Þjóðviljinn - 22.07.1982, Side 9

8 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 22. júlí 1982
Túristarnir láta sig ckki vanta, þegar verið er aö skera hval, en ekki er
að sjá sem öllum lítist meir en svo á aðfarirnar.
NOG
AÐ
GERA
Þessa dagana er þingað
um hvalveiðimál á ráð-
stefnu Alþjóða hvalveiði-
ráðsins í Brighton í Eng-
landi og virðist geta
brugðið til beggja vona,
hvort allsherjarhvalveiði-
bann verði samþykkt, en
f riðunarþjóðum hefur
mjög vaxið fiskur um
hrygg á síðustu misserum
og staða þeirra styrkst til
muna innan Alþjóða hval-
veiðiráðsins.
Hval veiðivertíðin á
Islandi er í f ullum gangi og
engan bilbug að finna á
starfsemi Hvals hf., en
fyrirtækið hefur gert út á
hval síðan 1948, og hefur í
ár fengið leyfi til að veiða
194 langreyðar, 87 búrhvali
og 100 sandreyðar.
Hvalur hf. hefur i öll þessi ár
gert úr fjóra hvalbáta, en mikil
breyting hefur orðið á vinnslunni
á þessu timabili.
Liðið er nú hátt á annan
áratug siöan að öll framleiðsla
stöðvarinnar fór að fara til mann-
eldis, ef undan er skilið mjöl og
lýsi. Innanlandsmarkaðurinn
hefur verið i sókn á síðustu árum
og vinsældir hvalkjöts að aukast
hjá landanum og rengið er ómiss-
andi á hverjum Þorrabakka,
þegar búið er að sjóða það og
súrsa.
Samkvæmt skýrslum Hagstofu
Islands, voru seld 4.924 tonn af
frystu hvalkjöti úr landi á siðasta
ári og nam útflutningsverömæti
þess 67.062.000 kr. Fóru afurð-
irnar að mestu til Japan, en 26
tonn skiptust á Noreg, Færeyjar
og Luxemborg. Til Spánar og
ítaliu voru seld á siöasta ári 1.740
tonn af hvalmjöli, að verðmæti
um 4.882 þús. kr. og rúm 2.118
tonn af hvallýsi til Noregs fyrir
um 10 miljónir kr.
Samtals nam þvi útflutnings-
verðmæti hvalafurða tslendinga
á siðasta ári um 82 miljónum kr.
og er það um 1.3% af heildarút-
flutningi landsmanna á siðasta
ári.
— áþj
Lifsbaráttunni á höfunum er lokiðog leiðin liggur I aðgerð hjá þessu stærsta spendýri jarðar.
i íi v****>#
Fimmtudagur 22. júlf 1982 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Mikið af hval út
af Látrabjargi
— segir Sigurbjörn
/
Arnason, skipstjóri
á Hval-8
Sigurbjörn Arnason byrjaði
sem háseti á hvalveiðibátunum
áriö 1955 og hefur að mestu leyti
starfað við hvalveiðar sfðan, nú
siðast sem skipstjóri á Hval 8.
Blm. Þjóðviljans gómaði hann
augnablik á bryggjunni í Hval-
firði og lagöi fyrir hann nokkrar
spurningar um hvalveiðimál.
— Eru hvalveiðar þýðingar-
mikil atvinnugrein fyrir tslend-
inga?
„Þessar veiðar skapa náttúr-
lega útflutningsverðmæti. Ég
held aö það veröi að nota það sem
býðst, að sjálfsögöu á skynsaman
hátt, á timum þegar fiskveiðar
eru að dragast saman og sam-
dráttur er almennur i atvinnulifi
þjóðarinnar.”
— Hvernig viltu réttlæta þessar
veiðar meö tilliti til vaxandi fylg-
is friðunarsjónarmiða?
„Ég tel að hvölum hafi ekki
fækkað. Sú veiöi sem verið hefur
undanfarin ár virðist ekki hafa
haft minnkandi áhrif á hvala-
stofnana.”
— Nú eru Sovétmenn og Japan-
ir með miklu stórtækari veiöar en
við. En ekki mikil hætta á aö þeir
gangi of nærri stofnunum?
,„Að visu er það rétt, En hins
vegar eru þessar veiöar undir eft-
irliti Alþjóða hvalveiðiráösins og
mér þykir mjög óliklegt að þessar
þjóðir fari að láta Monakó-búa og
einhverja landkrabba segja sér
fyrir verkum i hvalveiðimálum.”
— Hvað stendur vertlöin lengi
hjá ykkur?
„Það er nú nokkuð misjafnt,
hún er þetta 3-4 mánuðir, en svo
er mikið viöhald á hvalveiðiskip-
unum, þannig að yfirmennirnir
hafa atvinnu við þetta allt árið.
Hásetarnir hjá okkur eru yfir-
leitt ungir menn sem eru i skólum
á veturna og komast hér i rifandi
vinnu yfir sumarmánuðina. Það
eru margir námsmennirnir sem
hafa kostað skólagöngu sina með
þvi að vinna á hvalbátunum.”
