Þjóðviljinn - 14.12.1986, Blaðsíða 9
Allt hripar
niður
jafnóðum
Kaflar úr rœðu Geirs Gunnars-
sonar við umrœðu fjárlaga
Þráttfyrirgóðæri, áreftirárog
vaxandi þjóðartekjur á mann
á hverju ári frá og með 1984
vegna bættra ytri aðstæðna,
er nú ráðgert að afgreiðafjár-
lög með verulegum halla
þriðjaáriðíröð.
Árið 1985 voru fjárlög greidd
meðáætluðum 743 millj. kr. halla
en sá halli varð í raun 2.371 millj.
kr. og í fyrra voru fjarlög afgreidd
með áætluðum 163 millj. kr.
rekstrarafgangi en horfur eru á
því, að niðurstaðan verði í raun
um eða yfir 2.000 millj. kr.
rekstrarhalli ríkissjóðs. Þegar
þetta er haft í huga gefur fjárlaga-
frumvarp með áætluðum nær
1600 millj. kr. rekstrarhalla ríkis-
sjóðs á árinu 1987 ekki fyrirheit
um niðurstöðu sem verði talin
viðunandi þegar byggt er á þjóð-
hagsáætlun um eitthvert mesta
góðæri sem þjóðin hefir lifað
varðandi ytri aðstæður í þjóðar-
búskapnum.
Nú í árslokin er áætlað, að af-
borgun af erlendum lánum opin-
berra aðila nemi 2.700 millj. kr.
en ný erlend lán tekin á árinu
1986 næmu 5.158 millj. kr., þ.e.
2,458 millj. kr. ný erlend nettó
skuldasöfnun opinberra aðila.
Ekki stafar þessi ráðsmennska af
því að harðindin neyði stjórnend-
ur til þess að hlaða upp erlendum
skuldum. Þvert á móti er aukning
þjóðartekna á þessu ári meiri en
áður hefir þekkst vegna góðæris,
eða um 7.0% á mann. Nettó-
aukning erlendra lána opinberra
aðila nemur á þessu gósenári um
50 þús. kr. á hverja 5 manna fjöl-
skyldu í landinu. Að viðbættum
skuldbreytingum skammtíma-
lána, 542 millj. kr. eru nlyjar lán-
tökur 111% hærri en afborgan-
irnar. Það er ill meðferð á öðru
höfuðmarkmiði hæstvirtrar rikis-
stjórnar í efnahagsmálum.
12 Hafskips-
gjaldþrot
Hæstvirt ríkisstjórn stefnir
með fjárlagafrumvarpi sínu að
því að reka ríkissjóð með veru-
legum halla þriðja árið í röð.
Samanlagður halli þessara ára
1985, 1986 og 1987 nemur um
6.000 millj. kr. og jafngildir því
12 Hafskipsgjaldþrotum.
Á erfiðleikaárunum 1982 og
1983 varð ríkissjóður fyrir áföll-
um vegna samdráttar í þjóðar-
framleiðslu, en það fer á hinn
bóginn saman að þessi þrjú halla-
ár ríkissjóðs, þegar eytt er 6.000
millj. kr. umfram tekjur, þá hefir
þjóðin búið við mjög mikinn
efnahagsbata vegna ytri að-
stæðna. Landsframleiðslan hefir
aukist á sérhverju þessara ára.
Samanlagt gæti aukning vergrar
landsframleiðslu þessi 3 ár numið
um 16 milljörðum króna á verð-
lagi 1986. Áfþvítekurríkissjóður
um 4 milljarða króna umfram
það sem hann hefði fengið, ef
landsframleiðsla hefði einungis
hætt að minnka eftir 1984 og stað-
ið í stað síðan.
En samhliða og þrátt fyrir
þessa 4.000 millj. kr. tekju-
aukningu hefir ríkissjóður verið
rekinn með halla, sem með þessu
fjárlagafrumvarpi varðandi árið
1987 er stefnt að, að nemi samtals
um 6.000 millj. kr. á 3 árum á
verðlagi 1986.
Aukning landsframleiðslu
vegna hagstæðra ytri aðstæðna
þýðir að ríkissjóður fær á 3 árum
4.000 millj. kr. tekjuaukningu til
þess að standa undir útgjalda-
aukningu, og hagstæð þróun
lánskjara bætir hag ríkissjóðs.
Þrátt fyrir þetta er öllum mark-
miðum um jöfnuð í rekstri ríkis-
sjóðs kastað fyrir róða. Hvers
konar efnahagsástand, hvers
konar ytri aðstæður þurfa að vera
fyrir hendi til þess að stjórnar-
flokkarnir geti farið með mál rík-
issjóðs án þess að hlaða upp
milljarðaskuldum með þeim víta-
hring vaxtaútgjalda, sem af því
leiðir?
Árangri stefnt
í hœttu
Ríkisstjórnin hefir komið sér
undan því að leysa það verkefni
sem hún tók að sér. Hún velti
vandanum á undan sér eftir fe-
brúarsamningana, og hún virðist
enn ætla að hafa sama háttinn á
varðandi nýgerða kjarasamn-
inga. Stjórnarflokkarnir velta
vandanum á undan sér með 2000
millj. kr. hallarekstri á ríkissjóði í
ár og fjárlagafrumvarpi, þar sem
gert er ráð fyrir 1600 millj. kr.
fjárlagahalla á næsta ári.
