Þjóðviljinn - 10.08.1985, Blaðsíða 8

Ég var stífur af skelfingu. Ljósm. Ari.
Surtsey þegar við flugum þar yfir.
Verra var þó þegar 30 áteknar
filmur lentu í sendingu með veiði-
útbúnaði og fleiru sem fór til
Kanada. Mér var sagt að filmurn-
ar væru týndar. En maðurinn sem
fékk sendinguna var svo vænn að
senda þær í pósti til Washington.
Sumir hefðu bara hent þessu því
fragtin er rándýr. En þetta hefði
orðið mér stór skaði því myndirn-
ar tók ég í stórkostlegu veðri úr
þyrlu og ekki víst að ég hefði náð
þessu aftur.
Enginn
einfari
Sem Ijósmyndari ferðast ég
mikið og áður fyrr meðan við vor-
um barnlaus tók Peggy, konan
mín, sér frí úr vinnunni og ferð-
aðist með mér. Pegar börnin
komu í heiminn varð það ómögu-
legt. NG er eina tímaritið sem
hefur efni á að senda þig í þriggja
til fjögurra mánaða ferðir. Á öðr-
um tímaritum færðu þrjár til fjór-
ar vikur til að vinna svona verk-
efni. Þegar ég var í Salzburg í 2
mánuði þótti mér aðskilnaðurinn
við fjölskylduna erfiður, það var
mjög erfitt fyrir okkur öll, og þó
það sé síst af öllu fjárhagslega að-
Íaðandi að taka alla fjölskylduna
með sér til íslands áicváðum við
að gera það samt. Ljósmyndarar
eru einfarar en ekki ég. Þegar ég
er einn úti að mynda í nokkra
daga eða vikur líður mér vel en
mér finnst gott að koma heim og
faðma fjölskylduna. Ég byrjaði
feril minn sem blaðaljósmyndari.
Reyndar er ég lærður leikari en
vann fyrir litlum launum í því
starfi. Ljósmyndir voru tóm-
stunda áhugamál. Vinur minn
sagði mér frá því að dagblað í
bænum væri að íeita að ljósmynd-
ara. Ég hafði mest tekið myndir
af leikurum og leiksýningum en á
dagblaðinu fékk ég góða þjálfun
og kennara. Ég var blaðaljós-
myndari í rúm þrjú ár. Þegar ég
hætti var draumurinn að vinna
fyrir NG en það er draumur sem
ég deili með mörgum. Fyrsta
verkefnið mitt var fyrir NG um
heimafylkið mitt New Jersey.
New Jersey hefur slæmt orð á sér.
Það er sagt skítugt og ómerkilegt
en ég veit að þar er fegurð að
finna. Ég vann þetta í samvinnu
við fastráðinn ljósmyndara
þeirra. Hefði ég verið einn hefði
þetta aldrei orðið góð grein
vegna reynsluleysis míns. Ég var
fáfróður með aðeins þriggja ára
blaðaljósmyndun í farangrinum.
Draumur
Ijósmyndara
Ef ég fæ vinnu fyrir NG annað
eða þriðja hvert ár er ég ham-
ingjusamur en ég vona að næsta
verkefni mitt verði nær heima-
slóðum.
Næst á döfinni er að fara túr
með togara. Það er það eina sem
hingað til hefur verið vand-
kvæðum bundið. Ég hef haft
samband við marga bátaeigendur
og ýmist eru bátarnir í slipp eða
verið er að mála þá. Þó hef ég
vilyrði fyrir tveggja til þriggja
daga túr á 119 tonna bát held ég
það sé. Eftir bátsferðina í
Vestmannaeyjum hef ég meiri
áhuga á togara en þeir eru svo
lengi úti í einu. Nágranni minn í
Fossvoginum hristir höfuðið í
hvert sinn sem ég tala um sjóferð
en þið eruð fiskveiðiþjóð svo ég
verð...
Það hefur verið einkennandi
fyrir dvöl mína hvað allt hefur
gengið vel. íslendingar eru opnir
og það hefur verið mikið
auðveldara en ég hélt að fá að
fylgjast með og taka þátt í dag-
legu lífi ykkar. Ég vildi til dæmis
kynnast bændafjölskyldu, stór-
fjölskyldu þar sem synir eða dæt-
ur stunduðu landbúnaðinn með
foreldrunum. Tólið var tekið upp
og spurt: „Get ég sent ljósmynd-
ara“ og já það var ekkert mál. Ég
var á Oddgeirshólum utanvið
Selfoss og þar var tekið á móti
mér eins og höfðingja. Annars
staðar í heiminum hefði svona
nokkuð tekið vikur að koma í
kring.
Svo tala allir íslendingar svo
frábæra ensku að tungumála-
vandræði eru ekki til staðar.
