Þjóðviljinn - 22.11.1983, Blaðsíða 9

„Daginn eftir” frumsýnd í Bandaríkjunum:
fí v,>/> •1' 'WtíJ .■ í
Þriðjudagur 22. nóvember ií>83 tjOÐVlUlNN - SIÐA 13
Kvikmynd
stríð vekur
Á sunnudagskvöld var sýnd í bandarísku sjónvarpsstöð-
inni ABC kvikmynd sem heitir „Daginn eftir“ og lýsir með því
að taka dæmi af tilteknum bæ skelfilegum afleiðingum kjarn-
orkustyrjaldar í Bandaríkjunum. Þær mörgu hreyfingar sem
berjast gegn kjarnorkuvígbúnaði efndu til margskonar sam-
komuhalds til að fólk horfði á myndina í félagi við aðra og
efndu síðan til rökræðna um hana. Sumir spá því, að þessi
kvikmynd, sem færði kjarnorkuvoðann inn á miljónir heimila,
eigi eftir að stórefla bandarískar friðarhreyfingar og þar eftir
að skera niður vinsældir Reagans og vígbúnaðarstefnu
hans. Stjórnvöld hafa reyndar haft áhyggjur af myndinni og
sendu Schulz utanríkisráðherra á vettvang til ABC til að
reyna að draga úr áhrifum myndarinnar með fortölulist.
í lítilli
Efni myndarinnar er lýst á þessa
leið: einhverjir árekstrar á landa-
mærum Austur- og Vestur-
Þýskalands leiða til kjarnorku-
styrjaldar. Áhorfendurfylgjast síð-
an með hvernig stórborg (Kansas
City) er þurrkuð út og með skelf-
ingum sem ganga yfir nálæga
byggð, Lawrence. Menn sjá íbúa
heilla borga brenna upp til ösku og
brennd og blind mannleg skrýmsli
veslast upp og deyja úr geisla-
virkni. Áhorfendur sjá og hvernig
samfélagið hrynur, skikkanlegt
fólk og löghlýðið skríður út úr rúst-
unum til að ræna og nauðga. Aft-
Sýningardagsins hafði verið beð-
ið með mikilli eftirvæntinu. Tals-
menn friðarhreyfinganna höfðu
borið lof á aðstandendur myndar-
innar fyrir að „færa inn í dagstofur
Bandaríkjamanna það mál sem
mestu skiptir“. En hægrimenn alls-
konar reyndu hvað þeir gátu til að
spilla fyrir myndinni. „Siðferðilegi
meirihlutinn" sendi hótunarbréf til
mörg hundruð fyrirtækja til að
reyna að koma í veg fyrirað ABC-
sjónvarpsstöðin hefði auglýsinga-
tekjur af myndinni. Og talsmenn
Reaganliðsins veittust að höfund-
um myndarinnar fyrir að þeir vildu
æsa til „almennrar móðursýki sem
byggist á fáfræði".
um kjarnorku-
gífurlega athygli
Atriði úr „Daginn eftir‘
ökusveitir bæta líkum við í fjöldag-
rafirnar. En nokkrir hugprúðir ef-
tirlifendur (og er fyrir þeim skurð-
læknir einn sem Jason Robarts
leikur) berjast fyrir því, að rétta við
þau samfélagstengsli sem sprengj-
an hefur tætt sundur. En viðleitni
þeirra kemur fyrir ekki. Og hvít og
banvæn aska leggst yfir akrana og
að lokum er einn maður eftir sem
spyr: Þetta er Lawrence í Kansas...
er nokkur þarna?“
Mörgum vikum áður en myndin
var sýnd í sjónvarpi fóru að berast
fregnir af viðbrögðum þeirra sem
höfðu verið á forsýningum eða
frétt af myndinni með einum eða
öðrurn hætti. Það voru íbúar Lawr-
ence sem voru fyrstir til að sjá
myndina, en margir þeirra hötðu
leikið aukahlutverk í henni. Mynd-
in varð þeim mikil yfirþyrming -
„þeir gengu út eins og syrgjendur
frá líkhúsi" sagði einn blaðamanna
sem var viðstaddur.