— Hvernig gekk túrinn hjá ykk-
ur?
„Hann gekk vel svona undir
lokin. Við fórum i könnunarleið-
angur út af Garðskaganum, en
höfnuðum að lokum út af Látra-
„Forðast að taka
beina afstöðu til hval
friðunarumræðu”
— segir bandarískur vísindamaður,
Richard Lambertsen.
Skeggjaður náungi, alvarlegur
á svip og með myndavél á mag-
anum, stóð og fylgdist grannt
með, þegar langreyöarnar, sem
Hvalur 8 kom með voru skornar.
Blm. Þjóðviljans lék forvitni á að
vita hvað hann væri að gera og
tók þvi manninn tali.
Hann kvaðst heita Hichard
Lambertsen og starfa við Flor-
idaháskóla i Bandarikjunum.
Væri hann staddur hérlendis til að
rannsaka sjúkdómseinkenni hjá
þeim hvölum sem komið væri
með i stöðina, en það væri liður i
rannsóknum til að skilja betur
dauðatiðni hvalastofnanna.
Sagði Richard, að þetta væru
sjálfstæðar visindarannsóknir og
væri þetta þriöja sumariö sem
hann væri hér á tslandi.
Aðspurður um hvar hann stæði i
hóp varðandi hvala-friöunarum-
ræður, sagðist hann forðast að
taka beina afstöðu til þeirrar um-
ræðu, sem nú væri i gangi. Hins
vegar hefði hann mikla trú á þvi
starfi sem Alþjóðahvalveiðiráðið
ynni, til að tryggja viðgang
stofnsins.
Hann taldi einnig Grænfriðung-
ana þjóna mikilvægu hlutverki, á
þann hátt aö halda almenningi
vakandi i þessum málum, þ.e.
þeir gerðu fólki grein fyrir þvi um
Sigurbjörn Árnason, skipstjóri á
Hval 8. Mynd.: —gel.
bjargi. Þar var mjög mikið um
hval, einna mest sem ég hef séö á
siðari árum.”
— Hvað voruð þið lengi i túrn-
um?
„Við vorum um tvo sólarhringa
i túrnum. Útstimið er þetta 14 —
15timar, en svo tekur alltaf nokk-
uð lengri tima að sigla inn. Það
gekk vel á landstiminu hjá okkur
núna. Við fengum fyrirtaks veður
og vorum u.þ.b. 18 tima á leiðinni,
en það eru sett nokkuð skörp
timamörk á hvalina, þaö mega
ekki liða meira en 26 timar frá þvi
að þeir eru skutlaöir og þar til
þeir fara i skurð.”
—áþj
Richard Lambertsen, bandarisk-
ur visindamaður sem stundar
sjálfstæðar rannsóknir I Hval-
stöðinni. Mynd.: — gel.
hvað hvalveiöimálin snérust, og
virkuðu sem mótvægi gegn Al-
þjóða hvalveiðiráðinu.”
— áþj.
„Orðinn heimavanur”
Kristinn Björnsson er búinn að vinna I Hvalstööinni flest sumur slðan
’68. mynd: — gel.
— Er þetta erfið vinna?
„Já, þetta getur veriö erfitt og
hálf draslaralegt á stundum. Það
óþrifalegasta er sjálfur hval-
skurðurinn, en þá má segja, I
orðsins fyllstu merkingu, aö mað-
ur sé á kafi ofan í þessu”.
-áþj
segir Kristinn
Bj örnsson,
eftir tíu sumur
í hvalskurði
„Ég byrjaði hérna ’68 og er I
inn að vera flest sumur siðai
sagði Kristinn Björnsson (3
einn af starfsmönnum Hvals 1
er blm. Þjóðviljans spjalli
stuttlega viö hann.
— Hvernig kanntu við |
hérna?
„Ég kann bara ágætlega viö
vinna hér, enda má segja að ég
orðinn heimavanur. Þetta
náttúrlega mikil vinna, þetta
timar á sólarhring alla daga v:
unnar og helgar lika.”
— Gott kaup?
„Þetta er sæmilega vel borgt
ekkert meira, miöaö viö þes
miklu vinnu.”
— Meö hverjum stendur þi
hvalafriöunarumræðunum?
„Ég er með hvalveiðum, ann-
ars ynni ég ekki hérna. Hins veg-
ar veröur að stunda þessar veiðar
af skynsemi, og ég er á móti allri
rányrkju, í hvaöa mynd sem hún
er. En ég vil nýta hvalastofn-
ana.”
„Maður
kippir
sér
ekki
upp við
hvers-
dags-
lega
hluti”
Rabbað
við Magnús
D. Olafsson,
verkstjóra
hjá Hval hf.
„Það cr mikiö að gera I túrisma
og öllu öðru hér”, sagði Magnús
D. Ólafsson, verkstjóri Hvals h.f.,
þegar við Þjóðviljamenn litum
við i Hvalfirði á dögunum. Kvaðst
hann búinn að vera i 32 ár hjá
Hval hf. á skurðarplani, þar af
verkstjóri i 21 ár, og ætti þvi að
vera oröinn inngróinn i þetta starf
og ekki kippa sér upp við hvers-
dagslega hluti.
