Þjóðviljinn - 06.06.1985, Blaðsíða 9

ATVINNUUF
ÞJÓÐMÁL
Um þaö bil helming erlendra skulda má rekja til framkvæmda í orkumálum, þar
af er þáttur Landsvirkjunar um 60%. Myndin er tekin þegar hornsteinninn var
lagður að Hrauneyjarfossvirkjun í segtember 1981. Ljósm. eik.
Skýringin er tvíþætt og liggur
annars vegar í tilhögun fram-
kvæmda og hins vegar í árangri
samninga. Á þeim 20 árum sem
Landsvirkjun hefur starfað hefur
fyrirtækið þurft að fjárfesta í
rúmlega 700 Gwst. til að
fullnægja orkuþörf fyrirtækisins
vegna almenningsveitna. En
framkvæmdagleðin hefur verið
heldur meiri. Hún hefurfjárfest á
lager rúmlega 700 Gwst. til við-
bótar, þ.e.a.s. framkvæmda-
hraðinn hefur verið tvöfalt meiri
en þörf var á ef frá eru taldar
framkvæmdir vegna orkufreks
iðnaðar. Það er ekki rétt hjá DV
að kalla þetta „óhóflega fram-
kvæmdagleði." Hér er um örlitla
ónákvæmni í mati á markaðsað-
stæðum að ræða, óhagkvæmni
sem er um eða innan við 100%.
Ónákvæmni sem við borgum
með allt að 50% hærra raforku-
verði til almenningsveitna en
ella.
Alþýðubandalagið hefur
mótað skýra stefnu í orkumálum.
Sú stefnumörkun liggur fyrir í ít-
arlegri skýrslu sem út kom á veg-
um miðstjórnar 1946 og sam-
þykkt flokksráðsfundar í nóvem-
ber sama ár. Ég rifjaði upp þessa
samþykkt fyrir þennan fund og sé
ekki að það sé þörf á að breyta í
neinum grundvallaratriðum frá
þeirri merku stefnumótun sem
þarna var gerð. Sem dæmni má
nefna að í þessari skýrslu var sett
fram virkjanastefna í framhaldi
af Sigölduvirkjun sem fól í sér
ýmsar minni virkjanir sem hefðu
fallið vel að markaðsþörf á hverj-
um tíma.
Eitt af áherlsuatriðum í virkj-
anastefnu AB hefur alltaf verið
að forðast óþarfa umframfjár-
bindingu í orkugeiranum. Þessi
stefna varð undir og nú sitjum við
uppi með 700 Gwst. umfram
markaðsþörf eða meiri orku en
nemur framleiðslugetu heillar
stórvirkjunar á borð við Sigöldu-
virkjun. Sú virkjun kostaði
hvorki meira né minna en um 7
milljarða íslenskra króna miðað
við núgildandi verðlag.
islenskir sósíalistar hafa alla tíð haft
skýra stefnu í orkumálum, segir Finn-
bogi Jónsson m.a. í erindi sínu sem
birt er hér í heild.
Getum ekki
haldið svo
áfram
Ég held að flestum sé orðið
Ijóst að við getum ekki haldið
áfram á sömu braut. Það er fyrir-
sjáanlegt að við höfum næga orku
til að fullnægja þörfum hins al-
menna orkuneytenda fram yfir
1992. Er þá nokkurt vit í því að
stefna að Blönduvirkjun 1988?
Eigum við á sama tíma og er-
lendar skuldir eru komnar á
þjóðhættulegt stig og stórlega
vantar á fjármagn til uppbygging-
ar arðbærra atvinnugreina að
samþykkja fjárfestingu uppá 8 Vz'
milljarð til að útvega 150
mönnum atvinnu til viðbótar í
Straumsvík? Nei. Við eigum að
nýta fjármagnið í arðbærar fram-
kvæmdir og velja úr þær greinar
sem skila mestum gjaldeyristekj-
um á hverja fjárfesta krónu. Við
eigum marga athyglisverða
möguleika í þeim efnum sem
verða að hafa forgang. Eins og
sakir standa höfum við ekki efni á
framkvæmdum á borð við stækk-
un álversins í Straumsvík.
