Þjóðviljinn - 29.04.1987, Blaðsíða 5

Eða:
Hér eruþví miður komnar nýjar kosningatölur
„Við neyðumst nú til að gera
hlé á þessu spjalli því að hér eru
því miður komnar nýjar kosning-
atölur," sagði málglaður frétta-
skýrandi í sjónvarp á kosninga-
nótt.
Og óneitanlega hafa þessar
nýju kosningatölur truflandi
áhrif á hinu pólitísku umræðu.
Spilin hafa verið rækilega stokk-
uð og það hefur verið gefið upp á
nýtt. Og sumir segja að það séu
komnir of margir jókerar í spilin.
En nú er tímabært að hefja um-
ræðuna á nýjan leik. Ýmsar for-
sendur eru breyttar frá því sem
var fyrir kosningar. Óvæntir at-
burðir hafa gerst, og einnig hafa
ýmsar grunsemdir verið staðfest-
ar.
Fréttir berast nú af því að kosn-
ingasigur Kvennalistans veki at-
hygli um allar jarðir, jafnt í New
York fyrir vestan sem í Tókíó
fyrir austan.
Það er persónuleg skoðun þess
sem hér heldur á penna, að meðal
fólks í Alþýðubandalaginu séu
tilfinningar í garð Kvennalistans
mjög blendnar. Sumpart gleðjast
menn yfir því að sjá góðar og já-
kvæðar skoðanir vinna fylgi með-
al þjóðarinnar, en sumpart
blöskrar Alþýðubandalags-
mönnum að þessar skoðanir sem
Alþýðubandalagið hefur löngum
barist fyrir skuli verða til þess að
lokka fylgi frá Alþýðubandalag-
inu. En þar kemur fleira til.
Að pipra eða
pipra ekkki?
Kvennalistinn sem stjórnmála-
flokkur eða hreyfing rekur til-
tölulega einfalda pólitík og á sér
markhóp, sem auðvelt er að finna
og höfða til, sem sé konur alls
staðar, á öllum aldri og úr öllum
stéttum. Kvennalistinn er óbund-
inn af því að bera nokkra ábyrgð
á fortíðinni og gefur sér þá for-
sendu, að venjuleg rök dugi ekki í
kappræðum við hann, þar sem
Kvennalistinn einn kunni á því
lagið að tala út frá „reynsluheimi
kvenna".
Allt er þetta ágætt svo langt
sem það nær.
En nú spyrja margir, hversu
lengi ætlar Kvennalistinn að
halda hinum pólitíska meydómi
sínum, sem byggist á því að starfa
í stjórnmálum sem gagnrýnandi
afl án ábyrgðar. Eða er Kvenna-
listinn svo var um hinn pólitíska
meydóm sinn að hann muni forð-
ast samneyti við aðra flokka, eða
náin kynni í ríkisstjórn? Verður
það sjálfvalið hlutskipti Kvenna-
Ustans að pipra?
En nú mun framtíðin leiða í
ljós, hvort Kvennalistakonur
ætla sér annað og verðugra tak-
mark í stjórnmálunum en að vera
vandlætingarsamar piparmeyjar.
Með fullri
virðingu...
Það er ekki ætlun mín að tala
hér óvirðulega um Kvennalist-
ann, því að óumdeilanlega hefur
hans framlag verið mjög merki-
legt í þá átt að auka
stjórnmálaþátttöku kvenna. Sú
þátttaka boðar nýja tíma og er
endurspeglun á þeim gífurlegu
þjóðfélagsbreytingum, sem hér
hafa orðið á síðustu árum.
Ef til vill má segja sem svo að
Kvennalistinn nái að hluta til að
endurspegla þessar þjóðfélags-
breytingar, en Alþýðubandalag-
inu hafi tekist það miður.
Þessar þjóðfélagsbreytingar
felast meðal annars í stóraukinni
þátttöku kvenna á almennum
vinnumarkaði, og ennfremur í af-
skaplega mikilli röskun á vægi
ýmissa starfsgreina; verka-
mönnum og bændum fækkar en
„menntuðum launþegum“ fjölg-
ar stórkostlega.
Sem Alþýðubandalagsmaður
hef ég það við Kvennalistann að
athuga, að hann veikir stöðu Al-
þýðubandalagsins, sem í mörgum
greinum berst fyrir nákvæmlega
sömu málum og Kvennalistinn.
