Þjóðviljinn - 17.03.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓDVILJINN Fimmtudagur 17. mars 1983
UOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðshreyf-
ingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastióri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson, Kjartan Ólafsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglysingastjori: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiöslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi Ólafsson,
Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason,
Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Helga Garðarsdóttir, Guðjón Sveinbjörnsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Atli Arason.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, Ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Saeunn Óladóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Sigrún Bárðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Gunnar Sigurmundsson,
Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, simi 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Álmeirihluti?
• Geir Hallgrímsson heldur því fram að 48-49 þing-
menn hafi viljað samþykkja tillögu á Alþingi sem væri
„beint vantraust“ á Hjörleif Guttormsson og meðferð
hans á álmálinu. Álmeirihlutinn á Alþingi var þó ekki
traustari en það að hann dagaði uppi fyrir þingslitin. Og
ef til vill hefur fleiri þingmönnum verið svipað innan-
brjósts og meirihlutamönnum í atvinnumálanefnd sem
kusu að leggja fram nafnlausa tillögu um nýja viðræðu-
nefnd til þess að ræða við Alusuisse. Ætli mörgum
þingmanninum hafi ekki þótt það þægilegra að þurfa
ekki að leggja nafn sitt við samþykkt Alþingis um að
spila álmálinu upp í hendur Alusuisse. Samviskan nag-
ar margan þingmanninn fyrir að hafa ekki hert upp
hugann og staðið með Hjörleifi og Alþýðubandalaginu
um íslenska hagsmuni í deilunni við álhringinn. Þeir
hafa verið eins og Björn að baki Kára, gortandi með
hreysti sína og kröfur eftir því sem barátta iðnaðarráð-
herra hefur styrkt málstað Islands í deilunni, en flúið af
hólmi í hvert sinn sem þurft hefur að láta reyna á
samstöðu í álmálinu. f*að er aumt upp á það að horfa
hvernig þingmenn úr Framsóknarflokki og Alþýðu-
flokki láta sér lynda að hörfa hvað eftir annað með
víglínuna í íslenskum sjálfstæðismálum. Vonandi eflir
slæm samviska þá til dáða en víglínan í sjálfstæðismál-
unum verður því aðeins færð fram á Alþingi að Alþýðu-
bandalagið fái þar aukinn styrk.
- ekh
Gott sjónvarpsefni
• Það er oftar en ekki sem Morgunblaðið lætur þá
skoðun í ljósi beint eða óbeint að það kæmi sér betur ef
hvörki væri útvarp né sjónvarp til þess að spilla fyrir
áróðursmöguleikum þess. Eftir sjónvarpsumræðuna
frá Alþingi í byrjun vikunnar segir blaðið að ræðuhöld
þingmanna séu ekkert sjónvarpefni. Það er mikill mis-
skilningur, enda sjónvarp frá þjóðþingum víða annars-
staðar alsiða. Og það er þungur áfellisdómur yfir hinum
nýja kosningaleiðtoga Sjálfstæðisflokksins að halda því
fram að ræða hans hafi ekki verið sjónvarpsefni. Upp
úr feninu vildi hann og inn með íhaldsmeirihlutá enda
sjálf lífshamingjan í veði. Og til þess að auka á trú-
verðugleika Sjálfstæðisflokksins upplýsti Albert Guð-
mundsson, sjálfur guðfaðir ríkisstjórnar Gunnars
Thoroddsen, að hann og flokkurinn bæru enga ábyrgð á
stjórninni. Menn sem treysta sér til að bera svona á
borð fyrir kjósendur í sjónvarpi hljóta að hafa lítið álit á
þjóðinni. Og ekki nema von að Morgunblaðið telji
affarasælla að sitja eitt að því að matreiða áróðurinn.
- ekh
Mál að mœra
• Á fyrsta ári verðtryggingarstefnunnar, 1981, varð
samdráttur í íbúðabyggingum í Reykjavík. Sjálfstæðis-
flokkurinn hélt því fram í Morgunblaðinu að um væri
að kenna húsnæðismálastefnu Svavars Gestssonar fé-
lagsmálaráðherra.
• Nú kemur það fram í skýrslu byggingarfulltrúans í
Reykjavík að lifnað hefur yfir byggingastarfsemi. Við
síðustu áramót voru 26% fleiri íbúðir í smíðum, á ýms-
um byggingarstigum, heldur en um áramótin '81-82. Á
síðastliðnu ári var hafin smíði á 744 íbúðum en það er
hæsta tala síðustu sex ára í Reykjavík. Við biðjum
Reykvíkinga að taka eftir því hvort ekki fara að birtast
þakkarkveðjur í Morgunblaðinu til Svavars Gestssonar
vegna þess árangurs sem stefna hans í húsnæðismálum
hefur framkallað með auknum ibúðabyggingum í
Reykjavík.
klippt
SPUNNIÐ UM SIAllN
cflir MAITIIIAS .IOHANNKSSKN
Frásögn þessi, sem verður á þess-
um stað í blaðinu næstu vikur, er
birt í tiiefni af 100. ártíö Karls Marx
og 30. ártíð Jósefs Stalíns. Hún er
byggð á margvíslegum heimildum,
en er þó spunnin að mestu og því á
mörkum draums og veruleika:
Martröð! Allir hafa upplifað hana í
okkar samtíö, hver með sínum hætti.
