Þjóðviljinn - 14.01.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN, Föstudagur 14. janúar 1983
DlOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Utgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guömundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
‘Umsjónarmaöur Sunnudagsblaðs: Guöjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigriöur H. Sigurbjörnsdóttir
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auöur Styrkársdóttir, Álfheiöur Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason, Óskar Guðmunds-
son, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Viðir Sigurðsson.
Útlit og hönnun: Andrea Jónsdóttir, Guöjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar
Áugiýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir,'Ólafur Þ. Jónsson
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Sæunn Óladóttir
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bilstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigmundsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Otkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar: Síðumúla 6 Reykjavík, sími 8 13 33
Umbrot og setning: Prent.
Frentun: Blaðaprent h.f.
Framboð til hægri
- eitt til vinstri
• Fyrri umferð forvals Alþýðubandalagsins í Reykjavík fer
fram nú í dag og tvo næstu daga og síðari umferðin tveimur
vikum síðar.
• Hinir stjórnmálaflokkarnir hafa þegar ákveðið skipan
efstu sæta á sínum framboðslistum í höfuðborginni, og valið
sína áköfu hægri menn á oddinn.
• í efsta sæti á lista Alþýðuflokksins er Jón B. Hannibals-
son, sem settist inn á þing í haust, þegar Ólafi Jóhannessyni
þóknaðist að tylla Benedikt Gröndal í embætti sendiherra.
Jón Hannibalsson hefur látið til sín taka í stjórnmálum um
alllangt skeið og starfað í ýmsum flokkum. Um langt árabil
hefur þó hans eina erindi á þeim vettvangi virst vera að kljást
við Alþýðubandalagið, og helst að gjöreyða fylkingum þess.
Petta kom skýrast fram í starfi Jóns sem ritstjóra Alþýðu-
blaðsins undanfarin ár, en blaðið notaði hann daglega til
árása á Alþýðubandalagið samkvæmt köllun sinni en aldrei
var þar blakað við Sjálfstæðisflokknum. Þótt köllun manns-
ins í stríð gegn Alþýðubandalaginu leynist engum, þá hefur
hann hingað til ekki haft erindi sem erfiði, og uppskeran
helst sú að vekja megna óánægju víða í röðum Alþýðu-
flokksins með þá áköfu hægri stefnu og sókn til ríkisstjórn-
arsamstarfs við Sjálfstæðisflokkinn, sem Jón er allra manna
ákafastur talsmaður fyrir.
• Til marks um þennan kurr, sem Jón hefur valdið í Al-
þýðuflokknum voru m.a. athyglisverðar greinar, sem ungur
Alþýðuflokksmaður, Kjartan Ottósson, skrifaði í Alþýðu-
blaðið í haust, þar sem hann sýndi fram á hvílíkt himindjúp
væri staðfest milli málflutnings og stefnu Jón Hannibals-
sonar annars vegar og svo stefnu og málflutnings flestra
forystumanna sósíaldemókrata í löndum Vestur-Evrópu
hins vegar. - Og nú þegar, áður en eiginleg kosningabarátta
er hafin, þá hefur Jón misst af sér mann - ekki bara Vilmund,
heldur líka Ágúst Einarsson, fyrrverandi þingmann Alþýðu-
flokksins, sem í prófkjöri var valinn til að skipa 4. sæti á lista
flokksins í komandi kosningum, en hefur nú horfið frá fyrri
ákvörðun um framboð á lista Alþýðuflokksins. F*eir tínast af
Jóni, svona einn og einn og kemur ekki á óvart.
• Hjá Framsóknarflokknum í Reykjavík fór á sama veg og
hjá krötunum. Þar tryggðu kraftaverkamenn flokksins Olafi
Jóhannessyni, utanríkisráðherra fyrsta sætið með 207 at-
kvæðum í lokuðu prófkjöri.
• Ólafur Jóhannesson á að baki langan stjórnmálaferil og
hefur á síðari árum verið eindregnasti andstæðingur allrar
vinstri stefnu í forystusveit Framsóknarflokksins.