Sem fyrr segir hafa áhrifin orðið
mjög sterk. Meðan hægrisinnar
kvarta og kveina yfir því, að kvik-
mynd um hryllilegar afleiðingar
kjarnorkustríðs sé í raun vatn á
myllu Sovétmanna, dást aðrir að
því, að ABC skuli hafa haft kjark
til að gera þessa mynd.
í grein í Newsweek á dögunum
var talað um það sem „ódýrt
bragð" að segja að ABC væri að
reka erindi Ándropofs. Myndin
hefði gífurlegt uppeldisgildi - þótt
ekki væri nema vegna þess að í
„Daginn eftir" er það, sem menn
eiga svo erfitt að gera sér í hugar-
lund, ekki lengur afstrakt heldur
skelfilega raunhæft. -áb.
Ætla Bandaríkin sér
herstöð á Grenada?
Bandaríski herinn hefur
tekið til sinna nota flugbraut
þá í Point Siaines á Grenada,
sem Reagan forseti hefur
kallað dulbúna sovésk-
kúbanska herstöð. Fréttarit-
ari breska blaðsins Guardian
á Grenada segir, að ýmislegt
bendi til þess að flugvöli
þennan ætli bandaríski her-
inn að nota til langframa.
Flugvöllurinn stóð áður
ölium opinn meðan hann var
í byggingu, en nú hefur her-
námsliðið gert hann að sínu
bannsvæði.
í Guardian segir á þá leið, að það
sé óneitanlega hlálegt ef bandaríski
herinn ætli að taka þennan flugvöll
til sinna afnota - en hann var mikill
þyrnir í augum Reagans vegna þess
að Kúbumenn unnu við flugvall-
argerðina. Fjármagnið kom svo
sumpart frá Austur-Evrópu og
sumpart frá Efnahagsbandal-
agsríkjum. Blaðamaðurinn telur
engan vafa á, að hér hafi verið um
ósköp venjulegan farþegaflugvöll
að ræða, enda bendi allur útbúnað-
ur hans til þess. Og þegar Reagan
hefur hamast mjög út af því, að svo
lítið land hafi ekkert við svo langa
flugbraut að gera, þá gleymir hann
því, að sex önnur dvergríki í Karí-
bahafi hafa svipaðar flugbrautir -
m.a. miklu smærri eyjar eins og
Antigua og St. Lucia.
Meðal þeirra sem eru mjög
áhyggjufullir út af hugsanlegri yfir-
töku bandaríska hersins á Point
Salines eru fulltrúar breska fyrir-
tækisins Plessey, sem hafa lagt til
flugstjórnarútbúnað sem nú liggur
undir skemmdum á flugvellinum.
Þeir vilja fá að ljúka við fram-
kvæmdir og hafa einnig áhyggjur af
því, að flutningavélar bandaríska
hersins eyðileggiflugbrautina, sem
ekki var tilbúin til notkunar fyrir
stórar vélar.
Leit að réttlætingu
f sama tölublaði Guardian sem
ofangreind grein birtist er grein
eftir Peter G. Bourne, sem er
sonur eins af stjórnendum banda-
ríska læknaskólans á Grenada.
Peter G. Bourne hefur öðru hverju
kennt við háskólann á Grenada.
Hann neitar með öllu, að banda-
rísku stúdentarnir hafi verið í hættu
á eynni eftir að Maurice Bishop
forsætisráðherra var myrtur. Hann
segir, að rétt fyrir innrásina hafi
einn af stjórnarnefndarmönnum
læknaskólans (sem er rekinn frá
Bandaríkjunum) hringt í sig og
sagt, að utanríkisráðuneytið
bandaríska væri að þjarma að
fulitrúum skóians í New York.
Vildu þeir fá þá til að lýsa því yfir
að stúdentarnir á Grcnada væru í
hættu, svo að hægt væri að nota
þetta sem átyllu til innrásar á eyna.
Ég, segir Peter G. Bourne, lagði
mikla áherslu á að ekki yrði látið
undan slíkum þrýstingi.
