Þjóðviljinn - 12.01.1985, Blaðsíða 8

LEIKLIST
LEIKLIST
Framhald af bls. 7
söngleikjum og nægir þar að
nefna Evitu, Cats og Starlight
Express. Það er því afskaplega
mikill fengur í að fá þennan
mann.
- / verkinu er planta ein ugg-
vœnleg. Hún virðist vera all hug-
vitssamlega gerð.
- Já, það eru í raun og veru
fjórar brúður í sýningunni sem
leika þessa plöntu og hún er
mikið listaverk en að sama skapi
er erfitt að stjórna henni. Við
fengum ísraelsbúa, Ariel Pridan,
til að stjórna brúðunum og kenna
Leifi Haukssyni brúðuleik á
þremur vikum. Það tókst.
- Þessar brúður munu vera eitt-
hvað skyldar þeim sem við höfum
séð í Prúðuleikurunum.
- Þær eru upphaflega gerðar
fyrir sýningu á þessu verki í New
York af Martin Robinson en
hann hefur verið einn af stjórn-
endum Prúðuleikaranna.
- Nú er þetta söngleikur. Er þá
ekki dansað í honum líka?
- Jú, söngvanúmerin eru öll við
dans. Sóley Jóhannesdóttir fór til
London og höfundur dansanna,
sem voru við sýningarnar í New
York og London, þjálfaði hana
upp og síðan hefur hún þjálfað
upp leikarana hér.
- Hvað með tónlist?
-Tónlistin er eftir Alan Menk-
en og vísar í margar áttir. Hún er
flutt hér af úrvals hljómlistar-
mönnum auk söngvaranna, þeim
Pétri Hjaltested sem er hljóm-
sveitarstjóri, Ásgeiri Óskarssyni,
Björgvin Gíslasyni og Haraldi
Þorsteinssyni. Sigurður Rúnar
Jónsson æfði kórinn.
Stílfœrð
parodía
- Er þetta ekki fyrsta meiri hátt-
ar uppfœrsla ykkar Sigurjóns á
sviði?
- Þetta er ekki bara fyrsta meiri
háttar uppfærsla okkar heldur
fyrsta uppfærslan. Við höfum að
vísu báðir fengist smávegis við
leikstjórn í sambandi við nám
okkar. Sigurjón kvikmyndaleik-
stjórn og ég leikstjórn fyrir svið.
- Er þetta þá ekki býsna erfitt?
- Það virðist ekki flókið við
fyrstu sýn að setja þetta verk upp
en þegar á reynir verða margir
þræðir að bindast saman ef
leikurinn á að ganga upp eins og
ætlast er til.
- Hvers konar verk er Litla
hryllingsbúðin?
- Þetta er mjög stílfært verk,
parodía á hryllingskvikmyndir og
bókmenntir og einnig er skopast
að amerísku poppi og söng-
leikjum í leiðinni.
- Er þetta fyrst og fremst gam-
ansöngleikur?
- Það er verið að þræða þetta
stig milli gamans og alvöru. Það
sem vekur kannski mestan hlátur
dregur jafnframt áhorfendur
sundur og saman á tillfinninga-
hliðinni. Leikurinn fjallar um
baráttuna milli góðs og ills.
- Hvar gerist hann?
- í niðurníddu hverfi í ein-
hverri stórborg. Sagan snýst um
óttalega og blóðþyrsta plöntu í
ómerkilegri blómabúð í amerísku
fátækrahverfi eða „á Bísanum"
eins og það er þýtt í íslensku gerð-
inni. Baldur Krflburi, hvunn-
dagslegur innanbúðarmaður,
finnur plöntuna og fóðrar hana
með uggvænlegum hætti. Hann
verður frægur og eygir þar með
von um að ná ástum grunnhygg-
innar og snoturrar afgreiðslu-
stúlku sem heitir Auður. Baldur
er reyndar svo hrifinn af henni að
hann gefur plöntunni nafnið
Auður önnur.
Leikstjórarnir Sigurjón Sighvatsson og Páll Baldvin Baldvinsson: Ekki aðeins
fyrsta meiri háttar uppfærslan, heldur fyrsta uppfærslan.
- Er þetta ádeila?
- Þetta er ádeila í bland á smá-
borgaralega misbresti og eftir-
sókn eftir frama og frægð. í söng-
textunum er móralskur undir-
tónn sem Megasi hefur vel tekist
að færa í íslenskt mál. Einar
Kárason hefur hins vegar þýtt hið
talaða mál með ágætum.
