Þjóðviljinn - 08.03.1984, Page 9

Fimmtudagur 8. mars 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9
GuUbirnir
ísland í Berlín: víkingalif án hetju
Ijóma.
Love Streams eftir Casavetes hlaut gullbjörninn.
Kvikmyndahátíð í Berlín:
og íslenskur hrafn...
eftir Hrafn Arnarson
34. alþjóðlega kvikmyndahátíð-
in í V-Berlín fór að þessu sinni fram
dagana 17. til 28. febrúar. Hátíðin
var mjög umfangsmikil og framboð
á myndum gífurlegt. Alls voru
sýndar rúmlega 300 myndir frá 39
löndum. Að þessu sinni komu
flestar myndir frá Bandaríkjunum
og Sambandslýðveldinu eða 30 frá
hvoru landinu.
Verðlaunamyndin
Að þessu sinni hlaut John Cassa-
vetes, Bandaríkjunum, gullbjörn-
inn eða aðalverðlaunin fyrir mynd
sína „Love Streams". John Cassa-
vetes er kvikmyndaunnendum
væntanlega að góðu kunnur bæði
sem leikstjóri og leikari. Hann er
einn af þekktustu fulltrúum óháðr-
ar kvikmyndagerðar í Bandaríkj-
unum.
Fyrstu mynd sinni leikstýrði
hann 1957, „Shadows", Skuggar,
en alls hefur hann leikstýrt 11 kvik-
myndum, m.a. „Kona undir áhrif-
um“ og „Gloría". Cassavetes hefur
leikið í kvikmyndum síðan 1953 og
þekktust mun væntanlega vera
„Rosemarys Baby“ eftir Roman
Polanski.
Myndin „Love Streams" er
byggð á leikriti eftir Ted Allan og
fjallar um þau Sarah Lawson og
Robert Harmon. Harmon, sem
leikinn er af Cassavetes, er vel-
þekktur rithöfundur sem eyðir
tíma sínum helst í það að „neyta“
kvenfólks og áfengis. Sarah Law-
son er leikin af Gene Rowland,
(sem er eiginkona Cassavetes), er
systir hans og stendur í skilnaði,
sem reynir mjög á tilfinningalíf
hennar. Líf þeirra beggja hefur
þróast á mjög ólíkan hátt, en erfið-
leikar sem þau eiga við að stríða
leiða af sér að þau sameinast í bar-
áttu sinni fyrir eðlilegu
mannsæmandi lífi. Segja má að
viðfangsefni Cassavetes í þessari
mynd séu einmanakennd og ein-
angrun, tilraunir fólks til að ná
sambandi hvert við annað taka á
sig afbrigðileg eða sjúkleg form.
Öll hefðbundin viðfangsefni Cass-
avetes koma fyrir í þessari mynd,
s.s. vinátta, ást, hjónaband, fjöl-
skylda, leit að sjálfum sér, leit að
hamingju, viðkvæmni hinna veiku
og hætt komnu, tjáskipti og flókin
tilfinningasambönd. I þessari
mynd eins og fleirum beinir Cassa-
vetes athygli sinni að tilfinningalífi
og sérstökum vandamálum
kvenna, hvernig þær bregðast við
tilfinningalegu álagi og hvernig þær
vinna úr og túlka tilfinningar sínar,
s.s. einntanakennd, ótta, niöurlæg-
ingu og afbrýðisemi.
Ítalía og Argentína
Silfurbjörninn, sem sérverðlaun
dómnefndar fékk Hector Olivea frá
Argentínu fyrir mynd sína „No Ha-
bra mas penas ni olvido" Olivea er
einn af þekktustu leikstjórum Arg-
entínu, hann hefur verið tíður gest-
ur á Berlínarhátíðinni og 1974 fékk
hann silfurbjörninn.
í þessari mynd er sögusviðið lítið
þorp í úthverfi Buenos Aires og
atburðirnir eiga að gerast 1974.
Myndin er skemmtileg og áhrifarík
lýsing á pólitískri baráttu milli
vinstri og hægri arms perónískrar
hreyfingar. Myndin er byggð á
samnefndri skáldsögu Ósvaldo
Soriaro, en hún er óvenju snjöll
satírisk „allegoría" og í myndinni
er hæðni og hrottaskap, fyndni og
grimmd fléttað saman með óvenju-
legum hætti.
