Þjóðviljinn - 28.12.1983, Blaðsíða 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN! Miðvikudagur 28. desember 1983
NOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Auglýsingastjóri: Sigríður H. Sigurbjörnsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Blaðamenn: Auður Styrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Helgi ólafsson, Lúðvík Geirsson,
Magnús H. Gíslason, Ólafur Gíslason, óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson,
Valþór Hlöðversson.
íþróttafróttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Guðjón Sveinbjörnsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Karlsson, Magnús Bergmann.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Áslaug Jóhannesdóttir, ólafur Þ. Jónsson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Jóhannes Harðarson.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Margrét Guðmundsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Atvinnuleysið
I fyrsta skipti í áratugi bar stóran skugga á jólahátíð
landsmanna. Þúsundir íslendinga eru atvinnulausir. í
sérhverju bæjarfélagi er tala yfir hina atvinnulausu
komin upp í tugi og hundruð . í hverri viku bætast
margar fjölskyldur í hóp þeirra sem geta hvergi fengið
vinnu.
Á Þorláksmessu greindi Þjóðviljinn frá því að í höf-
uðborginni nálgast tala atvinnulausra nú sjöunda
hundraðið. I fjórum bæjarfélögum eru um tvö hundruð
á atvinnuleysisskrá í hverju þeirra. Samtals er talan á
Akureyri, Húsavík, í Hafnarfirði og Keflavík hærri en
heildaratvinnuleysið í Reykjavík. Þótt atvinnuleysið sé
í minni sveitarfélögum talið í tugum er það þó hlutfalls-
lega eins hátt.
Allt í kringum landið voru atvinnuleysisjól á þúsund-
um heimila. Sú staðreynd setti dapran brag á hátíðina.
Þorri hinn atvinnulausu sér enga betri tíð á næstu mán-
uðum. Þvert á móti að raðir atvinnuleysingjanna eigi
eftir að breikka og lengjast. Á nýju ári verður vandinn
orðinn enn stærri. Heimili vonleysisins sífellt fleiri.
Þótt minnkandi sjávaraili eigi nokkurn hlut í auknu
atvinnuleysi eru aðrar skýringar áhrifaríkari. Kjara-
skerðingarstefna ríkisstjórnarinnar er farin að skapa
stórfelldan samdrátt á flestum sviðum. Sá samdráttur
hefur í för með sér minni umsvif í fjárfestingu og fram-
leiðslukerfi. Afleiðingin verður vaxandi atvinnuleysi.
Þegar ráðherrarnir hrintu kjaraskerðingarstefnunni í
framkvæmd vöruðu forystumenn launafólks við því að
á fáeinum misserum myndi þessi stefna skapa vítahring
atvinnuleysis og kjaraskerðingar. Stjórnarstefnan
myndi færa Island í hóp þeirra þjóða sem á undanförn-
um árum hafa fest í hjólförum atvinnuleysisins og sífellt
sokkið dýpra og dýpra niður í for sem gjaldþrota
eymdarspeki í hagstjórn hefur skapað.
Þessi viðvörun forystumanna launafólks er nú að
sannast. Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsókn-
arflokksins er að færa þjóðina inn í vítahring sem fjötr-
að getur atvinnulíf, framtak og lífskjör í áratugi. Ráð-
herrarnir boða engar lausnir sem stöðvað geta þessa
þróun. Þeir fórna bara höndum og kappkosta að koma
sökinni af sér. Ríkisstjórn, sem fæst við það eitt að fríja
sjálfa sig ábyrgð, hefur gefið út sína eigin gjaldþrotayf-
irlýsingu.
Efnahagsstefnan sem byggðist á kjaraskerðingunum
miklu átti að treysta grundvoll atvinnufyrirtækjanna.
Hálfu ári síðar blasir við að rekstrarvandi útgerðar og
fiskvinnslufyrirtækja hefur aldrei verið meiri í áraraðir.
Aðspurðir um lausnir á þeim vanda svara ráðherrarnir
með þögninni einni saman.
Sú þögn mun duga skammt. Hinir atvinnulausu eiga
rétt á svari. Forsætisráðherrann lýsti því yfir í sumar að
tækist ríkisstjórninni ekki að koma í veg fyrir atvinnu-
leysi ætti hún að fara frá. Nú er kappkostað í stjórnar-
ráðinu að gleyma þeirri yfirlýsingu.