„Show“
úr ýmsum áttum
- Hver er höfundurinn?
- Hann er 34 ára gamall Banda-
ríkjamaður en þessi söngleikur er
raunar byggður á miðlungsgóðri
hryllingsmynd frá árinu 1960 sem
hér er hafin í æðra veldi. Segja
má líka að þetta „show“ sé verk
margra. Það minnir nokkuð á
verk amerískra poppskálda og
húmorista á borð við Tom Lehrer
og Kurt Vonnegut. Og það vísar í
kvikmyndir eins og West Side
Story og Jaws, minni eru tekin úr
kórum grískra harmleikja og allt
þar á milli - líka Fást.
- Hverjir eru leikarar í sýning-
unni?
- Þau eru Edda Heiðrún Back-
man, Gísli Rúnar Jónsson,
Harpa Helgadóttir, Leifur
Hauksson, Ragnheiður Elva
Arnardóttir, Sigríður Eyþórs-
dóttir, Þórhallur Sigurðsson
(Laddi) og Björgvin Halldórs-
son.
- Að lokum, Páll: Er Hitt
leikhúsið stofnað í kringum þessa
uppfœrslu eða er þvi œtlað að
starfa áfram?
- Það var alls ekki ætlunin að
stofna það í kringum þetta eina
verk. Hvað úr verður eftir þetta
verk veit maður ekki, alla vega
ekki 5 dögum fyrir frumsýningu.
Maður lætur hvern dag líða fyrir
sig og reynir að komast klakk-
laust í gegnum hann.
-GFr
Baldur Krílburi, hvunndagslegur innanbúðarmaður, og Auður, heimsk Ijóska (Leifur Hauksson
og Edda Backman).
Krílburi
og heimsk Ijóska
Spjallaðvið Eddu Heiðrúnu Backman og Leif Hauksson
Tvö af hlutverkunum í Litlu
Hryllingsbúðinni leika þau
Edda Heiðrún Backman og
LeifurHauksson. Eddahefur
sést mikið í atvinnuleikhúsun-
um í Reykjavík að undanförnu
en það er tiltölulega stutt síð-
an hún útskrifaðist úr Leiklist-
arskólanum. Leifurbýrhins
vegar á Bakka í Bjarnarfirði í
Strandasýslu en hefur af og til
skotið upp kollinum á leiksviði
sunnanlands. Hann var með í
Helenu fögru og Hárinu á sín-
um tíma og einnig í Glötuðum
snillingum í Kópavogi. Við
náðum í Eddu og Leif í matar-
hléi í Gamla bíói og drógum
þau upp í stiga til að spjalla
svolítiðviðþau.
- Hvað leikur þú, Leifur?
- Ég leik Baldur Krflbura.
- Hvað merkir Krílburi?
- Baldur er borinn Krfli og orð-
ið er myndað eins og tvíburi.
Hann er alinn upp á munaðar-
leysingjahæli.
- En þú, Edda?
- Ég leik heimska ljósku með
mikla brjóstbirtu.
- Er það erfitt hlutverk?
- Ótrúlega erfitt.
- Erfiðara en að leika greinda
Ijósku?
Nú kemst Edda í bobba og
þau hlæja. Leifur segir:
- Við skulum segja að það sé
fjarlægara frá henni að leika
heimska ljósku og þess vegna erf-
iðara.
- Leikið þið einhvers konar par
eða tvennd í söngleiknum?
- Við erum ákaflega ástfangin
án þess að hvort um sig viti hug
hins. Það verður ekki sagt frá
leikslokum í þeim efnum.
- Hvers kohar fólk er þetta að
öðru leyti?
- Minniháttar, tveir taparar í
þjóðfélaginu.
- Hvert teljið þið að sé megin-
inntakið í verkinu?
- Það má kannski segja að það
sé baráttan milli góðs og ills en
við erum alltaf að sjá eitthvað
nýtt á hverri æfingu og finna
djúpar merkingar í ýmsum
smáatriðum. Söngleikurinn fjall-
ar um fólk sem selur sig fyrir auð-
Iegð og velsæld en tapar svo
kannski því í staðinn sem því þyk-
ir vænst um.
- En hvað um hryllinginn?
- Hann felst í því óvenjulega
fyrirbæri að ein saklaus planta
tekur upp á því að stækka og
stækka meira en nokkurn grunar
og fer að gera meiri og meiri kröf-
ur. Hún biður um blóð. Þetta er
ægilega heimtufrek planta en
klár. Það má eiginlega segja að
hún sé sú klárasta í leiknum. Hún
veit hvað hún vill.
