Þjóðviljinn - 17.01.1988, Blaðsíða 11

áskorendakeppnin
Jóhann Hjartarson mun
standa í ströngu f Saint John í
New Brunswick í Kanada
þegaráskorendakeppnin í
skák hefst þar 24. janúar nk.
14 stórmeistarar víðs vegar
að úr heiminum hefja útslátt-
arkeppni sem lýkur með því
að einn stendur eftir og sá
ávinnur sér réttinn til að skora
á heimsmeistarann Garrí
Kasparov. íslendingarmunu
fylgjast með keppninni í Kan-
ada af miklum áhuga, því
þetta er í fyrsta skipti síðan
1959 að íslenskur skák-
meistari er í hópi áskorenda
um heimsmeistaratitilinn. Sú
staðreynd að mótstöðumaður
Jóhanns ber nafnið Viktor
Kortsnoj eykur á spennuna.
Einvígið er stutt, aðeins sex
skákir og stendur því aðeins í
viku. Það hefst24. janúarog
lýkur 1. febrúar. Verði staðan
jöfn tef la þeir tvær skákir til
viðbótar með takmörkuðum
umhugsunartíma.
Áskorendakeppnin er liður í
mikilli skákhátíð sem fram fer í
Saint John, hátíð sem á vart sína
líka. Fjölmörg mót fara fram í
ýmsum styrkleikaflokkum,
heimsmeistarinn Garrí Kasparov
mun heimsækja Saint John og
tefla fjöltefli auk þess sem hann
tekur þátt í miklu hraðskákmóti
með himinháum verðlaunum.
Áskorendakeppnin er þunga-
miðja hátíðarinnar en sigurveg-
ararnir sjö halda áfram í næsta lið
þar sem bætist í leikinn Anatoly
Karpov fyrrum heimsmeistari,
þaðan halda áfram næstu fjórir
og svo koll af kolli. Þessi munu
kljást innbyrðis:
Andrei Sokolov (Sovétríkin) -
Kevin Spraggett (Kanada), Artur
Jusupov (Sovétríkin) - Jan
Ehlvest (Sovétríkin), Viktor
Kortsnoj (Sviss) - Jóhann Hjart-
arson, Nigel Short (England) -
Guyla Sax (Ungerjaland), Jan
Timman (Holland) - Valeri Salov
(Sovétríkin), Lajos Portisch
(Ungverjaland) - Rafael Vagani-
an (Sovétríkin), Yasser Seirawan
(Bandaríkin) - Jonathan Speel-
man (England).
Dálítið er misjafnt hvernig
keppendur hafa unnið sér rétt til
þátttöku. Fjórir efstu menn úr
síðustu áskorendakeppni, Tim-
man, Sokolov, Jusupov og Vag-
anian, fengu sjálfkrafa rétt. Ke-
vin Spraggett fær að vera með
sem heimamaður. Það er ein-
kennilegt að FIDE skuli gera sæti
í keppninni að verslunarvöru
með þessum hætti. Spraggett er
þó ekki alls vamað sem skák-
manni, því hann var meðal þátt-
takenda á síðasta áskorenda-
móti, þótt ekki gæti hann fagnað
háu sæti. Aðrir keppendur koma
úr millisvæðamótum. Jóhann
Hjartarson og Salov urðu efstir á
millisvæðamóti í Szirak í Ung-
verjalandi en þriðji maður varð
Lajos Portosch en hann sigraði
Englendinginn John Nunn 4:2 í
einvígi um lausa sætið. Ég hef
ávallt verið hreykinn af því að spá
Ungverjanum öruggu sæti þvert
ofan í getgátur annarra. Portisch
stóð ansi tæpt í Szirak en sýndi
mikla keppnishörku undir lok
mótsins er hann vann Alexander
Beljavskí með svörtu í miklu úr-
slitauppgjöri. Kortsnoj, Seirawn
og Ehlvest koma frá millisvæð-
amótinu í Zagreb en Englending-
arnir Short og Speelman urðu ef-
stir í Subotica í Júgóslavíu og
Ungverjinn Sax þriðji.
Hverjir eru mögu-
leikar Jóhanns?
Sjálfsagt hafa margir velt þess-
ari spurningu fyrir sér. Undan-
farna mánuði hefur Jóhann
undirbúið sig af kappi og á þeim
æfingum sem ég hef mætt á hefur
mér virst hann vel undir slaginn
búinn. Mér sýnist þetta vera
mikil spurning um hvort hann nái
að tefla af sama styrk og á milli-
svæðamótinu í Szirak í sumar.
