Þjóðviljinn - 07.03.1984, Blaðsíða 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 7. mars 1984
Ráðieysi
Og hvaö tekur herstjórnin nýja
svo til bragðs í þessum málum?
Eitt af því sem hermennirnir
gerðu var að hafa upp á birgðum af
hrísgrjónum, baunum og öðrum
matvælum, sem braskarar höfðu
hamstrað. Svo var efnt til einskon-
ar útsölu á þessum vörum og var
það vinsæit eins og eðlilegt er. En
herinn hefur einnig verið á eftir
venjulegum smásölum og viljað
neyða þá til að lækka verðið á sinni
Aðalstitlar til sölu
Upphefðin tengist fjárstreymi til
Ihaldsins frá fyrirtœkjum
Frá fréttaritara Þjóðviljans í Bret-
landi
Svo virðist sem ríkisbubbar
og forstjórar stórfyrirtækja
geti nú keypt séraðalstitla
og aðrareftirsóttarveg-
semdirsem Bretadrottning
veitir að tillögu forsætis-
ráðherra, með því að gefa
nógu örlátlega í sjóði I-
haldsflokksins.
Þetta nýstárlega fjáröflunar-
kerfi flokksins varð uppvíst eftir
könnun sem gerð var á vegum
rannsóknarstofnunar verkalýðs-
félaganna hér í landi. En á vegum
stofnunarinnar var freistað að
kanna hversu mikið fjármagn
rennur frá stórfyrirtækjum til
íhaldsflokksins, og í því skyni var
farið gegnum opinbera
ársreikninga flestra meiriháttar
hlutafélaga hér í landi.
í ljós kom að fyrirtæki hafa síð-
an 1979 gefið samtals rúmar 8
miljónir sterlingspunda í sjóði
íhaldsflokksins.
Jafnframt virðist sem furðu
mikil samsvörun væri milli aðila
sem höfðu gefið ríkulega til
íhaldsins og þeirra sem hlotið
höfðu lávarðatitla. Þegar farið
var nánar í saumana á þessu kom
í ljós, að af þeim átján fyrirtækj-
um sem gefið höfðu 90 þúsund
pund eða meira í flokkssjóðinn,
þá höfðu forstjórar fjórtán þeirra
verið verðlaunaðir með einhvers-
konar titli.
Frá fornu fari er það forsætis-
ráðherra htndsins sem gerir til-
lögu um að titla ákveðna aðila
fyrir framúrskarandi þjónustu
við Bretland, en drottningin er í
rauninni sú sem formlega veitir
tignina. Afburðavísindamenn,
gamlir stjórnmálamenn og annað
merkisfólk er yfirleitt í þeim
hópi, en einnig framámenn fyrir-
tækja sem hafa staðið sig vel í að
afla gjarldeyris fyrir Bretland.
Þannig fengu Bítlarnir MBE orð-
una á sínum tíma ekki fyrir að
vera merkilegir tónlistarmenn
heldur fyrir að afla ríkinu gjald-
eyris —
Könnunin sýnir hins vegar að
það eru ekki forstöðumenn
þeirra fyrirtækja sem best hafa
gagnast Bretum sem sitja í fyrir-
rúmi um vegsemdirnar, heldur
þeir sem mest hafa gefið fé til
íhaldsflokksins. Þannig hafa ekki
nema um 300 af tvö þúsund
helstu iðnfyrirtækjum hér í landi
látið fjármuni renna til íhaldsins
en hvorki meira né minna en 78
prósent af þessum 300 fyritækj-
um höfðu á sínum snærum fólk
sem hefur verið verðlaunað með
orðum eða titlum. Og af þeim 33
einstaklingar úr iðnaði og verslun
sem hlotið hafa riddaratign úr
hendi Margrétar Tatcher eru 22
forstjórar fyrirtækja sem styðja
íhaldsflokkinn fjárhagslega.
Traust rök virðast liggja að
baki þeirri ásökun Verkamanna-
flokksins að Margrét Thatcher sé
farin að versla með titlaveitingar
bresku krúnunnar á laun.
Þó núverandi forysta Verka-
mannaflokksins sé að sönnu lítt
fylgjandi þessari ósiðlegu versl-
un, þá hafa fyrri formenn Verka-
mannaflokksins verið engu betri
frú Margréti. Harold Wilson
fyrrum formaður flokksins og
fjórum sinnum forsætisráðherra
lét þannig ýmsum vafasömum
karakterum í té lávarðatitla og
aðrar vegsemdir, og vissu allir að
þar var urn að ræða umbun fyrir
fé sem rann leið sína inní kosn-
ingasjóði Wilsons. í þessum hópi
voru menn sem síðar eru orðnir
annálaðir hrappar, einsog t.d.
Kagan lávarður, sem er nýslopp-
inn úr fangelsi fyrir fjársvik.
Össur Skarphépinsson
látið að því liggja að aukinn yrði
innflutningur matvæla, m. a. vegna
þess hve þurrkar léku norðurhluta
landsins illa í fyrra. En enginn veit
hver þörfin er og ekki heldur hvort
hægt er að útvega einmitt þau mat-
væli sem vantar (hirsi t.d.). Það
hefur oft gerst þegar skortur sverf-
ur að, að fluttar eru inn vörur sem
hafa haft þau áhrif að spilla nokkuð
fyrir sölumöguleikum bænda í
landinu sjálfu og breyta sjálfum
neysluvenjum í þá átt, að fólk venst
á varning sem verður að flytja inn.
