Þjóðviljinn - 09.01.1988, Qupperneq 8

MENNING
Nýársboðskapur
tónlistargagnrýnandans
Nú er alþingi búið að sam-
þykkja matarskattinn. í>að kem-
ur ekki mikið við hátekjufólk.
Ekki heldur fólk sem hefur með-
altekjur. Jafnvel ekki þá sem
hafa nokkru minna en meðaltekj-
ur. En þeir allra lægst Iaunuðu
munu finna fyrir því. Verkafólk
sem fær 30.000 kr. á mánuði og
öryrkjar og aldraðir er ekki
höfðu einu sinni þá upphæð um
áramót. Og það nær engri átt að
halda því fram að smávægileg
hækkun bóta almannatrygginga
vegi upp á móti auknum kostnaði
fyrir þá sem matast tvisvar á dag.
Samt mun þetta fólk ekkert
borða minna en áður og það
verður ekki hungurmorða. En
það mun eiga færri krónur aflögu
til að njóta lista og menningar.
Að lifa lífi sem er einhvers virði.
Hafið þið reynt að komast af á
30.000 krónum? Hefur fjármála-
ráðherrann reynt það? Eða
menntamálaráðherrann? Slíkir
fátæklingar sækja ekki tónleika.
Menningin er svo fjandi dýr. Eða
réttara sagt: Þetta fólk er svo
fjarska fátækt. í síðasta mánuði
var boðið upp á marga frábæra
tónleika: Messías á 1000 kr., Jól-
aóratóríuna á 900 kr., landnám
íslensku hljómsveitarinnar á
1100 kr. og jólakonsert Kammer-
sveitarinnar á 500 kr. Þetta eru
samtals 3500 kr. fyrir utan alla
aðra tónleika sem haldnir voru í
desember. Búist þið við, að þeir
sem draga fram lífið á 30.000 kr. á
mánuði, hafi heyrt þessa tón-
leika?
Það vill svo til að tónlistar-
gagnrýnandi Þjóðviljans veit
mjög vel hvað hann syngur í þess-
um efnum (eins og reyndar ýms-
um öðrum). Hann er sjálfur ör-
yrki upp á 75% af völdum smá
kvilla, er lýsir sér þannig að á
miðnætti á fullu tungli breytist
hann í varúlf. Standa læknar
landsins ráðþrota og skelfingu
lostnir frammi fyrir þessum ham-
skiptum gagnrýnandans. Þó er
þetta gamalt vandamál í fræðu-
num, en á miðöldum geystust
varúlfaflokkar eins og ýlfrandi
fár um álfuna. Heitir þetta lyc-
anthropy. Tónlistargagnrýnandi
Þjóðviljans er því ekki, hvað sál-
argöfgi, gáfnafar og siðferðis-
styrk snertir, nema fjórdrætti-
ngur á við hvaða 100% meðal-
mann sem er, eins og t.d. Jón
Baldvin, Birgi ísleif og Steina
Páls. En það sem bjargaði af-
komu hans á dögum neyðarinn-
ar, var einungis sú staðreynd að
hann lifði svo lítillátu, reglusömu
og háandlegu lífi, að það er flestu
fólki gjörsamlega óskiljanlegt.
Halda margir að hann sé hinseg-
in. En síðan Þjóðviljinn uppgö-
tvaði hann sem menningarvita,
lifir hann eins og blómi í eggi og
leyfir sér þann munað að eta tvær
máltíðir á dag. En þessi dýrð
stendur fráleitt lengi. Öryrkjar
eru nefnilega eina „stétt“ lands-
ins sem fær lögskipaða kauplækk-
ALÞÝDUBANDALAGIÐ
ABK
Morgunkaffi
Heimir Pálsson bæjarfulltrúi verður með heitt á könnunni í Þinghóli, Hamra-
borg 11, laugardagsmorguninn 9. janúar kl. 10-12. Allir velkomnir.
Stjórnin
ABK
Félagsfundur
verður í Þinghóli, Hamraborg 11, mánudaginn 11. janúar, kl. 20.30.
Fundarefni: 1) Framkvæmdaáætlun Kópavogskaupstaðar fyrir 1988. 2)
önnur mál. Stjórnin
Alþýðubandalagið Akureyri
Bæjarmálaráðsfundur
Fundur í Lárusarhúsi á mánudagskvöld 11. janúar kl. 20.30.
Dagskrá: 1) Bæjarstjórnarfundur 12. janúar. 2) Önnur mál.
Stjórnin
Alþýðubandalagið Hafnarfirði
Bæjarmálaráðsfundur
Áríðandi fundur í bæjarmálaráði laugardaginn 9. janúar kl. 10.00 í Skálan-
um, Strandgötu 41.
Fundarefni: Fjárhagsáætlun fyrir 1988.
Áríðandi að allir nefndarmenn mæti á fundinn.
Formaður
un því hærri sem tekjur þeirra
verða. Og eru allir stjórnmála-
flokkar einhuga um að þetta dul-
arfulla efnahagslögmál sé undir-
staða friðar og framfara í
landinu.
