Þjóðviljinn - 27.04.1986, Blaðsíða 6

Reynir Ingibjartsson á skrifstofu Búseta sem er opin, enn að minnsta kosti. Mynd: Sig.
Búseti +
Undirtektir ASI
stœrstu vonbrigðin
Um þessar mundir eru þrjú ár
liðin frá því hugmyndinni um
búseturétt skaut fyrst upp í
íslenskri þjóðmálaumræðu.
Eftir þessi þrjú ár væri synd að
segja að byrlega horfi fyrir því
að húsnæðissamvinnufélög
skjóti rótum hér á landi og
verði partur af íslensku
húsnæðiskerfi.
Húsnæðissamvinnufélagið
Búseti í Reykjavík hefur reynt
allar leiðir til að fá að byggja
íbúðir eftir búseturéttarkerfinu
en ekkert gengið. Að vísu
hefur félagið umráð yfir lóð
undir46íbúðahúsí
Grafarholti en nægilegt
fjármagn hefur ekki fengist til
að hefja framkvæmdir.
Frá stofnun Búseta hefur
starfsmaður samtakanna verið
Reynir Ingibjartsson. Hann er nú
orðinn atvinnulaus því félagið er
að draga saman seglin. Þjóðvilj-
inn tók Reyni tali í vikunni og var
hann ómyrkur í máli um þá af-
greiðslu sem baráttumál félagsins
hafa fengið í hinum ýmsu stofn-
unum þjóðfélagsins.
„Þetta hefur verið látlaus bar-
átta við alla þá sem húsnæðismál-
um ráða hér á landi og eftir þrjú
ár stendur eftir eitt stórt núll. Við
höfum tekið saman tvær bækur
með blaðaúrklippum og það er
svo til það eina áþreifanlega sem
út úr starfí okkar hefur komið.
Jú, við eigum lóð í Grafarholti
þar sem Hagvirki hefur hannað
46 íbúða hús. Húsnæðisstofnun
veitti hins vegar aðeins lán til 15
íbúða og af því húsið verður að
byggja í einum áfanga blasir það
við að Búseti verður annað hvort
að skila lóðinni eða láta öðrum
bveeinearaðila hana eftir.“
Eins og áður sagði er hug-
myndin um búseturétt orðin
þriggja ára hér á landi. Erlendis
er hún mun eldri og td. í Svíþjóð
og Noregi eru íbúðir af þessu tagi
mjög stórt hlutfall af öllu íbúðar-
húsnæði enda hafa ýmsar alþýðu-
hreyfingar stutt hugmyndina og
hrint henni í framkvæmd.
„Já, það var í apríl 1983 sem við
skutum á fundi, ég, sem þá var
starfsmaður Landssambands
samvinnustarfsmanna, Jón Rún-
ar Sveinsson og Jón frá Pálmholti
sem voru virkir í Leigjendasam-
tökunum. Þar ræddum við búset-
uréttarformið og ákváðum að
hefja undirbúning að stofnun
húsnæðissamvinnufélags. Um
haustið var Búseti stofnaður í
Reykjavík og um áramótin varð
ég starfsmaður félagsins.
Á þessum tíma var Alexander
Stefánsson nýskipaður félags-
málaráðherra að láta semja nýtt
frumvarp til húsnæðislaga. Við
ræddum við hann og hann gaf góð
fyrirheit um að opna leið fyrir
búseturéttarkerfið. Mér fannst
að sem gamall og gróinn sam-
vinnumaður ætti hann að hafa
metnað til að stuðla að því að
samvinnuforminu yrði beitt til að
leysa þann mikla vanda sem kom-
inn var upp í húsnæðismálum
þjóðarinnar. Enda hefur þessu
formi verið beitt í því skyni víða
um heim.
Ég hef ekki lengur tölu á þeim
fundum sem við höfum átt með
Alexander og jafnan höfum við
farið með góð fyrirheit í vegar-
nesti. Ég þekkti Alexander af af-
spurn sem sterkan karl af Snæ-
fellsnesi og gerði mér vonir um að
sá orðstír myndi duga honum í
ráðuneytinu. En þótt Búseti sé
látinn liggja milli hluta vírðist Al-
exander ekki hafa náð tökum á
þeim aðilum sem tengjast hús-
næðismálunum, stjórn Húsnæð-
isstofnunar, embættismannak-
erfinu, þinginu, og ekki kunnað
Reynir
Ingibjartsson
starfsmaður
Búseta: í stað
þess að efla
félagslegar
lausniráhús-
nœðisvandanum
tók forysta ASÍ
höndumsaman
viðatvinnu-
rekendavaldið
og endurreisti sér-
eignarstefnuna
að virkja hagsmunasamtökin til
að ráða við þann hrikalega vanda
sem skapast hafði.
Öðruvísi hefst Halldór Ás-
grímsson samráðherra hans að.