M.
! ið verði hcir
.ur. Lífið gc
brostinn, kl<
ftúsjcnko sc'
hcldur saga
j nir cru aðrír
I Stalins, kcn
I istarfsmonnu
/ urovna, cöa
I cr skrifborð
Jaramynd og
ig i ramma u,
ii cr vcrið að gcfa lambi
iii|oik mco icskcio. pcga. , .já Stalin liggjandi á gólf-
inu. Iirópar ráðskon.m: l»arna liggur hann. cg sagöi \kkur
þ.tð I c |n>rði ckk. að lircyfa liann. Malcnkov scgir. Lr
h.iiin tláinn ' krúsjclT s\ar.u: Nci. hann gctur ckki dáið.
isjel'f hlc\ pur li! SliIíiv
Bcría gcngur hikandi nær og segir: h
cftir. Har.n ávítar Krúsjcff og leggur áh>
'vrr cn skellur í tonnurn.
i. þér mcgiö
>ðin hefur ckk
r í landinu. Kr
kur upp han/.ka
!>. En Krúsjeff
salur? Bcría hi
'f segir blíðlcga
fóstra. Hún ætl
hindrar hana í
ur nokkur annai
orfar. Hún svara.
s. að cnginn sæi
•östu stjórncndur
tð treyst mcr H.
munir Malcnkov ?
a það. Bcria scgir.
oruggt. að-cnginn ncl'ur komið hcr'* H
orð sin. óttaslcgin: Auðvitað. þcr g
kriisjcll'scgir^jl^kiM Hagsmunir riki
lUiðsk.in in ..mil'l”. I»l
J'P-'i ‘
Endurreisn
neðanmáls-
sögunnar
Sú var tíð að öll dagblöð birtu
neðanmálssögur - venjulega
þýddar skáldsögur af ýmsu tagi.
Þessi sagnaskemmtun hefur lagst
niður á undanförnum árum og
líklega eru framhaldsmynda-
flokkar í sjónvarpinu það sem
komið hefur í staðinn.
Nú hefur Matthías Johannes-
son ritstjóri Morgunblaðsins hins-
vegar gripið til sinna ráða og gerir
tilraun til að snúa þessari þróun
við og endurvekja neðanmáls-
söguna. Birting hennar hófst á
þriðjudaginn. t formálsorðum
segir höfundur á þá leið, að þetta
sé frásögn, unnin upp úr ýmsum
heimildum „en þó spunnin að
mestu og því á mörkum draums
og veruleika". Með öðrum
orðum: skáldsaga, sem vill gjarna
falla undir einskonar vitrun og
hafa slíkar bækur áður verið
skrifaðar allmargar.
Stalín
ög Marx
Matthías segist skrifa þessa
sögu í tilefni þess að þrjátíu ár eru
liðin síðan Stalín hvarf úr heimi
og hundrað ár síðan það sama
henti Karl Marx. Þar hefur sög-
una að Stalín er að deyja, æðstu
mönnum hins sovéska ríkis hefur
verið stefnt saman og eru þeir
mjög óðamála og finnst góð ráð
dýr. Við grípum niður í söguna:
„En Malenkov segir kald-
hæðnislega: Að hann skuli leggja
þetta á okkur! Og hann sem var
ódauðlegur! Og það í marz af öll-
um mánuðum! Krúsjeff hváir, en
Malenkov bætir þá við: Að deyja
í marz af öllum mánuðum, félagi!
Voroshíloff líturá Stalín, þarsem
hann liggur á gólfinu og segir:
Hvað, deyja? Hvað er að? Er
hann...? Krúsjeff svarar: Nei. En
Berfa bætir við: Ekki ennþá, fé-
lagi. En það verður ekki langt
þangað til. Búlganin segir: Það
verður erfitt að hafa hátíðlega
jarðarför í þessu veðri. Og Krúsj-
eff bætir við: Skaflar á götunum
og fennir inn í þjóðarsálina. Þá
segir Bería hneykslaður: Þessi
viðkvæmni er að drepa mann.
Hún er ekkert nema skinhelgi.
Við erum engin börn. Þú gleðst
yfir því, ekki síður en við hinir, að
hann...Krúsjeff grípur fram í
fyrir Bería og segir ögrandi:
Gleðst ég? En Malenkov klappar
á bakið á honum og reynir að
milda andrúmsloftið í herberg-
inu. Hann segir: Við gleðjumst
kannski ekki, en annaðhvort...
