Þjóðviljinn - 13.01.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Samkomulag um bankastjóra
Árni Vilhjálmsson prófessor hefur sagt af sér
sem fulltrúi í bankaráði Landsbankans. Hann er
prófessor í viðskiptafræðum við Háskóla ís-
lands, hefur setið í bankaráðinu með fulltingi
Sjálfstæðisflokksins frá því 1974 og var um tíma
formaður þess. Árni býr yfir þeirri þekkingu og
reynslu að það vekur verulega athygli að hann
skuli skyndilega sjá sig tilknúinn að hætta setu í
bankaráði Landsbankans.
Árna greindi á við forystumenn Sjálfstæðis-
flokksins um hvaða mann ætti að ráða sem
bankastjóra þegar Jónas Haralz lætur af störf-
um. Árni vildi ráða einn af starfsmönnum bank-
ans, Tryggva Pálsson, en flokksforystan taldi
heppilegast að við embættinu tæki Sverrir Her-
mannsson, þingmaðurog fyrrum ráðherra. Árni
Vilhjálmsson hefur lýst þessu á þann veg að
togast hafi á hagsmunir bankans og stjórnmála-
hagsmunir. Þorsteinn Pálsson formaður Sjálf-
stæðisflokksins hefur aftur á móti lýst ástandinu
þannig að flokksfoiystan hafi lagt á það áherslu
að samstaða yrði í þessu máli með ráðherrum
og bankaráðsmönnum flokksins.
í bankalögum er tekið fram að það skuli vera
bankaráð ríkisbankanna sem kýs bankastjóra.
Afskipti Þorsteins Pálssonar og annarra ráð-
herra eru í algjörri andstöðu við anda þessara
laga. Það er engu líkara en þeir telji bankaráðs-
menn skylduga til að taka ákvarðanir í samráði
við flokksformenn.
Um margra ára skeið hefur Sjálfstæðisflokk-
urinn prédikað nauðsyn þess að draga úr áhrif-
um pólitískra flokka á ríkisbankana. Oft hefur
ræða íhaldsmanna fengið þann grunntón að
best væri að losna við eignarhald ríkisins á
bönkum því að annars væri komið í veg fyrir að
einkaframtakið fengi að njóta sín. „Báknið
burt,“ hafa þeir hrópað og vonandi átt við
eitthvað annað en að ríkið gæfi fyrirtæki sín.
Alþýðuflokkurinn hefur stundum tekið undir
þennan söng og sumir toppkratar hafa verið
kaþólskari en páfinn í þeim efnum.
Margir hafa átt bágt með að trúa því að flokk-
ur, sem í orði hefur lagt þunga áherslu á af-
skiptaleysi ríkisins af bankamálum, nýtti sér
stöðu sína til að hafa hönd í bagga með innri
málefnum ríkisbanka og það svo blygðunar-
laust að virtur bankaráðsmaður sæi sér þann
kost vænstan að segja embætti sínu lausu.
En átökin í Landsbankanum eru aðeins einn
þáttur í víðtæku samkomulagi sem allir þrír
stjórnarflokkarnir eiga aðild að. Það samkomu-
lag sýnir að í augum þeirra, sem ráða ferðinni í
Sjálfstæðis-, Framsóknar- og Alþýðuflokki, eru
góð embætti fyrst og fremst tæki til að umbuna
dyggum flokksmönnum eða þá pottþétt aðferð
til að losna við þá sem eru erfiðir í daglegri
pólitískri sambúð. Og til að koma vilja sínum
fram í þessum efnum er ekki hikað við að ganga
þvert á ákvæði laga sem kveða skýrt á um að
bankaráðsmenn skuli ákveða hverjir ráðnir séu
bankastjórar.
Óprúttið samkomulag ráðherranna byggir á
því að allir þrír stjórnarflokkarnir fái að ráðstafa
einu bankastjóraembætti í ríkisbanka. Alþýðu-
flokkurinn á að fá bankastjóra í Búnaðarbank-
anum en Framsóknarflokkurinn og Sjálfstæðis-
flokkurinn báðir í Landsbankanum. Þegar
það vitnaðist að Árni Vilhjálmsson, annar af
tveimur bankaráðsmönnum sem merktir voru
Sjálfstæðisflokknum, vildi ekki ráða Sverri Her-
mannsson, var heldur betur þrengt að hinum
pólitísku hagsmunum. í raun varekki ein banka-
stjórastaða í húfi heldur þrjár. Auðvitað gátu
kratar og Framsókn ekki búist við að íhaldið
stæði við sinn hluta af samkomulaginu ef Sverri
Hermannssyni yrði hafnað. Eitthvað varð
undan að láta og það var bankaráðsstaða Árna
Vilhjálmssonar. Málið er afgreitt, Sverrir Her-
mannsson verður bankastjóri Landsbankans.