Orkuveislan
Nesjavellir
næsta
stórvirkjun?
Eiri stœrsta virkjun á landinu. 400 mega-
vatta varmaorkuver upp á4,5 miljarða
króna. Akvörðunar að vœnta
á nœsta ári.
Verður næsta stórvirkjun
landsins reist á Nesjavölum
fyrir fé Reykvíkinga? Þetta er
spurning sem forsvarsmenn
Hitaveitu Reykjavíkur og jarð-
vísindamenn telja sig ekki geta
svarað fyrr en á næsta ári, þeg-
ar nauðsynlegum rannsókn-
um á að vera lokið á svæðinu.
Þær hafa staðið allt frá 1965 og
hafa kostað til þessa um 250
miljónir króna.
Hengilssvæðið er talið annað
stærsta háhitasvæði landsins á
eftir Torfajökulssvæðinu. Orku-
ver hafa verið reist á háhitasvæð-
um í Bjarnarflagi, við Kröflu, í
Hveragerði, á Reykjanesi og í
Svartsengi, en virkjun á Nesja-
völlum yrði langstærsta háhita-
virkjunin hér á landi og með
stærri virkjunum, langtum stærri
en Blanda, svo dæmi sé nefnt.
Þegar hafa 11 gufuborholur
verið boraðar á Nesjavöllum,
landi sem Reykjavíkurborg festi
kaup á 1964 og nær niður undir
Þingvallavatn í Grafningnum.
Nýjasta holan nr. 11 er sú dýpsta
og sú heitasta á landinu og þótt
víðar væri leitað en hitinn mæld-
ist 380 gráður í botni hennar. í
sumar er áætlað að veita 160 milj-
ónum í boranir og verða boraðar
5 holur til viðbótar. Sú næsta
verður í Kýrdal í 340 metra hæð
yfir sjávarmáli. Þar er enginn
yfirborðsjarðhiti, en viðnáms-
mælingar, sem Orkustofnun hef-
ur framkvæmt, benda til að þar sé
hita að finna. Á næsta ári verður
borað annað eins og þá á loks að
vera hægt að taka afstöðu til þess
hvort svæðið verður virkjað.
Tvöföldun á hita
og rafmagni
Að sögn Árna Gunnarssonar,
yfirverkfræðings hjá Hitaveitu
Reykjavíkur er miðað við að á
Nesjavöllum megi reisa 400 meg-
avatta varmaorkuver, en virkjuð
jarðhitasvæði í kringum Reykja-
vík skila nú um 450 megavöttum í
varma. Slíkt orkuver myndi einn-
ig framleiða um 40 megavött af
rafmagni og með flóknari útbún-
aði og minni varmaframleiðslu
mætti framleiða þar 70 megavött
af rafmagni eða um tvöfalda
Hola nr. 6, ein öflugasta holan á svæöinu er t tæplega 300 metra hæð yfir sjávarmáli. Hér skoöa borgarfulltrúarnir Guðmundur Þ. Jónsson og Ingibjörg Rafnar holuna ásamt borgarhagfræðingi,
Eggerti Jónssyni. Ljósm. Ál.
í þessum „miniatur" af virkjun á Nesjavöllum, tilraun-
astöðinni sem reist var á síðasta ári eru nú þegar
framleidd 3 megavött af varma. Þetta er smækkuð
eftirlíking af fyrirhugaðri virkjun. Ljósm. Ál.
Kröfluvirkjun. Afltoppur í raf-
magnsnotkun á Stór-
Reykjavíkursvæðinu í dag er nú
um 100 megavött, þannig að vir-
kjun á Nesjavöllum færi hátt í að
tvöfalda bæði hitaveitu- og raf-
magnsorku á þessu svæði.