— Við spuröum hann út I vertíð-
ina og vciðimiðin.
„Hvalbátarnir hafa veriö á
veiðum norö-vestur af Snæfells-
nesi, norður af Látrabjargi og
suð-vestur af Reykjanesi siðustu
dagana, en mest af hvalnum, sem
veiddur hefur verið i sumar, hef-
ur fengist djúpt út af Snæfellsnesi
og I Faxaflóa.
Vertiðin stendur i þetta 90— 100
daga, að öllu jöfnu nú orðið. Veið-
arnar hófust i ár 19. júni, sem er 9
— 10 dögum seinna en i fyrra,
vegna gangs kjarasamninga i
ár.”
— Hvað eru þetta margir hvalir
að meðaltali, sem eru veiddir á
ári?
„Það er nú nokkuö misjafnt. I
fyrra voru veiddir 396 hvalir; 254
langreyðar, sem var kvótinn, 100
sandreyöar og 42 búrhvalir. 1 ár
er langreyðakvótinn skorinn nið-
ur og það má ekki veiða fleiri en
194. Þegar hafa veriö veiddar 98
langreyðar og tvær sandreyöar
það sem af er þessu ári, og aö öllu
óbreyttu ætti okkur að takast aö
veiöa upp i kvóta.”
— Hvert eru hvalafurðirnar
seldar og til hvers eru þær notað-
ar?
„Þaö má segja að svo til allt
hráefniö fari til Japan, bæði kjöt,
rengi og spik. Einnig kemur lýsi
og mjöl úr vinnslunni og er þaö
selt til Evrópulandanna, t.d. fór
mjölframleiðsla siöasta árs til
Spánar.
Mjölið er mestan part notað i
fóðurblöndu, en aHar afuröir sem
fara á Japansmarkað eru frystar
og þar eru þær nýttar I matvæla-
•iðnað.”
— Hvað vinna margir hérna i
Hvalstööinni?
„Það eru rösklega 100 manns
sem vinna hérna. Þaö eru 60
manns á bátunum, 15 á hverjum,
og svo eru um 60 manns hérna i
vinnslustöðinni, auk þeirra sem
tengjast rekstrinum vegna þjón-
ustustarfa.”
— Friðun hvalastofnanna á nú
vaxandi fylgi að fagna i heimin-
um. Ilvernig réttlætið þið þessar
veiðar?
„Það hefur ekkert komiö fram
hér sem bendir til aö stofnarnir
séu í rýrnun.”
— Hver er afstaða ykkar, sem
vinnið við hvalaveiðar, til friðun-
armanna, t.d. Grænfriðui.ga?
Magnús D. ólafsson, verkstjóri á
kontórnum f Hvalstöðinni. mvnd:
—gel.
„Við erum náttúrlega neikvæð-
ir gagnvart þeirra málstað. Þvi,
að okkar mati hefur ekkert þaö
komið fram sem sannað geti aö
hvalastofninum sé ógnað.”
— Hvernig list þér á þróun mála
á alþjóölegu hvalveiðiráðstefn-
unni?
„Það er nú ógjörningur aö spá
i, hvað þar kann að gerast. Þaö
virðist geta brugðiö til beggja
átta þar, eftir þvi sem maöur
heyrir.”
— Að iokum, Magnús. Hvað
finnst þér um auglýsingar friöar-
sinna i erlendum blöðum, þar
sem þeir hvetja fólk til að kaupa
ekki vörur frá hvalveiðiþjóðum
þar á meðal tslandi. Er þetta ekki
hættulegt fyrir okkur?
„Ég á nú erfitt með aö byggja
nokkra raunhæfa skoðun á þessu.
Það má náttúrlega lengi hræöa
fólk og telja þvi trú um aö við töp-
um mörkuðum vegna þessara
veiða. Hins vegar hefur ekkert
komið neitt raunhæft fram i þess-
um áróðri aö minu viti.”
—áþj
Kári Gunnarsson, starfsmaöur I
frystihúsi Hvalstöðvarinnar. —
mynd —gel.
„Lítið kaup
miðað við
vinnutíma”
— segir Kári
Gunnarsson í
frystihúsi Hvals hf.
„Þetta eru nú ekki mikil laun
sem við fáum hér miðað viö
vinnutima”, sagði Kári Gunnars-
son i frystihúsi Hvals h.f„ er blm.
Þjóðviljans leit þar inn og rabb-
aöi lítillega við hann.
„Við vinnum hérna á átta tima
vöktum, 16 tima á sólarhring alla
vikuna og erum meö þetta tæp 30
þúsund á mánuði að meðaltali.
Það þætti nú vist ekki hátt tima-
kaup annars staðar.”
— Eruð þiö ekki i verkalýðsfé-
lagi?
„Við borgum félagsgjald i
Verkalýösfélagið Hörö uppi á
Skaga, en þetta er svo fáránlegt
kerfi, að á fundum i félaginu höf-
um við ekki atkvæðisrétt og þvi
eigum við erfitt um vik I kjara-
baráttunni.”
-áþj