Þegar heim kemur tekur svo
við að velja myndirnar. Fyrst fara
myndirnar um hendur fólks sem
hefur það að atvinnu að velja
myndir. Svo kem ég og vel aðrar
og blaðamaðurinn velur myndir
og leiátið kemst í spilið. Útkom-
an á því er send á ritstjórnarskrif-
stofu. Við sitjum og hlustum
andaktug á úrskurð aðalritstjór-
ans eins og þar væri komin Moses
sjálfur með boðorðin tíu. Hann
lítur á myndirnar og segir góð,
ekki góð, góð ekki góð. Það er
mín heitasta ósk að hann segi
„góð“ oftar en „ekki góð“, segir
Bob hlæjandi.
-aró
Laugardagur 10. ágúst 1985 þjóÐVILJINN - SÍÐA 9
Lelöbelnandi frá ISPO er á staönum á flmmtudögum frá 3-6 til aö leiöbeina um val og notkun á ISPO múr-
og málnlngarefnum.
Auminginn
hún Edith Piaff
Heimsókn til
hjónanna
Gunnars
Guðmundssonar
og Guðmundu
Guðmundsdóttur
ó Þingeyri og
spjallaðvið þau
um listsköpun
þeirra og fleira.
Einhvem veginn hefur maður á til-
finningunni að Vestfirðir fóstri fleiri
alþýðulistamenn en margir aðrir
landshlutar. Strax koma upp í hug-
ann nöfn eins og Samúel Jónsson í
Selárdal, Finnbogi Bernódusson í
Bolungarvík og Guðrún Einarsdóttir
á Sellátrum í Tálknafirði. Allt stór-
frumlegir listamenn. Á Þingeyri við
Dýrafjörð búa öldruð hjón sem hafa
tekið til við slíka listsköpun á efri
árum að það er eins og að ganga inn
í ævintýrahöll að koma inn í litla hús-
ið þeirra. Allir veggir og borð á heimili
þeirra eru þaktir litskrúðugum mál-
verkum og steinamyndum og í kjall-
ara er heil listasmiðja. Þau heita
Gunnar Guðmundsson og Guð-
munda Guðmundsdóttir og húsið
heitir Hof í höfuðið á bænum Hofi
fyrir ofan fellið þar sem þau bjuggu
búi sínu áratugum saman.
Við sátum hjá þeim eina kvöld-
stund fyrir skömmu og þau sýndu
okkur allt hátt og lágt. Gunnar er
málarinn en Guðmunda gerir mynd-
ir úr margvíslegum steinum sem hún
mylur niður, skeljum og fleiru. Við
snúum okkur fyrst að Gunnari og
spyrjum hann hvort hann sé búinn að
fást lengi við að mála.
- Nei, ég byrjaði á gamals aldri.
Einu sinni þegar konan var í burtu
málaði ég mynd af geirfugli og það
var byrjunin. Annars bjó ég á Hofi í
36 ár en fluttist síðan til Þingeyrar og
var vélstjóri í frystihúsinu í 12 ár.
- Ég hef líka heyrt að þú hafir
tekið ljósmyndir lengi.
- Já, ég hef tekið ljósmyndir síðan
ég var 16 ára, ég er fæddur 1898 og
byrjaði 1914.
- Hverig stóð á því að þú byrjaðir
svona snemma?
- Systir mín lærði ljósmyndun og
starfaði í Hafnarfirði. Maður hennar
er Guðbjartur Ásgeirsson sem hefur
tekið myndir af öllum skipaflotan-
um. Þegar þau giftust fékk ég bakter-
íuna og hún gaf mér þá myndavél. Ég
hef aðallega tekið fjölskyldumyndir
við ýmis tækifæri. Ég var samt ekki
svo auramikill að ég tæki fleiri mynd-
ir en góðu hófi gegndi.
- Hvernig myndavélar hefurðu
átt?
- Fyrsta myndavélin var Kodak-
kassavél en síðan hef ég oft skipt, á
japanska núna.
- Hvað verður um allt safnið?
- Ég lét Ljósmyndasafnið í
Reykjavík hafa það allt saman gegn
því að ég fengi eina kópíu af hverri
mynd.
- Hvað málarðu helst?
- Ég hef málað svolítið af manna-
myndum. Þú sérð hérna Monu Lisu,
en mest mála ég landslag. Þegar Vig-
dís forseti kom hér í fyrra var ég
Gunnar með málverk sitt af Mónu Lísu. Ljósm.: GFr.
hvattur til að gefa henni mynd og
færði henni þá mynd af álfadrott-
ningu sem hún var mjög hrifin af. Ég
afhenti henni myndina sem elsti karl-
maður Þingeyrar.
- Hefurðu fengið tilsögn?
- Nei, nei, enga tilsögn og ég hef
alltaf verið að vandræðast út af því
að kunna ekki að raða saman litum.
Ég villtist einu sinni til Kjarvals og
hann sagðist sjá margt í gegnum
myndirnar mínar.
- Hvað með þig, Guðmunda, hve-
nær byrjaðir þú?
- Ég held að ég hafi byrjað 1963.
Þá gaf dóttursonur minn mér litla
mynd og hún kveikti í mér. Nú er ég
búin að fylla allt uppi af rusli upp og
niður. Ég má ekki einu sinni sjá stein
og helst ekki puntstrá. Ég fór á allar
fjörur og eitt sinn fórum við austur á
Hérað og fórum oft út úr bflnum til
að tína steina. Ég hef líka farið á
Skógarnesfjöru á Snæfellsnesi og
fengið senda steina austan af Horna-
fírði.
