Þjóðviljinn - 13.12.1987, Blaðsíða 4

Tónlistarskólar, sem fullnœgja framan-
greindum skilyrðum, skulu fó styrk úr ríkis-
sjóði og fró viðkomandi sveitarfélagi er
nemi launagreiðslum til skólastjóra og
kennara skólans... Sveitarfélagið annast
launagreiðslur en ríkisstyrkur, er nemi
50% launakostnaðar, skal mónaðarlega
greiddur sveitarfélaginu, enda séu
launin greidd samkvœmtgildandi kjara-
samningum ó hverjum tíma.
Úr lögum um fjárhagslegan stuðning við tónlistarskóla frá 1975.
Ríkið er
að víkjast undan ábyrgð
Tónlistarkennsla ó að vera hluti af hinu almenna frœðslukerfi. Nú eru meira en 8000 nemendur í62
tónlistarskólum. Hœtta er ó að frumkvœði að uppbyggingu tónlistarnóms verði drepið í dróma
Til að ræða um framtíð tónlistarfræðslu í landinu hefur Þjóðvilj-
inn kallað til þrjá menn sem gjörþekkja til þeirra mála. Um-
ræðan byrjar strax á fyrirætlunum ríkisstjórnarinnar um að
gjörbreyta stefnunni frá því sem ákveðið var í lögum frá 1975 og
hætta að veita ríkisstyrk til tónlistarskólanna. En tillögur þar að
lútandi verða tii afgreiðslu hjá alþingismönnum á næstu dögum
þegarfjárlagafrumvarpiðverðurtekiðtilafgreiðslu.
Þau sem taka þátt í umræðunni eru:
Soffía Guðmundsdóttir tónlistarkennari við Tónskóla Sigur-
sveins D. Kristinssonar. Hún kenndi áður á Akureyri og sat þar í
bæjarstjórn og bæjarráði. Ásrún Davíðsdóttirsöngkennari
og skrifstofustjóri Söngskólans í Reykjavík. Hún erstaðgengill
skólastjóra og þekkir því vel til reksturs skólans.
Örn Arason kennari við Nýjatónlistarskólann ogTónlistar-
skólann í Hafnarfirði. Hann erformaður Félagstónlistarskóla-
kennara.
Soffía: Mér líst ákaflega illa á að
þetta. Með þessu móti er tón-
listarmenntun tekin út úr al-
mennu fræðslukerfi. Við stígum
þar með áratugaskref aftur á bak.
Það er einnig stórlega vegið að
jafnrétti til náms, ekki bara mið-
að við fjárhag fólks heldur einnig
eftir búsetu. Hætta er á að fjöl-
mörg sveitarfélög veigri sér við
að leggja fé til tónlistarskóla. Ég
er hrædd um að ýmislegt annað
verði þar framar í forgangsröð-
inni.
Ásrún: Fari þetta í gegnum þing-
ið þá er í raun og veru búið að
taka úr sambandi einu lögin um
tónlistarskóla. Þeir verða þá al-
gjörlega háðir áhuga hjá for-
svarsmönnum í hverju sveitarfé-
lagi. Við vitum að víða kalla
mörg verkefni á aukið fé og sum
þeirra eru kannski lífsnauðsyn-
legri en tónlistarskóli.
Hætt er við að samræming á
námsskrá sé fyrir bí og rekstur
tónlistarskóla verði meira í ætt
við námskeiðahald. Hann færi þá
eftir því hvað fjárhagslegt bol-
magn er mikið í hverju sveitarfé-
lagi.
Það er talað um að boðaðar
breytingar einfaldi samskipti
ríkis og sveitarfélaga en þau hafa
í rauninni verið mjög einföld
hvað varðar tónlistarskólana.
Laun kennara hafa skipst til
helminga og annar kostnaður
hefur verið greiddur af skólunum
sjálfum, hvort sem sveitarfélög
eða aðrir aðilar sem hafa rekið
þá.
Orn: Auðvitað snýst þetta um
fjárhag og peninga. En gerum
okkur grein fyrir því að í fyrsta,
öðru og þriðja lagi eru tónlistar-
skólar fræðslustofnanir og því til-
heyra þeir hinu almenna
menntakerfi og eru í dag mjög
stór þáttur í því kerfi. Þeir sjá t.d.
um þá nemendur sem eru í fjöl-
brautakerfi á tónlistarbraut og
vega og meta þá nemendur sem
taka tónlist sem valgrein. Mjög
víða úti á landi sjá svo kennarar
tónlistarskólanna einnig um hina
almennu tónlistarkennslu í
grunnskólum.