Hann hefur haft gott samband
við hagsmunasamtökin, þingið,
sérfræðinga og stofnanir og látið
verkin tala. Punkturinn yfir i-ið á
ferli Alexanders er svo að svo-
nefndir aðilar vinnumarkaðarins
skuli taka að sér að leysa húsnæð-
isvandann, nánast að ráðherra
forspurðum. Og svo skipar for-
sætisráðherra nefnd til að vinna
nýtt lagafrumvarp."
Tveir virkilegir
andstœðingar
— En þið hafið hnotið umfleiri
steina í götu ykkar en Alexander
Stefánsson?
„Já, þeir hafa verið ýmsir.
Stærsti þröskuldurinn hefur verið
Sjálfstæðisflokkurinn í öllu sínu
veldi. Hann hefur alls staðar
þvælst fyrir. Húsnæðisstjórn hef-
ur alla tíð komið sér hjá því að
taka á málum Búseta enda virðist
sú stjórn vera í bland pólitískt ell-
iheimili og eitt af hagsmuna-
gæslutækjum þeirra afla sem sjá
landsmönnum fyrir þaki yfir höf-
uðið, byggingameisturum og öðr-
um slíkum. Stundum hefur okkur
fundist að fótboltaleikir og lax-
veiði skipti meira máli fyrir
stjórnarmenn en nauðsynlegar
ákvarðanir í húsnæðismálum. Á
alþingi náðum við góðu samstarfi
við stjórnarandstöðuna alla en
Frantsókn hefur verið milli steins
og sleggju og þorir hvergi að
hreyfa sig þegar rymur í Stóra-
Birni.
Virkilegir andstæðingar okkar
hafa einkum verið tveir. Annar
er formaður Sjálfstæðisflokksins
sem hefur lýst því yfir að það sé
eitt af grundvallaratriðum stefnu
flokksins að standa gegn Búseta.
Hinn er Halldór Blöndal. Hann
hefur verið ótrúlega ósvífinn og
ma. stungið frumvarpi um búset-
urétt frá stjórnskipaðri nefnd
undir stól þegar hann kom í veg
fyrir það í fyrravor að frumvarpið
yrði lagt fram fyrr en á síðasta
degi þingsins. Éftir að lög um
húsnæðissparnað voru sam-
þykkt, en þau áttu að hvetja fólk
til að leggja fyrir fé til íbúða-
kaupa, kom Halldór Blöndal í
veg fyrir að Búseti nyti þeirra
kjara sem þar voru í boði með því
að beita áhrifum sínunt á emb-
ættismenn í fjármálaráðuneyt-
inu. Við það situr þótt það sé einn
af grunnþáttunum í starfi húsn-
æðissamvinnufélaga að stuðla að
sparnaði. Vígorð þeirra á Norð-
urlöndum er einmitt: Spara fyrst,
byggja svo. Búseta er ekki ein-
ungis meinað að byggja heldur
líka að spara."
Áhugaleysi ASÍ
— En hvað meðfjöldahreyfing-
arnar?
„í upphafi gerðum við okkur
grein fyrir því að við yrðum að
njóta stuðnings og velvildar á
þremur stöðum: á löggjafarþing-
inu, í verkalýðshreyfingunni og
samvinnuhreyfingunni. Eitt af
fyrstu verkefnum okkar var að
kynna hugmyndir okkar fyrir for-
ystumönnum verkalýðshreyfing-
arinnar, ma. til að koma í veg
fyrir tortryggni vegna verka-
mannabústaðanna. Við vildum
koma á samstarfi um félagslega
lausn á húsnæðisvandanum. í
samstarfi við ASÍ og BSRB var
efnt til sérstakrar ráðstefnu um
félagslegt húsnæði fyrir ári. Þang-
að voru boðaðir fulltrúar ýmissa
hópa sem eiga undir högg að
sækja á húsnæðismarkaðnum,
aldraðra, námsmanna, öryrkja,
einstæðra foreldra ofl. Við bund-
um vonir við að á þessari ráð-
stefnu yrði blásið til sóknar enda
vissum við sem var að fyrr eða
síðar yrðu húsnæðismálin tekin
upp í kjarasamningum. Ráð-
stefnan átti einmitt að finna leiðir
til þess.
Þessi ráðstefna misheppnaðist
að mestu leyti, ma. vegna áhuga-
leysis þeirra sem tóku að sér að
skipuleggja hana, forystu ASÍ.
Þótt þátttaka væri lítil urðu þarna
samt ágætar umræður sem voru
teknar upp á band og skrifaðar
upp. Þessar umræður, uþb. 200
síður, liggja enn á borði forseta
ASÍ og hafa ekki hreyfst þaðan.
Hin raunverulega stefna ASÍ
birtist svo í síðustu samningum.
Þá tók forystan höndum saman
við atvinnurekendavaldið um að
endurreisa séreignastefnuna í
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 27. april 1986