- Nú ert þú norðan af Strönd-
um, Leifur. Eru ekki viðbrigði að
koma úr sveitasœlunni þaðan og
vera allt í einu staddur í miðjum
stórborgarhryllingi?
- Ég kem nú öðru hverju suður
til að leggja menningunni lið og
svo erum við ákaflega menning-
arlega sinnuð á Ströndum. Við
höfum meira að segja sett upp
söngleik þar.
- Varla þó hryllingssöngleik?
- Nei.
Edda: En hryllilegan söngleik.
Leifur: Skepna.
Edda: Hann hefur átt ákaflega
gott með að setja sig í spor þessa
tapara.
Leifur: Skepna.
Þau hlæja.
- Að lokum, elskuleg: Mér
skilst að það sé að koma út plata
með söngvunum úr Litlu hryll-
ingsbúðinni.
- Já, það er dálítið sérkennilegt
að við byrjuðum á að taka upp
plötuna áður en leikæfingar hóf-
ust. Hún kemur út rétt eftir frum-
sýningu.
-GFr
Laugardagur 12. janúar 1985 ÞJÓÐVILJINN - SlÐA 9
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 12. janúar 1985
o> o
O O)
X 3
8 ö
“i
o O
V> |
<o 0
> n
.i= D
<o o>
c
8
C '>•
o “
co C
g §
° c
E o
II
0 <b
> O)
co =
Umþessar mundirsýnirTal-
iesin leikhúsið frá Wales
gestaleik í boði Alþýðul-
eikhússins, verk sem þeir
kalla A Word in the Stargaz-
er’s Eye og er byggt á eld-
gömlum indverskum sagna-
bálki, Panchatantra. Leikari
er aðeins einn, Nigel Watson,
en með honum er leikstjóri
hans og aðstoðarmaður, Stu-
artCox. Sýning þessi hefur
vakið athygli fyrir nýstárleg
vinnubrögð og frumlegar að-
ferðirtil að segja sögu ásviði,
og til þess að fræðast frekar
um tilurð sýningarinar og við-
horf og aðferðir þeirra félag-
anna átti ég tal við joá eina
dagstund og spurði hvernig
þessi sýning hefði þróast.
Nigel: Mig langaði til að búa til
sýningu fyrir einn leikara, enþað
hafði ég aldrei reynt áður. Við
Stuart ræddum ýmsa möguleika
og ákváðum að búa til verk um
ævi Williams Price, en hann var
stórmerkilegur velskur sérvitr-
ingur á öldinni sem leið. Price
þessi var fýrir margra hluta sakir
óvenjulegur maður og hans er
kannski einkum minnst fyrir það
að honum tókst eftir langa bar-
áttu að fá það viðurkennt fýrir
breskum dómstólum að lík-
brennsla væri löglegt athæfi.
Hann missti son sinn og brenndi
lík hans. Fyrir það var hann sótt-
ur til saka, en eftir að hann hafði
sjálfur haldið uppi frækilegri
vörn fyrir dómstólum var hann
sýknaður. Margt annað var
merkilegt um Price, hann var
skurðlæknir, stundaði náttúru og
grasalækningar, boðaði frjálsar
ástir, tók þátt í Chartista-
hreyfingunni, sem var bylting-
arkennd sósíalistahreyfing, varð
að flýja land dulbúinn sem kona.
Hann titlaði sig höfuðdrúída -
drúídar voru prestar hins forna
veiska átrúnaðar - og þegar hann
dó var lík hans brennt í viðurvist
25.000 manna.
una var margt í málfarinu sem við
urðum að einfalda, sömuleiðis í
hugtökum og öllu því sem undir
bjó. Okkur var boðið að sýna
tvær vikur í leikhúsi í London og
gripum þá tækifærið til að vinna
sýninguna upp á nýtt, gera mál-
farið auðugra, bæta við sögum og
nota kímni sem höfðaði til full-
orðinna og byggði á flóknari hug-
myndum, en sjálfur gangur sög-
unnar er sá sami.