Blm: Nú er talað um að sveitar-
sjórnarmenn knýi á með nýtt
fyrirkomulag á greiðslu kostnað-
ar af rekstri tónlistarskóla og
vitnað er til nefndarálita um
breytta verkefna- og kostnaðar-
skiptingu ríkis og sveitarfélaga.
Hefur heyrst mikið frá sveitar-
stjórnarmönnum um þessi mál?
Örn: Mér virðast fáir sveitar-
stjórnarmenn hafa haft hugmynd
um þetta. í þeirri nefnd, sem
skilaði áliti í apríl 1986 voru tveir
bæjarstjórar, annar af Seltjarnar-
nesi en hinn úr Garðabæ. Svo
virðist sem ekkert samband hafi
verið haft við sveitarstjórnmenn
úti um land. Að vísu var farin
skjót yfirreið í haust til að kynna
hvernig þetta yrði í framkvæmd
en þar var ekki farið ofan í málið
lið fyrir lið.
Þeir, sem óskað hafa eftir nýju
fyrirkomulagi í þessum málum,
ætlast að sjálfsögðu til að
eitthvað komi frá ríkinu í stað
helmingslaunagreiðslna. Reynsl-
an undanfarin ár sýnir að engin
trygging er fyrir því að Jöfnunar-
sjóður verði ekki skertur.
Auknar tekjur sveitarfélaga úr
Jöfnunarsjóði eru heldur ekki
merktar til ákveðinna verka.
Hætt er við að verklegar fram-
kvæmdir verði settar fram fyrir
tónlistarkennslu. Það sést ekíri á
nemendum hvort þeir hafa stund-
að tónlistarnám en malbik á göt-
um sjá allir.
Soffía: Þrefið um verkaskiptingu
ríkis og sveitarfélaga er í raun og
veru makalaust pex sem búið er
að standa í fjöldamörg ár. Margir
hafa einblínt á það sem þeir kalla
sjálfstæði og frelsi sveitarfélaga.
Að vissu marki er þetta stór-
háskalegt tal því að ábyrgðinni er
varpað yfir á meira og minna van-
burða sveitarfélög þegar ríkið
dregur sig út úr mikilvægum mál-
um á borð við heilbrigðis- og
menntamál.
Til að halda rekstri tónlistar-
skóla í svipuðu horfi og verið hef-
ur, þurfa að koma til eyrnamerkt-
ir tekjustofnar. Ríkið er ábyrgur
aðili gagnvart því að þegnarnir
búi við sem jafnasta aðstöðu þótt
sveitarfélögin geti fyrir sitt leyti
séð um framkvæmd verka og ræki
það mörg með mestu prýði.
Blm: Áttu við að ríkinu beri að
tryggja peninga?
Soffía: Já, að ríkið viðurkenni
ábyrgð sína á ákveðnum mála-
flokkum og standi þar að baki. Þá
væri miklu frekar unnt að tala um
eitthvert sjálfstæði og frelsi, t.d.
frelsi til mennta.
Örn: Bent er á að sveitarstjórnir
hafi stofnað nýja tónlistarskóla
og muni því hafa áfram frum-
kvæði í þessum málum. En hvers
vegna hefur skólunum fjölgað?
Auðvitað vegna þess að sveitar-
stjórnarmenn hafa vitað að þeir
fengju tekjur frá ríkinu inn í
sveitarfélagið, þ.e. helming af
Iaunum tónlistarkennara. Hafi
menn viljað leggja fram úr
sveitarsjóði t.d. 1 miljón króna til
reksturs tónlistarskóla þá hafa
þeir vitað að 1 miljón kæmi inn í
sveitarfélagið frá ríkinu, annars
ekki.
Hún er líka dálítið skrýtin sú
röksemdafærsla, að núverandi
kerfi bindi framlög sveitarfélaga.
Auðvitað banna núgildandi lög
ekki að mun meira fé komi frá
sveitarfélagi en úr ríkissjóði, og í
sumum tilfellum mun svo vera.
Ásrún: Fyrirhugaðar breytingar
eru að sjálfsögðu mikið mál fyrir
tónlistarkennara. Hvað er þetta
fjölmennur hópur?
Örn: Það eru um 600 manns á
launaskrá hjá 62 tónlistarskólum,
en þeir eru ekki allir í heilli stöðu.
Nemendur eru meira en 8000.