Þess á geta að Peter F. Bourne
var sérstakur ráðgjafi Carters for-
seta í heilbrigðismálum og gegndi
um hríð embætti eins af aðstoðar-
mönnum aðalritara Sameinuðu
þjóðanna. -áb
Óháður þingflokkur kvenna á ítalska þinginu
7
Islenski kvennalistinn er fordæmi
Konur úr þrem fiokkum á ítalska þinginu hafa stofnað
með sér „þinghóp“ sem er mitt á milli þess að vera þing-
flokkur og starfsnefnd. Þær hafa opnað skrifstofu og ráðið
til sín ritara og gefa reglulega út fréttablað um öll þau
þingstörf er snerta málefni kvenna sérstaklega. Hópurinn
nýtur fjárhagsstuðnings frá viðkomandi flokkum og vinn-
ur í sameiningu að undirbúningi þingmála, málflutningi á
þingi og að því að mynda tengsl við kvennasamtök og
konur í bæjar- og sveitarstjórnum.
Adriana Seroni og Giglia Tedesco úr flokki kommúnista: hafa myndað
óháðan þinghóp kvenna á ítalska þinginu. íslenski kvennalistinn er eina
fordæmið, segja þær.
Þessi þinghópur kvenna nær til
beggja deilda þingsins og eru í
honum sjö konur úr öldungadeild
og 38 konur úr fulltrúadeild.
Flokkarnir sem að þinghópn-
um standa eru Kommúnista-
flokkurinn, flokkur óháðra
vinstrimanna og Lýðræðislegt
einingarbandalag öreiganna
(Pdup). Meðal þeirra sem eiga
aðild að hópnum er Nilde Jotti,
þingforseti fulltrúadeildar ítalska
þingsins, en hún er úr flokki
kommúnista.
Romana Bianchi (úr PCI) segir
við blaðamann: „Þeir flokkar
sem standa að þessu frumkvæði
veita hundraðshluta af ráðstöf-
unarfé sínu til okkar. Þessir pen-
ingar eru fremsta tryggingin fyrir
sjálfstæði okkar. Auk algjörs
frelsis til þess að setja fram laga-
frumvörp og breytingartillögur
við lagafrumvörp getum við einn-
ig aflað stuðnings við málefni
okkar með almennum fundum og
ráðstefnum, með mótmælaað-
gerðum og umræðum í þjóðfé-
laginu eða með öðrum ráðum.“
Konurnar segjast ætla að beita
sér á öllum sviðum þingmála. í
því sambandi nefna þær sérstak-
lega niðurskurð fjárlaga, sem þær
segja að bitni harðar á konum en
öðrum. Þá nefna þær nýtt laga-
frumvarp um hjónaskilnaði,
eftirlaunamál kvenna og viðurlög
við kynferðislegu ofbeldi.
Segjast konurnar ætla að leita
stuðnings allra kjörinna kvenna í
sveitar- og bæjarstjórnum og
meðal kvennasamtaka hvers
konar, nái mál þeirra ekki til-
skildum stuðningi á þingi.
Haft er eftir Romana Bianchi
að ítalski þingkvennahópurinn
eigi sér aðeins eitt fordæmi, sem
sé Kvennalistinn á íslandi. Hins
vegar sé hann of fjarlægur og of
frábrugðinn til þess að um mikla
samvinnu sé að ræða. „Við verð-
um því að byggja okkur upp frá
byrjun án nokkurrar erlendrar
viðmiðunar".
En hvað gerist ef konurnar
komast í andstöðu við eigin
flokk? Verður ofaná sú kenning,
sem konur í kommúnistaflokkn-
um hafa sett fram, um að konum
beri að berjast á tvennum víg-
stöðvum?
Natalia Ginzburg þingmaður
óháðra vinstrimanna í fulltrúa-
deildinni segir að sér finnist að-
skilnaður karla og kvenna rang-
ur, en tekur engu að síður þátt í
störfum þingkvennahópsins.
Auk þingkvennahópsins hafa
konur í flokki sósíalista á ítalska
þinginu einnig myndað sérstakan
þingmannahóp um málefni
kvenna. Þar er karlþingmönnum
einnig hleypt að. Þessi hópur seg-
ist vilja vinna að réttarvernd
kvenna í sambúð og segist vilja
afnema einokunarrétt karlmanna
á ættarnöfnum, þannig að mæður
geti skírt börn sín eigin ættarn-
öfnum ef þær vilja.
Kvennabaráttan blómstrar því
víðar en á íslandi.
ólg./Espresso