Þjóðviljinn - 12.01.1985, Blaðsíða 5

INN
SÝN
Davíð Oddsson lék einu sinni
Bubba kóng. Síðan hefur blessað-
ur drengurinn átt erfitt með að
koma sér úr kóngshlutverkinu
einsog sést best á því að helstu
samverkamenn sína úr hópi emb-
ættismanna borgarkerfísins með-
höndlar hann gjarnan sem þræla,
en félaga sína úr Sjálfstæðis-
flokknum oft á tíðum sem hálf-
gerð hirðfifl. Þau fá að standa og
sitja einsog honum einum þókn-
ast, og mega helst ekki taka sér
neitt sjálfstætt frumkvæði sem
kynni að skyggja á hásætið.
Kóngurinn þarf að leggja blessun
sína yfir allt það sem hirðin vill
gjöra. Ef kóngurinn brosir, hlær
hirðin. Ef hann fær sér í glas
liggur við að hirðin fái timbur-
menn.
Sjálfstæðisflokksins hrapi allt
niður í 44.5 prósent atkvæða þá
gæti Sjálfstæðisflokkurinn samt
haldið meirihluta sínum í borgar-
stjórn væru borgarfulltrúar 15 í
stað 21. Þá er miðað við að fjórir
flokkar byðu fram í stjórnarand-
stöðu, einsog síðast.
Það var vinstri meirihlutinn
sálugi sem kom því í kring að
borgarfulltrúar urðu 21. Þá hafði
fjöldinn staðið í 15 allt frá árinu
1907. Síðan þá hefur borgarbúum
fjölgað um rösk sjötíu þúsund, og
því auðvitað orðið tímabært fyrir
löngu að fjölga borgarfulltrúun-
um. Fjölguninni til grundvallar
lágu sjónarmið, sem ekki þekkj-
ast við hirð Bubba kóngs, fyrst og
fremst að auka valddreifingu,
einsog hefur gerst hvarvetna á
ákvæði, þannig að í reynd má
segja að staða þess styrkist frem-
ur en hitt við breytinguna. Hún er
þó fráleitt í anda þeirrar lýðræðis-
og valddreifingarstefnu sem
flokkurinn fylgir. Hann vill frek-
ar blómstran blómanna hundrað.
Færri fundir
borgarráðs
Innan Sjálfstæðisflokksins eru
uppi sterkar tilhneigingar til að
færa hið raunverulega vald í
stjórnun borgarinnar frá borgar-
stjórn og borgarráði til borg-
arstjórans og embættismanna-
klíkunnar kringum hann. Þetta er
Bubbi kóngur
baular á lýðræðið
Breytingar á stjórnkerfi borgarinnar miða að tvennu:
Að minnka ítök stjórnarandstöðunnar og efla völd
Davíðs Oddssonar, sem er enn að leika Bubba kóng
Það er heldur ekki að ófyrir-
synju að borgarfulltrúarnir sem
fá að sitja með Davíð Oddssyni
fyrir Sjálfstæðisflokkinn í borg-
arstjórn eru stundum uppnefndir
atkvæðamaskínur íhaldsins. Þcir
einfaldlega rétta upp hendurnar
þegar hann gefur merki, - og að
frádregnum örfáum mönnum
tekur hirðin mjög sjaldan til máls
á fundum í borgarstjórn. Túlinn á
Davíð talar fyrir alla.
Þetta menntaða einveldi sem
ríkir í flokki Davíðs á nú að gera
að sameiginlegu guðspjalli allra
þeirra sem búa í borg Davíðs. í
miðri jólaösinni lét Bubbi kóngur
hirðina sína nefnilega samþykkja
tillögur sem þjappa mjög saman
valdi og færa í hendur hans, draga
verulega úr lýðræði innan borgar-
innar og ganga þannig algerlega
þvert á kröfur tímans um vald-
dreifíngu. Það má í rauninni
segja að tillögurnar felist í
tvennu:
• Annars vegar er vald borg-
arstjórnar minnkað en vald
Bubba kóngs aukið.
• Hins vegar er séð til þess að
flokkar sem eiga fáa fulltrúa í
borgarstjórn hafi sem minnstan
aðgang að málefnum borgarinn-
ar, væntanlega til að vera ekki á
þvælingi fyrir fótum kóngs og
hirðar, meðan þau sinna mikil-
vægum starfa sínum. Einhverjum
gæti orðið fótaskortur...