• Innan Framsóknarflokksins hefur löngum verið tekist á
um það, hvort flokkurinn ætti að starfa sem milliflokkur í
samstarfi til hægri eða ganga fram fyrir skjöldu á vinstri væng
stjórnmálanna. Á síðasta flokksþingi Framsóknarmanna nú
í vetur mælti Ólafur Jóhannesson manna ákveðnast gegn
öllum vinstri tilhneigingum. Boðskapur Ólafs um Fram-
sóknarflokkinn sem milliflokk, opinn fyrir samstarfi til hægri,
er auðvitað ekkert annað en ávísun á stjórnarmyndun af
svipuðu tagi og 1974, þegar Ólafur myndaði ríkisstjórn fyrir
Geir Hallgrímsson, samstjórn Sjálfstæðisflokksins og Fram-
sóknarflokksins. Sem utanríkisráðherra síðustu ár hefur
Ólafur líka lagt sig sérstaklega fram um að traðka á sjónar-
miðum herstöðvaandstæðinga innan Framsóknarflokksins og
utan, og ber þar hæst ákafa hans í að tryggja Bandaríkjaher
aðstöðu fyrir olíubirgðastöð í Helguvík. I öðru sæti listans
hefur Ólafur svo með sér trúan lærisvein, sem í nýlegum
blaðaskrifum hefur lýst sérstakri sök á hendur núverandi
ríkisstjórn, fyrir að valda óróa og klofningi í Sjálfstæðis-
flokknum! Líklega hefur enginn fyrri framboðslisti Fram-
sóknar í Reykjavík, verið skipaður svo eindregnu hægra liði
í toppinn sem þessi.
• Það gerir víst ekki mikið til, þótt Geir Hailgrímsson faili. -
Olafur Jóhannesson og Jón B. Hannibalsson eru vísir með að
mynda stjórn fyrir hann samt, nema því aðeins að straumur-
inn liggi ótvírætt til vinstri í kosningunum. Aðeins sigur
Alþýðubandalagsins getur komið í veg fyrir þá hægri stjórn,
sem Geir, Ólaf og Jón dreymir um.
klippt
Á árabilinu 1971-1979 urðu gíf-
urlegar hækkanir á olíu- og bens-
ínverði í heiminum og komu þær
ekki síst niður á fyrirtækjum sem
reka t.d. almenningsvagna.
Rekstrarkostnaður þeirra rauk
upp úr öllu valdi. í riti Skipulags-
stofu höfuðborgarsvæðisins frá í
ágúst 1982 er að finna upplýs-
ingar um það hvernig stjórnend-
ur 19 almenningsvagnafyrirtækja
í jafnmörgum borgum Evrópu
brugðust við þessum vanda.
Hvergi í þessum 19 borgum og
heldurekkiíhenni Reykjavík var
■kostnaðarhækkuninni velt á
herðar farþega einna. Dýrari olía
og aukinn kostnaður kom þvert á
móti fram í auknum niður-
greiðslum fargjalda, auknum
halla, þ.e. minni þátttöku far-
gjalda í heildarrekstrinum.
f Rotterdam, svo dæmi sé
tekið, stóðu fargjöíd undir 47%
rekstarkostnaðar árið 1971. Árið
1979 var hlutur fargjalda hins
vegar kominn niður í 28%. í
Stokkhólmi eru samsvarandi töl-
ur 62% og 43%. í Hamborg 81%
og 67%. í Reykjavík 65% árið
1971 og61% árið 1979. Árið 1971
stóðu fargjöld að meðaltali undir
78% af rekstarkostnaði almenn-
ingsvagna í þessum 19 borgum,
en árið 1979 undir 53%.
1 fótspor
Thatchers
Og nú ætlar borgarstjórinn í
Reykjavík á einu bretti að láta
fargjöldin standa undir 78%
rekstrarkostnaði SVR. Fetar
hann þar í fótspor sálufélaga
sinna, frjálshyggjumanna í Bret-
landi. í höfuðborg Thatchers,
Lundúnum, var nefnilega brugð-
ist ámóta við fyrir nokkrum miss-
erum. Ákveðið var að velta
rekstrarþunganum yfir á farþega
og fargjöld voru hækkuð á einu
bretti um 100%. En hverjar
skyldu svo afleiðingarnar hafa
orðið? Farþegum fækkaði um
.20%! Fargjaldatekjurnar jukust
því aðeins um 60% í stað 100%.
Enda bendir Skipulagsstofa höf-
uðborgarsvæðisins á að hægt sé
að létta rekstur almenningsvagn-
anna með ýmsum aðgerðum öðr-
um en hækkun fargjalda einni
saman, svo sem lækkun tolla, að-
flutningsgjalda og olíustyrk.
Hverjir brjóta
lög
En það skyldi þó ekki mega
létta reksturinn með hagsýni,
sparnaði og öðru því sem gott
fyrirtæki má prýða? Afsakanirn-
ar sem borgarstjóri hefur haft
uppi þegar hann hefur í fjölmiðlum
verið að verja það að SVR sótti
ekki um hækkun eins og lög
standa til, eru allrar athygli
verðar. Hann segir sem sé, að
verðlagsyfirvöldum sé skylt að
taka tillit til rekstrarstöðu fyrir-
tækjanna, Verðlagsstofnun eigi
að sjá til þess að fyrirtæki séu ekki
rekin með óbærilegum halla.
