Þjóðviljinn - 28.05.1987, Blaðsíða 5

Innflutningsverslunin
Frelsi
til að
leggja á
Innkaup íslenskra innflytjenda kosta
neytendur tæpum 3 miljörðum meira en
þauþyrftu. Alagning hefur hœkkað um
15-30%
Eftir að verðlagsákvæði voru
afnurnin hefur álagning hækkað
um 15-30% og bætist þessi hækk-
un ofan á hin óhagstæðu innkaup
innflytjenda í samanburði við
innflytjendur í Bergen, eins og
fram kemur í könnun verðlags-
stjóra sem gerð var opinber í fyrri
viku.
í könnuninni kemur fram að
íslenskir innflytjendur greiða allt
upp í 70% hœrra innkaupsverð
en norskir kollegar þeirra greiða
fyrir sömu vörur. Könnunin náði
til 44 vörutegunda og voru fjöru-
tíu þeirra keyptar á hærra verði til
íslands. Þrjár voru á sama verði
en aðeins ein á lægra verði. Þá
kemur fram að álagning hefur
hækkað til muna frá því að verð-
lagsákvæði voru afnumin.
Upp, upp
Könnunin leiðir í ljós, svo ekki
verður um villst, að verslunin
hefur notað sér verðlagsfrelsið
vel. Ekki til að keppa að lækkuðu
vöruverði og hagstæðari inn-
kaupum, eins og talsmenn henn-
ar héldu fram á sínum tíma, held-
ur til að sammælast um að tryggja
sér hærri tekjur. Lítum á nokkra
vöruflokka:
Meðalálagning í desember s.l.
var á hrærivélar 71%. Þegar
verðlagsákvæði voru í gildi var
leyfð hámarksálagning um 40%,
hækkun 31%.
Meðalálagning á hjólbarða í
, des. s.l. var 60%. Á tímum verð-
lagsákvæða var hún um 40%.
Hœkkun 20%
Meðalálagning á eldavélar í
des var 45%. Á tímum verðlags-
ákvæða var hún um 30%. Hœkk-
un 15%.
Meðalálagning á ryksugur í
des. var 62%. Á tímum verðlags-
ákvæða um 40%. Hœkkun 22%
Á rakvélar er smurt þykkt. Á
þær var lagt í des.85% en á verð-
lagsákvæðatímum var álagningin
40%. Hœkkunin er hvorki meira
né minna en 45% fyrir nú utan að
landinn kaupir slíka vél heilum
410 kr dýrari en heildsalinn í
Bergen svo álagningin leggst ofan
á hærra innkaupsverð.
Þegar verðlagsákvæðin giltu
tíðkaðist mjög að innflytjendur
fengju greidd svokölluð umboðs-
laun og var þá undir hælinn lagt
hvort þau skiluðu sér hingað til
landsins eða lentu inni á er-
lendum bankareikningum þótt
íslendingum búsettum á íslandi
væri harðbannað að eiga inni-
stæður í erlendum bankastofnun-
um. Höfuðröksemd innflytjenda
fyrir því að verðlagsákvæði yrðu
afnumin var einmitt sú að um-
boðslaun myndu leggjast af og
samkeppni innflytjenda myndi
sjálfkrafa leiða til lágmarksálagn-
ingar og hagstæðari innkaupa
sem myndi leiða til að vöruverð
lækkaði. Hvorugt hefur gerst.
Af hverju?
Þvert á móti hefur verð al-
mennt hækkað og því spyrja
neytendur: Er það sjálfsagt að
slæm innkaup heildsalanna þurfi
að kosta hverja fjölskyldu í
landinu yfir 40.000 kr. á ári? Er
það sjálfsagt að vera með tæplega
þriggja miljarða óþörf útgjöld
vegna þessara slæmu innkaupa?
Er það sjálfsagt að greiða um
20% hœrri álagningu að meðal-
tali en þurfti meðan verðlags-
ákvæði giltu.
Árni Reynisson, framkvæmda-
stjóri Félags ísl. stórkaupmanna,
hefur fullyrt að ekki sé um það að
ræða að innflytjendur taki um-
boðslaun lengur, en í könnun
Verðlagsstofnunar er leitt að því
getum að það gæti verið ástæða
hins háa innkaupsverð. Sé það
rétt hjá Árna þá stendur eftir að
þeir kaupa dýrar inn en norskir
heildsalar og hvers vegna gera
þeir það? Gæti skýringin að hluta
til verið sú að ef innkaupsverðið
er hærra koma auðvitað fleiri
krónur í kassann frá álagning-
unni. Skýring á hærra verði til ís-
lenskra heildsala en til ámóta
stórra norskra heildsala gæti
auðvitað líka verið sú að þeir
kaupi vörurnar í raun á sama
verði og hinir norsku en stingi
undan mismuninum á því og upp-
gefna verðinu.