Lýðræðisfeimni
Davíðs
Feimni Davíðs við lýðræði hef-
ur að vísu verið ljós frá því fyrir
margt löngu. í upphafi borgar-
stjóratignar lét henn hirðina sam-
þykkja að fækka borgarfulltrúum
úr 21 niður í 15. Að baki fækkun-
arlöngun íhaldsins liggja útreikn-
ingar, sem sýna fram á að þó fylgi
Vesturlöndum á vettvangi
sveitarstjórna, tryggja meira lýð-
ræði, leyfa sem allra fjölbreyti-
legustum skoðunum að eiga full-
trúa í stjórn borgarinnar.
í hnotskurn: hundrað blóm
áttu að fá að blómstra!
Með því að fækka fulltrúunum
aftur niðrí 15 er auðvitað verið að
þjarma að lýðræðinu, og Davíð
stígur með borgina í fangi sér ein
78 ár aftur í tímann. Því einsog
fyrr segir, þá var það árið 1907
sem borgarfulltrúarnir urðu fyrst
15.
Tveir flokkar
útilokaðir
Tónninn var auðvitað gefinn
strax í upphafi. í hinni svonefndu
stjórnkerfisnefnd, þar sem fjall-
að var um tillögur að breyttri til-
högun í stjórn borgarinnar fengu
tveir flokkanna ekki neinn full-
trúa, þ.e. Framsókn og Alþýðu-
flokkur. Raddir þúsunda borgar-
búa fengu því ekki að heyrast
þegar breytingarnar voru fyrst
ræddar.
Þetta var þó ekki slys, heldur
einungis smjörþefurinn af því
sem koma skyldi. Eitt af því sem
Davíð og hirðin samþykktu var
nefnilega að fækka fulltrúum í
ráðum og nefndum á vegum
borgarinnar úr sjö í fimm.
Hvað þýðir þetta í reynd? Ein-
faldlega það, að miðað við núver-
andi flokkafjölda verða tveir
flokkar útilokaðir úr öllum
nefndum og ráðum. Það verður
því mun erfiðara fyrir smáflokk-
ana að hafa sýn yfir það sem er að
gerast í borginni.
Með þessu er Davíð að gera
Sjálfstæéisflokknum auðveldara
að stjórna borginni. Sökum
stærðar sinnar er Alþýðubanda-
laginu ekki hætta búin af þessu

■.

raunar velþekkt frá borgum, þar
sem sami flokkur situr við völd
langan tíma í senn. Tilhneigingin
er þá að „gleyma“ stjórnarand-
stöéunni og helst svipta hana
öllum ítökum með því að færa öll
völd í hendur embættismanna.
Gott dæmi um það var banda-
ríska borgin Chicago undir stjórn
hins illræmda Daley’s heitins
borgarstjóra, þar sem spillingin
blómstraði.
Við stjórnkerfisbreytingarnar í
desember var tekið spor í sömu
átt. í samþykkt frá 1964 um
stjórn borgarinnar er tekið fram,
aé borgarráð - sem fer með
stjórn framkvæmda borgarinnar
ásamt borgarstjóra - skuli að
jafnaði halda tvo fundi á viku.
Þessu var nú breytt í einn fund á
viku. Með því eru minnkuð ítök
borgarráðs, þar sem stjórnarand-
staðan á fulltrúa, en völd borgar-
stjóra og embættismanna aukin.
Ekki beinlínis verið að hampa
lýðræðinu, eða hvað...?
Ekkert santráð -
laumuspil
Meðal nýrra nefnda sem voru
settar á laggir var svokölluð
menningarmálanefnd. Undir
hennar hatti eiga að falla hlut-
verk fjölmargra nefnda og ráða
sem fyrir voru, svo sem samskipti
borgarinnar við Leikfélag
Reykjavíkur, Listahátíð, Sinfón-
íuna, auk þess stjórnun Menning-
armiðstöðvarinnar við Gerðu-
berg, Kjarvalsstaða, Ásmundar-
safns auk Borgarbókasafns.
Einsog vænta mátti af hinum
lýðræðisfælnu fulltrúum Sjálf-
stæðisflokksins, þá var ekkert
samráð haft við þær nefndir sem
hin nýja nefnd mun nú gera
óþarfar. Þær fengu ekki einu
sinni tillögurnar til umsagnar.
Vinnubrögðin voru svo ótrúleg,
að það var engu líkara en Davíð
væri að reyna að gera þessa
breytingu á bak við fyrrnefndar
stofnanir.
Sem dæmi um hversu leynt
hugmyndirnar fóru má nefna, að
stjórn Borgarbókasafnsins, sem
hverfur með hinni nýju sam-
þykkt, vissi ekkert um laumuspil
Davíðs fyrr en tveimur dögum
fyrir samþykkt þeirra í borgar-
stjórn!
