Þjóðviljinn - 17.01.1988, Blaðsíða 16

HUGVEKJA UM
reyndar a^ítarleg
tilraunir heföu leitt í
Ijósaðgeisladiskáf
þyldualltnem
hundsbit, ogerhér
komið énn eitt dæmið'
um það undarleg
ástarhaturs-samband-—owi.
semermilli hunda
ogtónlistar.“
„_insog Njálla
Bergþórshvoli fór ég
þrisvar j plötubúðina
áðurenegtrúði því
augpmbarið...“
Einn afmestu
vísindamönnum
eitthvert fornaldargaul og tekið
það upp með alveg óheyrilegum
hljómgæðum. Það er vitanlega
hluti af framförunum að talna-
böndin flækjast og slitna eins og
segulbandsspólur, því að allir
verða búnir að fá leiða á Dibbi-
dibbidútt eftir sex vikur, en ef
einhver skyldi setja það fyrir sig
að fara að efast um framfarirnar,
sagði greinin í franska blaðinu,
að um þetta leyti væri gert ráð
fyrir að enn ítarlegri rannsóknir
hefðu leitt í ljós, að geisladisk-
arnir væru eftir allt saman ekki
eins endingargóðir og talið hefði
verið. Þeir þyldu kannski heldur
ekki kattarbit. Til þess að taka
upp á talnabönd og spila þau
þyrfti einhverja alveg nýja tækni,
og var gert ráð fyrir því í
greininni, að þau yrðu mjög dýr í
fyrstu meðan talnaböndin væru
sem mest í tísku og síðan myndi
verðið fara lækkandi.
Fyrir því var nefnilega gert ráð
að tími talnabandanna myndi
ekki vara mjög lengi, og þegar
þau væru orðin einráð á mark-
aðnum og búin að útrýma
geisladiskunum kæmi önnur og
ný tækni sem leysti þau af hólmi:
sem sé nýir geisladiskar sem hægt
væri að taka ofan í aftur og aftur,
þannig að þeir sameinuðu kosti
talnabandanna og hinna gömlu
hundsbitsfælnu geisladiska. Til
að taka upp á þá þyrfti alveg ný
tæki, sem gert var ráð fyrir að
yrðu mjög dýr í fyrstu etcetera.
Lengra var þessi gullna þróun-
arbraut ekki rakin í greininni, en í
öðru blaði mátti um sama leyti
Einhvern tíma í fyrravor átti ég
leið í eina af stærstu hljóm-
plötuverslunum Parísarborg-
ar, þar sem ég hafði ekki stig-
ið fæti mínum nokkurt skeið,
og var erindið að festa kaup á
nokkrum alkunnum plötum,
sem jafnan höfðu verið á
markaðnum og ég taldi mig
geta gengið að. En í þessu
höfuðmusteri vinylsins, þar
sem saman hafði verið komin
tónlist frá öllum tímum og
öllum hálfum jarðar, höfðu nú
orðið róttækar breytingar:
komnar voru upp miklar
deildir með geisladiskum,
eins og við mátti búast, en
þærendalausu hilur, sem
áður höfðu verið troðfullar af
hljómplötum voru nú hálftóm-
ar: þótt þessum hillum hefði
fækkað talsvert mikið, vegna
þess hve mikið rými hafði ver-
iðtekið undirgeisladiskana,
láguplöturnarmeiraogminna
á hliðinni með stórum bilum á
milli. Þærplötursem ég varað
leita að fundust hvergi, og
einu svörin sem fengust við
fyrirspurnum um þær voru
önugar glósur og stuttara-
legar um að þær væru ekki
lengur til - og jafnvel að um-
ræddartónsmíðar væri ekki
lengur hægt að fá á plötum.
Skyndikönnun á geisladiska-
deildunum leiddi það reyndar
íljós, að margvíslegartón-
smíðar sem voru kannski ekki
einsvinsælarog „Hnotubrjót-
urinn" en höfðu samt verið
fáanlegar á venjulegum
plötum voru ekki lengurfyrir
hendi, og virtist sú tónlist sem
á boðstólum var hafa dregist
ískyggilega mikið saman á
stuttumtíma.
Þar sem stórverslun þessi hafði
verið óbreytt og söm við sig árum
saman líkt og Eiffel-turninn og
Sigurboginn, var ekki laust við að
þessi umskipti yllu mér nokkrum
heilabrotum. Eins og Njáll á
Bergþórshvoli fór ég þrisvar í
plötubúðina áður en ég tryði fylli-
lega því sem ég hafði augum bar-
ið, og ýmsum válegum hugmynd-
um skaut upp kollinum: skyldi
eitthvert sníkjudýr hafa komist í
vinyl-framleiðsluna, kannski lús
eða sveppur, þannig að ekki var
lengur til nægilegt hráefni í skíf-
uframleiðslu, eða skyldi dreifing-
in á þessum kringlóttu plötum,
sem snúast 33 sinnum á mínútu
ihverri, gyrantes musicam per
'circtuitum, hafa verið hindruð af
einhverjum trúarlegum ástæð-
um? En ég þurfti ekki að velta
þessu lengi fyrir mér, því að
skömmu síðar birtist í frönsku
blaði löng grein þar sem ítarlega
var fjallað um öll þessi hljómplö-
tumál.
