Þjóðviljinn - 24.05.1984, Síða 9
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 24. maí 1984
»1»
á kreiki
Hamarshúsið við
Tryggvagötu í
Reykjavík. Byrj-
aðeraðbreyta
því í íbúðarhús-
næði þö leyfi
bygglngarnefnd-
arskortiennþá.
Eigandi hússins
hélt þvífram við
einn borgarfull-
trúa að búlð væri
ábak viðtjöldin
að tryggja sam-
þykki borgar-
málaflokks Sjálf-
stæðismanna.
Ljósm. -eik.
Pappírsfyrirtæki
Skúli Jónsson forstjóri Hamars h/f tjáði
blaðinu að Ólafur S. Björnsson hafi keypt
Hamarshúsið við Tryggvagötu og sé ábyrg-
ur fyrir greiðslu þess gagnvart Hamri h/f.
Ólafur S. Björnsson á líka meirihluta í
Byggingarfélaginu Ósi h/f sem upphaflega
var talið standa fyrir breytingunum á Ham-
arshúsinu, meðal annars af sumum borgar-
fulltrúum. Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson
borgarfulltrúi sagði hins vegar að svo væri
ekki, heldur væri það fyrirtækið Uppbygg-
ing h/f sem sækti til borgarinnar um að fá að
gera breytingarnar.
Ekki verður séð í fljótu bragði hvaðan
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson hefur þessar
upplýsingar, því enginn sem rætt var við hjá
borginni eða borgarstjórnar- og -nefndar-
mönnum kannaðist við Uppbyggingu h/f,
ekki einu sinni samflokksmenn Vilhjálms
Þ. Vilhjálmssonar í Skipulagsnefnd, þeir
Magnús Jensson byggingarmeistari og Ingi-
mundur Sveinsson arkítekt. Og þegar farið
er yfir umsóknirnar um breytingarnar sem
Vilhjálmur Þ. segir að Uppbygging h/f hafi
staðið fyrir, þá kemur í ljós að fyrirtækið er
hvergi nefnt þar. Það er hins vegar Hamar
h/f, sem enn er þinglýstur eigandi Hamars-
hússins, sem sækir um.
Sigurður E. Guðmundsson borgarfulltrúi Al-
þýðuflokksins og forstöðumaður Húsnæðis-
stofnunar: „ íbúðirnar í Hamarshúsinu
verða annars og þriðja flokks húsnæði".
Síðustu fréttir úr hinni dæmalausu framhaldssögu um Hamarshúsið
eru þær að breytingarnar sem þar eru hafnar eru enn í trássi við reglur
borgarinnar, þrátt fyrir jákvæða umsögn borgarstjórnar. Ástæðan er
þessi: formlegt leyfi liggur ekki fyrir frá Byggingarnefnd Reykjavíkur og
að sögn Magnúsar Skúlasonar, sem situr i nefndinni, þá verður ekkí
hægt að veita það nema Ijóst sé að breytingarnar séu í samræmi við
staðfest skipulag Reykjavíkur. En einsog Þjóðviljinn hefur sagt, þá eru
þær í blóra við skipulagið! Og þess má geta að á síðasta borgarstjórnar-
fundi lét Davíð Oddsson borgarstjóri svo um mælt að breytingarnar
„orkuðu tvímælis“.
Þessi flötur á málinu er hins vegar aðeins einn af mörgum sem sýna
hin dæmalausu vinnubrögð borgarstjórnarmeirihlutans í málinu.
En hvaðan kemur þá huldufyrirtækið
Uppbygging h/f inn í hugskot formanns
Skipulagsnefndar?
Eftirgrennslan leiddi í ljós að Uppbygg-
ing h/f var stofnað í september á síðastliðnu
ári, það er pappírsfyrirtæki með 20 þúsund
króna hlutafé, ekkert heimilisfang en býr í
pósthólfi 177 í Kópavogi. Og 95 prósent
hlutafjársins á Ólafur S. Björnsson, sem er í
fjölskyldutengslum við Vilhjálm Þ. Vil-
hjálmsson. Bróðir Vilhjálms er mágur
Olafs og er jafnframt notaður af Ólafi sem
fjármálastjóri. Sá grunur er því áleitinn að
kunnugleiki Vilhjálms af gervifyrirtækinu
Uppbyggingu h/f stafi af fjölskyldutengs-
lum hans og Ólafs, og að formaður Skipu-
lagsnefndar hafi vitað frá upphafi að Ólafur
vinnuveitandi bróður hans hafi ætlað að
■ nota pappírsfyrirtækið sem „front“ í sam-
bandi við Hamarshúsið.