Silfurbjörninn fyrir besta leik-
stjórn fékk ítalinn Ettore Scola
fyrir mynd sína „Le Bal", Dans-
leikurinn. Scola er lögfræðingur að
mennt, en hefur nánast eingöngu
fengist við skrif kvikmyndahand-
rita og leikstjórn. I „Dansinum“ er
engin eiginleg atburðarás og
samtöl eiga sér ekki stað. Sögu-
sviðið er dansstaður einhversstað-
ar í Frakklandi og sýnir myndin
hvernig samskiptaform dansgesta
þróast og breytast frá árinu 1936 til
1983. Myndin er annars vegar lýs-
ing á persónunum með vonum sfn-
um og draumum, einmanakennd
óg þrám, hins vegar nokkurs konar
þjóðháttafræðileg úttekt á því
hvernig dansar, fatatíska, og um-
gengisvenjur kynjanna þróast og
breytast í tímans rás. Franskri sögu
þessarar aldar er fléttað inní frá-
sögnina. Tíðarandanum nær Scola
með ýmsum hætti, m.a lætur hann
persónur birtast í búningi frægra
leikara, s.s. Jean Gabin eða með
því að vísa til frægra leikstjóra á
hverju tímaskeiði fyrir sig. í einu aí
stærstu blöðunum hér í Berlín,
„Berliner Morgenpost" var þessi
mynd valin uppáhaldsmynd sýn-
ingargesta hátíðarinnar og er hún
vel að þeirri viðurkenningu komin.
Leikafrek
ítalska leikkonan Monica Vitti
fékk silfurbjörninn fyrir besta
kvenaðalhlutverk í myndinni
„Flirt", Daður, en leikstjóri henn-
ar var Roberto Rosso. í myndinni
er erfitt viðfangsefni, geðklofi,
tekið fyrir á óvenjulegan máta og
skoðað á gamansaman hátt án við-
kvæmni, hræsni eða ótta. Monica
leikur eiginkonu, sem þarf skyndi-
lega að berjast við ímyndaða vin-
konu eiginmanns síns um athygli
hans, ást og ástundun. Myndin lýs-
ir á skemmtilegan, lífsglaðan hátt
hvernig henni tekst að sigrast á
„keppinaut“ sínum. Monica Vitti á
sér að baki 20 ára feril sem leik-
kona og hún hefur sýnt mikla túlk-
unarhæfileika í mjög ólíkum hlut-
verkum. Hún hefur til að mynda
leikið í myndum Antonioni og
einnig í mörgum af bestu ítölsku
gamanmyndunum.
Sovéska leikkonan Inna Tsjúrik-
ova fékk silfurbjörn fyrir leik sinn í
mynd Pjotr Tedorovskis „Front-
romanze“, „Ástarsaga af vígstöðv-
unum." Tsjúrikova leikur eigin-
konu Sasja, Veru, en hann á í ást-
arsambandi við Ljúbu, en þau
höfðu kynnst á vígstöðvunum í
seinni heimsstyrjöldinni. Ljúba
hefur átt í erfiðleikum eftir stríðið.
Erfiðleikar hennar hafa gert hana
bitra og háðska. Það að hún kynn-
ist Sasja og Veru leiðir til þess að
hún fer að líta fólk öðrum augum.
Myndin er byggð upp sem ástar- og
afbrýðissaga, en í rauninni eru
tekin fyrir siðferðileg vandamál og
siðferðileg gildi. Velvild og
mannúð, það að láta sig náungann
einhverju varða, horfa ekki tilfinn-
ingasljór á þjáningar fólks. heldur
rétta hjálpandi hönd, - slík eru í
rauninni viðfangsefni þessarar
myndar.
Albert Finney fékk silfurbjörn-
inn fyrir leik sinn í myndinni „The
Dresser" sem Peter Yates
leikstýrði. Myndin er byggð á
leikriti eftir Ronald Harwood og
fjallar um aldraðan leikara, Sir,
leikinn af Finney, sent er út á við
skapstór harðstjóri, en í rauninni
er hann niðurbrotinn og sjúkur
maður. Sir er stjórnandi leikhóps
sem ferðast um sveitahéruð Eng-
lands á stríðsárunum og sýnir Lé
Konung, King Lear, fyrir almenn-
ing. Mynding er lýsing á sálrænu
einvígi milli Sir og þjóns hans,
Norman, óvenju vel leiknum af
Tom Courtenay: Einvígi þeirra er
hrífandi fyndið, en um leið „tragik-
omiskt".
