þvi tilskyldu að mikiö af blöðum
og bókum væri lesið með. En
nýjar niðurstöður sýna að sögn
prófessorsins að svo er alldeilis
ekki.
Sjónvarpiö
sjálft slœvir
Barnahópi var skipt i þrennt
eftir greindarmælingu. Hverj-
um hópi var skipt niður eftir þvi
hvort börnin horfðu mikið eða
litið á sjónvarp. Það kom i ljós i
öllum hópunum þremur að börn
sem horfðu meira en 2,5 klukku-
stundir á sjónvarp daglega
sýndu minni hæfileika til þess
að skilja og skýra heldur en þau
börn sem horfðu litið á sjón-
varp. Og þá skipti ekki máli þótt
börnin læsu nákvæmlega jafn-
mikið. Það er þannig sjálft sjón-
varpsglápiö sem dregur úr
hæfni til þess að skilja og skýra.
Noelle-Neumann segir að
hreyfing sé dýrum og mönnum
ósjálfrátt merki um hugsanlega
hættu. Sjónvarpið byggi á at-
burðum, sjónhrifum, án kröfu
um skilning, yfirsýn eða grein-
Sjónvarpsgláp skerðir álykt
unarhæfni og sköpunargleði,
segir Noelle-Neumann, einn
fremsti fjölmiðlafræöingur
heims.
ingu. Sjónvarpið ertir hægri
hluta heilans, sem finnur og
þykir, en ekki þann hægri, sem
hugsar. Ahuginn og tilfinning-
arnar styrkjast um leið og
möguleikarnir minnka til að
greina, skilja og hugsa um.
Þetta veröur varasöm pólitisk
blanda.
— Sjónvarpsöldin hefur leitt
til þess að fólk notar i dag orðið
„þessvegna” sem fullyrðingu.
Það nægir að segja „vegna
þess” til þess að skýra sina af-
stööu án þess að rökin fylgi á
eftir. Röksemdafærslan hefur
fallið niður, og tilfinningarnar
einar sitja eftir.
Blindur
er bóklaus
— Maður lærir ekkert af sjón-
varpi. Fólk sem les dagblöö er
miklu betur upplýst, segir
Noelle-Neuman i viðtali við
Dagens-Nyheter. Ahrif sjón-
varpsins á blööin eru þau aö fólk
sem á annaö borð les þau ein-
beitir sér að alvarlegu efni.
Staðbundnar fréttir eru mest
lesnar, þar á eftir landsmála-
fréttir og loks erlendar fréttir.
Allskonar léttmeti i blöðunum
hefur hinsvegar oröið undir i
samkeppninni við sjónvarpið.
Kannanir ku einnig sýna að
aukið sjónvarpsgláp leiðir til
minni bóklesturs en meiri viku-
blaðalesturs.
Hér er veriö að tala um rann-
sóknarniðurstöður i
Vestur-Þýskalandi. En bóka-
þjóðin islenska er þegar komin
á það stig að þeir sem hafa
myndsegulband geta hæglega
skert ályktunarhæfni sina og
sköpunargleði með 2,5 til 3 tima
sjónvarpsglápi á dag. Og við
stöndum á þröskuldi nýrra sjón-
varpstima með miklu meira
framboðí. "Bókin er hið eina
sem fær bjargað oss. Sannast
þar máltækið að blindur er bók-
laus maður.
—ekh
öfl skorið