Pósthólf 177
Þess má geta að Ólafur S. Björnsson á
meirihluta í Byggingarfyrirtækinu Ósi h/f,
sem er ekki að finna í símaskrá en hefur,
vaflaust af einskærri tilviljun, líka pósthólf
177 í Kópavogi! Fjármálastjóri þess fyrir-
tækis Ólafs er bróðir Vilhjálms Þ. Vil-
hjálmssonar, Einar Þ. Vilhjálmsson.
í Kópavogi er þriðja fyrirtækið sem
Ólafur S. Björnsson á meirihluta í, og það
notar líka pósthólf 177. Og hver skyldi vera
framkvæmdastjóri þess? Bróðir Vilhjálms,
Einar Þ. Vilhjálmsson.
Af þessu sést að Ólafur S. Björnsson sem
keypti Hamarshúsið hefur í kringum sig
heilan skóg af alvöru- og gervifyrirtækjum
og í rauninni skiptir ekki máli hvort það er
Ös h/f eða Uppbygging h/f sem standa að
breytingunum á Hamarshúsinu. Kjarni
málsins er sá að Ólafur S. Björnsson á þessi
fyrirtæki að meira eða minna leyti, og jafn-
framt er staðreynd að Einar Þ. Vilhjálms-
son, fjármálastjóri Ólafs, er bróðir Vil-
hjálms Þ. Vilhjálmssonar, sem er formaður
þeirrar nefndar borgarinnar sem samþykkti
að leyfa hinar mjög svo umdeildu breyting- ■
ar á Hamarshúsinu.
„Annariegir hagsmunir“
Þegar fyrirtæki Ólafs S. Björnssonar sótti
um leyfi til að breyta Hamarshúsinu mátti
fyrirfram telja næsta vonlítið að umsóknin
næði fram að ganga. Ástæðan var fyrst og
fremst sú, að Hamarshúsið er á hafnarsvæði
og skilgreint sem „iðnaðar- og skrifstofu-
húsnæði" í skipulagi, og í annan stað er það
mjög óhentugt fyrir íbúðir.
fngibjörg Rafnar borgarfulltrúi Sjálfstæöis-
flokksins vará móti breytingum á Hafnarhús-
inu í hafnarstjórn, en I borgarráði var hún allt
í einu orðln samþykk þeim.
Slgurður Harðarson, fulltrúi Alþýðubanda -
lagsins I Skipulagsnefnd: „Skýringar Ingi-
bjargar Rafnar á slnnaskiptum sínum eru
allsendis ófullnægjandi".
Sólrún Gísladóttir borgarfulltrúi Kvenna-
framboðsins: „Annarlegir hagsmunlr".
t a (o
3 k K-
v> n ‘z
■O </> m
Fimmtudagur 24. maí 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9
Umsækjendur virtust þó ekki draga í efa
að borgarráð myndi samþykkja umsókn-
ina, því löngu áður en hún kom til af-
greiðslu voru breytingamar hafnar. Að
sjálfsögðu leit þetta þannig út, að búið væri
á bak við tjöldin að tryggja samþykki fyrir
breytingunum.
Umsóknin var fyrst lögð fram í Skipu-
lagsnefnd borgarinnar og samþykkt þar
með atkvæðum Sjálfstæðismanna gegn
hörðum mótmælum minnihlutans. í bókun
Sigurðar Harðarsonar frá Alþýðubandalagi
var meðal annars bent á að Hamarshúsið
væri við mestu umferðaræð borgarinnar
„með um 7000 bfla umferð á sólarhring og
þar af leiðandi umferðarmengun sem að
mínu mati útilokar þetta hús sem íbúðar-
hús. Ég tel það hreint ábyrgðarleysi að sam-
þykkja íbúðarhúsnæði í miklu magni við
þessar aðstæður".
í sama streng tók Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir frá Kvennaframboðinu sem lét í ljós
þá skoðun að vinnubrögð af þessu tagi
hljóti að vekja „grunsemdir um að annar-
legir hagsmunir ráði ferðinni".