Kjaraskerðingar-
trúin
Efnahagsstefna ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins byggðist á ofurtrú á einföldu
trikki sem allan vanda myndi leysa. Vandinn væri fólg-
inn í því að fólkið byggi við of góð kjör. Þess vegna væri
kjaraskerðing, helst nógu mikil kjaraskerðing, það
meðal sem myndi lækna öll mein efnahagslífsins.
Þessi kjaraskerðingartrú er hornsteinn stjórnarsam-
starfsins. Án hennar er ríkisstjórnin stefnulaust rekald.
Þegar þúsundir íslendinga eru atvinnulausar verður
fróðlegt að sjá næstu skrefin sem trúboðar kjaraskerð-
ingarinnar ætla að stíga til að færa fólkinu atvinnuna á
ný. Eða er atvinnuleysið guðspjall þessarar trúar?
ór
klippt

Fjölmiðlar
og þjáningar
Skömmu fyrir jól geröum við í
þessum dálkum aö umtalsefni
viðtal viö nóbelskáldið Isaac Bas-
heivis Singer, þar sem hann var-
aði m.a. við því að fjölmiðlar
vinni „tjón á sálum mannanna“
með því að leggja sýknt og heilagt
áherslur á manndráp og þjáning-
ar fólks.
Við minntumst í þessu sam-
hengi á ýmislegt það sem rennir
stoðum undir þá skoðun, að stór-
ir skammtar af ótíðindum um
hörmungar, hungur og stríð leiði
einatt til ónæmis: mannshugur-
inn slævist, hann tekur ekki
lengur við. Það má líta á þessi
viðbrögð með ýmsum hætti.
Kannski er hér um að ræða strúts-
hátt þess, sem vill ekki að neitt
trufli hans eigin vellíðan. Kann-
ski uppgjöf þess sem segir: þetta
er satt og þetta er slæmt -en hvað
get ég gert? Eða þá það sama
varnargangvirki sem gerir það að
verkum, að þótt hver og einn viti
vel að eitt sinn skal hver deyja, þá
ýtir hann dauðahugsuninni frá
sér oftast nær - h'f manna er nógu
erfitt fyrir þótt þeir bæti ekki við
þeirri byrði að láta skugga
dauðans byrgja sér sólarsýn upp á
hvern dag.
Hasar-
blaðamennska
Morgunblaðið gerði þetta við-
tal við Singer að umtalsefni í
leiðara á Þorláksmessu. Blaðið
fjallaði m.a. um hið hættulega
ónæmi sem „hryllingur samtím-
ans“ í sjónvarpi og blöðum getur
skapað. En þar að auki kemst
blaðið að ýmsum mjög undar-
legum niðurstöðum um málið.
Það er vafalaust rétt sem í
leiðurunum stendur, að nýlegar
upplýsingar um vantrú Banda-
ríkjamanna á fjölmiðium er að
hluta til tengd andúð á hasar-
fréttamennsku af þjáningum,
manndrápum og slysum. En þar
mætti við bæta, að þegar blaðið
er að gera nokkurn samanburð á
t.d. bandarískum og svo íslensk-
um fjölmiðlum að þessu leyti þá
er ólíku saman að jafna. Hér er
tillitsemi í garð þeirra sem eiga
um sárt að binda t.d. vegna slysa
eða afbrota - margfalt rneiri en í
hinni grimmu hasarfrétta-
mennsku sem Bandaríkin og
mörg lönd önnur þekkja ofurvel.
Að vísu er það svo, að nokkur
merki hafa verið um það á undan-
förnum árum, að þessi. tillitsemi
sé á undanhaldi - en sem betur
fer ræður hún enn miklu, a.m.k.
þegar um er að ræða mannlegar
þjáningar hér heima fyrir.
Og svo
Reagan
En svo fer Morgunblaðið út í
það að rekja minnkandi tiltrú
manna á bandaríska fjölmiðla til
þess, að sjónvarpsstöðvar og
stórblöð þar í landi reyni „skipu-
lega og markvisst að sverta allt
það sem ríkisstjórn Ronalds Re-
agans gerir“. Það er sannarlega
eitt af furðum samtímans, hve
mikla ást Morgunblaðið hefur á
þeirri ríkisstjórn: blaðið lætursér
ekki nægja að stökkva upp á nef
sér og lengra hvenær sem einhver
íslenskur maður lætur sér
gagnrýnandi orð urn munn fara
um dýrðarstjórn Ronalds Reag-
ans. Blaðið tekur einnig að sér að
skamma bandaríska fjölmiðla
fyrir það að þeir skuli ekki vera
nógu auðsveipir stjórn sinni.