Þó miðað sé við 400 megavatta
varmaorkuver í dag er í raun ekk-
ert vitað um afkastagetu svæðis-
ins ennþá. Um síðustu áramót
var tilbúið virkjað afl á Nesja-
völlum sem myndi duga fyrir 120
megavatta virkjun. Hugmyndin
um 400 megavatta orkuver bygg-
ist á útreiknuðum spám um þörf
Reykjavíkur fyrir "tiitaveitu til
aldamóta, sem þýðir að við
óbreytta 4% árlega aukningu á
hitaveitunotkun myndi þessi
mikla virkjun ekki duga lengur.
Ef aukningin minnkar hins vegar
í 3% myndi virkjunin duga til
2024.
Fjórðungur
þegar til reiðu
Að sögn forsvarsmanna HR
vantar nú þegar orku á veitu-
En hvermg er þetta mikla afl
beislað til þess að kynda og lýsa
hýbýli á Stór-Reykjavíkursvæð-
inu? Úr borholunum kemur
blanda af gufu og vatni, svokall-
aður jarðhitavökvi sem notaður
verður til að hita upp ferskvatn,
sem dælt er neðar af svæðinu. 850
kg á sekúndu af jarðhitavökva er
áætlað að þurfi til að hita 2.500
lítra á sekúndu af ferskvatni upp í
85 gráður á Celsíus. Síðan er
þessu heita vatni dælt úr 180
metrum upp í 400 metra yfir sjá-
varmáli um eins kílómeters leið
og þaðan verður síðan sjálfrenns-
li um 24ra kflómetra leið yfir
Hengilssvæðið í hitaveitutankana
í Grafarholti. Ekki hefur verið
tekin ákvörðun um hvernig menn
síðan losna við jarðhitavökvann.
Hugsanlegt er að bora holur og
dæla honum niður í jarðhitakerf-
ið aftur en hinn möguleikinn er
að skila honum í útfellingarlón
þar sem kísillinn fellur út og láta
afganginn fara leið náttúrunnar
út í grunnvatnsstrauminn.
Til hvers?
Hér hefur verið hlaupið á
nokkrum staðreyndum í tíma,
peningum og útreikningum, en
spurningarnar eru fleiri. Til hvers
á að nota alla þessa orku? Hverj-
um á að selja rafmagnið? Hvern-
ig mun 1 meters svert rör sem lagt
verður ofanjarðar yfir Hengils-
svæðið leika náttúru þess og
hvaða áhrif mun jarðhitavökvinn
og dæling ferskvatnsins úr að-
streymi Þingvallavatns hafa á
náttúru þess? Þessum spurning-
um og ótal öðrum verður tíminn
að svara en öll eru þessi mál nú til
athugunar m.a. hjá Náttúruvern-
darráði og þeim sem standa að
Þingvallarannsóknunum.
Lokaspurningunni, hvort
virkjað verður á Nesjavöllum
strax á næsta ári, mun svo borgar-
stjórn Reykjavíkur svara, en einn
angi þessa máls: kaup borgarinn-
ar á Olfusvatnslandi fyrir 60 milj-
ónir á 6 árum verður til afgreiðslu
í borgarstjórninni í kvöld.
svæði HR en ef ákvörðun verður
tekin 1986 um virkjun Nesjavalla
gæti 200 megavatta áfangi verið
farinn að skila heitu vatni til
höfuðborgarinnar þremur árum
síðar. Ekki má að þeirra sögn líta
á framleiðslu á Nesjavöllum sem
hreina viðbót þar sem gömlu hit-
aveitusvæðin hafa verið „pínd“
mikið á undanförnum árum.
Vatnsstaðan hefur sífellt verið að
lækka eða um 5-10 metra á ári.
Þessi „ofnotkun“ yrði flutt yfir á
Nesjavallaframleiðsluna og
gömlu svæðunum leyft að jafna
sig.
Séð yfir Nesjaveili
í átt til Skjald-
breiðar. Ljósm. Ál.
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Flmmtudagur 6. júní 1985
Flmmtudagur 6. júní 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9