Það hefði e.t.v. verið æskilegra
fyrir Jóhann að fá eitt mót
skömmu fyrir einvígið en einnig
er vel hugsanlegt að hann verði
enn ferskari eftir alllanga fjar-
veru frá alvarlegum kapp-
skákum. Auðvitað hefur Korts-
noj alla yfirburði í reynslu. Hann
tók þátt í áskorendamótinu 1962
og hefur verið með í baráttunni æ
síðan. Þá hefur hann teflt tvö ein-
vígi um heimsmeistaratitilinn og
raunar þrjú ef einvígi hans við
Karpov 1974 er talið með. Kepp-
nisharka Kortsnojs er annáluð og
dýpt hans strategísku áætlana.
Þar stendur hann Jóhanni lang-
tum framar. Hann er einnig
geysiharður í öllum tegundum
endatafla og hefur þar vinninginn
einnig. í byrjunum gæti Jóhann
hins vegar gert honum ýmsar
skráveifur og einmitt á því mikil-
væga sviði er jafnræði með þeim.
Helstu plúsar Jóhanns í einvígi
eru þessir: Kortsnoj er farinn að
reskjast, verður 57 ára á þessu ári
og ætti samkvæmt öllum kokka-
bókum að vera farinn að dala
verulega, ofan á bætast stór-
reykingar, en manni virðist
stundum Kortsnoj nánast geta
tæmt allt innihald rettunnar í
einni sugu. Stytting umhugsun-
artíma ætti að koma Jóhanni til
góða. Kortsnoj sólundar oft tíma
sínum og lendir því á stundum í
heiftarlegri tímaþröng. Hann er
ekki nándar nærri eins harður af
sér á þessu sviði og t.d. fyrir 10
árum. í Saint John geisar
grimmur vetur og Kortsnoj er
vitaskuld veikari fyrir áhrifum
veðurfars. Þá kemur að þeim
þætti sem lýtur að sálfræðinni. Af
viðtölum við Kortsnoj má ráða
að honum er meinilla við svo stutt
einvígi, enda oft seinn í gang.
Staðan í innbyrðis viðureignum
þeirra er Jóhanni hagstæð,
lVi'.Vi. Fátt veldur Kortsnoj
meira hugarangri en slæm inn-
byrðis staða. Hann gortar mikið
af árangri sínum gegn Mikhael
Tal og Lev Polugajevskí, en talar
minna um viðureignir sínar við
Anatoly Karpov. Á undanförn-
um árum hafa þeir mæst nokkr-
um sinnum við skákborðið og fer
Karpov nálega alltaf með sigur af
hólmi. Að þessum atriðum uppt-
öldum má ráða að möguleikar Jó-
hanns eru betri en flestir vilja
vera láta. Mín spá er sú að þetta
verði æsispennandi einvígi og úr-
slitin ráðist ekki fyrr en í sjöttu og
síðustu skákinni.
Aðstoðarmenn Jóhanns í Kan-
ada verða stórmeistararnir Mar-
geir Pétursson og Friðrik Ólafs-
son og ætti reynsla Friðriks bæði
við skákborðið og í ýmsum
vandamálum sem hugsanlega
geta skotið upp kollinum að
koma sér vel. Ánatoly Karpov
sagði einu sinni að öll einvígi
Kortsnojs væru tengd uppákom-
um og hneykslum. Eg á bágt með
að ímynda mér að eitthvað slíkt
geti hent í Saint John en minna
má á orð Kortsnojs í bókinni
„Chess is my life“ sem fylgja hér:
„Skákmenn eru margbreytilegir
persónuleikar. Sumir eins og t.d.
Spasskí, Bronstein og Portisch
leggja mikið upp úr vinsamlegum
samskiptum við mótstöðumann-
inn til að öðlast sjálfstraust. Aðr-
ir verða undantekningalaust að
fjandskapast við andstæðinginn
og á meðan einvígi stendur eru öll
samskipti algerlega útilokið. Ég
játa að ég tilheyri þessum hópi
manna.“ Þessu fylgdi mikill bálk-
ur um Tigran Petrosjan sem ég
rek ekki hér.
Návist Friðriks mun áreiðan-
lega vekja athygli í Kanada, því
hið einkennilega fjölskyldumál
Kortsnojs varð með einum eða
öðrum hætti til þess að Campom-
anes komst til valda í FIDE og
situr þar í óþökk flestra fremstu
stórmeistara heims.
