Þjóðviljinn - 09.05.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Lélegir kapítalistar
Fiskur er undirstaða blómstrandi mannlífs á fslandi,
og hagur sjávarútvegs er um leið hagur allrar þjóðar-
innar. Það er þessvegna gleðief ni, að um þessar mund-
ir stendur sjávarútvegur með miklum blóma í landinu.
[ skýrslu Þjóðhagsstofnunar kemur fram, að miðað
við rekstrarskilyrði í byrjun maí er góð afkoma af bæði
botnfiskveiðum og -vinnslu.
Hagnaður er raunar verulegur af botnfiskveiðum,
eða um 8 til 9 prósent af tekjum. öllu meiri er þó
ágóðinn af botnfiskvinnslunni en í heild er hún nú rekin
með hagnaði sem svarar til 9 til 10 prósenta af tekjum.
Að vísu skilar frystingin ekki nema um 6 prósent hagn-
aði. Söltunin er hins vegar snöggtum ágóðameiri og
skilar 23 til 24 prósent hagnaði. Þess ber þó að geta að
6 prósent tekna af henni eru greidd í Verðjöfnunarsjóð.
Beinn hagnaður framleiðendanna er minni sem því
nemur.
Þessar tölur er fróðlegt að skoða í Ijósi þeirra upplýs-
inga sem liggja fyrir um afkomu sjávarútvegs á síðasta
ári, sem var eitt hið besta um langt skeið:
Samkvæmt fyrra yfirliti frá Þjóðhagsstofnun benda
bráðabirgðatölur til þess að rekstrarafgangur í
botnfiskvinnslu hafi orðið um 8 prósent af tekjum árið
1986, eftir að búið er að taka tillit til verðbólguleiðrétt-
ingar birgða. Jafnframt sýna sömu tölur, að 1986 voru
botnfiskveiðarnar reknar með 6 prósent hreinum hagn-
aði. Til að árétta þau gagngeru umskipti sem hafa orðið
á rekstrarstöðu veiðanna er rétt að minna á, að tvö árin
þar á undan voru þær reknar með 4 prósent og 9
prósent halla.
I hnotskurn er staðan því sú, að veiðarnar á botnfiski
eru nú reknar með þriðjungi til helmingi meiri hagnaði
en í fyrra og vinnslan ef til vill með allt að fjóröungi meiri
hagnaði.
það leikur því ekki nokkur vafi á að afkoma hinna
þýðingarmestu greina í sjávarútvegi er nú miklu betri en
1986, sem þó var eitt hiö allra gjöfulasta um árabil.
Þessi góða staða sjávarútvegsins, uppsprettu
meginhluta allra okkar verðmæta, boðar vitaskuld á-
framhaldandi góðæri. Hún er jafnframttalandi staðfest-
ing þess, að fiskvinnslan getur - og verður - að bjóða
sínu fólki mannsæmandi laun. En það er svo sannar-
lega löngu tímabært, því kaupið sem í dag er greitt
hinum dugmiklu herjum íslensks fiskvinnslufólks er
smánarblettur á greininni.
Það er líka Ijóst, aðforsjármenn vinnslunnar verða að
taka sér tak í þeim málum sem lúta að framleiðni innan
greinarinnar. Hluti af vandamálum hennar er lágt
tæknistig og þarafleiðandi lélegri framleiöni en hjá ýms-
um samkeppnisþjóðum okkar. En það leiðir aftur til
minna svigrúms til að greiða almennileg laun. Góðær-
inu framundan verður meðal annars að verja til að
væða greinina nýrri tækni og lyfta henni á miklu hærra
framleiðnistig.
En það þarf líka að huga að því, hvort ekki sé kleift að
skapa enn meiri auð úr þeim afla sem berst á land. Til
dæmis virðist einsýnt, að stóru hringirnir standa sig
fráleitt nógu vel í sölumálum. Við hljótum að velta því
fyrir okkur, hvort ekki sé rétt að vinna markvisst að því
að minnka ægitök þeirra á sölu fiskafurða og flytja þau
meira yfir í hendur smáfyrirtækja og einstaklinga. Með
því fengju kostir samkeppninnar og frumkvæðis ötulla
einstaklinga notið sín. En hvort tveggja vantar sárlega
inn á þetta mikilvæga svið íslensks atvinnulífs, - og að
líkindum kostar það þjóðarbúið feikilegar upphæðir á
ári hverju.
Sömuleiðis verður að stefna að miklu meiri vinnslu
aflans áður en varan er flutt til sölu erlendis. Þar er
skipulaginu í dag stórlega ábótavant. Þannig er það
staðreynd í dag, að íslendingar eru að flytja tveggja og
stundum þriggja nátta fisk með gámum til Englands.
Þar er hann seldur á fiskmörkuðum og ósjaldan eru það
frændur vorir Danir sem kaupa, flytja fiskinn til Dan-
merkur, verka hann þar í saltfisk, selja síöan til Portúgal
eða (talíu og stórgræða á öllu saman!
Hvernig í ósköpunum stendur á svona verklagi?
Fyrst Danir græða á þessu með því að borga eigi að
síður miklu hærra verð fyrir fiskinn en íslenskir
saltfiskverkendur - getum við það ekki líka?
Þarnafara vitaskuld gífurleg verðmæti forgörðum, að
því er best verður séð vegna framtaksleysis eða lélegs
skipulags þeirra sem stjórna atvinnugreininni. Þarna er
reyndar komið að einni höfuðmeinsemd greinarinnar, -
hún er rekin af mönnum sem ekki kunna nógu vel til
verka og sem ekki hafa nægilega útsjónarsemi til að
finna bestu möguleikana.
Þeir eru einfaldlega lélegir kapítalistar og það kostar
þjóðarbúið stórkostlegar upphæðir.
-ÖS
;v *
vfyé *r j- . , .
M ■;j *»■ **&- “ ÍJ1
—J
w
J _ s~/ "V * .. '
w
***'
V** •**<
*
LJOSOPIÐ
Mynd: Sigurður Mar
UJ
þlÚÐVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandl: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Ámi Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphóðinsson.
Fréttaatjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn:GarðarGuöjónsson, Guðmundur RúnarHeiðarsson, .
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjömsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁmason, ÓlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SiguröurÁ. Friðþjófsson.StefánÁsgrímsson.Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita-og prófarkalaatur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
LJósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltatelknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdaatjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrlfatofuatjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrlfatofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Guðbergur Þorvaldsson.
Auglýalngaatjórl: Sigríður Hanna Sigurbjömsdóttir.
Auglýaingar: Baldur Jónasson, Olga Clausen, Guðmunda Kristins-
dóttir.
Símvarala: Katrín Anna Lund, SigriðurKristjánsdóttir.
Húamóðir: Soffía Björgúlfsdóttir.
Bílatjórl: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbrelðalu-og afgrelðslustjóri: HörðurOddfríðarson.
Afgrelðala: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innhelmtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjömsson
Utkeyrala, afgreiðala, rltatjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, aíml 681333.
Auglýsingar: Sfðumúla 6, aímar 681331 og 681310.
Umbrotog aetning: Prentsmlðja Þjóðvlljanshf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verö í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð: 60 kr.
Áskrlftarvorð á mánuðl: 550 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 9. maí 1987