Ásrún: Á síðustu árum hefur Fé-
lag tónlistarkennara og FÍH lagt
mikla vinnu í kjarasamninga
tónlistarkennara. f þeim efnum
hefur ástandið gjörbreyst. Er
meiningin að samið verði um
laun kennaranna við hvert
sveitarfélag fyrir sig, ef hin nýja
skipan kemst á?
Örn: Það er spurning hvort þetta
splundrar ekki stéttinni. En hugs-
anlega gætum við reynt að þrýsta
á Samband íslenskra sveitarfé-
laga að samið verði við stéttina í
heild.
Ásrún: Nú er því haldið fram að
tónlistarskólar séu að vissu leyti
hliðstæða við grunnskóla, en
kennarar þeirra eru allir á
launum hjá ríkinu.
Örn: f áliti verkaskiptanefndar er
gert ráð fyrir að frá og með 1989
færist rekstrarkostnaður grunn-
skólanna alfarið yfir á sveitarfé-
lög, nema launakostnaður sem á
að greiðast áfram af ríkissjóði.
Soffía: Þetta er allt á einni leið.
Ásrún: Það er í raun og veru ekki
um neitt samræmi að ræða.
Grunnskólakennarar verða
áfram ríkisstarfsmenn.
Örn: í umræðum um þessi mál
virðast tónlistarskólar skoðaðair
dálítið á skjön við aðra skóla.
Ásrún: Tónlistarskólamir eru
auðsjáanlega ekki metnir sem
fræðslustofnanir. Starfsemi
þeirra virðist vera talin einhvers
konar námskeiðahald.
Örn: Það er reyndar athyglisvert
að fulltrúi menntamálaráðuneyt-
isins í verkaskiptanefndinni, Or-
lygur Geirsson, mælti á móti
þessum hugmyndum. En engu að
síður eru þær komnar inn í fjár-
lög.
Ásrún: Hann var líka eini maður-
inn í nefndinni sem þekkti virki-
lega til tónlistarskóla.
Soffía: Það mætti líta á dæmi um
málaflokka þar sem ríkið hefur
dregið sig út úr rekstrarkostnaði.
Ég minni á dagvistarmál bama.
Þegar ríkið hætti að taka þátt í
rekstarkostnaði varð það síður en
svo til að hvetja til aukinnar upp-
byggingar. Sveitarfélög hikuðu
og kipptu að sér hendinni. Þarna
er spurning um ábyrgð ríkisins
sem það er að afsala sér eða
skjóta sér undan.
Örn: Sigurgeir Sigurðsson bæjar-
stjóri á Seltjarnarnesi hefur verið
helsti taismaður sveitarstjórnar-
manna fyrir þessum breytingum.
Hann hefur stundum tekið dæmi
af bókasöfnum sem nú eru ein-
göngu rekin á kostnað sveitarfé-
laga. Hann tekur þá mið af höf-
uðborgarsvæðinu en þar er kann-
ski annað ástand en í litlum
sveitarfélögum. Þegar ríkið dró
sig út úr rekstri safnanna þá var
það skuldbundið í 10 ár til að
leggja til þeirra fé.
Soffía: Er ekki fyrirmyndin hæp-
in? Mér skilst að sum bókasöfn
kaupi ekki einu sinni bækur sem
eru að koma út þessa dagana.
Ásrún: Það er auðvitað enginn
kominn til með að segja að
sveitarstjórnarmenn hugsi sér
gott til glóðarinnar að drepa alla
tónlistarskóla en þetta er mikið
óöryggi. Það er ekkert sem fyrir-
skipar þeim að halda rekstrinum
áfram.
Soffía: Auðvitað er áhuginn mis-
jafn, því að allt mögulegt annað
kallar á fé. Ég er viss um að víða
verða dregin saman seglin, líka
þar úti á landi sem tónlistarskólar
hafa fastan sess, eins og t.d. á
Akureyri.
Það eru reyndar ekki alltaf
sveitarstjórnir sem haft hafa
frumkvæði að stofnun og rekstri
tónlistarskóla. Ég veit ekki betur
en víða hafi þar verið að verki
hópar áhugamanna eða tónlist-
arfélög. Og víða er rekstur skól-
anna í höndum slíkra aðila þótt
styrkur komi frá, sveitarfélagi og
ríki.
Örn: Óttinn stafar annars vegar
af þeirri vissu að sum sveitarfélög
hafa ekki bolmagn til að standa
að rekstri tónlistarskóla og hins
vegar af því að hjá sumum
sveitarstjórnum vantar viljann.
Soffía: Það er óviðunandi ástand
að eiga tilvist þessa þáttar í
fræðslukerfinu undir geðþótta-
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 13. desember 1987