Þjóðviljinn - 27.04.1986, Blaðsíða 17

LEIÐARASIÐA
Skattsvikin
Svipað og
í nágranna-
löndunum
GarðarValdimarsson,
skattrannsóknarstjóri: Minni skattsvik en
búist var við. Tillögur um uppstokkun í
skattaeftirlitinu vanhugsaðar. Benedikt
Davíðsson, formaður Sambands
byggingarmanna: Kerfið hriplekt.
Guðmundur Hilmarsson, formaður Félags
bifvélavirkja: Ófremdarástand
Skýrsla nefndar sem kannað
hefur umfang skattsvika hefur
vakið verðuga eftirtekt og
töluvert umtal, enda eru
niðurstöðurnar þess eðlis að
mönnum bregður í brún. Einkum
á þetta þó við um hversu algengt
það sjónarmið er að vera tilbúinn
að taka á móti óskattlögðum
tekjum sé boðið upp á það. Þar er
yngra fólkið í sérf lokki því yfir
90% fólksundir25áraaldri
segist vilja taka á móti slíkum
tekjum.
Lítum fyrst á helstu niðurstöð-
ur. Samkvæmt skýrslunni er um-
fang dulinnar starfsemi hér á
landi á bilinu 5-7% af vergri
landsframleiðslu. Áætlað tap
hins opinbera vegna vangoldinna
beinna skatta og söluskatts er
2,5-3 milljarðar króna fyrir 1985.
Skárra en búist var við
Garðar Valdimarsson skatt-
rannsóknarstjóri segir að þessar
niðurstöður komi sér ekki á
óvart. Ef eitthvað er, þá sýnist
honum ástandið heldur skárra en
talið var. Sagði Garðar þetta
svipaða útkomu og á hinum
Norðurlöndunum, t.d. er álitið
að skattsvik séu um 4-6% af
vergri landsframleiðslu í Noregi
og í Svíþjóð er hlutfallið um 4-
7%.
„Áður en þessi skýrsla var unn-
in var álitið að hlutfallið hér væri
um 10% af landsframleiðslu. Eini
sanngjarni samanburðurinn er að
bera útkomuna hér við nágranna-
löndin og þá kemur í ljós að við
erum á svipuðu róli og þau hvað
umfang skattsvika viðkemur.
Þó umfang skattsvika komi
Garðari ekki á óvart þá virðist
hann jafn gáttaður og aðrir yfir
því hversu almennt það viðhorf
fólks er að vera tilbúinn að taka
þátt í skattsvikum sé boðið upp á
þau.
„Þessi niðurstaða kemur mjög
á óvart og satt að segja kann ég
engin svör við því hversvegna
þetta viðhorf er svona ríkjandi.
Þó held ég þegar niðurstöður
skoðanakönnunarinnar eru
rannsakaðar, að það hafi sitt að
segja að fólk virðist almennt álíta
að allir aðrir en það sjálft svíki
undan skatti, því aðeins um 16%
af þeim sem spurðir voru kváðust
hafa tekið þátt í skattsvikum. Þá
virðist einnig gæta töluverðrar
mótsagnar í því að 85% að-
spurðra kváðust fylgjandi þung-
um viðurlögum við skattsvik-
um.“
Fyrirvarar um upp-
stokkun skattaeftirlits
Garðar segist vera mjög
ánægður með störf þessarar
nefndar og yfirleitt sé skýrslan
mjög vel unnin einkunt hvað
varðar umfang skattsvika. Hins-
vegar ségist hann ekki jafn
ánægður með það sem snýr að
innra starfi Skattaeftirlitsins.
Segir hann að umfjöllunin um
vandamál í skattakerfinu sé ekki
nógu ítarleg og þurfi að fara
miklu betur ofan í saumana þar.
Aftur á móti kemst nefndin að
þeirri niðurstöðu að mjög rót-
tækra breytinga sé þörf á skatta-
eftirlitinu og rökstyður það ekk-
ert frekar.
í tillögunum er m.a. lagt til að
breyta embætti ríkisskattstjóra í
stofnun og að skattstofurnar í nú-
verandi mynd verði lagðar niður.
Segir Garðar að þetta komi ekki
til greina að sínu mati, með þessu
sé verið að mæla með meiri mið-
stýringu skattaeftirlitsins og hann
geti ekki séð að slíkt leysi neinn
vanda.
Þá mælir nefndin nteð að kom-
ið sé upp erftirlitssveit 5-7 sér-
þjálfaðra starfsmanna sem hafi
það hlutverk að gera skyndikann-
anir t.d. á bókhaldi fyrirtækja.
„Ég sé ekki þörfina fyrir slíka
eftirlitssveit því skattrannsóknar-
deild fæst við rannsóknir einsog
þarna er talað urn. Mín deild fæst
t.d. við að gera skyndirannsóknir
á bókhaldi fyrirtækja og kafar
dýpra í bókhald þar sem eitthvað
virðist gruggugt."
Aftur á móti er Garðar sam-
mála þeirri niðurstöðu nefndar-
innar að gera þurfi átak í
menntunarmálum starfsmanna
skattaeftirlitsins og segir hann að
það þurfi að koma á fót föstum
skattaskóla en jafnframt þurfi að
endurskoða launamál þeirra sem
vinna að skattaeftirliti, enda hafi
það sýnt sig að embættinu helst
illa á hæfum starfskrafti, en góð-
ur eftirlitsmaður getur skilað rík-
inu verulegum tekjum sem gera
miklu meira en að borga upp laun
hans.