Von Vesturlanda
Auk Jóhanns og Kortsnojs
taka fimm Vesturlandabúar þátt í
áskorendakeppninni. Spraggett
er hægt að afskrifa. Hann á litla
möguleika í einvígi sínu við Sok-
olov. Þó Sovétmaðurinn hafi ver-
ið í greinilegri lægð undanfarið er
hann harðskeyttur einvígismaður
eins og landar hans Vaganian og
Jusupov fengu að kenna á í síð-
ustu áskorendakeppni. Ég tel
Sokolov öruggan um sigur.
Þá ætti Artur Josopov ekki að
verða skotaskuld úr því að sigra
Eistlendinginn Jan Ehlvest sem
öllum á óvart vann sér rétt til
þátttöku í þessari keppni. Jusup-
ov er geysilega öruggur skákmað-
ur og var afar óheppinn að tapa
fyrir Sokolov, því hann missti
niður tveggja vinninga forskot
þegar stutt var til loka einvígisins.
Stíll hans er þunglamalegur sem
hentar vel í einvígum. Eins og
rússneski björninn hefur hann
hægt upp hramminn en höggið er
banvænt. Jusupov hefur haft sig
lítið í frammi undanfarið en hann
hefur áreiðanlega undirbúið sig
vel fyrir þessa keppni enda virðist
hann fýlgja dyggilega öllum þeim
vísindalegu heillaráðum sem
runnin eru undan rífjum Mikhael
Botvinniks og hafa lengi verið að-
alsmerki sovéska skákskólans.
Ehlvest hefur verið kallaður arf-
taki landa síns Paul Keres en á
langt í land með að ná styrk Jus-
upovs sem undanfarið hefur ver-
ið kjölfestan í sovéska olympíul-
iðinu.
Enska undrabamið Nigel Short
veldur mönnum dálitlum
heilabrotum. Hann byrjaði síð-
asta ár með miklum glæsibrag,
vann Wijk aan Zee-mótið og síð-
an IBM-mótið í Reykjavflc en
varð svo í 11. sæti á SWIFT-
mótinu í Briissel. Það læðist að
manni sá grunur að hann hafi
tæpast nægilega sjálfsögun til að
Andrel Sokolov 24 ára gamall so-
véskur stórmeistari með 2595 stig.
Teflir við Kanadamanninn Spraggett
sem er með 2580 stig.
ná langt í þessari hrinu. A.m.k.
myndi Artur Jusupov aldrei fara
út í sal til að kyssa kærustuna sína
eins og Short gerði á IBM-mótinu
sl. vetur. Vaknar þá upp sú
spurning hvort skákmaður sem
hyggst ná hæstum hæðum hljóti
ekki að hyllast til einlífis og sí-
felldrar afneitunar. „Ég er ekki
munkur,“ skrifaði Garrí Kaspar-
ov í bók sinni „Child of change“,
en á öðrum stað kveðst hann um
margra ára skeið hafa þjálfað lík-
ama og hug með sama hætti og
geimfari. Markmiðið var aðeins
eitt: heimsmeistaratitillinn. Ég á
ekki gott með að spá um úrslit
einvígis hans við Ungverjann Sax
en óska Short sigurs. Hann ætti
að eiga góða möguleika, því Sax
er afar taugaóstyrkur þegar
mikið liggur við og minnist ég þar
síðustu umferðar olympíumóts-
ins á Möltu 1980 er við íslending-
ar mættum Ungverjum og þeir
Ribli og Sax fóru næstum „yfir
um“ af taugaæsingi svo nánast
hlálegt var á að horfa. Short hef-
ur þegar best lætur fágaðan
stöðustfl, eiginiega er hann of
ungur fyrir sinn stíl, svo vitnað sé
í Mikhael Tal. Hann er ásamt Jan
Timman „Von Vesturlanda“ í
þessari keppni en ég er ekki viss
um að Jóhann og Seirawan sam-
þykki það. Sax er grjótharður
sóknarskákmaður og stíll hans á
e.t.v. ekki sem best við Short. Því
má ekki vanmeta möguleika
Ungverjans.
