Þjóðviljinn - 09.01.1988, Blaðsíða 7
Umsjón:
Lilja Gunnarsdóttir
Pinter
sómi
sýndur
Pé-leikhópurinn
Heimkoman
eftir Harold Pinter
þýóandi Elísabet Snorradóttir
iýsing Alfreó Böðvarsson leik-
mynd Guóný Björg Richards
búningar Dagny Guðlaugsdóttir
leikstjóri Andrés Sigurvinsson.
Sá sem ætlar að sjá leikrit eftir
Harold Pinter er stranglega va-
raður við því að heimta svör við
því um hvað verkið fjalli.
Heimkoman fjallar um
heimkomu, segir ritúalið. Vitan-
lega er það rétt, svo langt sem
það nær. Teddy, sem býr í Am-
ríku ásamt Ruth konu sinni, er
skyndilega kominn í heimsókn
eftir sex ára fjarveru. Og fyrir eru
bræður hans tveir, karlhrossið
Max, faðir hans, og Sam frændi
og fátt með mönnum og kalt í
sálarkirnum. Svo má halda áfram
að leggja út af heimkomu í hug-
anum: hvar eiga menn heima,
komast þeir nokkru sinni að
heiman, er Ruth, kona Teddys,
endurkoma móðurmyndarinnar
(svo margt er lfkt með henni og
Jessie, móður Teddys og Lennys
og Joeys). Og svo framvegis.
Martin Esslin heldur því
reyndar fram í bók sinni um
absúrdleikhúsið, að hægur vandi
sé að taka við verkinu á rausæis-
plani (jafnvel þeirri uppákomu
að allir hlutaðeigandi semja um
það kaldranalega að Ruth verði
eftir „heima“ og sjái fyrir kyn-
ferðislegum þörfum hússins og
verði um leið rekin sem lúxus-
hóra). En þar að auki megi, segir
Esslin, skoða Heimkomuna á
plani ímyndunarafls og óskhyg-
gju - þar virðist honum leikurinn
sýna „draum sonarins (Lenny og
Joey) um kynferðislegan sigur
yfir móðurinni (Ruth, Jessie) og
að gera föðurmyndinni (Max, el-
sti bróðirinn Teddy) nokkurn
miska um leið“. En kannski er
þessi uppástunga óþörf. Þetta
verk Pinters er blátt áfram sterkt
vegna þess, af hvflíkri list og vél
höfundurinn bregður upp hvunn-
dagslegri stöðu í mannlegum
samskiptum og fylgir henni eftir
með grimmri hugvitssemi inn í
óhugnað og leyndardóm. Hvern-
ig hann leikur á þá spennu, sem
vaknar við það að við getum ekki
greint nema til hálfs eða tæplega
það, hvað ræður orðum manna
og gjörðum - um leið og við
könnumst við það að í þá stöðu
erum við sjálf einatt dæmd í
hvunndagsleikanum. Að ó-
gleymdri hinni merkilegu fyndni
sem Pinter gæðir ofur hvunn-
dagslegt til manna og verður
miklu áleitnari en viðleitni hefð-
bundins gamanleikjahöfundar tl
að vera sniðugur, hjólbeinóttur
og liðugur.
Þau tíðindi hafa orðið að nýr
leikhópur er búin til utan um
þetta verk Pinters og er þar
skemmst frá að segja, að hann
hefur erindi sem erfiði, þetta er
býsna góð sýning hjá Andrési
Sigurvinssyni og hans liðs-
mönnum. Áhorfandinn sættir sig
vel við það asaleysi sem beitt er til
að fá hann til að ánetjast heimi
Rúrik Haraldsson og Róbert Arnfinnson í hlutverkum tveggja bræðra gjörólíkra.
skrýtna helvítis Heimkomunnar.
Róbert Arnfinnsson nær af-
bragðsgóðum tökum á föðurherf-
unni Max, hann hefur þetta allt á
reiðum höndum; fláttskapinn,
hræsnina, illskuna - að ógley mdri
sjálfsvorkunninni. Og um leið og
Róbert heldur vel utan um per-
sónuna gleymir hann aldrei að
skilja okkur eftir í óvissu: við höf-
um aldrei gómað þennan Max,
hann er til alls vís, galdur hins
óvænta hverfur ekki úr hans nær-
veru
Rúrik Haraldsson er Sam
bróðir Max, eilífðarþrællinn,
hinn undirokaði (persónur Pint-
ers eru engar afstraksjónir, þær
standa furðu sterkum rótum í
veruleikanum og fáránleika hans
- en um leið eru þær hver um sig
einskonar tilvistarsvið eða tilvist-
arhnútur). Rúrik fór prýðilega
með þetta hlutverk, kom ekki síst
til skila dapurlega broslegri við-
leitni Sams til sjálfshafningar
(hann er nefnilega besti bflstjór-
inn á stöðinni), og samspil and-
stæðna varð afar vel virkt í við-
skiptum þeirra Max-Róberts.
Hjalti Rögnvaldsson fer líka
með sigur af hólmi í hlutverki
Lennys, sem er með afbrigðum
ísmeygilegur og djöfullegur í sínu
valdatafli, magnaðasti púkinn í
víti - m.a. vegna þess að hann
sýnist hafa besta stjórn á sér.
Ragnheiður Arnardóttir var hinn
óttalegi leyndardómur í kven-
mannslíki, Ruth, og bar ekki á
öðru en að hún hefði þá réttu út-
geislun í sínum skilaboðum -
einkum tókst henni vel að hlaða
loftið seið í því atriði þegar hún
kynnist Lenny.
