Þjóðviljinn - 08.03.1984, Blaðsíða 4

4 SÍÐA -- ÞJÓÐYILJINNj Fimmtudagur 8. mars 1984
MÚOVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufólag Pjóðviljans.
Framkvœmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Afgreiðsiustjóri: Baldur Jónasson.
'Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Blaðamenn: Auður Stvrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, ólafur Gíslason, Oskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafréttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Pröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Sigríður Þorsteinsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Símavarsla: Margrét Guðmundsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bilstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsia og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
Húsnœðislánagatið
Forsætisráðherra sagði í viðtali við Morgunblaðið að
upplýsingar um 2 milljarða króna gat á fjárlögum ríkis-
ins „væru sér mikil vonbrigði“, en hann vonaðist jafn-
framt til að „nú sjáist til botns í þessu“. Ekki er að efa að
forsætisráðherra „harmar“ það að í Þjóðviljanum í gær
er upplýst að síður en svo „sér til botns“ óreiðunnar í
fjármálakerfi ríkisins. Til viðbótar fjárlagagatinu er nú
komið annað stórgat í fjármálakerfið. Það vantar 900
milljónir króna í húsnæðislán miðað við þær áætlanir
sem stjórnin sjálf hefur gert. Það vantar hvorki meira
né minna en helming þess fjár sem áætlað var að lána til
húsnæðismála í ár. Þessi tvö göt í fjármálakerfi ríkisins,
fjárlagagatið og húsnæðislánagatið, nema samtals um 3
milljörðum króna.
Formaður Sjálfstæðisflokksins mun vissulega ekki
bregða af þeim vana sínum að verða hissa og „harma“
nýjustu upplýsingar úr stjórnarherbúðunum. Stjórnar-
herrarnir virðast seint og um síðir hafa rifjað upp gaml-
an skólalærdóm í samlagningu, og þegar þeir leggja
saman „götin“ sín nema þau milijörðum. Ekkert af
þessu hefði þó átt að koma á óvart ef fyrr hefði verið
gripið til samlagningarkúnstarinnar. Magnús Pétursson
hagsýslustjóri segir m.a. réttilega í Morgunblaðinu að
stór hluti „fjárlagagatsins“ sé til orðinn vegna ríkis-
stjórnarákvarðana. Og 900 milljón króna „gat“ í hús-
næðislánakerfinu er afleiðing af ákvörðunum sem tekn-
ar hafa verið án nokkurrar ábyrgrar fjáröflunar.
Steingrímur Flermannsson forsætisráðherra viður-
kennir að hluti skýringarinnar á „götunum“ í fjármála-
kerfi ríkisins sé ákvörðun stjórnarinnar um að lækka
ákveðna skatta og tolla. Og þó að stjórnin hafi heykst á
því að leggja á sjúklingaskatt virðist nú helst um það
rætt að hækka skatta á almenningi til þess að stoppa
upp í götin. Hinsvegar heyrist ekkert um það að stjórn-
in ætli að hætta við að létta byrði hlutafjáreigenda og
atvinnurekenda, sem eiga að fá miklar skattaívilnanir
ef stjórnin fær sitt fram.
Ætli ríkisstjórnin að standa við heit sín um að auka
ekki erlendar skuldir blasir við niðurskurður á fjár-
framlögum eða stórfelld innlend fjáröflun með
sköttum. Það má glöggt ráða af stjórnarathöfnum til
þessa að reynt verður að fylgja fram þeirri stefnu að
gera þá fátækari fátækari og þá ríku ríkari þegar og ef
lagt verður til atlögu við fjárhagsvanda ríkisins. Pá
stefnu þarf að brjóta niður.
s
Afram kjarabarátta
Samningum er síður en svo lokið þó að náðst hafi
heildarsamningar milli ASÍ og VSÍ og undirritað hafi
verið samkomulag milli BSRB og fjármálaráðuneytis-
ins. Þrjú Landssambönd innan ASÍ, Rafiðnaðarsam-
bandið, Samband málm- og skipasmiða og Samband
byggingarmanna, knýja á um leiðréttingu sinna mála.
Verkamannafélagið Dagsbrún freistar þess að knýja
atvinnurekendur til samninga. Borgarstarfsmenn eiga
ósamið og mörg ASÍ-félög hafa ekki tekið samningana
til samþykktar.
Verkalýðsfélag Húsavíkur hefur knúið fram veruleg-
ar leiðréttingar á ASÍ/VSÍ samningunum, fellt burtu
umdeildustu atriði þeirra, og náð fram meiri launa-
hækkun en þeir gerðu ráð fyrir. í raun má tala um nýja
samninga, þó að byggt sé á ASÍ/VSÍ rammanum og
viðbætur komi fram í bókunum samningsaðila. Án þess
að efnt hafi verið til átaka hafa náðst fram betri samn-
ingar á Húsavík og hljóta þeir að hafa áhrif á framvind-
una næstu vikur. Þetta sýnir að ekki er hægt að njörva
verkafólk niður við þá kjaraskerðingu sem ríkisstjórnin
knúði fram á síðasta ári.
klippt
THIogCnTBSrímeníílámáÍarÍdherra um Lánasjód fslenskra námsmanna:
EKKERT TUUT VERÐI TEKIÐ
T1L FÉUGSLEGRA AÐSTÆÐNA!