- Seljið þið myndir ykkar?
- Já, já, við erum búin að fara 15
sinnum af stað. Við höfum sýnt á
Mokka og Hallveigarstöðum í
Það er eins og að koma inn í ævintýrahöll að koma inn í litla húsið þeirra. Ljósm.: GFr.
[ kjallaranum er listasmiðja Guðmundu. Hérflokkar hún grjótið, eftir litum og tegundum, mylur þaðog sigtar. Ljósm.: GFr.
Reykjavík, í Hveragerði, Tálkna-
firði, Bolungarvík, Önundarfirði,
Patreksfirði og Bfldudal. Annars er
voðalega dýrt að flytja þetta steina-
drasl. Einu sinni flutti ég um 200
stykki af ýmsum stærðum í gámi
suður og það tók mig marga daga að
laga hlutina því að þeir brotnuðu
mikið á leiðinni.
- Þú mylur grjótið niður, Guð-
munda?
- Já, ég myl það og sigta. Það er
voðalega erfitt að fá grænt grjót til að
hafa lit á túnum og húsþökum.
- Ég sé að mynd eftir þig af Edith
Piaff er á eldhúsveggnum. Hefurðu
mætur á henni?
- Já, hún er uppáhaldssöngkonan
mín. Auminginn, hún missti barnið.
Þeim leist nú ekki beint á hana í Am-
eríku fyrst, þessa litlu kerlingu á
svörtum kjól en það breyttist nú þeg-
ar hún fór að syngja.
- Skilurðu það sem hún syngur?
- Já, já, sönginn skilur maður á
hvaða máli sem er.
- Og svo er þarna Elisabeth Tayl-
or.
- Já, hún hefur nú ekki átt sjö
dagana sæla.
- Hvað eignuðust þið hjónin mörg
börn?
- Við áttum 9 börn og eru 8 á lífi.
Svo eigum við 33 barnabörn og 17
barnabarnabörn.
- Voruð þið með stórt bú á Hofi á
sínum tíma, Gunnar?
- Við vorum með 90-100 kindur og
12 mjólkandi kýr seinast. Bærinn er
kenndur við hof sem sést þar greini-
lega enn á hörðum hól og er friðað.
Það var grafið í rústirnar 1905 eða
1907 og fannst hlautasteinn og blót-
skál. Eg skrifaði á sínum tíma um
hofið í ársrit Sögufélags ísfirðinga.
Lýður Björnsson skrifaði líka um
bænhús í ársritið og fer vitlaust með.
Hann segir að ekkert bænhús hafi
verið sunnan megin fjarðar. Einar,
bróðir minn, bjó á Bakka og þar eru
aflangar þúfur sem alltaf hafa verið
kallaðar bænhústóft. Einar ætlaði
eitt sinn að fara að reisa hlöðu og
gróf í þessar þúfur og þá komu upp 4
beinagrindur.
- Að lokum Guðmunda, bóndi
þinn er karla elstur á Þingeyri, en
hvað ert þú gömul?
- Ég trúi því ekki hvað ég er orðin
gömul, ég er 79 ára.
-GFr
RENNDU VIÐ EÐA HAFÐU SAMBAND
FTIlBYGfilNGAVÖRURl
MÁLNINGARVÖRUDEILD, HRINGBRAUT 120.
SVOIMA GETUR FARIÐ FYRIR ÞÍNU HÚSI
EF MÁLIMINGIIM AIMDAR EKKI
ISPO málning og múrefni eru þýsk gæðaframleiðsla sem byggir á margra ára
rannsóknum Þjóðverja á áhrifum frosts á steinsteypu.
Nú þegar er komin góð reynsla á ISPO múrefni til viðgerða á alkalískemmdum
húsum hérlendis og hefur Rannsóknarstofnun byggingariðnaðarins staðfest
gæði efnisins.
Nú er komin á markaðinn hérlendis ISPO málning sem er vatnsfráhrindandi
og hefur einstaka öndunarhæfni, þannig að hún kemur í veg fyrir frost- og
alkalískemmdir í steinsteypu.
ISPOSAN málning er vatnsfrá-
hrindandi en andar og andar
alveg sama hversu margar um-
ferðir eru málaðar.
ISPOSAN hefur frábæra viðloð-
un við alla málningu og eróhætt
að mæla með ISPOSAN máln-
ingu sem góðri vörn gegn alkalí-
skemmdum.
ISPOSIL málningu má eingöngu
nota á áður ómáluð hús og til
að forðast misskilning seljum við
þessa málningu eingöngu til
málarameistara. Frábær utan-
hússmálning fyrir húsbygqjend-
ur, sem vanda til húsa sinna.
ISPOACRYL-100. 100% acryl-
málning sem er gott að nota til
sprunguviðgerða og til að mála
hús sem ekki hafa oft verið
máluð.
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 10. ágúst 1985