I þeim anda er í þessum
leiðara, sem átti víst fyrst að fjalla
um þjáningar mannkynsins, vikið
að deilunni um það, hvort átt
hefði að leyfa bandarískum fjöl-
miðlum að fylgjast með innrás
bandarísks herliðs í Grenada.
Og, eins og fyrri daginn, þá er
Morgunblaðið fullkomlega á
bandi Reagans: það átti ekki að
leyfa blaðamönnum að koma
með því að þeir hefðu „gert lítið
úr og grafið undan" ákvörðunum
stjórnvalda í Washington! Hér er
reyndar um allt annað mál að
ræða en það hvort fjölmiðlar
bandarískir velti sér upp úr þján-
ingum fólks. Hér var einmitt um
að ræða grundvallaratriði í sam-
skiptum fjölmiðla og stjórnvalda
urn meiriháttar ákvarðanir í utan-
ríkismálum. Átti að leyfa stjórn
Reagans að slá þagnarmúr um
Grenada meðan framtíð þess
lands voru ráðin? Þagnarmúr í
þeim skilningi, að þegar sjálf-
stæðum fjölmiðlum er bannaður
aðgangur, þá hafi sérfræðingar
bandaríska hersins, í sálrænum
hernaði svonefndum, fullkomið
sjálfdæmi um það hvaða mynd
umheimurinn fengi af jafn afdrif-
aríkri ævintýramennsku.
Og Morgunblaðið skrifar upp á
Reagansvíxilinn - eins og blaðið
gerði reyndar fyrirvaralaust
innrásardagana. Þótt búin sé
freisting ýmisleg er eitt það blað
sem aldrei brestur þig, Reagan
Hvítahússbóndi.
- áb.
oq skorio
Af morðvörgum
DV gerir bandaríska „ábyrgð á
morðæði“ að umtalsefni í leiðara
í gær - og á þar við stuðning
bandarískra stjórnvalda við
„hægri sinnuð öfgaöfl" í Róm-
önsku Ameríku, ekki síst E1 Sal-
vador. Þar segir m.a.:
„Hernaður stjórnar El Salva-
dor gegn skæruliðum, kostaður
af Bandaríkjastjórn, gengur verr
nteð hverjum mánuði. Enda er
blóðferill hersins slíkur, að hann
er hataður af allri alþýðu manna.
Reglan er, að herinn þorir ekki í
skæurliðana og myrðir þorpsbúa í
staðinn.
Upp á síðkastið er Bandaríkja-
stjórn farin að átta sig á, að ekki
er einhlít sú stefna Reagans for-
seta og Kirkpatricks sendiherra
að styðja alla þá, sem segjast vera
á móti kommúnistum, hversu ó-
geðslegir sem þessir skjólstæð-
ingar eru.
Sendimenn Bandaríkjastjórn-
ar, þar á meðal Bush varaforseti,
hafa flutt stjórnvöldum í El
Salvador lista yfir verstu morð-
vargana í hernum. Farið hefur
verið fram á, að þeir verði settir
af og gerðir útlægir. En án áran-
gurs.
Hinn síðbúni partaskilmngur
Bandaríkjastjórnar hefur minni
áhrif en ella fyrir þá sök, að marg-
vísleg öfgaöfl í Bandaríkjunum
styðja hinar blóðugu ofsóknir
yfirstéttarinnar í E1 Salvador
gegn langsoltinni alþýðu lands-
ins.
Bandarísku öfgaöflin styðja
fyrirbæri á borð við d’Aubisson
með peningum. ráðum og dáð. í
þeim hópi eru Council on Inter-
American Security, American
Security Council og National
Strategic Information Center.
Öfgaöflin í Bandaríkjunum og
El Salvador eru sammála um, að
útrýma þurfi kommúnistum. Þar
nteð taldir eru kristilegir demó-
kratar, sem hingað til haf^ verið
álitnir fremur hægri sinnaðir.
Þeir hafa kerfisbundið verið
myrtir.
Með sama áframhaldi hverfur
hin lýðræðislega rniðja í E1 Salva-
dor og Bandaríkjastjórn fær þá
niðurstöðu, sem hún óttast. Rót-
tækir vinstri menn eflast og
steypa í byltingu morðsveitum
róttækra hægrisinna.“
Hugleiðingar af þessu tagi má
sjá í nánast hverju einasta borg-
aralegu málgagni í Evrópu um
þessar mundir. Að einu undan-
skildu, því, sem er fjallað um í
klippi hér að ofan.