Hallinn á SVR verði 30 miljónir
þrátt fyrir 50% hækkun nú og
Verðlagsstofnun standi sig ekki í
stykkinu og beinlínis brjóti lög ef
hann verði meiri!
100% hœkkun
í fyrra
En hvernig á Verðlagsstofnun
að leggja mat á það hver séu „við-
unandi rekstrarskilyrði“ fyrir-
tækis?
Hingað til hefur það verið gert
með því að heimila fargjalda-
hækkanir í takt við aðrar kostn-
aðarhækkanir í landinu, - gagn-
vart nestum ryrirtækjum, en þó
ekki öllum. Meðal undantekn-
inganna er einmitt SVR. Á síð-
asta ári fengu Strætisvagnar
Reykjavíkur nefnilega yfir 100%
hækkun á fargjöldum sínum,
langt umfram allar aðrar
verðlagshækkanir. Hvað verður
þá um ásakanir borgarstjóra um
að Verðlagstofnun hafi „svelt“
SVR um hækkanir og þess vegna
hafi borgin ekki séð ástæðu til
þess að sækja um hækkunina nú?
Er SVR vel rek-
ið fyrirtœki?
Einhver hefði nú haldið að
hvaða sæmilega vel rekið fyrir-
tæki ætti að geta borið sig manna-
lega þegar það fær 100% verð-
hækkun meðan annað verðlag fer
upp um 65%. En kannski er
borgarstjóri að biðja um að
Verðlagstofnun fari ofan í
saumana á rekstri SVR og hætti
að miða við almenna þróun verð-
lags þegar stofnunin metur hækk-
unarbeiðnir? Undir þá frómu ósk
vill klippari taka, því hann veit fá
dæmi um jafn fáránlegan rekstur
og þar er. Nægir að nefna þrennt,
fyrst þegar borgin tók ákvörðun
um að endurnýja vagnaflotann
fyrir þremur árum eða svo þá
valdi hún allra dýrustu vagna sem
hægt var að fá í heiminum og leit
ekki við öðru. Meira að segja út-
boðslýsingin var eins og uppskrift
að Volvó. í öðru lagi telst það nú
vart gáfulegur rekstur að láta þrjá
splúnkunýja strætisvagna, sem
ekki einu sinni er búið að borga,
standa ónotaða mánuðum saman
inni í porti vegna fyrirtektar. En
SVR lætur sig ekki muna um það,
frekar en annað. Einn nýr Volvo-
vagn kostar nú jafnmikið og íkar-
usarnir þrír! Og í þriðja lagi er
það athyglisvert að þrátt fyrir
endurnýjun stórs hluta vagnaflot-
ans, þá heldur viðhaldskostnaður
áfram að hækka. Ekki þykir slfkt
nú dæmi um góðan rekstur. Um
það voru reyndar allir fulltrúar í
stjórn SVR sammála þegar Guð-
rún Ágústsdóttir flutti þar tillögu
um að gerð yrði könnun á því af
hverju viðhaldskostnaður lækk-
aði ekki þegar fornaldarvögnun-
um væri lagt og nýir kæmu í stað-
inn. _ ÁI
og skorið
Ólíkt hafast
þeir aðl
Vart eru til skýrari dæmi um
ólíka stefnu núvrandi ríkisstjórn-
ar og núverandi borgarstjórnar
en þau sem lesa mátti á síðum
Þjóðviljans í fyrradag.
Á fjárlögum ríkisins þetta ár
var veitt 27 miljónum króna til
byggingar dagvistarstofnana í
framhaldi af kröfu verkalýðs-
hreyfingarinnar m.a. Á milli
áranna 1982-1983 hækkuðu
framlög ríkisins um 90%!
Á sama tíma lækka framlög
Reykjavíkurborgar á milli ára. A
árinu 1982 var á fjárhagsáætlun
veitt 8,3 miljónum króna til bygg-
ingar dagvistarstofnana, en á ár-
inu 1983 er veitt til þeirra 9 milj-
ónum króna! Hækkunin nemur
8,4% á sama tíma og byggingar-
Davíð: 8,4% hækkun
vísitalan hækkaði um 65%.
Hitt dæmið er um afgreiðslu
ríkis og borgar á fjárveitingum til
Leigjendasamtakanna, og þar
kemur hið sama í ljós. A milli
Ragnar: 90% hækkun
áranna 1982 og 1983 margfaldað-
ist framlag ríkissjóðs, en á sama
tíma stóð framlag borgarinnar í
stað, 21 þúsund í fyrra,21 þúsund
í ár.
k.