Fleiri silfurbirnir
Vesturþýski leikstjórinn Nor-
bert Kúckelmann fékk silfurbjörn
fyrir mynd sína „Morgen in Ala-
bama“. í urnsögn dómnefndar
sagði að myndin væri velheppnuð
kvikmyndaleg framsetning á einu
af brennandi vandamálum samtím-
ans. Kúckelmann er lögfræðingur
að mennt, en hefur síðan 1965
fengist við kvikmyndagerð m.a. í
samvinnu við Alexander Kluge. í
þessari mynd er sagt frá málaferl-
um sem spinnast út frá því, að á
pólitískri samkomu skýtur ungur
maður, Werner Krans, með
skammbyssu út í loftið. Hann er
tekinn fastur og yfirheyrður, en
markmið og kringumstæður þessa
verknaðar eru óljós þar sem Krans
neitar að gefa upplýsingar. Myndin
er síðan lýsing á því hvernig tekist
er á um mismunandi kenningar unt
verknaðinn, - er Krans félagi í
hryðjuverkasamtökum eða var
verknaðurinn framinn uppá eigin
spýtur? Aðalhlutverkið leikur
Maximilian Schell, verjandi Krans,
sem fyrst í stað aðhyllist þá kenn-
ingu að Krans hafi verið einn að
verki og á þeim forsendum sleppur
Krans við refsingu og er látinn laus
úr varðhaldi. Lögfræðingurinn fær
síðan áhuga á málinu og á grund-
velli eigin rannsókna kemst hann
að .því að Krank er félagi í hægri-
sinnuðum hryðjuverkasamtökum.
Myndin er hlaðin spennu sakarn-
álamyndar og um leið eru tekin
fyrir vandamál ofbeldis, árásar-
girni og pólitísks umburðarlyndis.
Markmið myndarinnar var að taka
fyrir þær þjóðfélagslegu kringum-
stæður sem leiða af sér ofbeldi.
Silfurbjörn fékk einnig Costas
Ferris frá Grikklandi fyrir mynd
sína „Rembetiko". Dómnefndin
taldi að í þessari mynd væri mikil-
vægt menningarlegt tjáningarform
endurvakið og sett fram. „Rembe-
tiko“ er þrennt í senn, tónlistar-
mynd, ævisaga söngkonu og lýsing
á sögu grísku þjóöarinnar á þessari
öld. Rembitiko er nokkurs konar
grískur „blues", sem svipar til hins
bandaríska hvað varðar félagslegar
rætur og innihald texta. Myndin
greinir frá ævi Mariku Ninon sem
er Rembetiko-söngkona. Myndin
er í alk: staöi m jög metnaðarfuil og
mun vera ein dýrasta kvikmynd
sem framleidd hefur verið í Grikk-
landi.
Eins og að framan sagði var
geysilegur fjöldi mynda á hátíðinni
og þessi stuttaralega lýsing á verð-
launamyndunum gefur að sjálf-
sögðu litla hugmynd um það sem
fram fór í hcild.
Kvikmynd Hrafns Gunnlaugs-
sonar, Hrafninn flýgur, var sýnd á
þeim hluta hátíðarinnar, sem
nefndist „Info-Schau und Sonder-
vorstellungen" þ.e. upplýstnga- og
sérsýningar. Myndin var sýnd þris-
var sinnum við allgóða aðsókn. í
umsögnum mátti lesa að hún þótti
minna á spaghetti vestra (Italo-
Western) og einnig á myndina
„Leit'in að eldinum". Myndin þótti
fallega tekin, frásagnaraðferð ein-
föld og skýr, í anda íslendinga-
sagna. Lýsingin á víkingum og lífi
þeirra var allt önnur en venja er í
Hollywood myndum. Giskað var á
Hrafn hefði gengið í skóla hjá Sam
Peekinpah, en yfirþyrmandi tilvist
ofbeldis setti mjög sterkan svip á
myndina.
Berlín 2.3. 1984.
Hrafn Arnarson
Ettore Scola dæmdist besti leikstjórinn fyrir Dansleikur.
Island in Beriin
Auf den ersten Blick erinnert Hrafn Gunnlaugsons „Korpen
Flyger“ (Der Flug des Raben) an einen Italo-Western, auf
den zweiten an „Am Anfang war das Feuer“. In dieser
islándisch-schwedischen Co-Produktion schildert der
Regisseur in mitunter beklemmend harten, mitunter
arachisch schönen Bildern, die Geschichte einer
Racheaktion, deren schlichter Erzáhlstil an alte Sagen von
gerade der Insel erinnert, von der jetzt dieser Film kommt.
Ein Film, der ein bislang ungekanntes Wikingerleben ohne
Glanz und Gloria und gehörnte Helme schildert. Der Film
láuft als Sondervorstellung. GS