Eftir að málið var afgreitt á þennan hátt
frá Skipulagsnefnd var það tekið upp í borg-
arráði. Samkvæmt tveimur heimildum
Þjóðviljans virtist ekki ýkja mikill hljóm-
grunnur fyrir breytingunum á því stigi máls-
ins, bent var á að þær samrýmdust ekki
hagsmunum hafnarsvæðisins og því var
ákveðið að vísa málinu til umsagnar hafn-
arstjórnar.
Afstaða hafnarstjórnar var afdráttarlaus,
í ályktun hennar sagði meðal annars:
„Hafnarstjórn er andvíg þeirri þróun að
húsnæði einsog Hamarshúsi verði breytt í
íbúðarhúsnæði“.
Formaður hafnarstjórnar er Ingibjörg
Rafnar, borgarfulltrúi Sjálfstæðisflokksins.
í viðtali við Þjóðviljann staðfesti hún að
hún hefði staðið að samþykki fyrrgreindrar
ályktunar.
Þegar málið kom til afgreiðslu aftur í
borgarráði var því búist við að það yrði fellt,
þarsem hjáseta Ingibjargar Rafnar hefði
nægt til þess. Öllum að óvörum þá greiddi
hins vegar Ingibjörg atkvæði með sömu
breytingum og hún hafði áður greitt at-
kvæði á móti Thafnarstjórn!
Annars og þriöja flokks
húsnæði
Þegar samþykkt borgarráðs var rædd í
borgarstjórn hinn fimmta aprfl síðastliðinn
voru enn frekari mótmæli borin fram gegn
því að Hamarshúsi yrði breytt í íbúðarhús-
næði.
Bent var á hávaðamengun, Ingibjörg Sól-
rún Gísladóttir kvað jafnframt að teikning-
ar að íbúðunum sem þá lágu fyrir væru frá-
leitt viðunandi, meðal annars væru á þeim
fjölmargir gallar sem væru ósamrýmanlegir
Byggingarreglugerð. Sigurður E. Guð-
mundsson frá Alþýðuflokki, sem jafnframt
er forstöðumaður Húsnæðisstofnunar og
ætti því að hafa vit á málinu, taldi að hinar
fyrirhuguðu íbúðir væru annars og þriðja
flokks húsnæði og „jafnvel óframkvæman-
legt ...að koma þar upp mannsæmandi um-
hverfi, sem nú til dags er talið brýnt
nauðsynjamál í sérhverri íbúðabyggð".
Sigurjón Pétursson vakti athygli á því að
ekki væri gert ráð fyrir möguleika á útivist-
arsvæðum fyrir börn eða bflastæðum, sem
hvorutveggja væri þó bundið í byggingar-
reglugerð.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson formaður
skipulagsnefndar svaraði þessari gagnrýni
með því að benda á, að nefndin hafi gert að
skilyrði fyrir stuðningi sínum að gamalt hús
í bakgarði Hamarshússins yrði fjarlægt og
svæðið sem þar skapaðist notað undir bfl-
astæði og barnaleikvöll. Með því yrði bygg-
ingarreglugerð fullnægt og gagnrýni minni-
hlutans feykt í burt.
Svipaðar viðbárur munu hafa verið hafð-
ar uppi þegar málið var upphaflega sam-
þykkt í borgarráði, og meðal annars ráðið
því að Davíð Oddsson borgarstjóri féllst á
að ljá málinu stuðning sinn.
Brot á aðalskipulagi
En fyrir tveimur vikum féll svo sprengj-
an: á borgarráðsfundi var það upplýst af
kindarlegum borgarverkfræðingi að sam-
kvæmt staðfestu aðalskipulagi ætti mikil
hraðbraut, svokölluð Geirsgata, að liggja
með höfninni og uppað Hamarshúsinu
miðju sunnanmegin, og þarmeð inní garð-
inn sem Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson vildi
nota undir bflastæði og bamaleikvöll til að
fullnægja reglugerðinni.
Samkvæmt þessu skipulagi á því Geirs-
gatan að loka hinar fyrirhuguðu íbúðir í
Hamarshúsinu frá íbúðarbyggðinni ofanvið
húsið, og jafnframt iiggja á hinum fyrirhug-
aða leikvelli sem notaður var til að snúa
Davíð Oddssyni til fylgis við tillöguna. En
Formaöur Skipulaasnefndar
neitaði því alfarið að Einar bróðir
hans ætti nokkurra hagsmuna að
gæta í sambandi við Hamarshúsið,
og þarmeð gæti hann sjálfur ekki
verið að hygla bróður sínum með
því aö. liðka fyrir breytingum á því.