Það er allsendis óvíst nú hvort
herstjórnin getur fundið nokkuð
skynsamlegra samhengi en aðrir
valdhafar milli matvælainnflutn-
ings og ráðstafana sem duga til að
hressa við landbúnað í Nígeríu
sjálfri.
Skammgóður vermir
Það er lítill vafi á því, að herinn
hefur betri möguleika en borgara-
leg stjórn á því að kveða eitthvað
niður spillingu og að hann getur
knúið fram ákvarðanir skjótar en
þingmenn. En ef að þessum mögu-
leikum er ekki fylgt eftir með ein-
hverjum þeim ráðstöfunum sem
koma að haldi fyrir matvælafram-
leiðsiu í landinu sjálfu, þá er líklegt
að árangur af herferðinni gegn
spillingu verði skammvinnur. Og
liðsforingjar eru vitanlega ekki
betur tryggðir fyrir mútuþægni en
stjórnmálamenn.
Herstjórnin hefur enn ekki lagt
fram neina efnahagsstefnu að kalla
má. Hún er að semja við Alþjóða
gjaldeyrissjóðinn um ca. 60 milj-
arða króna lán til að létta greiðslu-
byrðina sem nú blasir við. En sjóð-
urinn setur sína skilmála: hann
krefst þess að gjaldmiðill Nígeríu
sé felldur - og þá mun verðbólgan í
landinu taka nýjan kipp. Hvort
sem herforingjarnir sitja lengur
eða skemur að völdum má við því,
að lífskjör almennings í Nígeríu
verði afar knöpp nú um langt
skeið. Og það ástand verður svo
ekki til að auðvelda það, að menn
losni við herstjórnina.
Áb byggði á Information
Bág staða
Nígería lifði mikið uppbygging-
arskeið meðan olíuvinnsla og sala
gekk sem greiðast. En yfirstéttin
var geysiþurftafrek og að öðru leyti
urðu kjarabætur einna mest hjá
millistéttum borganna. Um leið
voru í gangi ýmiskonar þróunar-
framkvæmdir sem áttu að efla
atvinnulífið og gekk greiðlega að fá
erlend lán til þeirra, Sukk yfirstétt-
anna og framkvæmdagleðin
lögðust á eitt um að hlaða upp
gífurlegum skuldum.- Nú þegar
olíuinnflutningurinn hefur dregist
saman er greiðslujöfnuður við út-
lönd óhagstæður um ca 300 milj-
arða króna (þar er um að ræða
skammtímaskuldir upp í 180 milj-
arði) - en fjárlög rikisins eru upp á
ca 220 miljarði. Það var þess vegna
sem stjórn Shagaris hafði reynt að
skera niður innflutning, t.d. á
matvælum - og þar með á
skreiðinni. Verð á matvælum fór
mjög hækkandi og kom það vitan-
lega niður á þeim fyrst og fremst
sem fátækastir eru.
Skreiðarsala til Nígeríu
gerir það að verkum, að þetta
fjölmenna ríki er það Afríku-
land sem íslendingar einna
helst fylgjast með. Herinn
tók þar völdin í sínar hendur
um áramótin og vék frá
kjörnum forseta og lagði
þingið niður. Þessu var á
Vesturlöndum tekið sem
sjálfsögðum hlut og nokkuð
svo gagnrýnislaust - eins
þótt ekki væru nema fáir
mánuðir síðan Shagari var
endurkosinn forseti Nígeríu
og menn notuðu tækifærið til
að segj eitthvað fallegt um
lýðræðið í landinu.
Ástandið var vitanlega mjög erf-
itt í Nígeríu eins og allir vissu sem
kærðu sig um að vita. Olíutekjurn-
ar höfðu skroppið saman. Verð á
matvælum hafði hækkað stórlega.
Pengingakerfið var að hrynja sam-
an og gjaldmiðill Nígeríu gekk á
þrisvar sinnum lægra verði á svört-
um markaði en opinbert gengi
sagði til um. Kosningunum fylgdu
harðar ásakanir um meiriháttar
kosingasvindl hér og þar. Fjár-
málaspilling var gífurleg eigns og
skreiðarsala munu vita manna
best.
Ailvel tekið
Samt kom valdataka hersins á
óvart. Fátt hafði bent til þess að
slík tíðindi væru yfirvofandi. En
herforingjarnir sem að valdaráninu
stóðu virðast hafa reiknað dæmið
rétt ef svo mætti segja. Þeir mættu
ekki neinni teljandi mótspyrnu.
Gott ef tíðindum var ekki beinlínis
fagnað í Lagos. Og á Vesturveld-
um sýndu menn valdaráninu
einkar umburðarlyndan skilning.
Væntanlega ekki af umhyggju fyrir
mannréttindum í Nígeríu, heldur
hafa menn gert sér vonir um að
herstjórarnir stæðu betur í skilum
með þungan skuldabagga heldur
en kjörin stjórn.
Samt veit enginn hvort her-
stjórnin getur leyst nokkurn vanda
betur en fyrri stjórn gerði.
Herinn tók aftur þau völd sem hann haföi fyrir 1979: sumir voru fegnir, aðrir ypptu öxlum: Eruð þið komnir
aftur....
vöru. Þeir hafa svarað með því að
neita að opna búðir sínar. Her-
stjórnin hefur eftir á neyðst til að
bera fram afsakanir og lýsa því yfir,
að það sé ekki ætlunin að reka
efnahagspólitík með þessum að-
ferðum.
Annað dærni: í fyrstu tilkynning-
um herforingjastjórnarinnar var
Herstjórnin í Nígeríu
býður fáa kosti góða