Hákon Waage hélt sig innan
nokkuð þröngs ramma í hlutverki
Teddys, sonarins sem fór að
heiman og komst til manns, og
það var eitthvað sem á vantaði í
samspili hans við Ruth — en að
öðru leyti gekk hans dæmi dável
upp. Halldór Björnsson kom því
dável skila í hlutverki Joeys, að
þar fer í senn sterkt karldýr og
barn.
Pýðing Elísabetar Snorradótt-
ur lét ágætlega í eyrum, t.d.
heyrðist þessum áhorfanda hér
ekki betur en það hefði einatt
tekist vel að finna orðfæri sem
sérstakt væri fyrir hverja og eina
persónu.
leikaranna væri betur nýttur. En
allt um það: þessi sýning á Pinter
puntar verulega upp á tilveruna.
Ekki vantar nöturleikann í
sviðsmynd Guðnýjar Bjarkar
Richards eins og við hæfi var -
hitt kynni að vera að leikmyndin
hefði unnið á meiri einfaldleik,
kannski var hún líka óþarflega
breið, eins og hún héldi ekki
nógu vel utan um ábýlendur hins
Heimkomunnar. Og hann sér
fljótlega að vel eru virkjaðir þeir
kraftar sem í leikurunum búa,
það verður ekki til vandræða að
þeir koma hver úr sinni áttinni
með mjög misjafna reynslu á
herðum. Stundum var þessi áhor-
fandi hér reyndar ekki sáttur við
þá sem sátu í stól á miðju sviði og
sneru sér frá honum og vel hefði
mátt hugsa sér að hreyfanleiki
Myndlist
Dýrlingar, fuglar og fjöll
Guðmundur Thoroddsen, sýnir vatnslitamyndir í Gallerí Svart á hvítu
Guðmundur og dýrlingarnir. Mynd: E. Ól.
Nú um helgina verður opn-
að í Gallerí Svart á hvítu sýn-
ing á vatnslitamyndum Guð-
mundar Thoroddsens. Þetta
er sjöunda einkasýning Guð-
mundar, en auk þess að vera
með einkasýningar hefur
hann tekið þátt í samsýning-
um, nú síðast í Bordeaux
1987. Guðmundur stundaði
nám í Reykjavík.í París og í
Amsterdam, hann er nú bú-
settur í París þar sem hann
starfar sem myndlistarmaður.
Undirrituð náði tali af Guðm-
undi þegar hann var að undir-
búa sýninguna og vildi fá að
vita hvort hann gæti sagt
eitthvað um myndirnar.
- Ég get eiginlega ekki sagt
neitt um þessar myndir. Vil helst
láta aðra um það. Ég er ekki með
neinn boðskap, nema það sé hægt
að segja að tilfinningar manns
séu einhvers konar boðskapur.
Ég mála þetta út frá mínum eigin
tilfinningum. Þetta eru allt vatns-
litamyndir frá síðasta ári og um
það bil helmingurinn eru svona
fantasíur og hugarórar, ýmis
mótíf einsog til dæmis fuglar og
eldfjöll, og fiskar og fjöll. Hinn
helmingurinn er svo sería af dýr-
lingamyndum.
Hvers vegna dýrlingamyndir?
Ertu eitthvað að velta fyrir þér
trúmálunum?
- Þetta eru ýmis trúartemu, en
þetta eru ekki trúarlegar myndir.
Ég sá íkona frá 15. öld á heimili
einu í París í haust, og þetta voru
svo sérstakar myndir, það stafaði
svo mikill kraftur frá þeim að ég
inspíreraðist. Byrjaði á þessari
seríu strax um kvöldið. í þessum
myndum er ég til dæmis að leika
mér með birtuna sem kemur af
geislabaugunum, og með formin.
Nú eru þetta allt vatnslitamynd-
ir. Er einitver sérstök ástœðafyrir
þvíaðþú vinnur með vatnslitifrek-
ar en eitthvað annað
-Ég er á vatnslitatímabili
núna. Það á sér kannski rætur í
því að ég er ekki með neina
vinnustofu, heldur vinn ég þetta
allt í stofunni heima hjá mér. Ég
hef reynt að vinna að stóru akr-
ýlmálverki þama í stofunni, en þá
verður ekki pláss fyrir neitt ann-
að. Svo langaði mig líka til að
prófa að nota vatnsliti á annan
hátt en ég hef gert áður, reyna að
mála meira með þeim. Ég vann
seríu af vatnslitamyndum 1982-
84, og var þá með sýningu um
siglingamið í Breiðafirði. Það var
eiginlega mitt fyrsta vatnslitatím-
abil. Svo fór ég útí þetta aftur
fyrir svona einu og hálfu ári.
Ánnars hef ég í rauninni verið að
fikta eitthvað með vatnsliti allan
tímann. Ég málaði til dæmis graf-
íkmyndirnar mínar með þeim, til
að gefa þeim sérstakan blæ. En
mér finnst mjög gaman að vinna
með vatnsliti á þennan hátt.
Ætlarðu kannski að halda áfram
með vatnslitina?
- Ætli það taki ekki eitthvað
annað við eftir þessa sýningu. Ég
er að hugsa um að fara aftur yfir í
olíuna eða akrýl. Mig er farið að
langa til að vinna að stærri verk-
um. LG
Laugardagur 9. janúar 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7