Líkast til er það þetta sem
bróðir Davíð á við, þegar hann
fjasar um að Reykjavík eigi að
stjórna fyrir opnum tjöldum!!
Áróðursfundir
á kostnað
borgarbúa
Vinnubrögð og siðgæði Sjálf-
stæðisflokksins í borgarstjórn
Reykjavíkur sjást einkar glöggt í
þeim tillögum sem Davíð lagði
fram í upphafi, en heyktist á að
flytja vegna skeleggrar andstöðu,
meðal annars Þjóðviljans.
Á síðasta kjörtímabili var lagt
til, að borgarstjórn héldi borg-
arafundi úti í hverfunum. Þar
ættu embættismenn borgarinnar
að mæta ásamt borgarfulltrúum
og sitja fyrir svörum. Þetta
breyttist hins vegar heldur betur í
meðförum Sjálfstæðismanna,
, þegar fjallað var um málið í des-
ember.
Það er á margra vitorði að Da-
víð Oddsson er haldinn gífurlegri
athyglisþörf. Honum líður illa ef
einhver er til að skyggja á hann,
einsog sést vel á meðferð hans á
borgarfulltrúum úr sínum eigin
flokki. Svo garpur tók sig til og lét
breyta þessum tillögum þannig,
að lagt var til að haldnir yrðu
borgarafundir - á kostnað borg-
arbúa að sjálfsögðu - þar sem
hann einn mætti úr hópi borgar-
fulltrúa.
í rauninni þýddi þetta það eitt,
að kosningafundir Davíðs Odds-
sonar áttu að greiðast úr vösum
okkar borgarbúa, en ekki úr
sjóðum Sjálfstæðisflokksins.
Þetta þýddi ekkert annað en
blygðunarlausa tilfærslu á pen-
ingum úr borgarsjóði til Sjálf-
stæðisflokksins.
Á þetta benti Þjóðviljinn í
leiðurum og greinum, og innan
borgarstjórnar var einnig skelegg
andstaða. Þetta varð að lokum til
þess að flokkurinn tók völdin og
lét Davíð draga tillöguna til baka.
Hún var því aldrei borin upp.
Skammlífi
embættismanna
Einsog kom glöggt fram með-
an vinstri meirihlutinn var við
völd, þá líta margir embættis-
menn borgarinnar svo á, að þeir
séu fyrst og fremst til að þjóna
undir Sjálfstæðisflokkinn. Þetta
veldur því að nýjum meirihluta
mætir öflugt torleiði innan emb-
ættismannakerfisins í borginni,
eigi að koma breytingum í kring,
sem ekki eru að skapi Sjálfstæé-
isliðsins.
Alþýðubandalagið lagði þess
vegna til að forstöðumenn stofn-
ana borgarinnar væru aðeins
ráðnir til ákveðins tíma: fyrst 5-6
ára, en síðan yrðu þeir endur-
ráðnir til 2 eða 3 ára í senn. Æðstu
yfirmenn borgarinnar yrðu jafn-
framt einungis ráðnir til jafn-
lengdar kjörtímabils. Með þessu
yrði freistað að sporna við því að
Sjálfstæðisflokkurinn haldi völd-
um sínum í borgarkerfinu, þrátt
fyrir að hann glati meirihluta sín-
um.
Lýðræðisást Davíðs og hirðar-
innar olli því auðvitað, að þetta
var fellt.
Sömuleiðis voru felldar til-
lögur Alþýðubandalagsins um
hverfaráð, sem áttu að verða um-
sagnaraðilar að málum sem lytu
að hinum einstöku hlutum borg-
arinnar. En hverfafélögin í borg-
inni hafa sannað nauðsyn slíkra
ráða.
Lýðræði
sandkassans
í rauninni sýnir þetta það eitt,
að Davíð Oddsson hefur enn ekki
getað rifið sig úr hlutverkinu sem
hann var svo óheppinn að taka
sér í æsku. Hann er enn að leika
Bubba kóng. Einsog pattaralegt
einbirni í sandkassa vill hann ekki
hleypa neinum oní sandinn til sín,
sem gæti mögulega skyggt á dýrð
hins útvalda.
í hans augum er minnihlutinn í
borgarstjórn ekki fulltrúar ann-
arra skoðana, sem eiga fullt eins
mikinn tilverurétt og hans sjálfs,
sem ber að virða til jafns við þær.
Minnihlutinn kemst ekki fyrir í
lýðræðiskerfi Davíðs Oddssonar,
því skilningur hans á lýðræðinu er
sá, að hann eigi að ráða lýðnum.
Össur Skarphéðinsson.
Laugardagur 12. janúar 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5