— og endurgreiöslum háttad eins og venjuleg bankalán ættu f hlut
\rlfettir .. . ..
Stendur uppstokkun Lánasjóds námsmanna fyrir dyrum?
THIÖGUR UM AD BREYTA NÁMS-
lAnunum í FJARFEST1NGARLAN
Aftur á bak
Tíminn segir frá því í forsíðu-
frétt í gær, að hugmyndir um
verulega uppstokkun á málefn-
um Lánasjóðs íslenskra náms-
manna liggi nú á borði
menntamálaráðherra. Það fylgir
sögunni að hér sé um trúnaðar-
mál að ræða og að ákvarðanir
hafi enn ekki verið teknar. En ef
blaðið fer rétt með, þá vofir yfir
sá möguleiki, að tekið verði
gífurlega stórt skref aftur á bak
frá þeirri þróun, að reynt sé að
tryggja ungu fólki sem jafnasta
aðstöðu til náms. í staðinn ráði
markaðslögmálin sem mestu um
það hverjir læra og hvað.
Eða eins og Tíminn segir: sam-
kvæmt fyrrgreindum hugmynd-
um „er gert ráð fyrir að breyta
sjóðnum úr því að vera til trygg-
ingar framfærslu námsmanna í
lánastofnun fyrir fjárfestingarlán
sem standi undir sér“. Og eitt
höfuðatriðið er þá það, að ekkert
tillit verði tekið til félagslegra að-
stæðna, hvorki þegar lán eru
tekin eða þegar kemur að endur-
greiðslum.
Harkan sex
Þetta þýðir meðal annars að
því er Tíminn segir, að náms-
menn muni ekki fá aukið lán
vegna barneigna, veikinda og
þess háttar. í annan stað yrði „í
engu slakað á kröfum um endur-
greiðslur lánanna þrátt fyrir
atvinnuleysi að námi loknu, né
heldur veikinda eða dauða lán-
þega eins og nú er gert“. Þetta
mun væntanlega þýða, að ef lán-
takandi hefur síðar meir fallið frá
eða gerst óvígur í lífsbaráttunni
þá muni gengið án allrar misk-
unnar að mökum eða þá foreldr-
um sem og ættingjum ýmsum,
sem algengt er að skrifi upp á lán.
Fjárfesting.
Sem fyrr segir vita menn ekki
enn hvernig hugmyndum af þessu
tagi muni reiða af á skrifborði
Ragnhildar Helgadóttur. Hitt er
svo ljóst, að þær eru í fullu sam-
ræmi við háværan og margítrek-
aðan málflutning sem hafður er
uppi í Sjálfstæðisflokknum og
skyldum stofnunum um ágæti
markaðslögmálanna, um bless-
unarríkar ráðstafanir „hinnar
ósýnilegu handar“ sem eiga að
Leysa öll helstu vandamál mann-
legs félags. Þetta kemur glöggt
fram í þessu atriði hér:
„Þá er reiknað með að herða
svo kröfur um endurgreiðslur að
lánin taki ekki aðrir en þeir sem
telja nám sitt skila sér nægilegum
arði til endurgreiðslu lánsins að
námi loknu“.
Þarna er trúarjátning markaðs-
hyggjunnar hrein og ómenguð.
Samkvæmt þessu er vísað á það
sem hina æskilegustu þróun, að
nám verði hugsað sem fjárfesting
og annað ekki. Ef að líkum lætur
er þá gert ráð fyrir því meðal ann-
ars, að fyrirtæki geri út stúdenta
sem verða þeim skuldbundnir
síðan, fjárfesti í mönnum og
vissri tegund þekkingar sem talin
er arðbær á hverjum tíma. Náms-
möguleikar þeirra sem ekki
hljóta náð í augum fjárfestingar-
aðila munu svo skerðast stórlega
og þegar fram í sækir í æ ríkari
mæli ráðast af fjárhag foreldra
(vegna þess að aukin ítök mark-
aðshyggjunnar þýða sjálfsagt hér
eins og annarsstaðar stórminnk-
andi möguleika ungs fólks á að
vinna fyrir námskostnaði á
sumrin).
Glöggt hvað
þeir vilja
Gjafir eru yður gefnar, ungir
íslendingar.
Hugmyndir af þessu tagi vekja
upp ótal spurningar. Nú vita
menn til dæmis, að mikill fjöldi
þeirra sem nám stunda munu
starfa við kennslu síðar og þá
langoftast hjá ríkinu: það væri
gaman að heyra handhafa hins
„götótta" fjárlagafrumvarps
reikna það út hvenær þeir búist
við því að nám kennara „skili af
sér nægilegum arði“ til að teljast
fjárfesting á við tannlæknanám
eða tölvuverkfræði? Hve miklar
kauphækkanir þarf til hjá BSRB?