Ég er heldur ekki viss um að
Kvennalistinn sé hinn rétti far-
vegur fyrir jafnréttisbaráttu
kvenna. Eg tel, að misréttið í
þjóðfélaginu beri fremur að rekja
til stéttaskiptingar og mismun-
andi skoðana á því hvernig skipta
beri verðmætum í þjóðfélaginu -
heldur en til mismunar á aðstöðu
karla og kvenna.
Hins vegar viðurkenni ég fús-
lega að ég ber virðingu fyrir þeim
baráttuglöðu konum, sem ekki
ennþá telja það tímabært að
starfa í stjórnmálaflokkum við
hlið karlamanna og berjast þar
fyrir hugsjónum sínum. Ég virði
baráttugleðina og góðan málstað
- en efast um að leiðin sé rétt.
Vörn en
ekki sókn
Ástæða þess að ég er hér að
orðlengja um Kvennalistann í
stað þess að taka þegar til við að
grannskoða útkomu Alþýðu-
bandalagsins er einfaldlega sú, að
Kvennalistinn tók gífurlegt fylgi
frá Alþýðubandalaginu. Og eins
gott fyrir alla að átta sig á því.
Því fer þó fjarri, að það sé við
Kvennalistann að sakast um slak-
an árangur Alþýðubandalagsins í
kosningunum. Kvennalistinn tók
frá okkur fylgi, en okkur mistókst
í öllum aðalatriðum að vinna nýtt
fylgi í staðinn.
Sóknin mistókst. Flokkur sem
á að vera í herskárri sókn lenti í
vörn. Sú varnarbarátta tókst að
vísu vonum betur og flokkurinn
sleppur út úr þessari orrustu án
þess að hafa tapað stríðinu. Og
það er gleðiefni. Enda á Alþýðu-
bandalagið traust bakland, bæði
meðal þeirra sem hafa barist með
flokknum í mörgum öðrum orr-
ustum og lært að þola bæði töp og
sigra, og eins meðal þeirra sem
láta ekki blekkjast af uppþotum
og yppingum heldur binda traust

við grundvallarhugsjónir sósíal-
ismans um þjóðfélagslegt réttlæti
handa öllum.
ímynd Al-
þýðubanda-
lagsins
En afhverju mistókst sóknin?
Ef til vill hefur Alþýðubanda-
laginu gengið miður en öðrum
flokkum að laga sig að þeim
breyttu lögmálum sem gilda í
stjórnmálabaráttu í þjóðfélagi
sem mótast að verulegu leyti af
fjölmiðlum ljósvakans.
Hraðinn er mikill. Það eru
slagorð og fleygar setningar sem
ná til fólksins. ftarleg krufning
eða greining aðstæðnanna á ekki
upp á pallborðið. Sjónvarp krefst
tilbreytingar og ferskleika. Eða
ákveðinnar ímyndar valds og
virðuleika.
Sjónvarp krefst ákveðinnar
ímyndar. Og hvaða ímynd hefur
Alþýðubandalagið fengið á sig?
Jú. Um árabil hefur Alþýðu-
bandalagið verið skeleggasti
málsvari allra þeirra sem minnst
mega sín í samfélaginu, og stund-
um eini málsvari þeirra. Og svo
mikla athygli hefur þessi barátta
vakið að hún hefur yfirskyggt
ennþá stærra baráttumál, sem er
auðvitað baráttan fyrir góðri af-
komu og atvinnuöryggi alls vinn-
andi fólks - ekki aðeins þeirra
sem einhverra hluta vegna eiga
erfitt uppdráttar í samfélaginu.
ímvndin sem þarna hefur orðið
til er sú að Alþýðubandalagið
leggi meiri áherslu á hagsmuni
hluta heildarinnar heldur en
heildarinnar allrar.
Samasem-
merkió
Og ekki nóg með það, heldur
hefur barátta Alþýðubandalags-
ins fyrir hagsmunum launafólks
leitt til þess að í vaxandi mæli
hafa menn farið að setja sama-
semmerki milli Alþýðubanda-
lagsins og verkalýðshreyfingar-
innar. Þessi ímynd er líka röng.
Aðaláhersla Álþýðubandalags-
ins er að sjálfsögðu á jöfnuð í
þjóðfélaginu og lífskjör og at-
vinnuöryggi launþeganna, og
leiðin til þess arna er að sú að
skapa lífVænlegar aðstæður í
atvinnulífi landsins ásamt með
þeirri skýlausu kröfu að dag-
vinnulaun eigi að nægja til fram-
færslu í grundvallaratriðum, og
þjóðin verði hið bráðasta leyst úr
hinum þrúgandi fjötrum yfirvinn-
uþrælkunarinnar.
