Þjóðviljinn - 24.12.1983, Blaðsíða 5

Helgin 24.-25. desember 1983 WÓÐVILJINN - SÍÐA 5
Manntal á íslandi
Vesturamtið
komið út
Kaflar úr pré-
dikun s. Pjeturs
Maackí Lang-
holtskirkjuflutt í
útvarpisunnu-
daginnl8. des-
ember.
Ættfræðifélagið hefur nú sent frá sér
annað bindi af manntalinu 1845 og er
það Vesturamtið en alls verða bindin
þrjú af þessu manntali.
Manntöl hafa margvíslegt gildi, bæði
hagnýtt og sagnfræðilegt, þegar frá líð-
ur. Öll manntöl eru mikilsverðar heim-
ildir við ættfræðirannsóknir. Hvar sem
ættfræði kann að verða skipuð í flokk
fræðigreina, verður því með engu móti
neitað, að hún er nauðsynleg hjálpar-
grein annarra fræðigreina, svo sem
sagnfræði (ekki síst hagsögu), mann-
fræði, erfðafræði og ýmissa greina
iæknavísinda. Það er því harla fávíslegt
hjal, þegar farið er niðrandi orðum um
ættfræðirannsóknir.
Gildi manntala fyrir ættfræðina er þó
mismunandi mikið eftir því, hvað tekið
er fram í aðalmanntölunum. í hinum
elstu manntölum, svo sem frá 1703,
1762 og 1801, er ekki getið um fæðing-
arstað fólks. Það er hinsvegar gert í
manntalinu 1816, sem einmitt af þeim
sökum hefur ómetanlegt gildi, en getur
ekki talist til aðalmanntala vegna varð-
veislu þess. 1 aðalmanntölunum 1835
og 1840 er ekki getið um fæðingarstað
fólks. í aðalmanntalinu 1845 er tekin
upp sú nýbreytni að geta um fæðingar-
sókn fólks. Með því einu að nota á víxl
manntöl og prestþjónustubækur er
nokkur von, að árangurs megi vænta af
ættrakningu frá nútímanum og svo sem
tvær aldir aftur í tímann.
Af framansögðu má eðlilegt teljast
að Ættfræðifélagið réði til atlögu við
manntalið 1845, eftir að lauk útgáfu
Manntals á íslandi 1801.
Margt skemmtilegt er hægt að lesa út
úr manntölum auk ættfræðifróðleiks.
Mörg bæja- og tómthúsnöfn, sem nú
eru sum horfin, eru t.d. mjög skemmti-
leg. í Ingjaldshólssókn á Snæfellsnesi
eru t.d. bæirnir Gella, Kofi, Keisara-
búð, Teinahringur, Öskuhlíð, Dumpa,
Leggur, Hnúta, Snoppa, Löpp, og
Lukka. í Fróðársókn eru Pínukot,
Dallur, Róm, Langhryggja og Seigla.
Og í Setbergssókn eru Pumpa og Spjör.
- GFr.
Snakk um pólitík hér fellur
dautt, þetta er málefni uppá líf og
dauða í hrikalegustu mynd sem við
höfum nokkru sinni staðið frammi
fyrir. En við sátum hjá, ég vikna og
óþægilegurstingurferum magann.
Darraðardans einhverra
borðalagðra úti í heimi með lífið
mitt í hendi sér er vitneskja, sem
mér er ekkert vel við. Mannkyns-
sagan segir mér nefnilega, að þeim
er ekki treystandi nú frekar en
. áður.
Jólin eru mér áminning um stöðu
mína og ábyrgð og þegar ég í dag
heyri rödd hrópandans, sem segir
mér að gera beinan veg Drottins,
finn ég, að ég á margt ógert svo
vegur Drottins verði beinni og því
mótmæli ég en vil ekki sitja hjá og
fljóta þannig sofandi og þegjandi
að feigðarósi sprengjunnar.
Megi Guð gefa okkur jól, hlust-
andi minn nær og fjær. Megi Guð
gefa okkur tæra gleði yfir komu
frelsarans og vitund um ábyrgð
okkar sem fullgildir verkamenn í
víngarði Guðs. Hlýðum rödd hróp-
andans, sem berst nú um margvís-
legareyðimerkurmannkyns: Gjör-
ið beinan veg Drottins!
hjálparstarfsins er einnig þróunar-
verkefni í S-Súdan þar sem tveir
íslendingar starfa, Póllandshjálp
og innanlandshjálp. Framlögin
komast til skila. Þau renna ekki í
gegnum ríkisstjórnir fjarlægra;
landa, heldur til verkefna sem
kirkjan hefur sjálf á hendi í sam-
vinnu við þiggjendur hjálparinnar.
Vakið, skynjið að tíminn er í
nánd. Sá sem líknaði og hjúkraði,
sem rétti þjáðum virka hjálpar-
hönd, þessi sem gaf mér og þér sitt
líf með því að deyja á krossi svo við
mættum lifa, maðurinn sem tók sér i
barn í fang og sagði: Hver sem
tekur á móti einu slíku barni í mínu I
nafni, hann tekur á móti mér, hann
líknarinn - friðflytjandinn og frels-
arinn, hann er að koma í heiminn
og það er honum til heiðurs, sem
við undirbúum jólin, það er sjálfur
líknarinn, og frelsarinn er tilefni
jólaundirbúningsins.
Eða er það svo; erum við að
undirbúa jól þar sem sjálfu tilefn-
inu hefur verið gleymt? Munum
við gefa tilefninu, sjálfum frelsar-
anum hlutdeild í okkar jólaborði,
eða verður það fjárhúsið, jatan og
krossinn sem enn um sinn verður
hans hlutskipti? Verðum við vak-
andi, í viðbragðsstöðu, tilbúin þeg-
ar konungurinn kemur? Eða fer
fyrir okkur eins og þeim sem voru á
vettvangi í Betlehem? Kemur
konungurinn kannski okkur að
óvörum eða með öðrum hætti en
við reiknuðum með? Ekki gerði
litla stúlkan hans H. C. Andersen
þessi með eldspýturnar nein boð áj
undan sér. Heldur ekki þegar grát-1
andi barnið var lagt í jötuna í fjár-
húsinu forðum.
Við eigum von. Von sem er
koma Krists í heiminn. Látum von-
ina ekki fara út í veður og vind,
drukkna í svefni og doða, koðna í
eftirsókn eftir vindi. Tjáum von
með að rétta þjáðum hjálparhönd,
svara kallinu og vakningu þjónust-
unnar í nafni réttlætis, friðar og
kærleika.
Amen. j
• t
HLUTIAF KOKUNNI
— HANNE :r
IANGSUERSTUR
íí appdrætti Há^kólans heldur upp á 50
ára afmæli með glæsilegri vinningaskrá. Vinnings-
upphæðin er tvöfalt hærri en á liðnu ári, og mögu-
leiki er á 9 milljón króna vinningi á eitt númer.
Ævintýralegt. En það eru líka 5000 aukavinningar á
15.000 krónur hver, auk fjölda annarra vinninga.
HHÍ heldur enn hæsta vinningshlutfalli í heimi,
7/10 „kökunnar“ kemur í hlut ykkar, sem spilið
með og hljótið vinning.
Líttu inn hjá umboðsmanninum. Þar
færðu miða - og möguleika á vinningi.
VINNINGASKRÁ
9 @ 1.000.000 9.000.000
9 200.000 1.800.000
207 100.000 20.700.000
2.682 20.000 53.640.000
21.735 4.000 86.940.000
109.908 2.500 274.770.000
134.550 446.850.000
450 aukav. 15.000 6.750.000
135.000 453.600.000

■