Grafist fyrir
um grunnrœtur
leiklistar
Nigel: Það eru því til tvær gerð-
ir af verkinu, önnur fyrir börn,
hin fyrir fullorðna, og ég hef
stundum leikið þær báðar sama
daginn. Ég þarf bara að hafa það
hugfast fyrir hvorn áhorfenda-
hópinn ég er að leika og breyta
túlkun persónanna eftir því. Svo
dæmi sé nefnt um muninn kemur
dr. Bidpai inn í barnagerðinni og
segist vera maður sem ferðist um
og segi sögur, en í fullorð-
insgerðinni byrjar hann að halda
flókinn fyrirlestur um siðferði
stjórnvalda, hættir svo við og fer
að segja sögur.
Stúart: Fullorðinsgerðin var
fyrst sýnd fyrir ári síðan. Þá
höfðum við enn í huga að búa til
verkið um Price, en þá var verið
að skera niður allan opinberan
fjárstuðning til leiklistar í Bret-
landi og engin leið að fá fjárstyrk
til að hefja vinnu að nýjum verk-
efnum. Við héldum því áfram að
sýna Stargazer, og það var kann-
ski lán í óláni að við fengum ekki
peninga í nýtt verkefni, því að
það rak okkur til þess að kanna
möguleika þessarar sýningar bet-
ur.
Nigel: Þetta þýddi meðal ann-
ars að við höfum sýnt verkið
miklu fjölbreytilegri áhorfenda-
hópum, vegna þess að við þurfum
að vinna okkur inn peninga.
Stuart: Það sem okkur þótti
ánægjulegt og fróðlegt við þá
reynslu var að yfirleitt hafa allir
þessi ólíku hópar tekið verkinu
vel og ekki fælst frá því eða þótt
Samspil leikara
og áhorfenda
það undarlegt, enda þótt þar sé
beitt ýmiskonar aðferðum
framúrstefnu- og tilraunaleik-
húss.
Nigel: Við höfum sýnt félags-
heimilum í velskum sveitum þar
sem fólk sér næstum aldrei
leikhús af nokkru tagi, hvað þá
leiklist sem kalla mætti róttæka
eða tilraunakennda. Við höfum
verið að reyna að grafast fyrir um
grunnrætur leiklistarinnar, reynt
að kanna eðli leikarans og áhorf-
andans og samspilsins þeirra í
milli.
Að ná sambandi
við áhorfendur
Sverrir: Það sem þú segir nú
minnir mig á að margt í viðhorf-
um ykkar og aðferðum minnir á
Grotowski og snauða leikhúsið.
Þú stendur á auðu sviði með lik-
amann einn að tjáningartæki.Samt
er þarna reginmunur.
Nigel: Já, munurinn er sá að
fyrir okkur er þessi tækni fyrst og
fremst til að ná sambandi við
áhorfandann. Starf Grotowskis
beindist fyrst og fremst innávið,
að leikhópnum sjálfum. Áhorf-
endur fengu í mesta lagi að koma
og kíkja á. Grotowski er mikill
snillingur og það má mikið af
honum læra, en menn eiga ekki
að herma eftir meisturum heldur
heyja sér frá þeim vopn í sína
eigin baráttu. Reynslan hefur
kennt okkur að það sér gerlegt að
fara með það sem kalla mætti til-
raunastofuvinnu út á meðal
fólksins, að það sé rétt að prófa
efnivið sinn á margskonar áhorf-
endum og læra af viðbrögðum
þeirra. Við erum að leita að eins-
konar meðalvegi þar sem við get-
um beitt nýjungum í stfl og
lausbeisluðu ímyndunarafli til
þess að örva áhorfendur án þess
þeim finnist aðferðirnar alger-
lega framandi og hafni þeim þess
vegna.
Stuart: Við höfum reynt að
blanda saman „heilaga leikhús-
inu“ og „grófa leikhúsinu“, svo
notuð séu hugtök Peters Brook.
Nigel: Við höfum einnig kom-
ist að raun um að eftir því sem
minni líkamans drekkur efni sýn-
ingarinnar betur í sig fær leikar-
inn sífellt aukið frelsi til þess að
hafa samband við áhorfendur,
nema viðbrögð einstaklinganna
og laga sig að. Því minna sem
leikarinn þarf að einbeita sér að
sjálfum sér, þeim mun betra sam-
bandi getur hann náð við áhorf-
endur og þar með lagað sýning-
una að þörfum þeirra og við-
brögðum hverju sinni. Þess
vegna er þessi sýning sífellt að
breytast.
íslendingar
reiðubúnir
að taka við
Sverrir: Nú er þetta í fyrsta
skipti sem þið eruð með þessa sýn-
ingu erlendis. Hvernig hefur sú
reynsla verið?