En mikill vill alltaf meira. Nú
er varúlfurinn í gagnrýnandanum
orðinn svo grimmur og gráðugur,
að til þess að lifa „mannsæmandi
lífi“ í framtíðinni, sér hann ekki
fram á annað, en hann neyðist til
þess fjanda að skrifa bækur aftur,
þó hann telji sig á engan hátt þess
umkominn að vinna slíkt vanda-
verk. Auk þess er varla pláss fyrir
hann á ritvellinum þar sem ekki
er hægt að þverfóta fyrir furðu-
legustu stflsnillingum ungum
jafnt sem afgömlum. Meira að
segja fegurstu konur í heimi og
sterkustu menn í heimi, sem eng-
inn hélt að hefðu heila, setja sam-
an torræð meistaraverk. En helst
af öllu vildi gagnrýnandinn vera
fjármálaráðherrann. Hann býr
með hyski sínu í húsi sem er jafn
stórt og húsið þar sem ég á heima.
En í því eru sex íbúðir. Hver var
matarreikningurinn hjá þeim
hjónum um hátíðarnar? Þau áttu
í það minnsta afgangsaura til að
sjá Vesalingana á frumsýningu
annan dag jóla í Þjóðleikhúsinu.
Þar sat líka forsætisráðherrann
og malaði eins og köttur af ham-
ingju yfir eymd og áþján þessara
jöngu dauðu vesalinga á sviðinu.'
Þetta finnst þeim þeim gamari.
Þeir fylgjast klökkir af samúð
með kúgun vesalings „góða fólks-
ins“ og hleypur kapp í mjúka
kinn af réttlætiskennd vegna
fantabragða „vonda fólksins" við
að kúga.
Á Ieiksviði. í söngleik. En þeim
dettur ekki í hug að ganga í hýbýli
vesalinganna í Reykjavík nú á
dögum þar sem gamalt fólk hírist
umhirðulaust, vannært og jafnvel
löngu rotnað. Þeir skilja ekki
samhengi sögunnar og stöðu sína
f nútímanum. Þó fátæktin sé ekki
eins hrikaleg og áður og ofríki
hástéttanna ekki jafn ósvífið,
lýtur þjóðfélagið í meginatriðum
sömu lögmálum. Misréttið er
óskaplegt. Yfirstéttin situr við
allsnægtaborð vellystinga og ger-
ir það sem duttlungar bjóða.
Fjölmenn millistétt daðrar við
andlausan smáborgaramunað.
Loks er stór hópur hinna út-
skúfuðu sem er sviptur öllum
rétti til lífsins umfram brýnustu
líkamsþarfir. Og jafnvel ekki
einu sinni það. Andlegar nautnir
koma ekki til mála. Fína fólkið
sem dekrar við hégómleikann í
sálinni með því að fylla Þjóðl-
eikhúsið á frumsýningu á öðrum í
jólum, er „vonda fólkið“ í
þjóðfélagssöngleik raunveru-
leikans, sem nú er sunginn á ís-
landi og gerir allt sem í þess valdi
stendur til að troða vesalings
„góða fólkið“ niður í skítinn. Það
er forsendan fyrir því að fína fólk-
ið geti áfram verið fína fólkið. En
þetta stafar ekki af mannvonsku,
heldur eigingjörnum stjórnmála-
skoðunum sem ganga í þá átt að
tryggja hagsmuni hinna sterkustu
í þjóðfélaginu.
Aí þeirri einföldu ástasðu að vald-
hafamir tilheyra sjálfir forrétt-
indahópnum og skara því eld að
sinni stóm köku. Auk þess eru
þeir hátt hafnir yfir alla manna-
siði. Fjármálaráðherrann var í út-
varpinu á gamlársdag með því-
líka stæla, að það fór ekki fram-
hjá neinum að hann var urrandi
fullur með greindarvísitölu fyrir
neðan 80. Þeim er ekki fisjað
saman þessum rósariddurum.
Hvorki fyrr né síðar hefur
dmkknum dóna tekist að skand-
alísera á hverju heimili í landinu á
einu bretti um áramót. Út af
þessu vilja sumir flytja fjármála-
ráðuneytið upp að Vogi til að
tryggja að örlagaríkar ákvarðanir
í peningamálum þjóðarinnar
verði ekki teknar af mönnum í
þvílíkú stuði og valdavímu, að
þeir leggi þannig saman tvo og
tvo að út komi tuttugu og tveir,
eins og þeir gera sem falla á heila-
skaðaprófum. En langflestir
erum við svo líberal og umburð-
arlyndir íslendingar að okkur
finnst þetta allt í fína. Við skiljum
ekki hvers konar viðkvæmni það
er og sjöfalt siðgæði í öðrum
löndum, þegar ráðherrar em að
rjúka þetta til og segja af sér, þó
þeir hafi pissað á hallargólfið hjá
kónginum. Verður nú spennó að
SIGURÐUR ÞÓI
GUÐJÓNSSON
sjá hvað skeður næst. Leysist al-
þingi upp í hasspartý, kókveislu
og kynsvall? Mætum í kvöld á
áhorfendapallana og hvetjum
okkar menn til dáða! Meira fjör!