Næsti þáttur verður líklegast leikinn í Búnaðar-
bankanum og þar verður Kjartan Jóhannsson,
góður og gegn Alþýðuflokksmaður, í hlutverki
umsækjandans.
Þjóðviljinn óskar öllum nýjum bankastjórum
til hamingju með nýja stöðu og farsælar mála-
lyktir en leyfir sér að vona að almenningur hafi
ekki öllu gleymt þegar íhaldsöflin hefja næst
upp söng um nauðsyn þess að bankar starfi
sjálfstætt og óháð pólitískum flokkum.
KLIPPT OGISKORID
Bandormurinn
langi
Á alþingi er nú tekist á um
stjórnarfrumvarp um breytta
verkefnaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga. Frumvarp aö láns-
fjárlögum er þar líka til umræðu
og er áætlað að þau verði bæði
orðin að lögum nú í vikulokin og
þingið verði sent heim. Það var
meining ríkisstjórnarinnar að fá
þessi mál afgreidd fyrir jól, en
eins og kunnugt er varð af-
greiðsla þingmála önugri en ráð-
herrar höfðu ætlað. Peim er því
orðið mál að losna við þingið.
Frumvarp stjórnarinnar um
breytta verkaskiptingu kemur
mjög víða við. Það er með svo-
kölluðu bandormssniði sem
reyndar er ekki alveg óþekkt þeg-
ar málefni sveitarfélaga eru ann-
ars vegar. Höfundar þess hafa
lesið fjölmörg lög um samskipti
ríkissjóðs og sveitarsjóða og búið
síðan til eitt frumvarp þar sem í
fjölmörgum liðum er drepið á hin
óskyldustu mál. Það eina sem
sameinar þau er að alls staðar er
verið að fjalla um peningaleg
samskipti ríkis og sveitarfélaga.
Þarna er fjallað um kostnað
vegna dvalar fatlaðra barna á
dagvistarstofnunum, um bygg-
ingarkostnað íþróttamannvirkja,
félagsheimila og almennra barna-
heimila. Þá eru þar tillögur um
greiðslu á rekstrarkostnaði tón-
skóla ásamt byggingu og rekstri
byggðasafna, og er þá ekki allt
talið.
Tónskólar settir
á í eitt ár
Menn hafa tæpast áttað sig á
því hversu margir liðir eru á
bandorminum. Kannski ræður
því hending ein hvaða liðir hafa
vakið athygli og þar með nokkra
umræðu.
Sú ætlan ríkisstjórnarinnar, að
láta ríkissjóð hætta að greiða
helming kennslulauna í tón-
skólum, vakti sem betur fer at-
hygli býsna margra. Þeir, sem
þekktu rekstur tónskóla og vissu
um þá miklu uppbyggingu sem
orðið hefur í tónlistarmenntun á
undanförnum árum, sáu í hendi
sér að hér var stórhættulegt mál á
ferðinni.
Vegna kröftugra andmæla hef-
ur ríkisstjórnin nú runnið á rass-
inn með þá fyrirætlan sína að af-
nema ríkisstuðning við tónskóla.
Þetta kemur fram í breytingatil-
lögu sem stjómarþingmenn bera
fram við bandormsfrumvarpið.
Þeir vilja breyta þar dagsetningu.
í stað þess að taka ríkisstyrkinn af
tónskólum í upphafi næsta skóla-
árs, á að gera það haustið 1989.
Ef nemendur, aðstandendur
þeirra, kennarar og sveitar-
stjórnarmenn halda vöku sinni,
mun ráðherrum mistakast þessi
aðför að tónlistarmenntun. Þá
verður frestur uppgjöf.
Tófuvinir
Tófuvinafélagið hefur lengi
barist fyrir því að villirefur yrði
látinn í friði. Þegar Jón Baldvin
lagði fram fjárlagafrumvarp í
haust, héldu margir að tófuvinum
hefði tekist að hafa áhrif á
ráðherrann og til voru þeir sem
héldu að Jón Baldvin væri orðinn
yfirlýstur tófuvinur.