Burtséð frá þessum stóru mál-
um þar sem Alþýðubandalagið
hefur fengið á sig undarlega
ímynd er einnig nauðsynlegt að
gera sér grein fyrir því, að Al-
þýðubandalagið hefur fengið orð
fyrir að vera neikvæður flokkur.
Þetta á sér ýmsar skýringar. Það
hefur yfirleitt verið hlutskipti Al-
þýðubandalagsins að heyja varn-
arstrfð við sterka aðila. Álþýðu-
bandalagið hefur staðið vörð um
hina veiku gegn hinum sterku.
Það stuðlar að neikvæðri ímynd
að liggja í sífelldri vörn.
Sömuleiðis verða menn að
gera sér það ljóst, að meðal þess
hugsjónafólks sem myndar Al-
þýðubandalagið er tiltölulega lítil
áhersla lögð á glys og glingur sem
einkennir neyslusamfélagið.
Þessi fyrirlitning Alþýðubanda-
lagsmanna á búðargluggum
kaupahéðna hefur leitt til þess að
Alþýðubandalagið hefur fengið
orð fyrir að vera á móti öllum
sköpuðum hlutum sem fjölda
fólks þykir sjálfsagt krydd í tilver-
una eða beinlínis sjálfsögð lífs-
þægindi.
Iáróðri gegn Alþýðubandalag-
inu segja menn purkunarlaust að
Alþýðubandalagið sé á móti
sjónvarpi, vídeói, útvarpi, kred-
ítkortum, sólarlandaferðum, bíl-
um, tölvum, farsímum, einbýlis-
húsum - eða yfirleitt á móti öllum
sköpuðum hlutum.
Einnig þessi ímynd er röng. Og
henni þurfum við að breyta. Við
viljum lífsþægindi og kunnum að
meta þau ekki síður en aðrir. En
við viljum þau handa öllum. Ekki
bara sumum. Og það sem hefur
ruglað ímyndina kann að vera, að
Alþýðubandalagsmenn leggja
meiri áherslu en flestir aðrir á að
forðast mengun, mengun um-
hverfis og mengun hugarfarsins.
Þjóðrækni okkar og þjóðarstolt
kann að hafa komið fram sem
hroki eða fyrirlitning á tækni-
undrum og söluvöru nútímans.
Þessari ímynd þurfum við að
breyta.
Aó læra af
reynslunni
Og kannski höfum við fallið í
þá gryfju að málflutningur okkar
hefur verið of flókinn. Kannski
leggjum viö of mikla áherslu á að
lappa upp á núverandi skipulag.
Kannski þurfum við að temja
okkur djarfari og frumlegri hugs-
un.
Við erum herskár og glað-
beittur flokkur. En það hefur
verið erfitt að halda jafnvægi í
ölduróti stjórnmálanna að und-
anförnu. Það hefur verið erfitt að
ná út með merkileg stefnumál,
því að það ástand sem ríkt hefur
að undanförnu hefur ekki verið
venjulegt ástand.
Góðærið að undanförnu hefur
ekki verið neitt venjulegt.
Albertsmálið og klofningurinn
í Sjálfstæðisflokknum var enginn
venjulegur atburður.
En nú eru kosningar að baki,
svo að kosningatölur þurfa ekki
lengur að trufla hina pólitísku
umræðu, sem er hafin. Sú um-
ræða þarf að vera ítarleg og hún
þarf að leiða til niðurstöðu.
Og allir Alþýðubandalags-
menn þurfa að taka þátt í þeirri
umræðu. Ekki aðeins þeir sem
virkastir eru í starfi flokksins,
heldur einnig hin einbeitta sveit
stuðningsmanna, sem fylkti liði á
síðustu dögum kosningabarátt-
unnar og sló skjaldborg um hug-
sjónir Alþýðubandalagsins.
Nú hvflir það á okkar herðum
að bera þessar hugsjónir fram til
sigurs.
Við skulum læra af reynslunni.
Við skulum draga lærdóm af
þeirri óánægju sem lýsir sér í því
að fjöldinn allur af nýjum
stjórnmálaflokkum og hreyfing-
um leitast við að koma fram í
dagsljósið.
Við skulum hlusta eftir hjart-
slætti þjóðarinnar. Við skulum
einbeita okkur að því að finna
leiðir til að koma á framfæri
þeirri stefnu, sem við vitum að er
jákvæð, sönn og staðföst.
Við eigum erindi við fólkið í
landinu. Þess vegna heitum við
Alþýðubandalag.
Þráinn Bertelsson
Miðvlkudagur 29. aprfl 1987 ÞJÓÐVIUINN - SÍÐA 5