Hollenski stórmeistarinn Jan
Timman er nú þriðji stigahæsti
skákmaður heims á eftir Kaspar-
ov og Karpov. Hann er af mörg-
um talinn sigurstranglegur eftir
glæsilega frammistöðu á undan-
fömum árum. Nýlega vann hann
upphitunareinvígi við Lubomir
Ljubojevic V/i'.V/z, en hafa verð-
ur í huga að Júgóslavinn var ekki
með réttu ráði og tefldi hrikalega
illa í þessu einvígi, enda einn af
brokkgengari skákmönnum
Karpov-kynslóðarinnar. Tim-
man hefur löngum þótt dálítið
„fríkaður“ náungi, dæmigerður
fulltrúi „68-kynslóðarinnar“ og
virðist seint ætla að láta af léttúð-
ugum lífsstfl sínum. Hann er enn
feiknarlega hárprúður og að
þessu upptöldu er ekki að furða
þó sumir spyrji hvað svona jeppi
sé að gera upp á dekk. Hleypi-
dóma af því tagi lætur hann sem
vind um eyru þjóta. Staðreyndin
er nefnilega sú að Timman hefur
til að bera flesta þá kosti sem
prýða góðan skákmann. Það
stórmeistari með 2595 Eló-stig. Teflir
við Englendinginn Speelman sem er
með 2625 stig.
kann að koma mönnum á óvart
en Timman er gríðarlega vinnu-
samur við skákrannsóknir og ag-
aður á sinn sérkennilega hátt.
Eftir hann liggja miklar rann-
sóknir í rituðu máli sem margir
telja með því besta sem frá
nokkrum skákmanni hefur kom-
ið. Hann er jafnvígur á alla þætti
skákarinnar og er mikill baráttu-
jaxl og úrræðagóður í erfiðum
stöðum. Minnisstæð eru t.d. lok
skákar hans við Jón L. Árnason á
IBM-mótinu í fyrra. Auðvitað
var Timman heppinn að vinna
skákina eins gjörtöpuð og hún
var en samt var þetta ekki alger
tilviljun. Jón var með bullandi
mátsókn en alveg að falla er Tim-
man fann varnarleik sem Jón
hafði alls ekki tekið með í
reikninginn. Þarna var biskup
leikið beint í dauðann. „Innblás-
in þvæla," hafði Timman eftir
kollega sínum Hans Ree í aths.
við skákina í „News in Chess“
sem hann ritstýrir og er af mörg-
um talið besta skákblað sem nú er
gefið út. Langeinfaldast er að
drepa biskupinn og Timman
hefði getað gefist upp, en mikið
fát kom á Jón og að lokum féll
hann á tíma eftir að hafa glutrað
stöðunni niður. Andstæðingur
hans Valeri Salov fyrrum aðstoð-
armaður Kaipovs er af allt öðru
sauðahúsi. Akaflega aivarlegur
og metnaðarfullur ungur maður.
Hann tefldi á Reykjavíkurskák-
mótinu 1986 en vann sín bestu
afrek í fyrra þegar hann varð efst-
ur á Sovétmeistaramótinu og á
millisvæðamótinu í Szirak ásamt
Jóhanni Hjartarsyni. Timman
ætti að vinna en því miður hefur
þessi skákkóngur Hollendinga
oft brugðist þegar keppnin um
heimsmeistaratitilinn er annars
vegar svo allt getur gerst.
Einvígi Armeníumannsins
Rafael Vaganians og Lajos Port-
isch er athyglisvert. Portisch
hlýtur að vera í góðu skapi eftir
að komast í kandidatahópinn á
síðasta snúning. Hann er hins
vegar farinn að reskjast og er
hætt við að Vaganian sem hefur
afar frumlegan skákstfl nái að
rugla hann í ríminu. Mikhael Tal
spáði Vaganian góðu gengi í á-
skorendakeppninni og ætla því
að veðja á Sovétmanninn. Hann
er ekki nándar nærri eins þekktur
og Portisch sem hefur teflt í næst-
um hverri einustu áskorenda-
keppni síðan 1965 þegar sumir
þátttakendur í Saint John þekktu
varla muninn á peði og pela, eins
10 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN j Sunnudagur 17. janúar 1988
ur stórmeistari með 2595 Eló-stig.
Teflir við Hollandinginn Jan Timman
sem er með 2675 stig - aðeins Kasp-
arov og Karpov eru hærri.
Jóhann og
Korchnoi. Þar
takast á æskan og
ellin... Korchnoi er
þrautreyndurog
hefur teflt óteljandi
einvígisskákirog
veriðífremsturöð
skákmannasíð-
ustu áratugi. Jó-
hannereinn
efnilegasti
skákmaður
Vesturlanda.
og Jón L. myndi orða það. Það er
alkunna að hugmyndafræðingur
Portisch er Mikhael Botvinnik.
Mikill reglumaður Lajos og vinn-
ur a.m.k. 8 klst. á dag við skák-
rannsóknir og enda einn mesti
byrjanasérfræðingur sem uppi er.