Gamalgróinn fjárlagaliður,
greiðslur til sveitarfélaga vegna
eyðingar refa og minka, var
hvergi í frumvarpinu. Á fjár-
lögum fyrir síðasta ár var reiknað
með að hátt í fjórar miljónir færu
í þennan lið. Fyrir hönd hins tví-
fætta hluta íslensku þjóðarinnar
hafði Jón Baldvin lagt niður
vopnin í því stríði sem geisað
hafði hérlendis í 1100 ár. Nú
skyldi rebbi loksins fá frið.
Fjárlög voru svo samþykkt án
þess að ein einasta króna væri
ætluð til að greiða herkostnað í
stríðinu gegn ref og minki.
En skaufhali fékk ekki að vera
lengi í Paradís. í breytingatillög-
um stjórnarþingmanna við frum-
varp um verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga er lagt til að 7 milj-
ónir renni í Jöfnunarsjóð
sveitarfélaga umfram það sem
áður var ætlað. Þetta fé á að nýta
til að greiða verðlaun fyrir unna
refi og minka. Svo vel vildi til að
menn höfðu fundið það út að
söluskattur gæfi einmitt 7 miljón-
um meira en áætlað hafði verið
fyrir nokkrum dögum.
Þess vegna þarf ekki að skatt-
leggja þjóðina meira en til stóð
þótt hætt sé við vopnahlé í stríð-
inu við skolla.
Auðvitað er þetta eintómt
grín. Nema hvað?
Pví hærri
söluskattur
þeim mun meira
stolið
Morgunblaðið birti í gær fróð-
lega grein eftir dr. Magna Guð-
mundsson hagfræðing um
skattaálögur ríkisstjórnarinnar.
Þar segir m.a:
„Mergurinn málsins er sá, að
afnám undanþága frá söluskatti
er ótímabœrt á þessu stigi. Unda-
nþáguákvœði á að fella niður
samhliða upptöku fyrirhugaðs
virðisaukaskatts, þegar skatt-
byrðin dreifist og skattundan-
dráttur verður bœði ólíklegri og
erfiðari... Allt tal um „aðlögun“
söluskatts að virðisaukaskatti er
út í hött. Svo er og á það að líta, að
annríki hjá skattstofum erslíkt við
þessi áramót í sambandi við hið
nýja staðgreiðslukerfi tekjuskatts,
að telja má útilokað að byggja
jafnframt upp hert skatteftirlit á
öðrum sviðum. Fjármálaráð-
herra skattleggurþannig brýnustu
lífsnauðsynjar almennings, án
þess að hafa nokkurt öryggi fyrir
því að sú skattlagning skili sér þol-
anlega í ríkissjóð. “
Síðar í greininni segir dr.
Magni:
„Bendir fleira til þess að skatt-
kerfið verði nú stiglækkandi (reg-
ressive), þannig að skattþeginn
beri að tiltölu því þyngri skatt-
byrði sem tekjur hans eru lœgri.
Það er sœmilegt afrek, ef rétt
reynist, af formanni Alþýðu-
flokksins. “
þJÓÐVILJINH
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
ÚtgefandlrÚtgáfufélagÞjóöviljans.
Rltstjórar: Ámi Bergmann, Möröur Ámason, Óttar Proppé.
Fróttaatjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Elísabet K. Jökulsdóttir, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjömsson, Kristín Ólafsdóttir,
KristóferSvavarsson, Logi Bergmann Eiðsson (íþróttir). MagnúsH.
Gíslason, Ólafur Gíslason, Ragnar Karisson, SigurðurÁ.
Friðþjófsson, Vilborg Davíðsdóttir.
Handrita- og prófarfcalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Utlitstelknaror: Sœvar Guöbjörnsson, Garðar Sigvaldason, Margrét
Magnúsdóttir.
Framkvœmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Sfcrlfatofuatjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrifatofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríóur Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýslngar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Ðílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiösiu-og afgreiðslustjóri: HörðurOddfríðarson.
Útbreiðsla: G. Margrét Óskarsdóttir.
Afgrelðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgrelðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýslngar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð:65 kr.
Aakriftarverö á mánuði: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 13. ianúar 1988