En hvort sem þetta er rakið
lengur eða skemur og hvað sem
úr verður: við erum rækilega
minnt á það, hvað þeir menn
helst vilja sem nú fara með félags-
lega þjónustu og menningarmál í
landinu - hvort sem þeir nú þora
að fara að vilja sínum eða ekki.
-áb.
og skoriö
SKATTHEIMTU-
LEIÐINNIVEX FYLGI
—„Sjúklingaskatturinn” í formi almenns tryggingargjalds
Auklnni ikjtthrimtu til rUdiijöAi
tU þen »6 fylli upp i ríunlega
tveggja mUIJarfta gdt i fjirmilum
rOtiiini vti nú fylgi innan itjómar-
flokkanna. Meginrökin eru þau aft
óeftlileg þenila aé enn i peninga-
múlurn, eyftilu og fjirfeitlngu,
miftaft vlft hve verftbótgan hefur
itottifl niftur. ÞJóflln li þvl aflögufcr.
Reynt verftur til hlna ýtraata að
finna leiflir tll iparniflar. Pi er talaft
um freatun ýmiaia rOtiifram-
kvnnda, ivo tem hluta aí vegagerfl
Siftan koma tU iUU ýmsir útveglr t
Samkvcmt heimildum DV i iú
skofliyi drjúgt fylgl 1 itjérnar-
flokkunum aft i sUft „sjúklinga-
ikatUins" si eflUlegt aft hckka
núverandi sjúkratryggingargjald
efla táka upp nýtt hUftstctt gjald. t>i
Ul þess aft brúa allt bUift f rekstri
heilbrlgfliskerflsins, iem nú Uggur
fyrlr og ekki sparaat upp L Sú akatt-
heimta gcti þvi numið um hilfum
miUJarfti.
Þierrctt um hckkun söluskatU
efta nlfturfeUingar i undanþigum.
hckkun benslngjalds, hckkun i
ifengi og tóbaki og ekkl sfst er UUð
efllilegt at hckka tekjuikattutigann
i lamrcmi við nýjar Uunahckkanir.
I samtölum vift stJórnarUfta leggja
þelr þunga iherslu i aft flnna leiftir
tll þess afl hUfa htnum verst aettu
alveg vlft öllum hckkunum.
Innan stjómarflokkanna er það
harftlega gagnrýnt aft bankamlr hafl
ekki náft aft Ukmarka peningaút-
streymi, er Jókst um 4J>% I Janúar
og febrúar og þýftir J3J* yfir ir.
Almenn údin, utan endurkaupa
afurftalina, Jukust enn meiri, um
IJ% sem Jafngildir 61,4% i iri.
Þetta er I engu samrcmi vift
verftbólguna nú þótt innlin hafl
aukist i sama tima um 5,3%. Seflla-
bankamenn átelja hlns vegar fjir-
milariðherra fyrir aft draga of
miklð út i rikisreksturinn. Stafta
rikissjófls og rikbfyrirtckja vlft
Seðlabankann versnafti um 857
mill Jónir fyrstu tvo mánuði érsins.
HERB
Hœrri skattar
DV-segir frá því í gær að skatt-
heimtuleið vaxa nú fylgi í stjórn-
arherbúðunum. Þar hefur það
verið talinn lífselexír stjórnarliða
að hækka ekki skatta, né taka er-
lend lán, heldurskeraniðurríkis-
útgjöld. Hækkun sjúkratrygging-
argjaldas upp á hálfan milljarð
hefur verið rædd. Sjúkratrygg-
ingargjald hefur farið lækkandi á
undanförnum árum enda hefur
það verið talinn óréttlátur
skattur, en það er flöt prósenta á
tekjur manna. Hækkun sölu-
skatts er einnig með í dæminu,
hækkun bensínsgjalds, hækkun á
áfengi og tóbaki og hækkun
tekjuskattsstigans. Ekki vantar
hugmyndaauðgina þegar þeir
fara á stað í skattheimtuna.
Við erum
ekki í neinu
Allt ber þetta vitni um mikla
„paník“ í stjórnarliðinu. Svo á að
taka bankakerfið föstum tökum,
skrúfa fyrir útlán og skera niður
ríkisframkvæmdir í sumar, t.d.
vegagerð. En. hvaða írafár er
þetta? Eru þetta ekki sömu
mennirnir og hafa verið að taka
efnahagsmálin föstum tökum í
nærri eitt ár?
Albert Guðmundsson hefur
komið upp um það að í raun hef-
ur ekkert verið annað gert en að
lækka launin. Þetta er eins og í
ævintýrinu um nýju fötin keisar-
ans, nema að í þessu ævintýri er
það ekki barnið sem kemur upp
um nekt kéisarans, heldur keisar-
inn sjalfur sem hrópar upp:
„Strákar, við erum ekki í neinu“.
-e.k.h.