Vaganian þótti snemma mikill
hæfileikamaður, en fjarska óag-
aður. Hann hefur tekið í hnakka-
drambið á sér og er tvímælalaust
einn öflugasti skákmaðurinn í Sa-
int John.
Að síðustu skal nefna þá Yass-
er Seirawan sterkasta skákmann
Bandaríkjanna um árabil og Eng-
lendinginn Jonathan Speelman.
Seirawan er af sýrlensku bergi
brotinn, og glæsilegur á velli og
hlaut m.a. útnefninguna „Bac-
helor of the month“ í útbreiddu
bandarísku slúðurriti. Mun hann
hafa fengið ófá hjónabandstil-'
boð, enda fljótur í hnappheld-|i
una. Hann er vel klæddur og vel
kynntur, bauð sig á sl. ári fram til
forseta bandaríska skáksamb-
andsins en náði ekki kjöri
Seirawan tefldi á Reykjavíkurm-
ótinu 1986 en gekk herfilega.
Hann á það til að vera nokkuð
brokkgengur en teflir skínandi
vel í góðu formi og var kjölfestan
í olympíusveit Bandaríkjanna í
Dubai þar sem hann sigraði m.a.
Kasparov og Portisch. Seirawan
getur náð langt en að mínu mati
skortir hann enn herslumuninn.
Ég spái honum þó sigri í einvíginu
við Speelman. Englendingurinn
hefur átt miklu og vaxandi gengi
að fagna undanfarið og tefldi ná-
lega 100 skákir án taps á tímabili.
Hann er gagnmenntaður úr virt-
ustu háskólum Englands en hefur
skákina fyrir sitt lifibrauð, geysi-
lega traustur og þegar best lætur
nalar hann inn vinningana á færi-
2620 stig.
bandi. Speelman þykir, eins og
landi hans Mestel, dálítið sér-
kennilegur í útliti, hárprúður og
alskeggjaður allt frá því ég man
fyrst eftir honum, þá kornung-
um!
Alþjóðaskáksambandið FIDE
sá sig knúið til að gera sérstaka
samþykkt vegna klæðaburðar
þessara snillinga og verða menn
að vera sómasamlega til fara í Sa-
int John. T-skyrtur, svo ekki sé
minnst á stuttbuxur sem Nigel
Short klæðist iðulega þegar heitt
er í veðri, eru harðbannaðar.
Skákstíll Speelmans er frumlegur
og virðist hann sækja í smiðju lið-
inna meistara Englands, s.s. til
herramannsins Spielmans en
þessum tveimur er oft ruglað
saman. Speelman á við ann-
marka að stríða sem ekki verður
ráðin bót á. Hann er afar sjónd-
apur og notar geysilega þykk
gleraugu. Sjónin á það til að
versna mjög snögglega svo á
köflum sér hann bókstaflega ekki
glóru. Hann er líkt og Timman
mikill fræðimaður í skák en rit
hans höfða þó tæplega til annarra
en þeirra sem mjög langt eru
komnir í skákinni.
Verður það Karpov?
Við hóp sigurvegaranna sjö
bætist svo áttundi maður og sá
sigurstranglegasti af þeim öllum:
Anatoly Karpov fyrrum
heimsmeistari. Eins og staðan er í
dag er Karpov sá eini sem getur
veitt Kasparov keppni og það
verðuga. Auðvitað getur margt
breyst á þremur árum og mér sýn-
ist t.d. nýja tímafyrirkomulagið
ekki henta Karpov sérlega vel.
Karpov er þrautreyndur einvígis-
maður og hefur aðeins tvisvar á
ferlinum tapað einvígi. Stíll hans
er sniðinn fyrir einvígistafl-
mennsku. Það er margt sem
bendir til þess að þeir kappar
reyni aftur með sér eftir þrjú ár,
en hafa verður í huga að breyting-
ar gerast snöggt í skákheiminum.
Eldri keppendur í áskorenda-
hópnum hafa að mínu viti ekki
mikla möguleika gegn Karpov,
enda margoft orðið að lúta í lægra
haldi fyrir honum. Það eru yngri
mennirnir sem gætu velt honum
úr sessi. - H.ÓI.
BILA-HAPPDRÆTTI HANDKNATTLEIKSSAMBANDSISUNDS
10 SUZUKI F0X JEPPAR - með drífi á ollum. eins og landsliðið okkar
25 SUZUKI SWIFT - tískubíllinn í ár
35 BILAR
i h ■

'■fVyA-.
itppf^Éatt 1
Dregið annað kvöld
te»

FLUGLEIDIR

Aðalstuðningsaðili HSI