þið vitið það allir. Bería bætir
við, sannfærandi: Annaðhvort
var það hann eða við. Það vitum
við allir: Hann ætlaði að nota
læknasamsærið gegn okkur. Og
samblástur síonista. Voroshíloff
segir, undrandi: Hann eða við?
Hvemig þá? Bería svarar: Þú ættir
ekki að vera svona barnalegur
eftir öll þessi ár. Malenkov bætir
við: Enginn okkar óhultur.
Krúsjeff lítur dapur á Stalín.
Hann segir lágum rómi: Jú, hann
þurfti alltaf að finna kröftum sín-
um viðnám. Og það gat komið
niður á vinum hans, kannski okk-
ur. Bætir við, dapur: Og nú er
hann lamaður..."
Sögumynstur
Ekki fer enn mikið fyrir þeirri
sögulegri túlkun á þessum tíðind-
um, sem höfundur ætlar væntan-
lega að láta koma fram - til ein-
hvers kallar hann á jafnfrægan
sögutúlkara og Marx til réttlæt-
ingar á ritsmíð sinni. Enn sem
komið er er engu líkara en við
séum stödd í einhverjum sjón-
varpsþættinum, til dæmis Dallas
(sem sumir halda fram að hafi
byggingarlag íslendingasagna
eða Sturlungu).
Harðstjórinn gamli, Jock-
Jósef, er dauður. Krúsjof er eins
og hver annar góðviljaður og dá-
lítið barnalegur Bobby Ewing og
sér í einlægni eftir fóstra sínum,
marskálknum. En Bería er J.R.,
sá kaldrifjaði þrjótur sem veit
strax hvað gera skal og hefur
flestra ráð í hendi sér. Og allir
sitja svo á svikráðum við alla...
Við bíðum spennt eftir fram-
haldinu. -áb
Barbie og
Bandaríkin
Mál stríðsglæpamannsins
Klaus Barbies, sem Frakkar
fengu ekki alls fyrir löngu fram-
seldan, hefur vakið mikla athygli
víða um heim. Eitt af því sem
vakin hefur verið athygli á er sú
staðreynd, að þessi maður, sem
sagður er bera ábyrgð á dauða
um 4000 franskra andspyrnu-
hreyfingarmanna og Gyðinga og
á því að 7500 í viðbót voru sendir í
útrýmingarbúðir, var alllengi
undir verndarvæng Bandarfkj-
anna.
Þetta er rifjað upp m.a. í ný-
legum leiðara í Washington Post.
Þar er sagt, að þegar stríðinu lauk
hafi Klaus Barbie lent í höndum
bandaríska hernámsliðsins í
Þýskalandi. Frakkar hafi beðið
um aðstoð við að finna Barbie og
um að hann yrði afhentur þeim,
en þeim beiðnum var vísað á bug.
í einu tilfelli var sú útskýring gef-
in, að „varnir" Bandaríkjanna
þyrftu á þessum manni að halda.
Svo lævíslega spilaði þessi stríðs-
glæpamaður úr spilum sínum, að
þegar Barbie var svo leitað af
þýskum yfirvöldum vegna gim-
steinaráns, gat hann flúið til Boli-
víu á bandarískum skilríkjum,
sem gefin voru út á falskt nafn.
Washington Post segir mál þetta
sérlega ógæfulegt, vegna þess að
Klaus Barbie framdi sína stríðs-
glæpi í landi þar sem „vestrænni
réttvísi" varð við komið. Blaðið
segir ennfremur:
Pólitískt
hneyksli
„Fátt af því sem Bandaríkja-
menn gerðu eftir lok heimsstyrj-
aldarinnar síðari er jafn viðbjóðs-
legt og sú vernd sem þeir veittu
vissum stríðsglæpamönnum nas-
ista. Þessi hópur manna reyndi að
bjarga sínu skinni með því að
hlaupa til bandarískra yfirvalda í
lok stríðsins og bjóða fram þjón-
ustu sína í komandi átökum við
Sovétríkin, sem þeir réttilega
giskuðu á að væru í vændum.
Það er pólitískt og siðferðilegt
hneyksli, sem enn er ekki lokið,
að Bandaríkin skyldu skjóta
skjólshúsi yfir þetta fólk“.
Með þessum orðum er bæði átt
við mál manna eins og Klaus Bar-
bie og svo ýmsa aðstoðarmenn
þýskra nasista við illvirki framin
um austanverða Evrópu. En þeir
menn áttu um tíma allgóða von í
bandarískri vernd, vegna þess að
þeir töldust vita margt um hinn
nýja höfuðandstæðing í Moskvu.
Auk þess voru uppi tilraunir til að
nota menn úr þessu liði sem eins-
konar skæruher um austanverða
Evrópu - og hafa þau mál einmitt
nýlega verið upp grafin í bókum.
-áb.
- ekh