Þjóðviljinn - 28.06.1986, Blaðsíða 7

Hilmar Oddsson: Kvikmyndahátíðin í Cannes er hátíð þeirra sem meira mega sín
Kvikmyndaaerð er yngsta list-
grein okkaríslendinga og
þrátt fyrir verulega erfiðar og
lítt hvetjandi aðstæður hafa
þó nokkrar íslenskar kvik-
myndir komist á hvíta tjaldið.
Eins og vænta má af svo ungri
listgrein eru færri myndir
frambærilegar á erlendum
vettvangi. Ein þeirra er kvik-
mynd Hilmars Oddssonar
„Eins og skepnan deyr“
sem hlaut lofsamlega dóma
og ágæta aðsókn hér heima,
þótt núorðið dugi ekki lengur
til metaðsóknar að kvikmyndir
séu íslenskar.
Hilmar er nýkomin að utan þar
sem hann fór með „Skepnuna“ á
hina frægu kvikmyndahátíð í
Cannes, og hann var spurður
hvernig það væri fyrir ungan ís-
lending að fara með myndina sína
á slíka stórhátíð sem Cannes:
Smœðin
og sölumennskan
„Það er nú rétt að taka fram
strax í upphafi að ég er ekki fyrsti
íslendingurinn sem reynir fyrir
sér í Cannes og þátttaka í hátíð-
inni er aðallega merkileg fyrir
mig. Skepnan var sýnd þrisvar á
hátíðinni og voru sýningarnar
skipulagðar í samvinnu við
skandinavana sem þarna voru.
Tilgangur minn með þessari ferð
var aðallega að kynnast af eigin
raun svona risavaxinni kvik-
myndahátíð eins og Cannes er.
Og líka auðvitað að kynna mynd-
ina og reyna að komast í einhver
sambönd; ég hefði ekki neitað til-
boði í myndina. Edda Heiðrún
Backman fór með mér; hún var
aðalleikona í tveimur myndum
sem þarna voru sýndar, Svart og
sykurlaust var líka sýnd og við
unnum talsvert fyrir hana.
Pað er mjög erfitt að vera
svona lítill aðili á svona stórum
markaði, þú týnist hreinlega inn á
milli. Við buðum nokkrum pen-
ingamönnum á myndina, en flest-
ir höfðu öðrum hnöppum að
hneppa. En aðsókn að myndinni
var samt ágæt og miklu betri en
ég bjóst við. Hátíðin fer þannig
fram að kaupsýslumenn ganga á
milli mynda, rétt líta inn og
stoppa kannski í svona 20 mínút-
ur. Ef áhugi þeirra er kveiktur á
þessum tíma þá koma þeir aftur,
annars ekki. Viðtökurnar voru
yfirleitt jákvæðar, enda er það
þannig að það eru frekar þeir sem
snúa sér til þín. Hinir óánægðu
ganga burt. En það var spurt heil-
mikið bæði um myndina og ekki
síður um ísland. Það má í raun-
inni segja að viðtökurnar hafi
ekki verið ósvipaðar og hér
heima, flestir höfðu skoðun og
voru annaðhvort með eða móti.
Og það eru skemmtilegustu við-
tökurnar finnst mér.
Cannes er fyrst og fremst sölu-
markaður og það fer meira fyrir
tilboðum og sölumennsku en list-
inni. Mammon er fyrirferðar-
mikill og listin er heldur til hliðar.
En eins og markaðir fyrri tíma er
þetta mikið mannamót og þú hitt-
ir marga og ég reyndi auðvitað að
koma mér á framfæri eins mikið
og ég kunni við. Nú fer að reyna á
hvað út úr því kemur.
Klisjan
um Cannes
Ég get sagt að fyrir mig hafi
klisjan um Cannes gengið
fullkomlega upp. Ég upplifði
hana nákvæmlega eins og ég
hafði ímyndað mér fyrirfram. Til
dæmis er klisjan um smástirnin,
litlu stelpurnar topplausar á
ströndinni að reyna að vekja at-
hygli leikstjóranna, eins sönn og
ég sit hér. Þetta er einn allsherjar
sirkus þar sem menn gangast upp
í að hneyksla til þess eins að vekja
á sér athygli. Og verst er hvað allt
er ópersónulegt og allir að hugsa
um sjálfa sig, engin áhugi á neinu
nema sjálfum sér. Þetta er
auðvitað sérstaklega slæmt fyrir
smærri aðila. Cannes er hátíð
þeirra sem meira mega sín. Allt
verðlag í borginni hækkar til
dæmis og var þó nóg fyrir. Þetta
er vettvangur ríka fólksins og fá-
tækir kvikmyndagerðarmenn og
áhugamenn eiga sér varla við-
reisnar von.