Svo virtist sem svörin við þeim
spurningum sem umskiptin rót-
tæku í hljómplötuversluninni
höfðu kveikt væru talsvert jarð-
bundnari og eins og þau væru
klippt út úr gömlum kennisetn-
ingum sem þykja víst bæði ein-
feldningslegar og úreltar nú á
dögum. Sérfræðingur blaðsins
lýsti því fyrst fjálglega hvað
geisladiskar hefðu fengið góðar
viðtökur meðal almennings og
verið fljótir að hasla sér völl á
markaðnum. Skyldi þetta ekki
koma neinum á óvart, því að
bæði er að hljómgæði geisladiska
eru mun betri en nokkuð það sem
áður hefur tíðkast og svo er
breiður hópur lysthafenda á öllu
sem er nýtt og í tísku jafnan til
staðar á Signubökkum, svo og
bökkum annarra fljóta í Frakk-
landi og jafnvel stærri áa: nægir
að koma jpeim orðrómi á kreik að
nú sé eitthvað orðið móðins til að
menn komi hlaupandi úr öllum
áttum með slíkum hamagangi að
oft liggur við slysum á fólki. En
þetta nægði þó ekki til að skýra
umskiptin, þar sem geisladiskar
voru helmingi dýrari en hljóm-
plötur, og svo var all veruleg fjár-
festing í lestrartækjunum. Loks
má búast við því, að þeir sem áttu
þegar stórt safn af hljómplötum
gömlum og nýjum færu sér hægt í
sakirnar við að breyta til.
Fleira hlaut því að búa undir og
gerðist nú frásögn blaðsins for-
vitnileg. Sérfræðingurinn sagði
sem sé, að lúsiðnir tæknimenn í
landi hinnar rísandi sólar væru
búnir að finna upp nýja upp-
tökuaðferð, hin svonefndu
„númerísku“ segulbönd sem
kalla mætti talnabönd á voru
máli, og hefðu þau sömu hljóm-
gæði og geisladiskar, en þar að
auki væri hægt að taka upp á þau
- eftir geisladiskum og öðru - án
þess að nokkuð færi til spillis í
hljómgæðunum, og nota þau aft-
ur og aftur. Búast mætti við því
að þessi talnabönd kæmu á mark-
aðinn eftir tvö ár eða jafnvel fyrr.
Af þessum ástæðum hefðu upp-
tökumenn og tónlistardreifendur
ákveðið að beina almenningi inn
á geisladiskanotkun nú þegar,
þannig að slíkir diskar yrðu sem
fyrst einráðir á markaðnum:
væru þeir nefnilega dauðhræddir
við að annars freistuðust menn til
að hoppa hreinlega yfir þetta
„þróunarstig", - halda sig bara
við gömlu hljómplöturnar fyrst
um sinn, þangað til talnaböndin
kæmu fram á sjónarsviðið. Hefði
þá geisladiskatæknin verið fíaskó
hið mesta og ekki svaraði kostn-
aði, og væri það dragbítur á frek-
ari þróun á því sviði.
Sú gullna þróunarbraut sem
lýst var í blaðinu og orðið hafði til
í frjósömum heilabúum tækni- og
viðskiptafræðinga var þá eitthvað
á þessa leið: A stuttum tíma,
kannske einu ári eða svo, áttu
venjulegar hljómplötur að hverfa
af markaðnum og átti þessi gamla
tækni hljómplatna sem lesnar eru
með nálum hreinlega að leggjast
niður, þannig að hana yrði ekki
lengur að finna annars staðar en á
byggðasöfnum milli taðkvarna og
lásboga. í staðinn áttu menn að
kaupa geislatæki og koma sér upp
stórum söfnum af geisladiskum,
sem hafa einmitt þann mikla kost
að þeir þola flest hnjask og slitna
ekki. Einn af mestu vísinda-
mönnum íslands sagði mér
reyndar, að ítarlegar tilraunir
hefðu leitt í ljós að geisladiskar
þyldu allt nema hundsbit, og er
hér komið enn eitt dæmið um það
undarlega ástarhaturs-samband
sem er milli hunda og tónlistar.
En þegar geisladiskarnir væru
orðnir alveg einráðir, átti tímabil
talnabandanna að renna upp:
þau hafa nefnilega þann mikla
kost að þau þvinga menn ekki til
að sitja uppi með safn af ein-
hverri tónlist sem þeir eru hættir
að hlusta á, því að alltaf er hægt
að taka á þau upp á nýtt eins og
venjulegar segulbandsspólur.
Slík tækni er vitanlega sú sem
best á við á upprennandi öld
gervihnatta-sj ónvarpsnetsins
sem spannar um heim allan: ef
menn heyra t.d. að nú er það
lagið Dibbidibbidútt sem er orðið
vinsælast og flutt á tónleikum í
beinni útsendingu í Texas geta
menn sem sé sett talnabands-
spólu í tækið, þurrkað burt
Einar Már Jónsson skrifar frá París
16 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 17. janúar 1988