Stuart: Ég var mjög ánægður
með þær sýningar sem búnar eru
hér. Nigel tókst sérstaklega vel
að ná sambandi, mér finnst hon-
um aldrei hafa tekist það eins vel.
Hann var ekki að fela sig bak við
leik sinn, hann opnaði sig alveg,
og sagan sem hann var að segja
og aðferðin til að segja hana
runnu alveg saman í eitt.
Sverrir: Fannst þér þú þurfa að
beita þér einhvern veginn öðruvísi
hér en venjulega?
Nigel: Já, ég reyndi að nema að
hve miklu leyti áhorfendur fylgd-
ust með textanum og reyndi svo
að beita örlítið öðrum aðferðum
en venjulega til að hjálpa þeim
þegar mér fannst eitthvað vanta á
að þeir skildu allt sem felst í text-
anum. En það sem mestu skipti
fyrir mig var að allir virtust reiðu-
búnir að taka þátt í því sem gerð-
ist. Það er kannski afleiðing af
menningarskilyrðum íslendinga
að þeir eru reiðubúnir að taka við
svonalöguðu á erlendu máli.
Sverrir: Hvernig er að vera með
ferðaleikhús í Wales?
Nigel: Venjulega fylgir ferða-
leikhúsum gífurlegt erfiði og
streita: langar ferðir, mikil vinna
við að setja upp leikmynd og taka
hana niður, osfrv. En í Wales eru
fjarlægðir litlar og þegar maður
er með svona sýningu sem þarfn-
ast nær einskis útbúnaðar og hægt
er að setja upp hvar sem er, þá
verður þetta viðráðanlegt. Og
þegar maður er ekki upp á þetta
venjulega leikhúsakerfi kominn
getur maður reitt sig meira á
venjulegt fólk og komist í nánari
snertingu og vinskap við það.
Það var okkur sönn ánægja að
þegar við sýnum í fyrsta skipti á
erlendri grund skyldi það vera á
íslandi, þar sem áhugi á leiklist
virðist svo mikill og manni sýnist
leikhús enn hafa möguleika til að
ná til almennings, vera raunveru-
legur alþýðlegur fjölmiðill.
Stuart: Ef svo fer sem horfir
með verkefni okkar í framtíðini,
þá er ekkert sem mælir á móti því
að við gætum komið með þau til
íslands líka.
Sverrir: Ég þakkafyrir fróðlegt
spjall, og leyfi mér að leggjafram
þáfrómu óskfyrir hönd íslenskra
leiklistarunnenda að við fáum
fleiri heimsóknir frá Theatr Tali-
ein.
Sverrir Hólmarsson
Nigel Watson og Stuart Cox: Það var okkur sönn ánægja að þegar við sýnum í fyrsta skipti á erlendir grund skuli það vera á Islandi. Ljósm.: eik
Upphaflega
barnaleikrit
Stuart: Við ákváðum að búa
einnig til einsmannsverk fyrir
börn til þess að sýna samtímis
þessu verki um Price. Fyrst
höfðum við í huga að búa til sýn-
ingu þar sem ekkert væri talað,
en nota látbragð og grímur og
annað slíkt, til að prófa hvort
ekki væri hægt að halda athygli
barna á þann hátt. En um þessar
mundir var ég að leika í jólasýn-
ingu fyrir börn og af þeirri
reynslu varð mér ljóst að það sem
heillaði börnin mest var sjálf sag-
an - einfaldlega hvað muni gerast
næst. Þá sagði ég við Nigel: það
eru sögur sem ná tökum á þeim,
og Nigel sagðist nýbúinn að
eignast bók með gömlum sögum
frá Indlandi og við komum okkur
saman um að það væri góð byrj-
un. Ég tók fimm blaðsíður og
skar þær niður í tværog við próf-
uðum hvort hægt væri að setja
þetta á svið og það gekk eins og í
sögu. Við fundum strax stfl sem
okkur líkaði, aðferð sem gerði
Nigel kleift að stökkva úr einni
persónu í aðra, einkum þegar við
vorum að vinna götuatriðið, þar
sem þarf að lýsa þeim margvís-
legu persónum sem þar eru, og
svo héldum við bara áfram í sama
dúr.
Þetta var því upphaflega
barnaleikrit og við sýndum það í
skólum og leikhúsum við góðar
undirtektir, en okkur fannst
augljóst að næsta skrefið væri að
búa til leikgerð fyrir fullorðna.
Þegar við gerðum barnasýning-