En hið góða er að þarna koma
með myndir sínar margir af
fremstu kvikmyndaleikstjórum
heims. Sú andlega næring sem
felst í því að sjá mikið af góðum
myndum, er það sem mér fannst
mest um vert við það að vera á
Cannes hátíðinni. Ég sá mörg
góð listaverk; ég nefni Fórnina
eftir Tarkovski, Hönnu og systur
hennar eftir Woody Allen sem er
yndisleg mynd og mynd Roberts
Altman, Fool for Love var líka
mjög góð. Ég get líka nefnt
myndina Down by Law eftir Jim
Jarmusch sem sló í gegn með
Stranger than Paradise. Mikla at-
hygli vakti lika nýjasta mynd
Martins Scorsese After hours,
sem ég sá ekki. Parna færðu líka
tækifæri til þess að sjá alls konar
utangarðsmyndir sem aldrei
koma hingað, og það er auðvitað
eitt af því besta við að vera á
svona hátíð.
En með Cannes kvikmynda-
hátíðina, þá er það mikið áhyg-
gjuefni að hún er að þróast útí að
verða eins konar Óskarsverð-
launahátíð. Eitt sinn var hún vígi
listarinnar en ekki hinna sterku
markaðsmynda. Nú var verð-
launuð dýr og íburðarmikil mynd
og ég er hræddur um að þróunin
verði áfram sú að þær myndir sem
standa verr markaðslega, þó þær
séu kannski ótvírætt listrænni og
betri, eigi enga möguleika. Og þá
er hátíðin í Feneyjum ein eftir af
þessum stóru.
Finnland
betra en Cannes
Ein útkoman af þátttöku minni
í Cannes hátíðinni var að mér var
boðið til Finnlands af ágætum
kollega mínum Mika Kaurism-
aki. Við hittumst í boði í Cannes
og hann vildi endilega fá mig og
Skepnuna á kvikmyndahátíð í
Lapplandi, í litlum bæ sem liggur
heldur norðar en Grímsey og
heitir Sodankyla. Ég held meira
að segja að í bænum sé eina kvik-
myndahúsið í Lapplandi. Og
þetta var í einu orði stórkostlegt
og hátíðin mun áhugaverðari en
Cannes. Þeir buðu þarna einum
10 leikstjórum og það allt frá
heimsfrægum Hollywood leik-
stjórum niður í íslenska byrjend-
ur. Þarna var öldungurinn
Samuel Fuller, Bertrand Tavcrn-
ier, Jonathan Demme sem er að-
allega frægur fyrir myndina „Stop
making sense“ með hljóm-
sveitinni Talking Heads. Og
þarna var líka Jean-Pierre Gorin,
fyrrum samstarfsmaður Jean Luc
Godard og fleiri ungir menn.
Við kynntumst heilmikið inn-
byrðis og menn nutu þekkingar
hvers annars. Þetta var ómetan-
legt fyrir mig, faglegar og upp-
byggilegar umræður um kvik-
myndir við þrautreynda lista-
menn. Þarna var heldur engin
samkeppnisandi, heldur var ein-
lægur áhugi á kvikmyndinni í
fyrirrúmi. Tavernier er til dæmis
alveg ótrúlegur. Hann veit bók-
staflega allt um kvikmyndir og
fylgist alveg makalaust vel með
og er ólíkur mörgum af þessum
frægu leikstjórum sem eru svo
innhverfir að þeir komast aldrei
út fyrir eigin nafla. Menn voru
líka mjög ánægðir með þessa há-
tíð og Finnana, og sögðu að það
væri ekki nema eitt land sem gæti
slegið þetta út; ísland. Alla lang-
•aði til Islands og það væri upplagt
fyrir okkur að halda hátíð af
þessu tagi hér heima. Það væri
mjög gaman, ekki síst væri það
mikilvægt fyrir okkur íslenska
kvikmyndagerðarmenn.
Ég var afskaplega hrifinn af
Finnlandi og finnsku þjóðinni og
þau kynni eru eitt af ævintýrum
lífs míns. Ákaflega gott og
skemmtilegt fólk Finnar. Ungir
kvikmyndagerðarmenn í Finn-
landi vinna mjög mikið saman.
Þeir eru ekki keppinautar heldur
starfa saman að hverri mynd og
skiptast þá á um að stjórna. Það
er margt að gerast í finnskri kvik-
myndagerð og ýmislegt sem
minnir á frönsku nýbylgjuna.
Eini gallinn sem ég sá var að
myndirnar væru helst til líkar. En
þó Finnarnir séu heldur betur
settir en við þá þurfa þeir að berj-
ast fyrir hverri krónu.“
- Og hvað tekur nú við hjá þér.
„Ja, ég er nú sem stendur í
atvinnuleit. Annars er ég að
leggja frumdrög að nýju handriti
og nota allar mínar atvinnuleysis-
stundir í það. Það er ennþá halli á
Skepnunni, en það þýðir ekkert
að láta bugast. Það er ekki nema
tvennt til: Annaðhvort verðurðu
fallítt og gefst hreinlega upp eða
þú heldur ótrauður áfram og ferð
að huga að næstu mynd. í mínum
huga er þetta ekkert val, engin
spurning um uppgjöf. Sjálfs-
blekkingin hefur alltaf verið stór
þáttur í íslenskri kvikmyndagerð
og mun alltaf verða.“
-pv
Laugardagur 28. júnf 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7