Þegar þannig er staðið að mál-
„Stjórnarflokkamir ættu ekki að láta sér til hugar koma að standa að slíkri sérstakri aðför að fötluðum og öryrkjum á sama
tíma og þeir leggja til við afgreiðslu fjárlaga að hækka framlag til aðalskrifStofu ráðherranna umfram eðlilegar verðlags-
hækkanir um upphæð sem er hærri en sú skerðing sem þeir hafa fyrirhugað á Framkvæmdasjóði fatlaðra."
um á tímum þenslu í atvinnu- og
viðskiptamálum, þá er þeim ár-
angri, sem verkalýðshreyfingin
beitir sér fyrir að náist í verð-
lagsmálum stefnt í ótvíræða
hættu.
Það er ekki aðeins svo, að
hæstv. ríkisstjórn hafi í engu
tekið á því verkefni sem hún tók
að sér í samningum við verka-
lýðshreyfinguna og atvinnurek-
endur sl. vor, þar sem því hefir í
engu verið sinnt að greiða í raun
þátt ríkisins í þeirri lausn sem
samkomulag var gert um, heldur
hefir hún bætt um betur með
óráðsíu í útgjöldum á ýmsum
sviðum.
Minna en ekkert
verður eftir
Hvernig sem stjórnin eys inn
tekjum af stóraukinni þjóðar-
framleiðslu hripar allt niður og
ekkert er eftir í kassanum. í tvö
ár hefir þetta gengiz svona, og
ríkisstjórnin ætlar ótrauð að
halda þessu striti áfram þriðja
árið í röð, og er búin að gera sér
ljóst að minna en ekkert verður
eftir, líka á næsta ári.
Það er sagt að svipað hafi hent
landsfræga bræður frá Bakka.
Þeir júsu í kerald og allt hripaði
niður jafnóðum. Þeir voru þó
ekki búnir að stunda þennan
austur lengi, og áreiðanlega ekki
í 3 ár, þegar þeir litu upp, huguðu
að orsökinni og fundu hana: Ekki
er kyn þótt keraldið leki. Botninn
er suður í Borgarfirði.
Þeir Bakkabræður fundu or-
sökina fyrir því að þeirra austur
var tilgangslaus. Þeir vissu hvar
botninn var. Það er meira en sagt
verður um hæstvirta ríkisstjórn.
Ráðist að
fötluðum
Það segir sannarlega mikið um
stjórnarstefnuna og stjórnar-
flokkanna, að tímabil
stóraukinnar framleiðslu þjóðar-
innar vegna bættra ytri aðstæðna
skuli ekki nýtast til samfélagslegs
átaks varðandi brýnustu þjón-
ustu við almenning hvarvetna í
landinu, heldur skuli slíkar fram-^
kvæmdir þess í stað skornar mjög
verulega niður.
Og til þess að bæta gráu ofan á
svart varðandi niðurskurð á
framlögum til framkvæmda sem
þjóna öllum landsmönnum, þá
elta stjórnarflokkarnir uppi sér-
stakan sjóð til framkvæmda í
þágu þeirra sem minnst mega sín í
þjóðfélaginu og skera lögbundið
framlag til hans niður um helm-
ing eða um 50 millj. kr. skv.
þrengstu skilgreiningu, auk þess
að hirða og gera upptækar í ríkis-
sjóð um 30 millj. kr. af mörk-
uðum tekjum frá árinu 1985 á
einhverju mesta gósenári sem
þjóðin hefur lifað. En í ár fær
ríkissjóður í sinn hlut einungis
vegna aukinnar landsframleiðslu
á þessu ári um 2 milljarða kr. í
brúttótekjur.
Ég held að háttvirt Alþingi ætti
að sjá sóma sinn í því að falla frá
þessum sérstaka niðurskurði og
einkum ættu stjómarflokkarnir
ekki að láta sér til hugar koma að
standa að slíkri sérstakri aðför að
fötluðum og öryrkjum á sama
tíma og þeir leggja til við af-
greiðslu fjárlaga að hækka fram-
lag til aðalskrifstofu ráðherranna
umfram eðlilegar verðlagshækk-
anir um upphæð, sem er hærri en
sú skerðing sem þeir hafa fyrir-
hugað á Framkvæmdasjóði fatl-
aðra.
Óbreytt stefna
hœttuleg
Allar aðstæður í þjóðfélaginu,
uppsveifla í efnahagskerfinu
vegna stórbættra ytri aðstæðna
og nýgerðir kjarasamningar,
kalla á aðra stefnu í ríkisfjármál-
um en þann hallarekstur og
skuldasöfnun sem einkennt hefir
feril núverandi stjórnarflokka.
Á miklu veltur hvernig að
endanlegri afgreiðslu fjárlaga-
frumvarps og lánsfjáráætlunar
verður staðið. Sú afgreiðsla, og
þar með stefnan í ríkisfjármálum
næsta ár, hlýtur að ráða miklu um
hvort unnt verður að tryggja
þann árangur, sem verkalýðsfé-
lögin hafa stefnt markvisst að
með kjarasamningunum í febrú-
arsl. ognýgerðum kjarasamning-
um.
Ýmislegt óviðráðanlegt varð-
andi ytri aðstæður kann að steðja
að og stofna í hættu árangri af
baráttu verkalýðssamtakanna
fyrir stöðugu verðlagi og auknum
kaupmætti launa. En ljóst er, að
af áframhaldandi óbreyttri stefnu
stjórnarflokkanna í málefnum
ríkissjóðs stafar ein mesta hætt-
an. í alþingiskosningunum næsta
vor gefst launþegum tækifæri til
þess að bægja þeirri hættu frá.
Stjórnmál á
sunnudegi
Geir Gunnarsson skrifar
LEGASTA
BÓKIN í ÁR