Rökstuðningurinn, var sá, að það
væri fyrirtækið Uppbygging h/f sem
sæi um breytingarnar en við það
hefði Einar bróðir ekkert samband.
„Sambandsleysi" Einars bróður
við fyrirtækið var þó ekki meira en
svo, að þegar blaðamaður ræddi
við hann í síma þá lá kaupsamning-
urinn um Hamarshúsið, sem gerður
var milli Hamars h/f og Uppbygging-
ar h/f, á borðínu hjá Einari, sem
meira að segja las úr honum fyrir
blaðamann!
Borgarstjórn Reykjavíkur samþykkti að leyfa hinar umdeiidu breyting- kosta reykviska útsvarsgreiöendur að breyta sklpulaginu til samræmis
ar á Hamarshúsinu vlð Tryggvagötu í blóra við hafnarstjórn og í trássi vlð breytingarnar á Hamarshúsinu, svo gróði fyrirtækjanna sem að
við staðfest aðalskipuiag Reykjavíkur. Og spyrja má: hvað mun það þeim standa fál staðist?
byggingarreglugerð, í trássi við vilja hafn-
arstjórnar og það sem líklegast er alvar-
legast, í andstöðu við staðfest aðalskipulag
Reykjavíkur. Á leiðinni gegnum kerfið hef-
ur jafnframt einn borgarfulltrúi Sjálfstæðis-
flokksins, Ingibjörg Rafnar, kúvent af-
stöðu sinni. Hvað veldur þessu?
Ólafur S. Björnsson á 95 prósent í huld-
ufyrirtækinu Uppbyggingu h/f sem sér um
breytingar á Hamarshúsinu. Hann á jafn-
framt meirihluta í Byggingarfélaginu Ósi
h/f og Rörsteypunni h/f. Fjármálastjóri Óss
h/f er Einar Þ. Vilhjálmsson og hann er líka
framkvæmdastjóri Rörsteypunnar h/f.
Heimildum Þjóðviljans, sem spanna frá
gjaldkera í iðnaðarfyrirtæki, lögfræðingum
og til meðlims í húsfélagi í blokk sem Ólafur
S. Björnsson byggði, ber saman um að Ein-
ar S. Vilhjálmsson er fjármálaheilinn á bak
við Ólaf. En Einar hefur jafnframt sterk
tengsl inní Sjálfstæðisflokkinn - einsog fyrr
hefur komið fram er bróðir hans Vilhjálm-
ur Þ. í lykilaðstöðu í borgarkerfinu, þar sem
hann er formaður Skipulagsnefndar,
þeirrar nefndar sem veitti vinnuveitanda
bróður hans leyfi til hinna umdeildu
breytinga á Hamarshúsinu.
Einar Þ. Vilhjálmsson er jafnframt
mágur Ólafs. Þannig að Vilhjálmur er líka í
fjölskyldutengslum við Ólaf.
Vilhjálmur hefur að sögn ýmissa borgar-
fulltrúa fylgt málinu mjög hart eftir gegnum
borgarkerfið, og að sögn eins af borgarfull-
trúum minnihlutaflokkanna þá „glopraði
Ólafur S. Björnsson því útúr sér þegar hann
var að leita eftir stuðningi mínum við málið,
að borgarmálaflokkur Sjálfstæðisflokksins
væri búinn að ákveða að styðja það“.
Þessar upplýsingar benda einfaldlega
mjög sterklega til þess að ættartengsl for-
ráðamanna Hamarshússins inn í borgar-
málaflokk Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
hafí valdið því að leyfí fyrir hinum umdeildu
breytingum á húsinu var keyrt hugsunar-
lítið í gegnum borgarkerfíð í trássi við hafn-
arstjórn og staðfest aðalskipulag.
Rétt er að taka fram að Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson neitar þessu alfarið. Hitt
stendur óhaggað að breytingarnar „orka
tvímælis" einsog borgarstjóri sagði á síðasta
fundi borgarstjórnar, þær voru jafnframt
keyrðar í gegn af nokkru offorsi við harðorð
mótmæli minnihlutafulltrúa sem skirrtust
ekki við að tala um „annarlega hagsmuni" í
tengslum við málið (Alþýðuflokkur,
Kvennaframboð), og ljóst þykir að formað-
ur Skipulagsnefndar stendur í nánum ætt-
artengslum við þá sem eru á bak við gervi-
fyrirtækin sem standa að breytingunum.