Ófremdarástand
í skýrslunni kemur í ljós að
tvær atvinnugreinar skera sig úr
hvað varðar nótulaus viðskipti en
það eru byggingargreinarnar og
bílaþjónustugreinarnar.
Nú um helgina halda bygging-
ariðnaðarmenn og meistarar þing
á Akureyri og er búist við að þessi
mál beri á góma þar. Sagði Bene-
dikt Davíðsson, formaður Sam-
bands byggingarmanna, í viðtali
við Þjóðviljann fyrr í vikunni að
höfuð ástæða þessara víðtæku
skattsvika væri að við hefðum
hriplekt skattakerfi.
Guðmundur Hilmarsson for-
maður Félags bivélavirkja, sagði
við Þjóðviljann í gær, að það ríkti
ófremdarástand í þessunt málum
en það væru fyrst og fremst verks-
tæðiseigendur á minni verkstæð-
um, sem stæðu í svona við-
skiptum og því ekki félagsmenn í
Félagi bifvélavirkja.
„Einsog málum er háttað nú er
engin leið að hafa eftirlit með því
kraðaki sem öll þessi smá verk-
stæði eru. Eina raunhæfa leiðin
er að setja strangari reglur um
hverjir megi opna verkstæði og
séu þeir staðnir að verki við
skattsvik á hiklaust að svifta þá
réttindum. Það er það eina sem
dugar í þessu dæmi.“
—Sáf
Skattsvik
_____LEIÐARI____________
- samfélagið tapar
Éað sem einkum kemur á óvart í niðurstöðum
nefndar þeirrar sem gert hefur athugun á um-
fangi skattsvika á íslandi, er ekki fyrst og fremst
það hversu víðtæk skattsvik eru hér á landi, því
skattaeftirlitið áleit þau jafnvel enn algengari en
í Ijós kom, heldur hitt hversu almennur vilji virð-
ist vera meðal fólks að taka á móti óskatt-
lögðum tekjum og það þó einkum meðal yngra
fólks.
Yfir 90 % þeirrasem spurðir voru og eru undir
25 ára aldri sögðust tilbúnir að taka þátt í skatt-
svikum. Hlutfall þetta fór svo lækkandi eftir því
sem fólk var eldra, þó eru tæp 75% þeirra sem
eru á aldrinum 40-49 ára tilbúnir að vinna fyrir
tekjum sem ekki þarf að gefa upp til skatts. Rúm
70% allra sem spurðir voru eru tilbúnir í skatt-
svik og aðeins um 14% neituðu ótvírætt.
Hvað segja þessar tölur okkur? Rúm 70%
landsmanna eru reiðubúnir að gerast skattsvik-
arar eigi þeir kost á því og það hlutfall verður
enn hærra eftir því sem fólk er yngra, auk þess
sem langskólafólk virðist frekar tilbúið að taka
þátt í ráninu.
Nú íhuga menn hvað valdi því að landsmenn
virðast almennt tilbúnir til að ræna samfélagið
þeim tekjum sem renna í samneyslu þjóðarinn-
ar. Eru ýmsar skýringar gefnar: Kerfið býður
upp á slíkt. Allir aðrir gera það og hversvegna
skyldi ég vera undantekning frá þeirri reglu.
Ráðherrarnir nota þetta hvort sem er til að fara á
handboltaleiki í fjarlægum löndum o.s.frv.
Allar þessar skýringar eru góðar og gildar en
réttlæta samt á engan hátt skattsvikin. Við vit-
um að það er ekki launafólkið sem svíkur undan
skatti heldur eru skattsvikin almennari hjá sjálf-
stæðum atvinnurekendum, „framkvæmda-
manninum" sem býr í fleirihundruð fermetra
villu, ekur um á Bens og borgar vinnukonu-
útsvar, lendir því eðlilega undir fátæktarmörk-
um. Skattsvikin eru því til þess að auka enn á
misréttið í þjóðfélaginu.
Vinnandi manni, sem þurft hefur að þola
kaupmáttarrán undanfarin ár þykir ef til vill eðli-
legt að reyna að bjarga sér með svartri vinnu,
einkum þegar hann horfir upp á stóreignamenn
með sáralítil opinber gjöld en svimandi mikla
neyslu. Misréttið í þjóðfélaginu ýtir þannig undir
tilraunir til skattsvika.
Afstaða fólks til skattsvika virðist mótast af
þeim frjálshyggjuhugsunarhætti sem hefurtröll-
riðið þjóðfélaginu undanfarin ár. Hverersjálfum
sér næstur. Eg hugsa bara um mitt en læt aðra
um sitt. En einhverntíman kemur að því hjá
öllum að þurfa að sækja eitthvað til annarra.
Kannski gerir fólk sér ekki grein fyrir þessu fyrr
en það er sjálft þurfi og þykir þá gott að geta
notið þeirrar þjónustu sem skattgreiðendur hafa
tekið þátt í að byggja upp.
Með sköttunum erum við að borga í sam-
eiginlega sjóði sem nýtast okkur öllum. Það má
svo deila endalaust um hvernig þeim sjóði er
skipt, hvort mikilvægara er að forsætisráðherra
heiðri handboltamenn með nærveru sinni á
kappleikjum eða að fæðingarorlof sé lengt. Það
er pólitísk spurning, sem við svörum í kjörklef-
anum er þar að kemur.
—Sáf
Sunnudagur 27. apríl 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17