En hann skein víða guðsgeisl-
inn um jól og áramót. I útvarps-
messu á jólanótt talaði Ragnar
Fjalar annarlegri tungu af
hneykslun á „heimshyggjunni“,
sem heldur því meira að segja
blákalt fram að „nóttin helga“ sé
ekkert heilagari en aðrar nætur.
Ég er ekki alveg viss um hvað
orðið „heimshyggja“ þýðir. Það
finnst ekki í orðabókum fremur
en annað xenogloss, en af sam-
hengi ræðunnar mátti rétt með
naumindum ráða, að það merkti
eftirsókn eftir veraldlegum gæð-
um: vídeógláp, bfladellu, húsa-
smíðar, framhjáhöld, barna-
vændi, kirkjugöngur, fyllirí,
prófkjör, framapot, sólböð,
kraftastæla, ofát; dýrkun um-
búða framyfir innihald, bókstafs-
ins framyfir andann. Þannig slær
Hallgrímskirkja öll met í bísper-
rtu blygðunarleysi íslendinga í
„heimshyggju". En guðsafneitun
í heimspekilegum skilningi er
ekki „heimshyggja". Og þaðan af
síður vantrú á að jólanóttin sé eð-
lisfræðilega, mannfélagslega eða
trúarlega öðru vísi en aðrar næt-
ur. Trúleysingi getur lifað háand-
legu lífi, hafnað veraldlegum
lystisemdum og lifað og hrærst í
andlegri spekt fræða, lista og
mennta. En klerkurinn var of
hátt uppi til að skilja þetta. Loks
steig hann þó ofan úr hæðunum
niður í duftið og tók að minnast
þeirra er áttu bágt um jólin:
Þeirra sem eru að deyja og eiga
ekki eilíft líf, þeirra sem eru einir
og eiga enga að, þeirra sem eru
svo veikir að þeir vita ekki hvað
þeir heita, þeirra sem kjósa frem-
ur að deyja en lifa. Þetta fannst
honum að vísu hálf skítt, en
friðaði óðara samvisku pakk-
saddra kirkjugesta með þeirri
vissu, að langflestir fyndu samt
helgi jólanna í forhertu hjartanu
á fæðingarhátíð frelsarans. Þessi
kenning er ansi hæpin miðað við
heiminn í heild. Auk þess skiptir
kvöl fárra miklu meira máli en
hamingja margra. Ef ég væri
biskup myndi ég svipta svona
heiðingja kjól og kalli og setja
hann í gapastokk. En það gerir
biskupinn áreiðanlega ekki. Og
kæmi mér alls ekki á óvart þó
hann sjálfur væri ennþá harsvír-
aðri heiðingi. Margir kennimenn
styðja Sjálfstæðisflokkinn eins og
þeim væri borgað fýrir það. En
prestar og prelátar sem styðja
þann ræningjaflokk eru guði sér á
parti andstyggilegir. Sjá þessa
karla þegar þeir trítla á trúartón-
leika í Hallgrímskirkju. Þarna
hreykja þeir sér á fremsta bekk
eins og illir andar og skilja ekkert
af því sem fram fer. Hvernig veit
ég það? - Þeir sjást aldrei á öðr-
um konsertum. Það sýnir að þeir
hafa ekki virkan áhuga á tónlist-
inni sem lýtur sínum eigin lög-
málum. Fyrir þeim er listin auka-
atriði, númer tvö. En boðskapur
hennar, í þessu tilviki trúin, núm-
er eitt. Þetta er frumstæðasti list-
asmekkur sem til er. - Þannig veit
ég það.
En þeir troðast ekki aöeins á
fremsta bekk á kirkjutónleikum.
þeir hafa hreiðrað um sig í
fremstu sætum þjóðfélagsins.
Ekki viku þeir aukateknu orði í
útvarpsmessum um jólin að árás
ríkisstjórnarinnar á þá sem
minnst mega sín. Þeir vilja ekkert
af þeim vita. Þeir eru reyndar
ekki einir um það. Samfélagið vill
ekkert af þeim vita. Fólk fyllist
vanlíðan og sektarkennd. Og það
ýtir þessum óþægilegu staðreynd-
um frá sér. Misréttið heldur
áfram að vaxa. Hinir verst settu
einangrast enn frekar. Þögn og
afneitun veldur því að vandi
þeirra verður aldrei leystur. Er
það ekki sönnun orða minna, að
þó allir séu alltaf samála um það
að bæta kjör hinna „verst settu“,
ber það ekki meiri árangur en
svo, að þeir eru sí og æ þeir verst
settu? Það er engin ástæða til
bjartsýni fyrir þeirra hönd. Og
hvað listina varðar, bendir flest
til þess að hún verði í æ ríkari
mæli forréttindi þeirra ríku og
máttugu. En listin er einskis virði
nema allir fái að njóta hennar
sem hafa sálarlíf til að heyra
hljóm fegurðarinnar og söng
sannleikans.
Sigurður Þór Guðjónsson
★Gagnrýnandinn vill taka fram
að hann var ekki á sýningunni.