Utanfrá lítur málið því þannig út að því er
best lýst með því sem á siðaðra manna máli
heitir spilling.
Fórnarlömbin
Þeir sem koma með brunninn feld útúr
málinu eru margir.
Davíð Oddsson hinn „sterki" borgar-
stjóri virðist ekki ýkja „sterkur" eftir að
hafa látið teyma sig til fylgis við mál sem
hann segir sjálfur að orki tvímælis, og virð-
ist hreinlega þjóna fjölskylduhagsmunum
annars borgarfulltrúa.
Staðfesta Ingibjargar Rafnar birtist held-
ur ekki í ýkja aðlaðandi ljósi. Meðan ekki
fást aðrar skýringar á sinnaskiptum hennar
er einfaldlega nærtækt að álykta að þau hafi
orðið sökum þrýstings flokksfélaga.
En þeir sem koma verst út eru þó
óbreyttir borgarar. Með því að samþykkja
breytingarnar á Hamarshúsinu gefur borg-
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson sagði
blaðamanni, að það væri ekki Bygg-
ingarfélagið Ós heldur Uppbygging
h/f sem hefði sótt um breytingarnar
á Hamarshúsinu til skipulagsnefnd-
ar.
Við eftirgrennslan kom í Ijós að
þetta var rangt, Hallgrímur Sandholt
hjá Byggingarfulltrúa Reykjavíkur
tjáði blaðinu, að Uppbygging h/f
kæmi hvergi fyrir á umsóknum.
Samflokksmenn Vilhjálms úr Skipu-
lagsnefnd, þeir Ingimundur Sveins-
son arkitekt og Magnús Jensson
byggingarmeistari, kváðust hvorug-
ur nokkurn tíma hafa heyrt á fyrir-
tækið minnst. Hvaðan kom þá Vil-
hjálmi vitneskjan um tilvist þess og
tengsl við Hamarshúsið?
Kynni það að standa í sambandi
við þá staðreynd að fyrirtækið er
gervifyrirtæki sem er hvergi til nema
í pósthólfi tveggja fyrirtækja, þars-
em bróðir Vilhjálms er fram-
kvæmdastjóri í öðru og fjármála-
stjóri í hinu?
frá upphafí mun Davíð hafa verið
gagnrýninn á allan málatilbúnaðinn, að
sögn heimildarmanna Þjóðviljans í borg-
arráði, einsog kom raunar fram á síðasta
borgarstjórnarfundi.
Þess má geta að í viðtali við Þjóðviljann
staðhæfði Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson for-
maður Skipulagsnefndar að hann hafi alltaf
gert ráð fyrir því að skipulaginu þyrfti að
breyta og vísar til bókunar sem gerð var á
fundi nefndarinnar um það. Á síðasta fundi
borgarstjórnar sagði hins vegar Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir að þetta væri rangt hjá
Vilhjálmi; í Skipulagsnefnd hefði komið
fram sú skoðun að ekki þyrfti að breyta
skipulaginu.
Fjölskylduhagsmunir
Við augum blasir því að í Hamarshúsinu
eru hafnar breytingar sem eru í blóra við
arstjórn grænt ljós á opinbera sjóði: án sam-
þykkis hennar myndu nefnilega hvorki
veðlán né húsnæðisstjórnarlán vera veitt
útá íbúðirnar, og þær því vera óseljanlegar.
En nú hefur semsagt borgarstjórn tryggt
að íbúðir Óss verða lánshæfar, og þarmeð
væntanlegan gróða Óss h/f. Á sama tíma á
fólk sem er að berjast af vanefnum við að
koma upp þaki yfir höfuð sín í erfiðleikum
vegna síðbúinna húsnæðisstjómarlána og
Húsnæðismálastofnun þarf að taka erlend
lán til að standa við skuldbindingar sínar.
Hefði ekki verið eðlilegra að minnka er-
lendar lántökur eða greiða götu íbúðar-
kaupenda sem eiga í virkilegum erfiðleik-
um, fremur en að hleypa fyrirtæki sem
augljóslega er einungis á höttunum eftir
skjótfengnum gróða inn í opinbera sjóði,
jafnvel þó fjölskylduhagsmunir einhverra
borgarfulltrúa kunni að hafa skaðast?