Formenn Neytendasamtak-
anna og BSRB og varaformaður
Dagsbrúnar hafa allir sagt í tilefni
könnunar Verðlagsstofnunar að
ljóst sé að verðlags- og innflutn-
ingsmálin verði að taka til
gagngerrar skoðunar og ljóst sé
að annaðhvort séu íslenskir innf-
lytjendur ómögulegir við að gera
erlend viðskipti eða eitthvað ann-
að hangi á spýtunni. Halldór
Björnsson, varaformaður Dags-
brúnar, sagði fyrir helgi að sér
sýndist sem svokölluð frjáls sam-
keppni færi jafnan á einn veg hér-
lendis. Menn sammæltust um
ákveðið verð og frjálsræði í verð-
lagsmálum skilaði sér sjaldnast til
neytandans. Kristján Thorlacius
tók í sama streng og taldi að at-
huga yrði hvort verðlagsákvæði
yrðu sett á aftur.
Erlend einokun
Verðlagsstjóri hefur látið í ljós
að í nokkrum tilfellum megi rekja
hátt innkaupsverð á vörum til
landsins til þess að umboðsaðilar
t.d. í Danmörku hafi einkaum-
boð sem einnig gildir á íslandi og
leggi framleiðandinn ofan á vöru-
verðið til íslenska heildsalans
umboðslaun til hins danska
umba. Sagði verðlagsstjóri að
Óhagstæð innkaup íslensku innflutnings-verslunarinnar hafa enn komið fram í dagsljósið með Bergen-könnun Verð-
lagsstofnunar og áður í Glascow-könnuninni. Óhagstæð innkaup og sjálfdæmi um álagningu jafngildir að líkindum
70-100 þúsund króna skatti á hverja einustu fjölskyldu í landinu. Er að furða þótt lífskjör séu ekki skárri en þau eru?
VErslunin festir síðan hagnaðinn af lítilli hugmyndaauðgi í óarðbærri steinsteypu á Reykjavíkursvæðinu og verslunar-
húsnæði þenst stöðugt út. Þegar Hagkaupshúsið nýja, Kringlan, kemst í gagnið, verður það margfalt á hvern íbúa miðað
við það sem tíðkast annars stðar í V-Evróþu.
þessir aðilar væru þekktir að því
að smyrja þykkt á „þjónustu“
sína.
Þjóðviljinn bar þetta undir
Árna Reynisson og Friðrik G.
Friðriksson, framkvæmdastjóra
íslensk- erlenda, og sagði Friðrik
að nokkuð hefði verið um slíka
aukaliði, bæði í Þýskalandi og
Danmörku og víðar og hefði ver-
ið verslað við þá einkum ef um
lítið magn hefði verið að ræða og
íslenski markaðurinn réði ekki
við uppgefið lágmarksmagn
framleiðanda, en ekki sagðist
Friðrik vera kunnugur því hvern-
ig ástandið er nú. Hans fyrirtæki
verslaði ekki með neinar af þeim
vörum sem teknar voru fyrir í
Bergen-könnuninni.
Árni Reynisson sagði að innf-
lytjendur væru sem óðast að
losna eða væru þegar lausir
undan slíkum umboðsmönnum.
Þó væru þessa enn dæmi en langt í
frá almenn regla og því síður að-
alskýring. Það væri þó tvennt til í
viðskiptum við erlenda heildsala
og þess væru mörg dæmi að hægt
væri að fá vörur á hagstæðara
verði gegn um t.d. hollenska
heildsala heldur en beint frá
framleiðanda og nytu menn þess
þá að ganga inn í innkaup sem
miðuð eru við miklu stærri mark-
að en ísland og vörunni þá
gjarnan pakkað undir sérstöku
dreifingarmerki.
Samkvæmt þessu ættu því að
finnast leiðir til að kaupa inn á
hagstæðara verði en nú virðist í
flestum tilfellum gert og kannski
að þessi síðasta könnun verði til
þess að koma betri skikkan á
þessi mál.
Auglýsing
um dagpeninga ríkisstarfsmanna á
ferðalögum innanlands.
Ferðakostnaðarnefnd hefur ákveðið dagpeninga
til greiðslu gisti- og fæðiskostnaðar ríkisstarfs-
manna á ferðalögum innanlands á vegum ríkis-
ins sem hér segir:
1. Gisting og fæði í einn sólarhring kr. 3.550
2. Gisting í einn sólarhring kr. 1.500
3. Fæði hvern heilan dag,
minnst 10 tíma ferðalag kr. 2.050
4. Fæði í hálfan dag, minnst
6 tíma ferðalag kr. 1.025
Dagpeningar þessir gilda frá og með 1. júní 1987.
Athygli er vakin á því að Edduhótel munu sem fyrr
veita ríkisstarfsmönnum 10% staðgreiðsluaf-
slátt. Er ætlast til að ríkisstarfsmenn veki athygli á
þessum rétti sínum við komu á hlutaðeigandi
Edduhótel.
Ennfremur er ríkisstarfsmönnum gefinn kostur á
20% staðgreiðsluafslætti á gistingu, dveljist þeir
þrjá sólarhringa eða lengur á sama stað, enda sé
samið um það fyrirfram.
Nefndin fer þess á leit við viðkomandi ráðuneyti
að þau kynni efni þessarar auglýsingar þeim
stofnunum og fyrirtækjum sem undir þau heyra.
Reykjavík 25. maí 1987
FERÐAKOSTNAÐARNEFND
Fimmtudagur 28. mai 1987 ÞJÓÐVILJINN -»SÍÐA 5